Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Analysis of land use changes in the Tri-City metropolitan area based on the multi-temporal classification of landsat and rapideye imagery

Kwoczyńska Bogusława

Geomatics, Landmanagement and Landscape

|

2021

|

no. 2

101--119

EN

The aim of the study was to diagnose the main trends of land cover changes around urban agglomerations over the last twenty years (1997–2016) on the example of Tri-City, and to present them statistically and graphically in the form of compilation of numerical maps. The research was performed on the basis of remotely sensed data: LANDSAT 5 TM satellite imagery from 1997 and RapidEye from two records (2011, 2016). The metropolises of Gdańsk, Gdynia and Sopot, constituting the core of metropolitan area (MA), and municipalities belonging to the Tri-City MA located in its vicinity were selected for detailed analyses – the inner zone of 2 communes and the outer zone, also of 2 communes (MA outskirts). In the selected metropolitan area, communes with good and poor natural conditions for agricultural production were studied. The analyses were performed on processed images (colour compositions), which were subjected to supervised classification with the maximum likelihood technique. The quality control of supervised classification showed an accuracy of 87.2% for LANDSAT 5 TM scene analyses and 93.8% for RapidEye imagery. The Kappa coefficient for the discussed classification was, respectively: 0.85 (LANDSATTM) and 0.93 (RapidEye). The conducted analyses showed that in the communes there were changes in the way of using arable land and grassland. The greatest changes took place in communes with a low Agricultural Production Space Valuation Ratio (APSVR). Grassland, and to a lesser extent areas with scattered development, replaced arable land. In Gdańsk, Sopot and Gdynia, belonging to the TriCity, the greatest changes over 20 years took place in arable land, which altogether diminished by 17%, and forest land (13% in total). All this to the benefit of grassland (increase by 23%) and built-up areas (10% in total in all cities).

PL

Celem opracowania było zdiagnozowanie głównych trendów przemian pokrycia terenu wokół aglomeracji miejskich, na przykładzie Trójmiasta, na przestrzeni ostatnich dwudziestu lat (1997-2016) oraz ich statystyczne i graficzne zaprezentowanie w postaci kompilacji map numerycznych. Badania zostały wykonane w oparciu o dane teledetekcyjne: zobrazowania satelitarne LANDSAT 5 TM z 1997 roku i RapidEye z dwóch rejestracji czasowych (2011, 2016). Do szczegółowych analiz wybrano metropolie Gdańsk, Gdynię i Sopot stanowiące rdzeń OM oraz gminy należące do obszaru metropolitarnego (OM) trójmiejskiego położone w jego sąsiedztwie – strefa wewnętrzna (2 gminy), a także na jego obrzeżach (strefa zewnętrzna), także 2 gminy. W danym obszarze metropolitarnym badane były gminy o dobrych i słabych warunkach przyrodniczych produkcji rolniczej. Analizy przeprowadzono na przetworzonych obrazach (kompozycjach barwnych), które poddano klasyfikacji nadzorowanej przy użyciu techniki największego prawdopodobieństwa. Kontrola jakości klasyfikacji nadzorowanej wykazała dokładność na poziomie 87,2% w przypadku analiz scen LANDSAT 5 TM oraz 93,8% dla zobrazowań RapidEye. Współczynnik Kappa dla omawianej klasyfikacji wyniósł odpowiednio: 0,85 (LANDSAT TM) oraz 0,93 (RapidEye). Prowadzone analizy wykazały, iż w badanych gminach zachodziły zmiany w sposobie użytkowania gruntów ornych i użytków zielonych. Największe zmiany nastąpiły w gminach o niskim WWRPP (Współczynnik Waloryzacji Rolniczej Przestrzeni Produkcyjnej). Użytki zielone, a w mniejszym stopniu tereny o zabudowie rozproszonej zastąpiły grunty orne. W Gdańsku, Sopocie i Gdyni należących do Trójmiasta największe zmiany na przestrzeni 20 lat zaszły w na terenach gruntów ornych, których ubyło łącznie 17% oraz użytków leśnych (ubyło ich bowiem łącznie 13 %). Wszystko to na korzyść terenów zielonych (przybyło ich 23%) oraz terenów zabudowanych, których powierzchnia zwiększyła się łącznie we wszystkich miastach o 10%.

