Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Zastosowanie ICP-MS w jądrowej analizie kryminalistycznej

Chajduk Ewelina

Laboratorium - Przegląd Ogólnopolski

|

2023

|

nr 4

22--25

PL

Jądrowa analiza kryminalistyczna ma kluczowe znaczenie w reagowaniu na działania związane z nielegalnym posiadaniem i obrotem materiałami jądrowymi oraz w przeciwdziałaniu terroryzmowi jądrowemu. W niniejszym artykule przedstawiono zastosowanie spektrometrii mas z plazmą wzbudzoną indukcyjnie w jądrowej analizie kryminalistycznej. Podkreślono jej kluczową rolę w analizie pierwiastkowej - zwłaszcza w oznaczaniu pierwiastków ziem rzadkich - jako znacznika łączącego materiał jądrowy ze złożem uranu. ICP-MS jest niezastąpionym narzędziem do pomiary stosunków izotopowych U i Pu, dostarcza tym samym informacji o historii materiału jądrowego i jego zamierzonym wykorzystaniu.

EN

Nuclear forensics is crucial in responding to suspicious activities related to the illicit possession and trafficking of nuclear materials, and in countering nuclear terrorism. This article presents the application of inductively coupled plasma mass spectrometry in nuclear forensic analysis. Its key role in elemental analysis - particularly in the determination of rare-earth elements - as a marker linking a nuclear material to a uranium deposit is highlighted. ICP-MS is an indispensable tool for measuring the isotopic ratios of U and Pu, thus providing information on the history of a nuclear material and its intended use.

2

Uran i inne substancje promieniotwórcze w wodach spożywanych przez ludzi

Michalski Rajmund

Laboratorium - Przegląd Ogólnopolski

|

2022

|

nr 1

42--48

PL

Uran to radioaktywny metal ciężki, naturalnie występujący w wodzie, a także w niektórych rodzajach gleb i w skałach. Może on znajdować się w różnych produktach żywnościowych, głównie w rybach, warzywach i produktach zbożowych, a także w wodzie przeznaczonej do spożycia przez ludzi.

3

Elektrownia Jądrowa Cernavoda – rumuńskie doświadczenia z technologią CANDU

Nowicki Jacek

Energetyka

|

2021

|

nr 1

26--41

PL

W Rumunii pracuje jedyna na kontynencie europejskim Elektrownia Jądrowa Cernavoda (rum. Centrala Nucleară de la Cernavodă) wykorzystująca kanadyjską technologię reaktorów energetycznych CANDU 6. W reaktorach tego typu paliwem jest niewzbogacony uran, zaś chłodziwem i moderatorem ciężka woda. EJ Cernavoda pokrywa około 20% zapotrzebowania na energię elektryczną w krajowym systemie elektroenergetycznym Rumunii, przyczyniając się do redukcji emisji CO2 o około 10 milionów ton rocznie. Obecnie w elektrowni pracują dwa bloki jądrowe, każdy o mocy elektrycznej 706 MW, uruchomione kolejno w latach 1996 i 2007. Pierwotne plany przewidywały budowę jeszcze trzech kolejnych jednostek, z których w przyszłości ostatecznie powstać mają jeszcze dwie. W artykule opisano historię powstania EJ Cernavoda i jej dotychczasową eksploatację. Obszernie scharakteryzowano kanadyjską technologię reaktorów energetycznych CANDU.

EN

Cernavoda Nuclear Power Plant (Centrala Nucleară de la Cernavodă) in Romania – using the Canadian technology of power reactors CANDU 6 – is the only one of this type working on the European continent. In such reactors the fuel is natural uranium and heavy water works as the coolant and the moderator. NPP Cernavoda covers about 20% of electric energy demand in the Romanian national power system, contributing to the CO2 emission reduction by around 10 million tonnes per year. At present, there are two nuclear units (of 706 MW capacity each) working in the plant, commissioned in the years 1996 and 2007 respectively. It was originally planned to build three more units but finally it was decided to build only two in the future. Presented is the history of how the NPP Cernavoda originated and its up to now conducted operation. Described is extensively the Canadian technology of CANDU power reactors.

4

Geology and genesis of vein-type corundum deposits in the Hafafit-Nugrus area, South Eastern Desert, Egypt

Mahmoud Soliman Abu Elatta A., Ali Hani H.

