Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Compression of liquids from the operating wells to the surface applying the sequential approximation

Akhundova Nargiz R., Rzazade Samad A., Aliyeva Ofeliya, Bahshaliyeva Shirin

Nafta-Gaz

|

2023

|

R. 79, nr 3

184--189

EN

The article discusses the issue of pushing water to the surface by injecting gas into the dome of a water pressure system. The layer is completely filled with liquid. This requires the creation of underground gas storages in the central upper part of the water pressure system. For this purpose, the water must be pressurized from the drilled and unloaded wells. A sequential approximation method is used to solve the problem, and formation of the reservoir occurs due to the compression of the fluid through the operating wells. Fluids and gases that enrich the water pressure system, field system and parameters are known. The boundaries of the latter are the contours of the pressure and the flow. Over time, the water pressure in the reservoir has been determined by changing the sum of the volume of the cavity at the edge of the reservoir, the capacity of the created gas and the amount of injected gas. Under the conditions considered, the movement of water in the areas bounded by the contour of the discharge and flow can be considered as radial. Since this area is not very large, the elasticity of the water and the porosity of the reservoir can be ignored. This issue can be considered as the filtration of incompressible fluid in a nondeformable bed. With a relatively small change in flow rate due to the constant pressure in the discharge circuit, the water compressed by the gas flows freely through the wellhead of the discharge well.

PL

W artykule omówiono problem wydobywania wody na powierzchnię poprzez zatłaczanie gazu do systemu ciśnieniowego wody zlokalizowanego w obrębie struktury o kształcie kopuły. Warstwa jest całkowicie wypełniona cieczą. Wymaga to utworzenia podziemnych zbiorników gazu w centralnej strefie wyższej części systemu ciśnieniowego wody. W tym celu woda odbierana z otworów odwierconych w strefach zmniejszonego ciśnienia musi być sprężana. W celu rozwiązania problemu stosuje się metodę sekwencyjnej aproksymacji, w wyniku której tworzenie się złoża następuje na skutek sprężania płynu poprzez odwierty robocze. Znane są ciecze i gazy, które wzbogacają system ciśnieniowy wody, system złożowy i jego parametry. System złożowy ograniczony jest wyznaczonymi konturami ciśnienia i przepływu. Z czasem ciśnienie wody w złożu zostało ustalone w wyniku zmiany sumy objętości kawerny w brzeżnej części złoża, pojemności wytworzonego gazu i ilości wtłaczanego gazu. W rozważanych warunkach ruch wody w obszarach ograniczonych konturem odbioru i przepływu ma charakter radialny. Mając na uwadze, że obszar ten nie jest zbyt duży, można zignorować własności elastyczne wody i porowatość zbiornika. Zagadnienie to można rozpatrywać jako filtrację nieściśliwego płynu w niezdeformowanym złożu. Przy stosunkowo niewielkiej zmianie natężenia przepływu, spowodowanej stałym ciśnieniem w obwodzie odbiorczym, woda sprężona przez gaz przepływa swobodnie przez głowicę odwiertu roboczego.

2

Dotychczasowe doświadczenia w magazynowaniu wodoru w podziemnych strukturach geologicznych

Miziołek Mariusz, Filar Bogdan, Kwilosz Tadeusz

Wiadomości Naftowe i Gazownicze

|

2022

|

R. 25, Nr 3 (279)

8-10

3

Magazynowanie wodoru w sczerpanych złożach gazu ziemnego

Miziołek Mariusz, Filar Bogdan, Kwilosz Tadeusz

Nafta-Gaz

|

2022

|

R. 78, nr 3

219--239

PL

W artykule podjęto próbę oceny możliwości magazynowania w sczerpanych złożach gazu ziemnego zapadliska przedkarpackiego mieszaniny składającej się z gazu ziemnego (ok. 90%) i wodoru (do 10%). Problem magazynowania wodoru pojawi się w Europie, a zapewne też i w Polsce w nieodległym czasie, gdyż zgodnie z dyrektywą wodorową ogłoszoną przez UE w 2020 r. wodór produkowany z nadwyżek energii wytwarzanych przez OZE będzie stopniowo zastępował paliwa kopalne. Część wodoru będzie zużywana na bieżące potrzeby, a część będzie magazynowania w zbiornikach napowierzchniowych oraz podziemnych. Podziemne magazyny wodoru (PMW) będą budowane w kawernach solnych oraz w sczerpanych złożach gazu ziemnego. Istniejące podziemne magazyny gazu (PMG) działają w Polsce m.in. w rejonie zapadliska przedkarpackiego – są to np. PMG Husów i PMG Brzeźnica, w których gaz jest magazynowany w piaskowcowych poziomach miocenu. W tym rejonie występuje też cały szereg sczerpanych horyzontów gazowych, które mogą być wykorzystane w przyszłości jako potencjalne magazyny gazu ziemnego i wodoru. Dla potrzeb artykułu wybrano jeden z takich poziomów zbiornikowych, reprezentujący złoże mioceńskie, i przeprowadzono szczegółową analizę jego parametrów geologiczno-złożowych istotnych dla magazynowania wodoru. Zestaw analizowanych parametrów sprecyzowano na podstawie literatury oraz przyjętych ogólnie kryteriów wyboru struktury na potrzeby utworzenia PMG. Analizowane parametry skał magazynowych i uszczelniających dotyczyły: ich składu mineralogicznego i petrofizycznego, składu chemicznego gazu rodzimego oraz wód złożowych, oceny parametrów petrofizycznych skał, budowy strukturalnej poziomów zbiornikowych i uszczelniających, warunków mikrobiologicznych złoża. Dokonano też oceny zjawisk fizycznych, które będą lub mogą być efektem magazynowania wodoru, takich jak np.: proces dyfuzji, mieszanie się gazów i ich ewentualna segregacja oraz możliwość tworzenia się „języków” i „palców wodorowych”. W artykule podano również przykłady magazynów wodoru działających na świecie. Szczegółowo przedstawiono wyniki doświadczalnego podziemnego magazynowania wodoru w Austrii oraz Argentynie. W obu przypadkach projekty były realizowane w ostatnich latach. Szczególnie ważny dla niniejszej pracy był projekt austriacki Underground Sun Storage zrealizowany w Pilsbach w Austrii. Projekt ten jest istotny, gdyż proces magazynowania wodoru został przeprowadzony w podobnych do obszaru zapadliska przedkarpackiego utworach molasowych. Wyniki analiz wytypowanych poziomów zbiornikowych dają podstawę do pozytywnej rekomendacji sczerpanych złóż gazu ziemnego na obszarze zapadliska do celów podziemnego magazynowania wodoru. Jednocześnie jednak zwraca uwagę fakt małej liczby badań istotnych dla podjęcia decyzji o magazynowaniu wodoru w strukturach sczerpanych złóż gazu, dlatego konieczne będzie przed wydaniem takiej decyzji zaplanowanie i przeprowadzenie niezbędnego zakresu badań i analiz. Innym bardzo istotnym elementem będzie też dokonanie przeglądu i analizy stanu technicznego istniejących odwiertów, w tym stanu ich zacementowania oraz analizy materiałoznawczej.