2

Erozja wodna gleb w rolniczej zlewni lessowej z okresowym odpływem wody w Wielkopolu (Wyżyna Lubelska) w latach 2008-2011

Mazur A.

Inżynieria Ekologiczna

|

2018

|

Vol. 19, nr 6

121--132

PL

Badania wykonano w latach 2008-2011 na obszarze zlewni lessowej w Wielkopolu na Wyżynie Lubelskiej. Celem pracy było określenie natężenia erozji wodnej gleb oraz wielkości odpływu poza zlewnię wody i zawartej w niej wybranych składników materii. Po spływach powierzchniowych wód prowadzono ilościowo-jakościową inwentaryzację szkód erozyjnych. Mierzono także ilość odpływających ze zlewni wód, z których pobierano próby w celu określenia stężenia: zawiesiny glebowej azotu i jego form oraz fosforu i potasu. Monitorowano także wysokość i natężenie opadów oraz miąższość pokrywy śnieżnej i prowadzono obserwacje jej topnienia. Wyniki badań dowodzą, że stan okrywy roślinnej decyduje o wielkości szkód erozyjnych. Zboża jare oraz rośliny okopowe słabo chronią glebę przed erozją, a dobrze oziminy, użytki zielone i lasy. Średnioroczne szkody erozyjne w zlewni wyniosły: żłobiny – 189 m3·km-2, zmyw powierzchniowy – 153 m3·km-2, namuły – 128 m3·km-2, a zmyw gleby – 0,335 mm. Odpływ wody poza zlewnie jest przeciętnie skorelowany z wysokością opadu (współczynnik korelacji r = 49). Natomiast korelację bardzo wysoką (r = 0,85) stwierdzono pomiędzy odpływem wody i gleby ze zlewni. Średnio w ciągu roku poza zlewnię odpływało: 7,1 mm wody, 44,85 Mg·km-2gleby, 127,2 kg·km-2N-Nog, 18,2 kg·k-2 P oraz 145,6 kg·km-2K.

EN

The research was carried out in the years 2008–2011 in the loess catchment area in Wielkopole in the Lublin Upland. The purpose of the work was to determine the intensity of water soils erosion and the size of the outflow beyond the water catchment and the selected constituents of matter contained in it. After surface water runoff, quantitative and qualitative inventory of erosion damage was carried out. The quantity of waters from the catchment was also measured, from which samples were taken in order to determine the concentration of soil suspension of nitrogen and its forms as well as phosphorus and potassium. The height and intensity of precipitation as well as the thickness of the snow cover were also monitored and observations of its melting were carried out. The research results prove that the condition of the plant cover determines the amount of erosive damage. Spring crops and root crops poorly protect the soil from erosion, while winter cereals, grassland and forests protect good. The average annual erosive damage in the catchment was: rills – 189 m3·km-2, surface runoff – 153 m3·km-2, deposits – 128 m3·km-2, and soil washout – 0.335 mm. The outflow of water outside the catchment is on average correlated with the amount of precipitation (correlation coefficient r = 49). On the other hand, a very high correlation (r = 0.85) was found between the outflow of water and soil from the catchment. On average, during the year outflow from the catchment were: 7.1 mm of water, 44.85 Mg·km-2 of the soil, 127.2 kg·km-2 N-Nog, 18.2 kg·km-2 P and 145.6 kg·km-2 K.

3

Bilans wodny powierzchni ziemi na obszarze Wrocławia na podstawie badań symulacyjnych przy pomocy modelu WetSpass

Kajewska-Szkudlarek J., Kajewski I., Otop I.