Geologos

|

2020

|

Vol. 26, No. 3

181--197

EN

Unusual deposits formed by corundum are described from two separate pegmatitic veins in the Hafafit-Nugrus area of the South Eastern Desert of Egypt. Other related minerals are described too. The vein-type of corundum at Locality 1 (Vein 1) crosscuts through exposed rocks of an ophiolitic mélange, whereas at Locality 2 (Vein 2), it crosscuts through exposed serpentinised ultramafic rocks. The main minerals in Vein 1 are plagioclase, corundum, grossular, phlogopite, muscovite and clinochlore, while almandine, xenotime-(Y), allanite-(Ce), zircon, Cr-rich spinel, apatite, titanite, fergusonite-(Y), meta-ankoleite, U-rich thorite (uranothorite), carbonate and illite are the accessories. In Vein 2, the main minerals are plagioclase, corundum, phlogopite and chlorite, while clinochlore, euxenite-(Y), Nb-rich rutile, almandine, xenotime-(Y), allanite-(Ce), zircon, spinel, apatite, titanite, kasolite, dickite, illite, carbonate, antigorite and talc are accessories. The two types of corundum veins differ in their concentrations of Th, U, Zr, Nb, Ta, REE, Y and Li in wholerock compositions. Field observations, mineralogy and chemical analyses of samples from the two veins of corundum deposits, as well as concentrations of chromophore elements in corundum crystals, suggest metasomatic origins. The present study suggests that the two types of corundum veins formed at different ages from different residual magmas that underwent in-situ hybridisation with the host rocks.

5

Uran w szkle historycznym

Kunicki-Goldfinger J. J.

Szkło i Ceramika

|

2018

|

R. 69, nr 1

16--21

PL

W pracy omówiono wybrane zagadnienia związane z występowaniem uranu w szkle historycznym, takie jak: naturalna zawartość uranu w szkle, historia szkła uranowego, jego wybrane właściwości oraz radioaktywność szkieł historycznych ze szczególnym uwzględnieniem szkieł uranowych.

EN

The paper discusses selected issues related to an occurrence of uranium in historical glass, such as a natural occurrence of uranium in glass, history and selected properties of uranium glass as well as radioactivity of historical glasses with a particular attention to uranium glasses.

6

Zasoby uranu w Polsce – możliwości pozyskiwania uranu ze źródeł niekonwencjonalnych

Kiegiel K., Zakrzewska-Kołtuniewicz G.

Postępy Techniki Jądrowej

|

2018

|

z. 2

17--22

PL

W artykule omówiono niekonwencjonalne zasoby uranu w Polsce oraz przedyskutowano możliwość ich eksploatacji. Polska posiada jedynie złoża ubogich rud uranu. Najbardziej perspektywiczne zasoby to ordowickie łupki dictyonemowe o koncentracji uranu w zakresie 75-250 ppm oraz piaskowce syneklizy perybałtyckiej, gdzie koncentracja tego pierwiastka dochodzi miejscami nawet 1,5%. Uran może być również odzyskiwany z odpadów przemysłowych różnego pochodzenia, m. in. z przemysłu miedziowego i produkcji nawozów fosforowych.

EN

The article presents the unconventional resources of uranium in Poland and discusses the possibility of their exploitation. In Poland there are only low-grade uranium ores. The most perspective resources of uranium are the Ordovician dictyonema shale with uranium concentrations in the 75-250 ppm range and the sandstones of Peribaltic Syneclise, where the concentration of this element reaches locally up to 1.5%. Uranium can also be recovered from industrial waste of various origins, inter alia, waste from the copper industry and from the production of phosphate fertilizers.

7

Wybrane aspekty procesów inżynierii chemicznej od wydobycia rud uranowych do wzbogacania uranu

Szołucha M., M.

Postępy Techniki Jądrowej

|

2017

|

z. 2

22--36

PL

W artykule przedstawiono wybrane aspekty procesów inżynierii chemicznej znajdujących się na początku cyklu paliwowego, rozpoczynając od wydobycia uranu a kończąc na procesach wzbogacania uranu.

EN

This paper presents selected aspects of chemical engineering processes applied in early stages of a fuel cycle, begins with the mining of uranium and ends with the uranium enrichment processes.

8

The Atomic Energy Lab – zabawa z promieniowaniem

Pasieka E., Cieślik T.