EN

This paper presents the possibility of storing a mixture of natural gas (approx. 90%) and hydrogen (up to 10%) in depleted natural gas fields in the Carpathian Foredeep. The problem of hydrogen storage will arise in Europe, and probably also in Poland, in the near future. In accordance with the hydrogen directive announced by the EU in 2020, hydrogen produced from surplus energy from renewable energy sources is going to gradually replace fossil fuels. A part of the hydrogen will be used for current needs, and some will be stored in the surface and underground reservoirs. Underground hydrogen storage (UHS) facilities will be built in salt caverns and in depleted natural gas fields. The underground gas storage (UGS) facilities operate in Poland, e.g. in the area of the Carpathian Foredeep, (for example UGS Husów and UGS Brzeźnica), where gas is stored in the Miocene sandstone levels. This region is reach in depleted gas horizons that may be used in the future as a potential natural gas and hydrogen storage facilities. In this article, one of such reservoir horizons, representing the Miocene gas field, was selected, and its detailed analysis of geological and reservoir parameters, important for hydrogen storage, was carried out. The set of analyzed parameters was specified on the basis of the literature and generally accepted criteria for selecting a structure for UGS facilities. The analyzed parameters of storage and sealing rocks concerned: their mineralogical and petrophysical composition, chemical composition of native gas and reservoir waters, evaluation of petrophysical parameters of rocks, structure of reservoir and sealing levels, as well as microbiological conditions of the deposit. A physical phenomena that will or may be the effect of hydrogen storage, such as the diffusion process, mixing of gases and their possible segregation, and the possibility of the formation of hydrogen “tongues and fingers” were also assessed. The article also presents examples of hydrogen storage facilities operating in the world. The results of experimental underground hydrogen storage in Austria and Argentina are presented in details. In both cases, the projects were implemented in recent years. The Austrian project Underground Sun Storage realized in Pilsbach, Austria, was particularly important for this work. This project is significant, because the hydrogen storage process was carried out in molasses formations similar to those of the Carpathian Foredeep. The results of the analyses of the selected reservoir levels support a positive recommendation of the depleted natural gas fields in the area of the Carpathian Foredeep for the purpose of the underground hydrogen storage. However, due to the fact that there is a small amount of research relevant to making a decision on the hydrogen storage in the structures of depleted gas fields, it is necessary to plan and conduct more research and analyses. Another very important element will be the review and analysis of the technical condition of the existing wells, including the condition of their cementing and material science analysis.

4

Use of underground space for the storage of selected gases (CH4, H2, and CO2) – possible conflicts of interest

Tarkowski Radosław, Uliasz-Misiak Barbara

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2021

|

T. 37, z. 1

141--160

EN

The rational management of underground space, especially when used for various purposes, requires a comprehensive approach to the subject. The possibility of using the same geological structures (aquifers, hydrocarbon reservoirs, and salt caverns) for the storage of CH4, H2 and CO2 may result in conflicts of interest, especially in Poland. These conflicts are related to the use of the rock mass, spatial planning, nature protection, and social acceptance. The experience in the field of natural gas storage can be transferred to other gases. The geological and reservoir conditions are crucial when selecting geological structures for gas storage, as storage safety and the absence of undesirable geochemical and microbiological interactions with reservoir fluids and the rock matrix are essential. Economic aspects, which are associated with the storage efficiency, should also be taken into account. The lack of regulations setting priorities of rock mass development may result in the use of the same geological structures for the storage of various gases. The introduction of appropriate provisions to the legal regulations concerning spatial development will facilitate the process of granting licenses for underground gas storage. The provisions on area based nature protection should take other methods of developing the rock mass than the exploitation of deposits into account. Failure to do so may hinder the establishment of underground storage facilities in protected areas. Knowledge of the technology and ensuring the safety of underground gas storage should translate into growing social acceptance for CO2 and H2 storage.

PL

Zarządzanie podziemną przestrzenią, szczególnie gdy można ją wykorzystać w różnych celach, wymaga kompleksowego podejścia do problemu. Możliwość wykorzystania tych samych struktur geologicznych (poziomów wodonośnych, złóż węglowodorów oraz kawern solnych) do magazynowania CH4, H2 i CO2 może skutkować konfliktami interesów szczególnie w warunkach polskich. Konflikty te są związane z wykorzystaniem górotworu, planowaniem przestrzennym, ochroną przyrody, społeczną akceptacją. Doświadczenia w magazynowaniu gazu ziemnego można przenieść na magazynowanie pozostałych gazów. Przy wyborze struktur geologicznych na magazyny gazów, uwarunkowania geologiczno-złożowe będą w największym stopniu wpływać na ich magazynowanie. Bezpieczeństwo magazynowania oraz brak niepożądanych oddziaływań geochemicznych i mikrobiologicznych z płynami złożowymi i matrycą skalną będą istotnymi czynnikami. Należy także uwzględniać aspekty ekonomiczne i związaną z tym efektywność magazynowania. Wskazano, że brak regulacji prawnych ustalających priorytety w sposobie zagospodarowania górotworu będzie skutkował konkurencją w wykorzystaniu tych samych struktur geologicznych na magazyny różnych gazów. Wprowadzenie do uregulowań prawnych dotyczących zagospodarowania przestrzennego terenu odpowiednich zapisów ułatwi wydawanie koncesji na podziemne magazynowanie gazów. Nieuwzględnienie w przepisach dotyczących obszarowych form ochrony przyrody innych sposobów zagospodarowania górotworu niż eksploatacja złóż może przeszkodzić w zakładaniu podziemnych magazynów w obszarach chronionych. Znajomość technologii i zapewnienie bezpieczeństwa podziemnego magazynowania gazów powinny się w praktyce przekładać na coraz większą społeczną akceptację dla magazynowania CO2 oraz H2.