Inżynieria Ekologiczna

|

2018

|

Vol. 19, nr 6

33--41

PL

Urbanizacja wywiera negatywny wpływ na procesy hydrologiczne w różnej skali, zachodzące zarówno na powierzchni, jak i pod powierzchnią ziemi. Nadal poszukuje się odpowiedzi na pytanie w jaki sposób zmiany użytkowania powierzchni wpływają na bilans wodny w skali regionalnej i narzędzi, które ją umożliwią. W niniejszej pracy wykorzystano symulacyjny model WetSpass do oceny struktury bilansu wodnego na obszarze miasta Wrocławia o powierzchni 295 km2, z czego około 40% posiada typowe cechy obszarów wiejskich. Przedstawiono zależności między użytkowaniem terenu a składowymi bilansu wodnego (infiltracja efektywna, ewapotranspiracja rzeczywista, spływ powierzchniowy) dla całej aglomeracji miejskiej, jak i poszczególnych historycznych dzielnic. Średnia roczna suma zasilania infiltracyjnego we Wrocławiu w wieloleciu 1981-2010 wynosiła zaledwie 16,5 mm/rok (ok. 3% rocznej sumy opadów), ewapotranspiracji rzeczywistej 443,7 mm/rok, natomiast spływu powierzchniowego 79,3 mm/rok. Na podstawie wyników symulacyjnych stwierdzono podobieństwo między Starym Miastem i Śródmieściem, gdzie notowano wartości ewapotranspiracji równe ok. 410 mm i spływu powierzchniowego ok. 110 mm oraz między Psim Polem i Fabryczną z wyższą ewapotranspiracją (450 mm) i niższym spływem powierzchniowym (70 mm).

EN

Booming urbanization has negative impact on hydrological processes at different scales, which occurring both on and below the earth surface. However, there is still a question of how modifications in the land use affect the regional water balance and searching the tools that will enable it. In the current work, a simulation WetSpass model was used to assess the water balance structure in the city of Wroclaw (total area 295 km2, with significant share, amounting 40%, of typical rural areas). The relationship between land use and components of the water balance (groundwater recharge, actual evapotranspiration, surface runoff) for the entire urban agglomeration as well as individual historical districts has been presented. The average annual groundwater recharge in Wroclaw in the years 1981-2010 was only 16.5 mm/year (3% mean annual precipitation), evapotranspiration 443.7 mm/year, and surface runoff 79.3 mm/year. A similarity was observed between the Stare Miasto and the Śródmieście districts, where the values of evapotranspiration equal to approx. 410 mm and surface runoff of about 110 mm and between Psie Pole and Fabryczna districts with higher evapotranspiration (450 mm) and lower surface runoff (70 mm) were calculated.

4

Zagospodarowanie terenów popegeerowskich w Wielkopolsce na przykładzie Stadniny Koni „Żołędnica” i kombinatu PGR „Pudliszki”

Lipowczyk-Łodyga A., Wysmułek J., Gonda-Soroczyńska E.

Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich

|

2018

|

nr III/1

687--708

PL

Celem przedstawionej pracy było zbadanie aktualnego stanu zagospodarowania i struktury funkcjonalnej wybranych obszarów, przynależnych wcześniej do Państwowych Gospodarstw Rolnych. Nadto wskazano niewykorzystany potencjał analizowanych terenów oraz określono ich przydatność pod nowe funkcje. Opracowana charakterystyka pozwoliła na określenie stanu pierwotnego i aktualnego wybranych kompleksów popegeerowskich. Przeprowadzono analizę porównawczą badanych terenów od początku ich istnienia, po stan obecny, w kontekście ich zagospodarowania. Przedstawiono sposób nowego zagospodarowania przestrzennego badanych obszarów i jego zgodność z dokumentami planistycznymi. Przeanalizowano: studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, decyzje o warunkach zabudowy oraz decyzje o inwestycji celu publicznego. W badaniach uwzględniono istotne elementy z zakresu: ochrony konserwatorskiej, uwarunkowań ochrony środowiska oraz własności gruntów i budynków. Zwrócono również uwagę na planowanie strategiczne dla analizowanych obszarów. Posłużono się także analizą SWOT/TOWS, aby określić aktualny stan badanego terenu. Pozwoliła ona wybrać właściwą strategię dla konkretnego kompleksu. Posługując się modelem biznesowym Canvas, określono drogę, którą powinien wybrać dany teren, aby osiągnąć określony cel, jakim jest rozwój. Efektem końcowym badań było stworzenie biznesplanu, ze wskazanym celem głównym. Jest nim rekomendacja do zmian w zakresie funkcji użytkowej niezagospodarowanych obiektów budowlanych oraz terenów im towarzyszących.