Inżynier i Fizyk Medyczny

|

2017

|

Vol. 6, nr 4

225--229

PL

Gilbert´s U-238 Atomic Energy Lab to zestaw edukacyjny zaprezentowany wiosną 1950 roku w Stanach Zjednoczonych przez wszechstronnie uzdolnionego Alfreda Carltona Gilberta, pomysłodawcę wielu zabawek dla dzieci. Celem pracy jest scharakteryzowanie poszczególnych elementów zestawu na podstawie przeglądu piśmiennictwa. Komplet składał się z próbek radioaktywnych minerałów i urządzeń do detekcji promieniowania jonizującego, które miały pozwolić Amerykanom na zapoznanie się poprzez zabawę z ogólnie pojętą energią atomową. Jego posiadacze mieli do dyspozycji między innymi licznik Geigera-Müllera sygnalizujący obecność promieniowania za pomocą dźwięków, a także spintaryskop sygnalizujący obecność promieniowania za pomocą błysków. Wśród minerałów znajdował się: torbernit, uraninit, autunit i karnotyt. Oprócz wymienionych elementów do każdego zestawu dołączano podręcznik obsługi oraz komiks Learn How Dagwood Splits the Atom. Historia rysunkowa miała zapoznać obywateli z promieniotwórczością, a także zminimalizować strach zwłaszcza po tragicznych wydarzeniach z Hiroszimy i Nagasaki. Cały zestaw spełniał rolę edukacyjną i był formą rozrywki, a dzięki starannemu przygotowaniu i jakości przyrządów mógł stać się inspiracją dla wielu młodych ludzi do wyboru kariery zawodowej związanej z wykorzystaniem energii atomowej.

EN

Gilbert´s U-238 Atomic Energy Lab is an educational set, which was presented springtime 1950 in the United States by versatile talented Alfred Carlton Gilbert – the originator of many toys. The aim of this paper is a review of literature to characterized components of the set. This set was composed of instruments for measuring ionizing radiation and samples of minerals, which would let Americans to introduce with generally known nuclear energy in form of entertainment. The owners of the set had in their hands: Geiger-Müller counter, which pointing with sound a presence of radioactivity materials and spinthariscope signaling a presence of radiation with flashes. Amongst minerals there were: torbernite, uraninite, autunite and carnotite. Except above-mentioned elements to each set was included a product manual and a comic book Learn How Dagwood Splits the Atom, which let civilians to introduce with radioactivity in an accessible form and to minimize a fear after tragic occurrences in Hiroshima and Nagasaki. The whole set had an educational role and was a form of entertainment, a careful preparation and a high quality of components of the set could be an inspiration for many young people to choose their occupational career related with a nuclear energy.

9

Removal of uranium(VI) from aqueous solution by rice husk

Xia L., Li R., Xiao Y., Zheng W., Tan K.

Environment Protection Engineering

|

2017

|

Vol. 43, nr 4

41--53

EN

Basic aspects of uranium adsorption by rice husk have been investigated. The influences of various experimental parameters such as pH, time, adsorbent dosage, rice husk size, temperature and various concentrations of uranium on uptake were evaluated. The thermodynamics and kinetics of adsorption were analyzed by FT-IR and SEM. The adsorption capacity for uranium on rice husk increased upon increasing initial concentration of uranium and temperature, while decreased with the increase of the amount of rice husk. Maximum uranium adsorption was observed at pH = 3 and particle size between 120 μm and 150 μm. Adsorption equilibrium was achieved within 60 min. At 25 °C, the saturated adsorption capacity qmax was up to 15.14 mg/g when the initial concentration of uranium ranged from 10 to 400 mg/dm3. The adsorption of uranium followed Langmuir adsorption isotherm and according to quasi-second order kinetic equation. The calculated values of ΔH°, ΔS°, and ΔG° indicated that the biosorption process was endothermic and spontaneous. Based on FT-IR spectra it may be concluded that hydroxyl, carbonyl, P–O and Si=O groups are the main active sites.

10

Spokojnie, uranu wystarczy

Strupczewski A.

Energetyka Cieplna i Zawodowa

|

2017

|

Nr 4

10--14

PL

Oceany zawierają ponad 4 miliardy ton uranu. Przy wykorzystaniu go jako surowca do produkcji paliwa jądrowego jest to dość, by zaspokoić potrzeby energetyczne całego świata. Jedyny warunek to opanowanie opłacalnego procesu ekstrakcji uranu z wody morskiej. A ubiegły rok przyniósł nam ogromny postęp w technice wydobywania.

11

Combined high-resolution aeromagnetic and radiometric mapping of uranium mineralization and tectonic settings in Northeastern Nigeria

Adepelumi A. A., Falade A. H.