5

Magazyny gazu ziemnego w cechsztyńskich formacjach solnych elementem bezpieczeństwa energetycznego Polski

Zeljaś Dagmara

Przegląd Geologiczny

|

2020

|

Vol. 68, nr 11

824---832

EN

Based on the formal and legal regulations, the need to increase the capacity of cavern underground gas storage in Poland is demonstrated. The author raised the problem of country's energy security, which is partly based on intervention reserves of energy carriers. A description of the state of actual storage capacities and strategic reserves of natural gas in Poland is presented, and the level of reserves is assessed based on applicable law. Focusing on the advantages of salt deposits in the context of underground gas storage, the author presents safe conditions for underground gas storage and the possible location of cavern underground gas storage in two prospective salt deposits: the Damasławek salt dome and the layer salt deposit of the Fore-Sudetic Monocline. The article draws attention to the complexity of the issue of geomechanical stability of caverns for underground gas storage, taking into account the type of deposit (layer/dome).

6

Wykorzystanie komercyjnego symulatora złożowego jako narzędzia wspomagającego w symulacji i analizie parametrów pracy podziemnego magazynu gazu w kawernie solnej

Majkrzak Marcin

Nafta-Gaz

|

2020

|

R. 76, nr 9

592--600

PL

W artykule przedstawiono opracowaną metodykę oraz uzyskane wyniki modelowania umożliwiającego weryfikację potencjalnego wykorzystania określonych pakietów oprogramowania CMG (stanowiącego przykład komercyjnego symulatora złożowego) firmy Computer Modelling Group Ltd., jako narzędzia wspomagającego w symulacji i analizie zmian wybranych parametrów pracy podziemnego magazynu gazu w kawernie solnej. W ramach realizacji zadania, przy użyciu pakietu Builder, podjęto próbę budowy modelu statycznego komory magazynowej – jako podstawowego elementu modelu symulacyjnego. Modelowanie dynamiczne, przeprowadzone z wykorzystaniem pakietu IMEX, obejmowało prace skoncentrowane na symulacji konwergencji komory, jako parametrze mającym kluczowy wpływ na efektywność eksploatacji podziemnego magazynu gazu w kawernie solnej. Ze względu na duże rozmiary modelu statycznego zbudowanego w oparciu o rzeczywiste dane miąższości i wartości promienia ekwiwalentnego plastrów komory pochodzących z wykonanych pomiarów echometrycznych oraz ograniczeń systemowych oprogramowania, zdecydowano się na budowę uproszczonego (składającego się z mniejszej liczby komórek) modelu cylindrycznego – charakteryzującego się stałą wartością miąższości i promienia wyznaczonych plastrów. Przeprowadzona analiza możliwości symulacyjnych wykazała potrzebę utworzenia dodatkowego, wpisującego się w model cylindryczny „podmodelu”. Oznaczony w artykule jako model obliczeniowy, zbudowany na prostopadłościennej siatce „grid” stanowił podstawę dla stworzonego właściwego modelu geomechanicznego. Finalnie wykonanych zostało 24 symulacji obejmujących analizę 6 wybranych głębokości posadowienia stropu komory, po 4 warianty przyjętego minimalnego ciśnienia magazynowanego gazu. Otrzymane wyniki – wartości przemieszczenia ścian, stropu i spągu komory w kierunku jej środka – stanowiły element wyjściowy dla określenia wielkości zmiany objętości magazynowej kawerny. Następnie wyznaczone wartości konwergencji przeliczono dla modelu cylindrycznego jako końcowego modelu symulacyjnego. Dodatkowym elementem przeprowadzonych symulacji było określenie optymalnej głębokości posadowienia komory, którą wyznaczono na podstawie analizy zmian konwergencji i wielkości poduszki gazowej.

EN

The paper presents the developed methodology and the obtained results of modeling related to the verification of potential use of specific software packages from Computer Modeling Group Ltd. (commercial reservoir simulation software) as a support tool for simulation and analysis of changes in selected parameters of the underground gas store in a salt cavern. As a part of the task, with use of the Builder package, an attempt was made to build a static model of the salt cavern. Dynamic modeling (IMEX package) was focused on convergence as a parameter having a key impact on the efficiency of underground gas storage in the salt cavern. Due to the large size of the static model created based on original data (thickness and radius of equivalent chamber slices from echometric measurements) and restrictions of the software, it was decided to create a simplified cylindrical model (consisting of a smaller number of cells) characterized by constant values of thickness and radius of selected slices. Further analysis of the simulation possibilities led to the need to separate a calculation model – created on a rectangular grid for which the geomechanical model was created. In total, 24 simulations were made (six depths of the top level of cavern, four variants of the minimum required pressure of the stored gas). The values of walls, top and bottom layers’ movements towards the center determined the base to specify the size of the change in the storage volume. The convergence values were calculated for the cylindrical model as the final simulation model. In addition, the optimal cavern foundation depth was determined based on the analyses of convergence changes and the size of the gas cushion.

7

Dostosowanie parametrów pracy PMG do aktualnych potrzeb rynku gazu ziemnego w Polsce