EN

The aim of this work was to examine the current development status and existing functional structure of selected areas, formerly owned by State Farms (PGR), and to indicate the unused potential of the analyzed areas and determine their suitability for new functions. The created characteristics allowed to determine the original and current state of selected PGR complexes. A comparative analysis of the examined former state farms was carried out from the beginning of their existence to the current state of development. Presented is the spatial development method of the studied former state farms and their compliance, with planning documents. analyzed; study of conditions and directions of spatial development, local spatial development plan, decisions on building conditions and decisions on public purpose investment. The research included important elements in the field of conservation protection, environmental protection and ownership of land and buildings. Attention was also paid to strategic planning for the analyzed areas that were originally part of the PGR complex. The SWOT/TOWS analysis was also used to determine the current state of the studied area. It allowed to choose the right strategy for a specific former state farm complex. Using the business model of Canvas, specified the path, which should be chosen by the given former state farm in order to achieve a specific goal of development. The final result of the research was to create of a business plan whose main goal was to recommend changes to the existing utility function of the property in the context of the new destination of undeveloped construction objects and adjacent areas.

5

Wpływ eksploatacji kruszywa na zmiany w środowisku i strategię rozwoju gminy Lipnica (powiat bytowski)

Majewski M., Fiszka Borzyszkowska A., Florek W.

Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich

|

2018

|

nr II/1

317--330

PL

W opracowaniu przedstawiono relacje, które występują pomiędzy naturalnymi cechami środowiska. Odnoszą się one do sytuacji, gdy jeden z jego czynników (w tym przypadku litologia, decydująca o jego atrakcyjności jako źródła kruszyw budowlanych) zaczyna decydować o kierunkach zagospodarowania przestrzennego terenu, a także o strategii rozwoju danej jednostki przestrzennej. Jako teren badań wybrano gminę Lipnica (powiat bytowski), której część leży na sandrze, bogatym w zasoby piasku i żwiru. Prowadzona od ponad trzydziestu lat eksploatacja żwiru i piasku (przynosząca od lat ok. 20% dochodów gminy) powoduje tu znaczne, niekorzystne zmiany w środowisku. Przekształcenia rzeźby terenu, litologii budujących go osadów, warunków wodnych i glebowych wywołują obniżenie atrakcyjności obszaru zarówno dla rolnictwa i leśnictwa, jak i dla potencjalnego wykorzystania turystycznego, w tym dla rozwoju agroturystyki. W tej sytuacji założone w „Strategii rozwoju Gminy Lipnica na lata 2012-2020” promowanie przyrody i pięknego krajobrazu gminy oraz rozwój agroturystyki stają się wielce problematyczne. Część kopalń kruszywa położona jest w pobliżu jezior i zabytkowych wiejskich kościołów, a transport żwiru powoduje hałas i emitowanie olbrzymich ilo- ści kurzu. Nie rekompensuje tego 20% wzrost dochodów samej gminy i części jej mieszkańców. Być może dlatego, jak dotąd, żaden z rolników na tym obszarze nie zdecydował się na przekształcenie swego gospodarstwa w agroturystyczne. Eksploatacja kruszywa w gminie Lipnica potrwa jeszcze przez najbliższe 20-30 lat, aż zasoby piasku i żwiru zostaną całkowicie wyeksploatowane. Przez cały ten czas będzie to czynnik wywierający istotny wpływ na strategię rozwoju gminy i przemiany jej krajobrazu.