Acta Geophysica

|

2017

|

Vol. 65, no. 5

1043--1068

EN

Geological lineaments, depths to the basement, uranium concentra-tions, and remobilization in parts of the Upper Benue Trough, covering about 55 × 55 km2 (longitudes 11°30′–12°00′E and 10°30′–10°30′N), Northeastern Nigeria were investigated using integrated High-Resolution Aeromagnetic Data (HRAD) and radiometric data. This was with a view to identifying the potential zones of uranium occurrence in the area. The HRAD was processed to accentuate anomalies of interest and depths es-timate of 150–1941 m were obtained from source parameter imaging technique. The results from the superposition of the horizontal gradient magnitude, analytical signal amplitude, first vertical derivative, and 3D Euler solutions of the HRAD revealed that the study area was dissected by linear structures that trend ENE–WSW, NE–SW, E–W, NNE–SSW, WNW–ESE, and NW–SE; among which the ENE–WSW and NE–SW trends dominated. Analyses of radiometric data showed that uranium ores in the study area were possibly remobilized epigenetically from the granitic rocks, and were later deposited into sedimentary rocks (Bima formation). Burashika group (Bongna hills) and Wawa area of the study area showed vein-type deposits, while the anatectic migmatite in the northeastern region and the uranium rich Bima formation showed both fault/fracture and contact types of deposition. It was also observed the northwesterly and southeasterly, dominant dip direction, dipping faults dip in the same direction as the paleocurrent direction (direction of depositions of sediments), and trend in a direction perpendicular to the hypo-thetical direction of uranium deposition. The study concluded that the studied area is dissected by several linear structures and the studied area possibly contains deposits of uranium ore, which are likely to be found in: the Bima Sandstones of Wade, Shinga, Bima hill, Wuyo, Teli, Bryel, Dali, Barkan, Gasi, Kunkun, Boragara, Deba, and Gberundi localities; the anatectic migmatite at Kubuku, Whada, and Hyama; and the Bongna hills and agglomerates around Burashika, Kawaba, and Galu.

12

Natural background gamma radiation in the urban space of Walbrzych

Nowak K.

Proceedings of ECOpole

|

2016

|

Vol. 10, No. 1

47--56

EN

Walbrzych is the second most populous city of dolnoslaskie voivodeship, with the population of over 117 000 inhabitants. It is one of the largest cities within the Sudety Mountains with the area of approximately 85 km2. From the geological point of view it is situated at the junction of three units: the Gory Sowie Massif, the Swiebodzice Basin and the Intra-Sudetic Basin. Each of this unit consists of various rocks which are characterised by various natural radionuclides content, resulting in various gamma dose rates in air within Walbrzych area. The landscape of the city largely is formed by an anthropogenic activity, mainly coal mining. Within the city there are thirty two heaps of wastes after the coal mining. The gamma spectrometric research of natural background gamma radiation in the urban space of Walbrzych was carried out. In situ measurements were performed by means of portable gamma spectrometer RS 230 with a BGO detector and dimensions of 259 mm × 81 mm × 96 mm. The device displays potassium K [%], equivalent uranium eU [ppm] and equivalent thorium eTh [ppm] contents, as well as absorbed gamma dose rate in air at the height of 1 meter generated by these radionuclides [in nGy/h]. The investigations were divided into two stages. In the first one, the content of K, eU and eTh in various types of rocks was examined. Measurements were performed on 14 outcrops of various aged rocks within all the three units (from Proterozoic gneisses of the Gory Sowie Massif to Pleistocene sands and gravels covering the Swiebodzice Basin) and on a heap. In the second stage the spatial distribution of natural radionuclides and gamma dose rate within the city was examined. Forty measurements were performed in the nodes of regular grid with the mesh size of 1.5 km. Taking into account that gamma dose rate in air mostly is formed by radionuclides present in the top 30-centimetres ground surface, the type of material covering the ground in measurement points was noted. Performed investigations showed that among rocks occurring within Walbrzych city, late Carboniferous trachyandesites, outcropping in the old quarry in Podgorze II district (the Intra-Sudetic Basin), were the most radioactive. The mean content of K, eU and eTh was 3.8%, 4.0 and 18.3 ppm, respectively which generated absorbed gamma dose rate equal to 121.2 nGy/h. Late Carboniferous conglomerates and sandstones of the Glinik Formation (the Intra-Sudetic Basin) are characterised by the lowest radioactivity. The mean content of K, eU and eTh was 0.6%, 1.5 and 5.1 ppm, respectively which generated absorbed gamma dose rate equal to 29.6 nGy/h. The analysis of spatial distribution of absorbed gamma dose rate showed that Srodmiescie district and the vicinity of Ksiaz Castle are characterised by the highest natural background gamma radiation. Absorbed dose rates with values of over 100 nGy/h were noted in places where the ground was covered by granite cobblestone. The lowest natural background gamma radiation was observed in points situated on the outskirts of the city, in places with relatively natural soils.