Filar Bogdan, Miziołek Mariusz, Kwilosz Tadeusz

Nafta-Gaz

|

2020

|

R. 76, nr 9

601--609

PL

W publikacji poruszono problem dostosowania parametrów eksploatacji PMG do zmian zachodzących w polskim systemie gazowniczym. Podkreślono, że zapotrzebowanie na pojemność czynną magazynów bezpośrednio wynika z wielkości krajowego zużycia gazu ziemnego oraz ze struktury dostaw gazu na rynek. Na dołączonym do artykułu wykresie (rys. 1) zaprezentowano zużycie gazu w Polsce, w rozbiciu na wydobycie krajowe i import, w latach 1995–2018. Przedstawiony wykres potwierdził szybki wzrost zapotrzebowania na gaz w ostatnich latach. Dodatkowo wykres pokazał, że począwszy od 2012 roku krajowe wydobycie gazu ziemnego systematycznie spadało – z wielkości 4,3 mld m3 do 3,8 mld m3 . W związku z tym rosnące zapotrzebowanie na gaz jest zaspokajane dodatkowym jego importem. W roku 2018 wielkość importu gazu ziemnego wynosiła około 14,5 mld m3 . Obecnie około 79% całkowitego zużycia gazu pokrywane jest importem. W artykule podkreślono, że szybko rosnący import gazu generuje zapotrzebowanie na nowe pojemności czynne PMG. Głównym celem publikacji jest znalezienie odpowiedzi na pytanie, jakie parametry powinien posiadać nowo projektowany podziemny magazyn gazu, aby mógł spełnić obecne wymagania rynku gazowniczego w Polsce. W celu określenia pożądanych przez rynek parametrów PMG przeanalizowano koszty świadczenia usług magazynowania gazu w Polsce. Przeprowadzona analiza wykazała dużą rozpiętość tych kosztów. Generalnie wszystkie usługi magazynowania gazu można podzielić na usługi magazynowania na warunkach ciągłych oraz usługi magazynowania gazu na warunkach przerywanych. Usługi magazynowania gazu na warunkach ciągłych gwarantują dostawy gazu bez względu na warunki rynkowe i dlatego są znacząco droższe (389,1 zł/1000 m3 ) od usług przerywanych (107,5 zł/1000 m3 ). Tak znacząca różnica w kosztach wynika między innymi z tego, że na bazie usługi ciągłej można ustanowić zapas obowiązkowy, wymagany od importerów gazu prowadzących działalność w Polsce. W publikacji przedstawiono konsekwencje szybkiego wzrostu ilości importowanego gazu. Wzrost ten wpłynął na rosnącą wielkość zapasu obowiązkowego. W latach 2017–2019 wzrosła ona o około 56% (z 8,5 TWh do 13 TWh). W związku z tym parametry budowy przyszłego PMG powinny uwzględniać bieżące warunki rynkowe. Duża różnica pomiędzy kosztami usług magazynowych ma znaczący wpływ na przychody z usług magazynowania gazu. W związku z tym procedura określania najkorzystniejszych parametrów pracy PMG powinna uwzględniać nie tylko ograniczanie kosztów, budowy i eksploatacji magazynów gazu, ale również maksymalizację przychodów z usług magazynowania. W związku z tym parametry budowy przyszłego PMG powinny uwzględniać bieżące warunki rynkowe. W celu określenia preferowanych parametrów budowy i eksploatacji podziemnych magazynów gazu przeprowadzono analizę budowy nowego PMG w przykładowym sczerpanym złożu gazu ziemnego. Obliczenia wykonano dla pięciu wybranych różnych wielkości pojemności czynnej. Dla każdej pojemności czynnej przeprowadzono obliczenia dla trzech czasów sczerpania całej pojemności (80, 100 i 120 dni). Następnie wykonano analizę finansową różnych wariantów budowy nowego PMG, opierając się na wskaźniku NPV i wskaźniku jednostkowego kosztu budowy i eksploatacji pojemności czynnej. Analiza finansowa wykazała, że w obecnej sytuacji rynkowej bardziej opłaca się budować „szybki” magazyn gazu, o stosunkowo krótkim czasie odbioru i zatłaczania pojemności czynnej.

EN

The publication deals with the problem of adjusting UGS operation parameters to changes in the Polish natural gas system. It was emphasized that the demand for active storage capacity directly results from the volume of domestic consumption of natural gas and the structure of gas supply to the market. The chart attached to the article (Fig. 1) presents gas consumption in Poland, broken down into domestic production and imports for 1995–2018. The presented chart confirmed the fast increase in gas demand in recent years in Poland. In addition, the graph showed that since 2012, domestic natural gas production has been systematically falling from 4.3 to 3.8 billion m3 . Therefore, the growing demand for gas is met by additional gas imports. In 2018, the volume of natural gas import was around 14.5 billion m3 . Currently, approximately 79% of total gas consumption in Poland is covered by import. The article emphasized that rapidly growing gas import generates demand for new UGS working capacities. The main purpose of the publication was to find the answer to the question of which parameters of underground gas storage are preferred by the gas market in Poland. The costs of providing gas storage services in Poland were analyzed in order to determine the desired UGS parameters. The analysis showed a large difference between the costs of providing firm and interruptible storage services in Poland. Firm storage services guarantee gas supplies irrespective of market conditions and are therefore significantly more expensive (PLN 389.1/1000 m3 ) than interruptible services (PLN 107.5/1000 m3 ). The main reason for such a significant cost difference is because firm services can be used to establish a mandatory reserve, required by law in Poland. The article indicates the consequences of a rapid growing natural gas import trend. The increase of gas import volume results in a large increase of mandatory reserve volume. In 2017–2019, the amount of mandatory reserves increased by about 56% (from 8.5 to 13 TWh). Therefore, the construction parameters of the future UGS should take into account current market conditions. The large difference between the costs of storage services has a significant impact on revenues from gas storage services. Therefore, the procedure for determining the most favorable operating parameters of UGS should take into account not only the reduction of storage, construction and operation costs of gas storage facilities, but also the optimization of revenues from gas storage services. Therefore, the construction parameters of the future UGS should take into account current market conditions. In order to determine the preferred parameters for the construction and operation of underground gas storage facilities, an analysis of the construction of a new UGS in an exemplary depleted natural gas field was carried out. Calculations were made for five different active capacities. For each active capacity, calculations were made for three times of full capacity exhaustion (80, 100 and 120 days). Then, financial analysis was carried out for several variants of the construction of the new UGS based on the NPV index and the cost of construction and operation of active capacity. Financial analysis has shown that in the current market situation it is more profitable to build, a “fast” gas storage with a relatively short time of withdrawal and injection of working volume.

8

Long-term prediction of underground gas storage user gas flow nominations

Kurek Teresa, Wojdan Konrad, Świrski Konrad

Journal of Power Technologies

|

2019

|

Vol. 99, nr 4

272--280

EN

Many companies operating on the natural gas market use natural gas storage to balance production and transport capacities with major variations in gas demand. This paper presents an approach to predicting users’ gas flow nomination in underground gas storage by different users. A one-year prediction horizon is considered with weekly data resolution. Basic models show that whereas for the great majority of users we can predict nomination based only on weather data and technical parameters, for some users additional macro-economic data significantly improved prediction accuracy. Various modeling techniques such as linear regression, autoregressive exogenous model and Artificial Neural Network were used to develop prediction models. Results show that for most users an Artificial Neural Network provides optimal accuracy, indicating the non-linearity of the relationship between input and output variables. The models developed are intended to be used as support for facility operation decisions and gas storage product portfolio modifications.

9

Wykorzystanie modelowania przestrzennego do wyznaczania stref pod odwierty eksploatacyjne dla PMG działających w obrębie wyeksploatowanych złóż konwencjonalnych

Cierzniak M., Miziołek M.