EN

The study presents relations that occur between natural environmental features. They refer to the situation when one of the factors (in this case, lithology, determining attractiveness of the environment as a source of construction aggregates) begins to decide about spatial directions of the area development, as well as the development strategy of a given spatial unit. As a research site, the commune of Lipnica (Bytowski district) was selected, a part of which is located on a outwash plain, rich in sand and gravel deposits. Exploitation of gravel and sand that has been conducted there for over thirty years (bringing for years over 20% of the commune’s income) results in significant unfavourable changes in the environment. Transformations of the landform, the lithology of sediment build-ups, water and soil conditions, thus causing the reduction of attractiveness for both agriculture and forestry as well as for potential tourist use, including the development of agritourism. In this situation, the promotion of the nature and beautiful landscape of the commune and the development of agritourism, as assumed in the „Strategy for the development of the commune of Lipnica for the years 2012-2020” are becoming problematic. Some of the aggregate mines are located near lakes and historic rural churches, and the transport of gravel causes noise and emits huge amounts of dust. It is not compensated by 20% increase in the income of the commune itself, or a part of its inhabitants. Perhaps for this reason, so far, none of the farmers in this area have decided to transform their farms into agritourist units. The exploitation of aggregate in the commune of Lipnica will continue for the next 20-30 years, until the sand and gravel resources are completely depleted. Throughout that time, it will be a factor that has significant influence on the strategy of commune development and the transformation of its landscape.

6

Assessment of Shoreline and Associated Landuse/Land cover Changes along Part of Lagos Coastline, Nigeria

Akinluyi F. O., Adebola A. O., Adeseko A. A.

Contemporary Trends in Geoscience

|

2018

|

Vol. 7, iss. 1

59--71

EN

The city of Lagos, Nigeria has undergone rapid increase in population due to economic and commercial activities. As a result of this, there has been a persistent change in Land use/Land cover (LULC) of the city and shoreline through the years. This observation necessitated the use of multi-temporal satellite data to characterize shoreline changes between 1984 and 2016. Therefore, the study attempts to determine the shoreline change during the study period and the coastal land use and land cover (LULC) of the study area. Satellite data was acquired and subjected to some image processing techniques such as image enhancement, supervised classification, and shoreline extraction. The digital shoreline analysis system (DSAS) in ArcGIS environment was utilized to cast transects and calculate statistical parameters for the shoreline and spatial data used was Landsat TM, ETM and OLI for the years 1984, 1990, 2000, 2004 and 2016 respectively. The results indicate that LULC changes in built-up areas increases rapidly during the years (1984-2015) from 12.2 -36.2%, water bodies increased from (1984-1990-2000) from 52%, 54%, 52% and reduces to 47.4% in the year 2015 while vegetation cover reduces drastically through the year range from 36%, 33%, 29%, 24% and 16%. A total of 1034 transects were generated with 100m spacing and the average rate of change was calculated for the 32 year period (1984-2016). The linear regression rate (LRR) shoreline result shows a mean of -0.59m/year where 73.1% of transect fall under erosion and 61.8% accretion respectively. The end point rate (EPR) and net shoreline movement (NSM) analysis revealed mean shoreline change of -0.57m/year and -18.1m/period respectively from 1984-2016. The EPR and NSM results both revealed that 231 transect or 22.3% experienced erosion, and 805 transect or 77.9% with accretion. It was observed that significant accretion rate recorded along most sections of the shorelines is attributed to beach nourishment activities.

7

Ocena zagrożeń obszarów Natura 2000 w województwie opolskim na podstawie struktury użytkowania terenu

Wróbel R.