PL

Wałbrzych jest drugim najludniejszym miastem województwa dolnośląskiego, liczącym ponad 117 tys. mieszkańców. Jest jednym z największych miast Sudetów, o powierzchni ok. 85 km2. Pod względem geologicznym leży na styku trzech jednostek geologiczno-strukturalnych: bloku sowiogórskiego, depresji Świebodzic oraz niecki śródsudeckiej. Każdą z tych jednostek budują różnorodne skały, charakteryzujące się zróżnicowaną zawartością naturalnych pierwiastków promieniotwórczych, co sprawia, że moc dawki promieniowania gamma w powietrzu pochodząca od naturalnych radionuklidów rozproszonych w skałach podłoża i glebie waha się w szerokich granicach na terenie Wałbrzycha. Krajobraz miasta w dużej mierze ukształtowany jest przez działalność człowieka. Pozostałością po eksploatacji węgla kamiennego są 32 hałdy. Przeprowadzono gamma spektrometryczne badania naturalnego tła promieniotwórczego w przestrzeni miejskiej Wałbrzycha. Pomiary in situ były wykonywane przy pomocy przenośnego spektrometru gamma RS 230 o wymiarach 259 mm × 81 mm × 96 mm, wyposażonego w detektor BGO. Urządzenie podaje zawartość potasu K [%] oraz równoważne zawartości uranu eU [ppm] i toru eTh [ppm], a także moc dawki pochłoniętej w powietrzu na wysokości 1 metra generowanej przez te radionuklidy [nGy/h]. Badania składały się z dwóch etapów. W pierwszym zbadano zawartość K, eU i eTh w różnych typach skał podłoża, wykonując pomiary na 14 wychodniach różnowiekowych skał w obrębie trzech jednostek geologiczno-strukturalnych (od proterozoicznych gnejsów bloku sowiogórskiego po plejstoceńskie piaski i żwiry pokrywające depresję Świebodzic) oraz na hałdzie odpadów powęglowych. W drugim etapie zbadano przestrzenny rozkład zawartości naturalnych radionuklidów oraz mocy dawki promieniowania gamma na terenie miasta, wykonując 40 pomiarów w węzłach regularnej siatki o wielkości oczek 1,5 km. Uwzględniając fakt, że moc dawki promieniowania gamma w powietrzu kształtują głównie radionuklidy znajdujące się w 30-centymetrowej wierzchniej warstwie podłoża, zanotowano rodzaj pokrycia gruntu w badanych punktach. Przeprowadzone badania wykazały, że wśród skał występujących na terenie Wałbrzycha najbardziej radioaktywne są późnokarbońskie trachyandezyty odsłaniające się w starym kamieniołomie w dzielnicy Podgórze II (niecka śródsudecka). Zawartość K, eU i eTh wynosi średnio 3,8%, 4,0 i 18,3 ppm, odpowiednio, generując moc dawki pochłoniętej w powietrzu równą 121,2 nGy/h. Najniższą radioaktywnością charakteryzują się późnokarbońskie zlepieńce i piaskowce formacji z Glinika (niecka śródsudecka). Zawartość K, eU i eTh wynosi średnio 0,6%, 1,5 i 5,1 ppm, odpowiednio, generując moc dawki pochłoniętej w powietrzu równą 29,6 nGy/h. Analiza przestrzennego rozkładu mocy dawki pochłoniętej wykazała, że najwyższym tłem promieniowania gamma charakteryzuje się dzielnica Śródmieście oraz rejon zamku Książ. Moc dawki pochłoniętej o wartości ponad 100 nGy/h odnotowano w miejscach, w których grunt pokryty został kostką granitową. Najniższe tło promieniowania gamma zaobserwowano natomiast w punktach znajdujących się na obrzeżach miasta, w miejscach występowania względnie naturalnej gleby.

13

Uptake of metals from single and multi-component systems by Spirulina platensis biomass

Zinicovscaia I., Safonov A., Tregubova V., Ilin V., Cepoi L., Chiriac T., Ludmila Rud L., Frontasyeva M. V.