Nafta-Gaz

|

2018

|

R. 74, nr 6

465--470

PL

Exploited conventional reservoirs located in the south-eastern part of Poland, characterized by favorable petrophysical parameters, are being used for underground gas storage under appropriate technological and economic conditions, as exemplified by UGS Husow, Strachocina, Swarzow or Brzeznica. The use of subsurface modeling software for visualizing spatial reservoir parameters’ distribution within old gas fields, is associated with a significant degree of uncertainty resulting from a wide variation in time of data acquisition and factors affecting its representativeness. The article presents the concept of using modeling adapted for old, conventional gas reservoirs, assuming the selection and processing of reinterpreted gamma ray logs to create pseudo-facies classification. Visualization of its elements, along with geological and reservoir interpretation, can be used for further analysis, including decision making in the aspect of picking out predisposed zones for new wells associated with increasing UGS total storage capacity. Modeling was conducted with the use of the Baker Hughes JewelSuite™ Subsurface Modeling software.Słowa kluczowe: modelowanie 3D, Karpaty, zapadlisko przedkarpackie, podziemne magazynowanie gazu.

EN

Exploited conventional reservoirs located in the south-eastern part of Poland, characterized by favorable petrophysical parameters, are used for underground gas storage under appropriate technological and economic conditions, which can be exemplified by UGS Husow, UGS Strachocina, UGS Swarzow or UGS Brzeznica. The use of subsurface modeling software for visualizing spatial reservoir parameters’ distribution within old gas fields is burdened with significant uncertainty related to wide range of time diversity of data acquisition and factors affecting its representativeness. The article presents the concept of using modeling adapted for old, conventional gas reservoirs, assuming the selection and processing of reinterpreted gamma ray logs to create pseudo-facies classification. Visualization of its elements, along with geological and reservoir interpretation, can be used for further analysis, including decision making in the aspect of typing perspective zones for new wells associated with increasing UGS total storage capacity. Modeling was conducted with an use of Baker Hughes JewelSuite™ Subsurface Modeling software.

10

The influence of climate change on CO2 and CH4 concentration near closed shaft – numerical simulations

Wrona P.

Archives of Mining Sciences

|

2017

|

Vol. 62, no. 3

639--652

EN

Given the scientific consensus pointing to climate change, the more extreme weather events associated with this will lead to deeper pressure drops. As has already been stated, pressure drops are the main cause of gas flow from underground sites to the surface. This article presents the results of numerical simulations of the change in distribution of CO2 and CH4 near a closed mining shaft under the predicted baric tendency. Simulations have been undertaken by means of the FDS software package with the Pyrosim graphical interface – a CFD tool for fire and ventilation analysis. Assumptions have been based on previous results of in-situ measurements. The results (determined for a height of 1m above the ground) were compared to the following levels (later in the text comparison levels): for CO2 0.1%vol. according to Pettenkoffer’s scale and 2.5%vol. for CH4 as the half of Lower Explosive Limit (LEL). The results show that the deeper baric drops anticipated could lead to a wider spread of both greenhouse gases in the vicinity of the shaft, especially along the prevailing wind direction. According to the results obtained, CO2 and CH4 with concentrations above their comparison levels are expected at a distance greater than 50m from the shaft when wind is present for CO2 and at a distance of 4.5m for CH4. Subsequent analysis of the results enabled the determination of functions for describing the concentration of gases along the wind direction line under the projected pressure drop. The results relate to a particular case, although the model could easily be modified to any other example of gas emissions from underground sites.

PL

Wraz ze zmianami klimatu należy spodziewać się większej niż obecnie liczby dni w roku, w których będą występować ekstremalne zjawiska pogodowe, związane z przechodzeniem coraz głębszych frontów atmosferycznych (np. Falarz, 1997; Koźmiński i Michalska, 2010). Przyczyni się to do wzrostu tendencji barycznej zniżek ciśnienia. Zniżki baryczne są główną przyczyną emisji gazów kopalnianych na powierzchnię (Wrona et al., 2016b). Gazy te zawierają głównie CO2 i CH4, które są uznawane za gazy cieplarniane oraz mogą stworzyć lokalne zagrożenie dla bezpieczeństwa powszechnego (np. Czaja, 2012). W artykule przedstawiono wyniki symulacji numerycznych dotyczących zmiany stężenia obu gazów emitowanych z nieczynnego szybu górniczego na skutek zwiększającej się zniżkowej tendencji barycznej. Na podstawie analizy literaturowej zagadnienia (np. Falarz, 1997), stwierdzono, że w przyszłości możliwe są ekstremalne zniżki baryczne sięgające lub nawet przekraczające 5 hPa/1h. Na obszarze południowej Polski można spodziewać się raz na dwa lata zniżki sięgającej 4 hPa/1h oraz raz na 10 lat przekraczającej 5 hPa/1h. Takie zdarzenie, spowodowane przez zmiany klimatu, może doprowadzić do intensywniejszego wypływu gazów z obszarów podziemnych, a przez to zasięg ich oddziaływania może być zaskakujący i przede wszystkim niebezpieczny dla okolicznej ludności. Równocześnie do atmosfery zostanie wyemitowana większa ilość gazów cieplarnianych. Natężenie emisji gazów przyjęte podczas symulacji oparto o wyniki pomiarów in-situ nad jednym z nieczynnych szybów na Górnym Śląsku (Wrona et al., 2016b), kiedy to wyznaczono empiryczną zależność (1) pomiędzy wartością tendencji zniżki barycznej, a natężeniem wypływu gazów przez szyb. Założono także stężenia obu gazów jako 5%obj. Wartości te określono jako prawdopodobne na podstawie przeprowadzonych wcześniej pomiarów (Wrona et al., 2016b), oraz na podstawie analizy literaturowej (np. Nawrat, 2002; Szlązak et al., 2002; Krause, 2003). Założono kilka wariantów (zestawów danych wejściowych) symulacji. Dotyczyły one zmiennej wartości tendencji barycznej (TB) oraz wpływu wiatru z jednego kierunku geograficznego (zachodu).Wyznaczone wartości zostały określone na wysokości 1m nad gruntem. Wykazano, że przy bezwietrznej pogodzie, wraz ze wzrostem tendencji barycznej do wartości 5 hPa/1h zasięg obecności CO2 w stężeniu przekraczającym 0.1%obj. (wartość po przekroczeniu której można odnotować efekt duszący, wg skali Pettenkoffera), sięga 45 m. Dla metanu przyjęto poziom porównawczy jako 2.5%obj. stanowiący połowę dolnej granicy wybuchowości tego gazu i stwierdzono, że stężenie wyższe od tej wartości występuje do 4 m od szybu. Przy wietrze 5m/s z zachodu i TB = 1 hPa/1h wartości NDS w linii wiatru (E) są przekroczone do 50 m dla CO2 i 4.2 m dla CH4 (Rys. 6,7). Natomiast przy prognozowanej zniżce 5 hPa/1h wartość NDS dla CO2 w linii jest przekroczona na ponad 50 m od szybu, a dla CH4 na 4.5 m (Rys. 8,9) Prognozę dotyczącą zmiany stężenia na linii zgodnej z dominującym kierunkiem wiatru przedstawiono na rysunkach 10 i 11, podano funkcje aproksymujące i współczynnik determinacji wykonanej prognozy (2) i (3). Wykazano, że przy spodziewanej na skutek zmian klimatu zniżce barycznej sięgającej 5 hPa/1h oba gazy mogą być obecne w odległości ponad 100 m od szybu na wysokości 1m nad gruntem. Uzyskane wyniki wskazują na możliwość występowania w przyszłości poważniejszego niż obecnie zagrożenia gazowego wokół nieczynnych szybów, a także zwiększonej emisji gazów cieplarnianych do atmosfery. Zbudowany model może być łatwo modyfikowany do innych przypadków emisji gazów z górotworu, np. przy rozszczelnieniu instalacji CCS lub UCG, a także przy wszelkich stanach awaryjnych systemów odmetanowania.