Proceedings of ECOpole

|

2017

|

Vol. 11, No. 2

641--652

PL

Dokonano oceny zagrożeń obszarów Natura 2000 ustanowionych na obszarze województwa opolskiego. Analizie poddano struktury użytkowania gruntów i pokrycia terenu 23 znajdujących się tam obszarów. Określono także potencjalny wpływ otoczenia, wyznaczając buforowe strefy oddziaływania, dla których także zbadano strukturę użytkowania i pokrycia terenu. Określono wskaźnik antropogenizacji obszarów uwzględniający podział na formy o charakterze naturalnym i seminaturalnym oraz antropogenicznym. Wskazano główne zagrożenia dla obszarów Natura 2000 województwa opolskiego. Z przeprowadzonych badań wynika, iż tereny te mają charakter w większości naturalny i seminaturalny. Głównym zagrożeniem dla tych obszarów chronionych, występującym zarówno w ich wnętrzu, jak i w strefach przyległych, jest znaczna struktura gruntów ornych, mogąca skutkować zmianami stanu siedlisk, powodowanego zmianami chemizmu wód i gleb oraz składu gatunkowego siedlisk, będącego efektem zawleczenia obcych gatunków, jak również rozwoju zbiorowisk segetalnych i ruderalnych na obszarach, gdzie zaprzestano produkcji rolniczej. Analiza struktury użytkowania terenu w otoczeniu obszarów chronionych daje odmienne wnioski w przypadku analiz powierzchni i rozmieszczenia poszczególnych form. Analiza procentowego udziału powierzchni wskazuje na dobrą izolację obszarów od wpływów zewnętrznych, zaś analiza przestrzennego rozkładu form wskazuje na zróżnicowanie obszarów w tym zakresie. Stosunkowo wysokie wartości wskaźnika antropogenizacji wskazują na dominujący w strukturze użytkowania gruntów obszarów Natura 2000 udział powierzchni użytków o charakterze naturalnym i seminaturalnym.

EN

The article evaluates the threats to Natura 2000 sites established in the Opolskie Voivodeship. The structure of land use and land cover 23 of the areas located there were analyzed. The potential impact of the environment was also determined by determining the buffer impact zones, for which the structure of land use and coverage was also examined. The index of anthropogenisation of areas was determined, including the division into natural and seminarial and anthropogenic forms. The main threats to the Natura 2000 areas of the Opolskie Voivodeship were indicated. The research shows that these areas are mostly natural and seminal. The main threat to these protected areas, occurring both in their interior and adjacent zones, is a significant structure of arable land, which may result in changes in habitat condition caused by changes in water and soil chemism and habitat species composition, which is the effect of alien species being removed as well as the development of segetal communities and ruderal in areas where agricultural production has been stopped. An analysis of the land use structure in the vicinity of protected areas gives different conclusions in the case of surface analyzes and the distribution of individual forms. The analysis of the percentage of space indicates good isolation of areas from external influences, while the analysis of the spatial distribution of forms indicates the diversity of areas in this area. Relatively high values of the anthropogenicity index indicate the share of natural and semi-natural areas of land used in the structure of land use in Natura 2000 sites.

8

Tereny postagrarne w największych miastach Polski

Gałecka-Drozda A., Zachariasz A.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2017

|

nr 38

57--70

PL

W granicach administracyjnych miast są rozległe użytki rolne. W warunkach niekontrolowanej gospodarki przestrzennej, typowej dla państw postkomunistycznych, areały te traktowane zwykle są jako rezerwa dla nowej zabudowy. W konsekwencji na terenach przeznaczonych pod zabudowę dochodzi do zaprzestania upraw i na tereny rolnicze wkracza spontaniczna wegetacja. Dzieje się tak wbrew trendom obserwowanym w miastach zachodnich, gdzie tereny rolnicze jako tzw. krajobraz pracujący poddawane są ochronie, a rolnictwo miejskie zyskuje coraz większe znaczenie przy realizowaniu wyzwań zrównoważonego rozwoju. Celem artykułu jest obliczenie ilości terenów postagranych w miastach oraz określenie przyczyn ich powstawania. W ramach artykułu dokonano identyfikacji terenów postagrarnych na podstawie ortofotomap we wszystkich polskich miastach o liczbie ludności przekraczającej 500 000, następnie przeanalizowano dokumenty planistyczne pod kątem przeznaczenia terenów rolniczych pod zabudowę.

EN

Within the administrative limits of cities there are also large agricultural areas. In the conditions of exploitative urban development, typical of post-communist countries, these areas are usually treated as a land reserve for new construction. As a consequence, areas that are assigned for construction cease to be farmed and spontaneous vegetation encroaches upon agricultural areas. This occurs in contrast to trends that are observed in western cities, where agricultural areas, seen as a form of working landscape, are being protected, and urban farming is gaining more and more importance in facing the challenges of sustainable development. Within the article the authors identified post-agrarian areas using orthophotographic maps, in all Polish cities with populations exceeding 500 000. Also the planning regulations for these areas were analysed with regard to agricultural land being assigned for construction.