Ecological Chemistry and Engineering. S

|

2016

|

Vol. 23, nr 3

401--412

EN

Spirulina platensis biomass is widely applied for different technological purposes. The process of lanthanum, chromium, uranium and vanadium accumulation and biosorption by Spirulina platensis biomass from single- and multi-component systems was studied. The influence of multi-component system on the spirulina biomass growth was less pronounced in comparison with the single-component ones. To trace the uptake of metals by spirulina biomass the neutron activation analysis was used. In the experiment on the accumulation the efficiency of studied metal uptake changes in the following order: La(V) > Cr(III) > U(VI) > V(V) (single-metal solutions) and Cr(III) > La(V) > V(V) > U(VI) (multi-metal system). The process of metals biosorption was studied during a two-hour experiment. The highest rate of metal adsorption for single-component systems was observed for lanthanum and chromium. While for the multi-component system the significant increase of vanadium and chromium content in biomass was observed. In biosorption experiments the rate of biosorption and the Kd value were calculated for each metal. Fourier transform infrared spectroscopy was used to identify functional groups responsible for metal binding. The results of the present work show that spirulina biomass can be implemented as a low-cost sorbent for metal removal from industrial wastewater.

14

Quaternary deposits and weathered bedrock material as a source of dangerous radon emissions in Estonia

Petersell V., Jüriado K., Raukas A., Shtokalenko M., Täht-Kok K.

Geologos

|

2015

|

Vol. 21, No. 2

139--147

EN

The risk of dangerous radon emissions in Estonia is high, being among the highest in Europe. In almost 33 per cent of Estonian land area, the content of radon in soil-contained air exceeds the safe limit for unrestricted construction (50 kBq/m3). In such high radon-risk areas the concentration of radon in soil-contained air ranges from 50 to 400 kBq/m3, in a few cases reaching up to 2,100 kBq/m3 exceeding the permitted level for residential areas. The situation is particularly serious in the northernmost part of the country, where uranium-rich graptolite argillite (Dictyonema shale) and the Obolus phosphorite are close to ground surface and their particles are constituent parts of Quaternary deposits. Radon emissions from bedrock have been investigated in detail, but to date Quaternary strata as a source of radon emissions are poorly studied. According to our measurements the highest concentrations of radon are related to tills containing clasts and fines of graptolite argillite and phosphorite. Glacial deposits include also granitoidal material, containing U, Th and K, which have been transported by glaciers from the outcrop areas of crystalline basement rocks in Finland and the Gulf of Finland. Due to weathering, outwash and repeated redeposition other genetic types are poorer in radioactive elements and they are weaker sources of radon.

15

Human health risk assessment of uranium in drinking water sampled from drilled wells located in rural areas of the Lower Silesian region (Poland)

Garboś S., Święcicka D.

Archives of Environmental Protection

|

2015

|

Vol. 41, no. 2

21--27

EN

Uranium concentrations in groundwater taken from private drilled wells have been never determined in Poland, implying a lack of available data to quantify the human exposure to U through drinking water consumption, especially in rural areas influenced by mining activities. The main aim of the study was the assessment of human health risk related to the consumption of well waters containing U, collected from selected rural areas of the Lower Silesian region (Poland). The random daytime (RDT) sampling method was applied to the collection of well waters from three control study areas (CSA): Mniszków (CSA-A), Stara Kamienica/M. Kamienica/Kopaniec (CSA-B) and Kletno (CSA-C). The analyses of RDT samples were performed by validated method based on inductively coupled plasma mass spectrometry (ICP-MS). Uranium concentration ranges in well waters and the estimated geometric means for individual control study areas were: 0.005-1.03 μg/L and 0.052 μg/L (CSA-A), 0.027-10.6 μg/L and 0.40 μg/L (CSA-B), and 0.006-27.1 μg/L and 0.38 μg/L (CSA-C). The average and individual chronic daily intakes (CDI) of U by drinking water pathway (adults/children) were in the ranges of: 0.0017-0.013/0.0052-0.040 μg · kg-1 · day-1 and 0.0002-0.90/0.0005-2.71 μg · kg-1 · day-1. The average %TDI and ranges of individual %TDI (adults/children) were: 0.17%/0.52% and 0.02-3.4%/0.05-10.3% (CSA-A), 1.3%/4.0% and 0.09-35%/0.27-106% (CSA-B), and 1.3%/3.8% and 0.02-90%/0.06-271% (CSA-C). The estimated average CDI values of U through well water are significantly lower than the TDI (1 μg · kg-1 · day-1), while for individual CDI values the contribution to the TDI can reach even 90% (adults) and 271% (children), indicating essential human health risk for children consuming well water from private drilled wells located in CSA-B and CSA-C (5.3% of total number of samples collected).