11

Logistical approach to monitoring operation of underground gas storages (UGS)

Nordin V., Murov V.

Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska

|

2016

|

z. 91

241--249

EN

The main problems in the operation of UGS are associated with the security operation that requires continuous environmental monitoring. Monitoring should be carried out over the parameters of operation of UGS and environmental indicators. From positions of logistic approach their relationship should be analyzed within a single system. This will effectively set the abnormal deviations and make timely corrective action to operational parameters.

PL

Głównym problemem w operacji podziemnego zgazowania węgla jest bezpieczeństwo jej przeprowadzenia, które wymaga ciągłego monitorowania środowiska przebiegu tego procesu. Monitorowanie powinno być podejmowane zgodnie z parametrami UGS i wskaźnikami środowiskowymi. W podejściu logistycznym wzajemne powiazanie tych parametrów powinno być analizowane w ramach pojedynczego systemu, co pozwoli skutecznie zapobiegać nieprawidłowym odchyleniom i sprawi, że cała operacja będzie przebiegała zgodnie z harmonogramem i założonymi parametrami operacyjnymi.

12

Terminal(e) LNG, podziemne magazyny gazu, rozbudowa krajowych i transgranicznych sieci przesyłowych – jako istotne elementy budowy regionalnego bezpieczeństwa energetycznego

Jakubowski P.

Prace Naukowe Instytutu Nafty i Gazu

|

2016

|

nr 209 wyd. konferencyjne

855

PL

W referacie zostanie przedstawione modelowanie i rozwój usług opartych na infrastrukturze gazowej (terminale LNG, podziemne magazyny gazu, tłocznie gazu, gazociągi) zarządzanej przez niezależnego operatora systemu przesyłowego, jakim jest GAZ-SYSTEM S.A. W prezentacji zostanie również przedstawiony wpływ ciągle zmieniającej się sytuacji na światowym rynku gazu na bezpieczeństwo energetyczne Polski, jak i pozostałych państw Europy Środkowo-Wschodniej.

EN

The paper will present the modeling and development of the services based on natural gas infrastructure (LNG terminals, underground gas storages, gas compressor stations, pipeline system), managed by GAZ-SYSTEM S.A., an independent transmission gas system operator. The impact of constantly changing situation occurring on the global gas market on the energy security of Poland and other Central-Eastern Europe countries will be presented as well.

13

Podziemne magazyny gazu gwarantem bezpieczeństwa i rozwoju rynku gazu

Rokosz W.

Prace Naukowe Instytutu Nafty i Gazu

|

2016

|

nr 209 wyd. konferencyjne

853

PL

Zdolności magazynowe, udostępnione dla uczestników rynku gazowego na transparentnych i niedyskryminacyjnych zasadach, stanowią podstawę gwarancji dostaw paliwa gazowego zgodnie z zapotrzebowaniem odbiorców. Przedsiębiorcy zajmujący się obrotem paliwem gazowym mogą optymalizować zakupy gazu ziemnego, mając możliwość bilansowania swoich dostaw do klientów. W przypadku podmiotów zajmujących się obrotem paliwem gazowym z zagranicą, oferujemy możliwości tworzenia i utrzymywania zapasów obowiązkowych gazu ziemnego. Aktualna oferta OSM przewyższa zapotrzebowanie rynku na te usługi, a prowadzone inwestycje umożliwiają rozszerzenie usług magazynowania zarówno w celu wywiązania się z obowiązku utrzymywania zapasu obowiązkowego, jak i udostępnienia elastycznych usług o charakterze szczytowym w celach komercyjnych. Zmiany zasad udostępniania usług magazynowania paliwa gazowego mają na celu dostosowanie portfela tych usług do oczekiwań zmieniającego się rynku gazowego w Polsce.

EN

Storage capacity provided to natural gas market participants on transparent and non-discriminatory terms underpin the security of gas supply according to customer demand. Gas supply companies can optimise their natural gas purchases using the available solutions to balance their suppliers to customers. For players engaged in cross-border gas trade, we offer the option to create and maintain the mandatory stocks of natural gas. The capacity currently offered by the SSO exceeds the market demand for the services and the investment projects being underway will enable further development of storage services with a view to both meeting the obligations to maintain mandatory stocks and to provide flexible peak services for commercial purposes. The changes in the terms of gas storage services are aimed at adapting the service portfolio to the expectations of the rapidly changing gas market in Poland.

14

New technology and completion trends applicable on Underground gas storage

Kozar P., Free A. C. W.