PL

Stężenia uranu w wodach gruntowych pobieranych z prywatnych studni wierconych nie były dotąd badane w Polsce. W związku z tym, brak jest jakichkolwiek danych pozwalających na określenie narażenia ludzi na uran, związanego z konsumpcją wody przeznaczonej do spożycia, w szczególności na obszarach wiejskich, na terenach których prowadzono działalność górniczą. Głównym celem niniejszej pracy była ocena ryzyka zdrowotnego związanego z konsumpcją wód studziennych zawierających uran, pobieranych z wytypowanych obszarów wiejskich Dolnego Śląska (Polska). Do pobierania próbek wód studziennych z trzech obszarów badań kontrolnych (CSA): Mniszków (CSA-A), Stara Kamienica/M. Kamienica/Kopaniec (CSA-B) i Kletno (CSA-C), została zastosowana metoda RDT (ang.: Random DayTime). Analizy próbek RDT przeprowadzono za pomocą zwalidowanej metody opartej na spektrometrii mas z jonizacją w plazmie indukcyjnie sprzężonej (ICP-MS). Zakresy stężeń uranu w wodach studziennych i wyznaczone średnie geometryczne stężenia U w przypadkach poszczególnych obszarów wynosiły: 0,005-1,03 μg/L i 0,052 μg/L (CSA-A), 0,027-10,6 μg/L i 0,40 μg/L (CSA-B) oraz 0,006-27,1 μg/L i 0,38 μg/L (CSA-C). Średnie i indywidualne chroniczne dzienne pobrania (CDI, ang. Chronic Daily Intake) uranu związane z konsumpcją wody przeznaczonej do spożycia (dorośli/dzieci) zawarte były odpowiednio w zakresach: 0,0017-0,013/0,0052-0,040 μg · kg-1 · dzień-1 i 0,0002-0,90/0,0005-2,71 μg · kg-1 · dzień-1. Wyznaczone średnie i zakresy indywidualnych procentowych udziałów wartości CDI w tolerowanym dziennym pobraniu (TDI=1 μg · kg-1 · dzień-1, ang. Tolerable Daily Intake) (dorośli/dzieci) wynosiły: 0,17%/0,52% i 0,02-3,4%/0,05-10,3% (CSA-A), 1,3%/4,0% i 0,09-35%/0,27-106% (CSA-B) oraz 1,3%/3,8% i 0,02-90%/0,06-271% (CSA-C). Wyznaczone średnie wartości CDI uranu są znacząco niższe od ustalonej wartości TDI, podczas gdy w przypadkach indywidualnych wartości CDI ich udział w TDI może osiągać nawet 90% (dorośli) i 271% (dzieci), implikując istotne zagrożenie zdrowia dzieci spożywających wodę z prywatnych studni wierconych na obszarach CSA-B i CSA-C (5,3% całkowitej ilości pobranych próbek).

16

Sorpcja jonów U(VI) na różnych adsorbentach

Grabias E., Majdan M.

Przemysł Chemiczny

|

2014

|

T. 93, nr 8

1301-1307

PL

Zebrano i omówiono najważniejsze pozycje literaturowe dotyczące sorpcji jonów uranylowych na różnych adsorbentach. Zwrócono szczególną uwagę na kinetykę, wpływ pH, izotermy oraz obecność jonów towarzyszących i ich wpływ na sorpcję U(VI) z roztworów wodnych.

EN

A review with 103 refs., of adsorbents used for sorption of U ions. Effect of kinetics, pH, temp. and presence of other ions was taken into consideration.

17

Naturalna promieniotwórczość wybranych wód butelkowanych w Polsce

Chau N. D., Duliński M., Rajchel L., Nowak J.

Przegląd Geologiczny

|

2013

|

Vol. 61, nr 2

140--144

EN

Natural radioactivity has been measured in 22 different bottled waters from central and southern Poland. Although most of the investigated waters originate from the Outer Carpathian Mts. (Flysch Carpathians), samples from the Krakow-Częstochowa Upland, Lublin Basin, Podlasie Depression, Silesian-Krakow Monocline -Lodz Basin and Sudety Mts. were also analysed. Mineralization of these waters is dominated by the HCO), Ca2+, Mg2+, Na+ ions andfalls within the range from 186 mg/l to 2930 mg/l. Except for "Staropolanka 2000" and "Wielka Pieniawa", the activities of radium isotopes in all other waters are in the order of several mBq/l, with the maximum values reaching 100 mBq/l. The activities of uranium isotopes are below 75 mBq/l, with the average values of 4.9 mBq/l and 11.7 mBq/l for 238U and 234U, respectively. The calculated annual committed effective dose from uranium and radium isotopes resulting from the consumption of the investigated waters by teenagers and adults is lower than the recommended value of 0.1 mSv/year. However, if some of the analysed waters ("Dobrawa", "Nalqczowianka", "Polaris", "Aquarel", "Hermes", and highly mineralized waters) are used to prepare food for infants below 1 year old, then the annual committed effective dose will exceed the recommended value.

18

Radiological risk of the uraniferous coal waste in the case of the landscape architecture application

Nowak K. J., Solecki A. T., Szadej J.

Proceedings of ECOpole

|

2013

|

Vol. 7, No. 1

143--148

EN

Gamma-spectrometric measurements of four (A, B, C, D) spoil tips, by means of portable gamma spectrometers RS230 have been performed in the Okrzeszyn area of the Intrasudetic Synclinorium, where uraniferous Permocarboniferous coal exploitation and uranium prospecting took place in the past. The obtained results of K, U, Th content were recalculated into activity indices f1 and f2. Acceptable limits according to Polish Law are f1 ≤ 1 and f2 ≤ 200 Bq · kg–1 for raw materials in buildings for people and livestock. Obtained results indicate that spoil tips material cannot be fully accepted as building material even for landscape architecture constructions in urban areas, where limits are less restrictive (f1 ≤ 2, f2 ≤ 400 Bq · kg–1).

PL

Zostały przeprowadzone pomiary za pomocą gamma spektrometrów RS230 na czterech (A, B, C, D) hałdach odpadów górniczych w rejonie Okrzeszyna (niecka śródsudecka), gdzie w przeszłości miała miejsce eksploatacja permokarbońskich uranonośnych węgli i poszukiwanie rud uranu. Uzyskane wyniki zawartości K, U, Th zostały przeliczone na wskaźniki aktywności f1 i f2. Zgodnie z Rozporządzeniem RM z dnia 2 stycznia 2007 r., dopuszczalne wartości wynoszą f1 ≤ 1 i f2 ≤ 200 Bq · kg–1 w przypadku materiałów stosowanych w budynkach mieszkalnych. Uzyskane wyniki wskazują, że zgromadzony na hałdach materiał nie może być w całości dopuszczony nawet do budowy elementów architektury krajobrazu w obszarach zabudowanych, gdzie dopuszczalne wartości wskaźników aktywności są większe (f1 ≤ 2, f2 ≤ 400 Bq · kg–1).

19

Występowanie izotopów uranu i radu w karpackich wodach chlorkowych

Czop M., Nguyen D. C., Rajchel L., Rajchel J., Motyka J.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2013

|

nr 456 Hydrogeologia z. 14/1

89--95

PL

Wody chlorkowe Karpat polskich o mineralizacji do około 170 g/dm3 występują lokalnie w strefach utrudnionego przepływu wód podziemnych i są ujmowane z głębokości około 1000 m. Badania zawartości izotopów promieniotwórczych w tych wodach wykazują zdecydowanie większe zawartości izotopów radu (226Ra i 228Ra) – w granicach od kilku do ponad 1000 mBq/dm3, w stosunku do stężeń izotopów uranu (238U i 234U) notowanych w ilościach rzędu kilku-, kilkudziesięciu mBq/dm3.

EN

Chloride water of Polish Carpathians with total dissolved solids up to about 170 g/dm3 are occurred in local zones of water flow hindrance and was taken from the depths up to 1000 m. Radioactive isotopes research in the chloride water indicated the distinctly higher concentration of radium isotopes (226Ra and 228Ra), range from a few to above 1000 mBq/dm3, in comparison to concentration of uranium isotopes (238U and 234U) between a few to tens of mBq/dm3.

20

Spływ polonu, uranu, plutonu z dorzeczy Wisły i Odry

Kabat K., Skwarzec B., Astel A.

Analityka : nauka i praktyka

|

2013

|

nr 1

22--31