Prace Naukowe Instytutu Nafty i Gazu

|

2016

|

nr 209 wyd. konferencyjne

869--871

EN

Baker Hughes delivers state-of-the-art technologies that advance reservoir performance. Our products and services portfolio is designed to characterize the reservoir, lower costs, reduce risk, and improve productivity during activities related to oil and gas exploration, development, and production. The following Technology Talking Points present our most important products and services in Underground gas storage “UGS” application, especially completion standards and trends these days. We explain how each of these technologies/products creates value for our customers. Today we will give you a brief overview so you can see the benefits and opportunities for your upcoming projects. From high-rate deep water wells, to multistage shale completions, to solutions for conventional oil and gas applications, Baker Hughes reliable completions systems create value from the pay zone by increasing efficiency, reducing risk, and improving recovery. Our completions technology and services help customers understand their reservoir, connect to the reservoir, enhance productivity, and efficiently conduct hydrocarbons from the pay zone to the surface. Our upper completion solutions include liner hangers, packers, and safety systems as well as workover wellbore intervention products that control flow and ensure well integrity in any operating environment. Lower completion solutions maximize recovery with advanced perforating systems, sand control and frac-pack systems, and inflow control technology. European Underground gas storage standards (functional recommendations) are taken into consideration during Baker Hughes’s development phase for new products, and even upgrade these standards to meet customer requirements. Baker Hughes is intensively implementing ISO 14310 V0-V6 grading qualification for its products which is key norm giving guidance for qualifying particular products (completion and wellbore intervention products portfolio) for particular applications (UGS, HP/HT, H2S, CO2, Deepwaters, Offshores). As the majority of current Underground gas storage portfolio within Europe (especially Central and East part) is built on former depleted oil and gas reservoirs, UGS operators are facing problems related to previous hydrocarbons production as well as obsolete standards in wellbore construction, like sand production, wellbore stability, hydrates building, and well integrity issue and well site location too. We would like to touch on these topics, too introduce our new products, materializing new technology standards, especially applicable in Underground gas storage applications: – Safety valves & Reservoir Isolation valves system (Onyx series valves, HALO Valves, ORBIT Valve based on API, ISO, and other unique requirements), – Production Packers meeting ISO standards from V0-V6 (PremierTM Packer V0), – Sand Face Lower Completion (premium Sand control screens with inflow or selective control devices, unconventional Sand control products including Excluder2000 ICD (Equalizer), Excluder2000 SelectaFlow, GeoFORM, ExPRESS), - Workover well integrity products (rated and tested according to ISO 14310 as CAPSTONE™ V0). - Briefly looking into the current new completion technology trends to be presented by Baker Hughes are going to give you an idea what kind of technology is accessible in these days with regards to combining low risk, higher efficiency, lower cost and high performance in one tool body and still keeping the highest safety and environmental protection standards.

PL

W prezentacji zostały przedstawione najnowsze rozwiązania technologiczne stosowane w wyposażeniu wgłębnym odwiertów eksploatacyjnych występujących w podziemnych magazynach gazu ziemnego. Przedstawiciele firmy Baker Hughes prezentują rozwiązania technologiczne, stosowane na PMG zlokalizowanych w Europie i USA związane z: – systemami bezpieczeństwa , – wyposażeniem wgłębnym odwiertów eksploatacyjnych, – rekonstrukcją odwiertów.

15

Podziemne magazyny gazu elementem bezpieczeństwa energetycznego Polski

Ciechanowska M.

Nafta-Gaz

|

2016

|

R. 72, nr 10

833--840

PL

W artykule przedstawiono charakterystykę polskich podziemnych magazynów gazu (PMG) i ich rozbudowy, na tle magazynów w krajach członkowskich UE, biorąc pod uwagę okres od wstąpienia Polski do Unii Europejskiej do roku 2015. Możliwość pozyskania funduszy w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007–2013 (działanie 10.1) została przez Polskę w pełni wykorzystana, a efektem podjętych działań było zwiększenie pojemności magazynowej PMG z 1,4 mld m3 w roku 2005 do około 2,9 mld m3 w roku 2015. Zrealizowano wówczas cztery przedsięwzięcia związane z budową/rozbudową podziemnych magazynów gazu: Wierzchowice, Strachocina, Kosakowo, Husów, o łącznej wartości około 2745 mln zł, przy dofinansowaniu z UE na poziomie 704 mln zł. Obecnie powtórnie istnieje możliwość dofinansowania rozbudowy PMG w ramach tzw. II perspektywy (2014–2020). Na zagadnienie to należy spojrzeć kompleksowo, biorąc pod uwagę cały system przesyłowy gazu, w aspekcie zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju. PMG stanowią ważny element tego systemu.

EN

The article presents characteristic qualities of Polish underground gas storage (USG) and their expansion as compared to USG in EU member states, taking into account the period from Poland`s accession to the European Union to 2015. The possibility of obtaining funds from the Operational Programme for Infrastructure and Environment 2007–2013 (Activity 10.1) was fully used by Poland, and as a result, the storage capacity of USG increased from 1.4 bn m3 in 2005 to approximately 2.9 bn m3 in 2015. Four projects were completed, in connection with the construction/expansion of underground gas storage in: Wierzchowice, Strachocina, Kosakowo, Husów, at a total cost of about PLN 2.745 bn, with EU subsidies of PLN 0.704 bn. Currently, another possibility has arisen for obtaining subsidies for the expansion of UGS, as part of the new prospect (2014–2020). This issue must be examined comprehensively, taking into consideration the entire gas transmission system, in the aspect of ensuring Poland’s energy security. USG are a vital component of this system.

16

Opcje rzeczywiste w podejmowaniu decyzji inwestycyjnych na przykładzie budowy podziemnego magazynu gazu

Paliński A.

Nafta-Gaz

|

2016

|

R. 72, nr 1

33--39

PL

W artykule przedstawiono ideę opcji rzeczywistych oraz zaproponowano użycie opcji rozszerzenia skali przedsięwzięcia do oceny ekonomicznej budowy podziemnego magazynu gazu. Opcją rozszerzenia skali jest możliwość powiększenia pojemności czynnej magazynu w przyszłości. Okazuje się, że stosując symulację Monte Carlo do wyznaczenia wartości bieżącej netto przedsięwzięcia, dla podstawowej wielkości przykładowego stylizowanego magazynu uzyskuje się ujemną wartość oczekiwaną NPV. Uwzględnienie w procesie symulacji rozbudowanej wielkości magazynu zapewnia dodatnią wartość oczekiwaną projektu. Jednakże wycena rozbudowy magazynu gazu z użyciem opcji rzeczywistej prowadzi do jeszcze wyższej wartości analizowanego projektu ze względu na możliwość rezygnacji z rozbudowy w przypadku niesprzyjających warunków ekonomicznych.

EN

The paper presents the idea of real options and proposes the use of an option, to expand the scale of a venture, to evaluate the construction of an underground gas storage. The option to expand the scale has the possibility of increasing the volume of gas storage in the future. It turns out, that using the Monte Carlo simulation to determine the net present value of the stylized project for primary storage volume, the negative expected NPV is achieved. Taking into account the extended size of the gas storage in the simulation process, it provides a positive expected value of the project. However, the expansion of gas storage valuation using the real option provides even a higher value of the project due to the ability to opt out of the expansion in the case of unfavourable economic conditions.

17

Szacowanie niepewności wyliczenia zasobów gazu w PMG w jednostkach energii

Kwilosz T.

Nafta-Gaz

|

2015

|

R. 71, nr 10

754--760

PL

W prezentowanej pracy opisano metodę wyliczenia ilości gazu zgromadzonego w buforze pierwotnym, buforze dotłoczonym i w aktualnej (ustalonej dla konkretnej doby magazynowej) pojemności czynnej dla podziemnych magazynów zlokalizowanych w wysokometanowych złożach sczerpanych. Dla każdej tak wyliczonej wartości dokonano oszacowania niepewności uzyskanego wyniku.

EN

In the presented article describes a method of calculating the amount of gas accumulated in the primary buffer, the secondary buffer and working capacity (specified for the selected day storage) of underground storage fields located in high-methane depleted reservoirs. For each, such calculated value, an estimation of the uncertainty of the results was performed.

18

Wpływ liberalizacji rynku gazu ziemnego na bezpieczeństwo energetyczne Polski

Iwicki P., Janusz P., Szurlej A.

Rynek Energii

|

2014

|

Nr 3

3--13

PL

Głównym celem artykułu było ukazanie zmian, które miały miejsce na krajowym rynku gazu ziemnego, ze szczególnym uwzględnieniem tych zmian w zakresie liberalizacji rynku i jego wpływu na bezpieczeństwo energetyczne Polski. Analizę rozpoczęto od przybliżenia istotnych dla budowy konkurencyjnego rynku gazu regulacji na poziomie UE oraz kraju, w tym m.in. III pakiet energetyczny, nowelizację ustawy Prawo energetyczne, a także rozporządzenie SOS, ustawę o zapasach i jej nowelizację, jako podstawowe regulacje w aspekcie bezpieczeństwa energetycznego w obszarze gazu ziemnego. Przestawiono główne uwarunkowania rynku gazu ziemnego w Polsce, podkreślono jego wysoką dynamikę wzrostu w ostatnich latach, w porównaniu do krajów UE. Następnie porównano za pomocą wybranych wskaźników postęp w zakresie liberalizacji rynku gazu w latach 2010–2013. Pomimo pewnego postępu krajowy rynek gazu ziemnego jest na początkowym etapie tworzenia rynku konkurencyjnego. Z analizy przedstawionych regulacji prawnych wyłania się brak spójnego podejścia do zagadnienia liberalizacji rynku gazu ziemnego i zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju w zakresie gazu ziemnego. Na uwagę zasługuje fakt, że część regulacji krajowych nie jest spójna z przepisami UE.

EN

The paper mainly aims at presenting the changes that occurred in the domestic natural gas market, and focuses in particular on these changes with regard to market liberalisation and its impact on the energy security of Poland. The analysis starts with an insight into EU and Poland's regulations relevant for creating a competitive natural gas market at EU and domestic level, including, inter alia, the Third Energy Packet, the amendments to the Energy Law as well as the security of supply regulation, the act on reserves and its amendments, and which are key regulations for energy security in the gas sector. Main conditions for the natural gas market in Poland have been presented with particular emphasis on its high growth dynamics in recent years, compared to EU countries. Then, with the use of selected indices, a progress made towards natural gas market liberalisation has been compared from 2010 to 2013. Despite certain progress, the domestic natural gas market is at an early stage of creating a competitive market. From the analysis of legal regulations emerges the lack of a coherent approach to natural gas market liberalisation and enhancing energy security of the country as far as natural gas in concerned. The fact should also be stressed that a subset of national regulations are inconsistent with EU legislation.

19

Zastosowanie metody statystycznej do prognozowania wydobycia gazu z PMG

Kwilosz T., Filar B.

Nafta-Gaz

|

2014

|

R. 70, nr 2

87--93

PL

Opracowanie zawiera opis metod wykonywania prognoz wydobycia gazu z PMG z wykorzystaniem statystycznego szacowania niepewności parametrów modelu oraz uzyskanych rezultatów. Wyniki prognoz (dobowe wielkości odbioru gazu w jednostkach objętościowych) wyliczane są w postaci rozkładów prawdopodobieństwa zmiennej losowej. Przykładowe obliczenia wykonano dla jednego z PMG na terenie Polski. Opracowane algorytmy zaimplementowano w postaci procedur arkusza kalkulacyjnego Excel.

EN

The study contains a description of the methods used to forecast the recovery of natural gas from UGS using the statistical estimation of the uncertainty of model parameters and obtained results. The results of forecasts (daily production volumes presented in volumetric units) are calculated in the form of probability distributions of the random variable. Sample calculations were performed for one of the Polish underground gas storage. Case study algorithms were implemented as Visual Basic procedures in the form of an EXCEL spreadsheet.

20

Role of underground gas storage in the EU gas market

Janusz P., Kaliski M., Szurlej A.

AGH Drilling, Oil, Gas

|

2014

|

Vol. 31, no. 1

11--23

EN

One of the main intentions of the European Union is to create common and liberalizated market of natural gas in Europe. Actions has been taken in this area for a few years, however achived effects do not reach the aims that were assumed at the beginning. The quantity of natural gas consumption in the European Union during last years is characterized by a declining tendency (decreasing usage of natural gas in power sector, higher temperature during autumn and winter season also infulences on limiting of natural gas demand), in 2012 the consumption was forming on the level of 444 billion m3, and for example in 2008 it amounted to 497 billion m3. The regulations concerning the natural gas market embrace all of the elements which have an impact on building consolidated and liberalizated market, it means: transfer, distribution and LNG, storage. The authors of this article wants to draw one's attention to the particular role of underground gas storages and depict change of the tasks, which they have to fulfill on the liberalizating market of natural gas in Europe (ie. Price arbitration). The purpose of this article is to presentthe current situation on the market of storage services, which means available storage capacities, the level of their usage and plans regarding extension and constructing of new capacities.