9

Land cover changes in catchment areas of lakes situated in headwaters of the Tyśmienica River

Grzywna A., Sender J.

Journal of Water and Land Development

|

2017

|

no. 33

65--71

EN

The paper presents the history of land cover changes in the catchment area of lakes situated in the headwaters of the Tyśmienica River. The basis of the study were topographic maps in scale 1:50 000, from 1936 and 2014. We analyzed the quantitative aspect of these changes. The study was conducted in three natural lakes (Rogóźno, Krasne, Łukcze), and in one lake transformed into a storage reservoir (Krzczeń). The technical issues of georeferencing maps in the Geographic Information System (GIS) software are addressed first. In the landscape of Łęczna and Włodawa Lake District, to the end of the 19th century wetlands and bushes dominated. The first type of human pressure on this area was agriculture. Another type of pressure was recreation. In the catchment areas of studied lakes increased mainly the area of buildings and forests. Significantly increased also the length of roads and watercourses. Almost completely disappeared bushes and wastelands. In most of the analyzed basins, the area of wetlands and arable lands decreased. The probable cause of the changes in catchment use was decline in the water table, and thus overgrowing of meadows and wetlands.

PL

Na podstawie map topograficznych w skali 1: 50 000 z 1936 i 2014 roku zaprezentowano zmiany w zagospodarowaniu terenu w zlewniach jezior. Do badań wybrano trzy naturalne jeziora (Rogóźno, Krasne, Łukcze) i jedno jezioro przekształcone w zbiornik retencyjny (Krzczeń). Do analiz wykorzystano program ArcGIS. W krajobrazie Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego do końca XIX wieku dominowały mokradła i zakrzaczenia. Pierwszym rodzajem presji był rozwój rolnictwa. Kolejnym rodzajem presji krajobrazowej był rozwój rekreacji. W zlewniach badanych jezior zwiększyła się powierzchnia zabudowań i lasów. Zwiększyła się także długość dróg i cieków. Niemal całkowicie zanikły zakrzaczenia i nieużytki. Zmniejszyła się także powierzchnia mokradeł i gruntów ornych. Prawdopodobną przyczyną było obniżenie się lustra wody, a co za tym idzie – zarastanie użytkowanych ekstensywnie łąk i terenów podmokłych.

10

Impact of land use on soils microbial activity

Urbański K., Jakubiak M.

Journal of Water and Land Development

|

2017

|

no. 35

249--257

EN

The article considered the influence the various types of land use on microbial activity of soils and thus using this parameter as a universal test of soil quality. Samples for soil respiration studies were taken from agricultural areas, meadows, forests and urban areas (estate cottages). All samples were subjected to the same analytical procedure and the method of measurement was followed by a Substrate-Induced Respiration (SIR) method. Since all the samples were from neighbouring regions and were characterized by similar soil parameters, the obtained results allowed to assess the quality of the soil environment of the surveyed area and to evaluate the total rating of whole area. The obtained results allowed to observe slight divergences between soil samples taken from areas of different use. And although statistically, in this case, these differences were not significant, the characteristics of the respiration curves clearly indicate that there is a dependency between the form of use and the size and rate of soil respiration. In addition, the results have shown that single family housing does not exhibit as much anthropopression to the soil environment as it might seem.

PL

W artykule rozpatrywano wpływ różnego rodzaju użytkowania terenu na aktywność mikrobiologiczną gleb i tym samym możliwość wykorzystania tego parametru jako uniwersalnego testu jakości podłoża glebowego. Do badań respiracji glebowej wykorzystano próbki pobrane z terenów użytkowanych rolniczo, łąk, lasów oraz terenów zurbanizowanych (zabudowa domków jednorodzinnych). Wszystkie próbki poddano identycznej procedurze analitycznej, a jako metodę pomiaru zastosowano metodę indukowanej substratem respiracji (ang. SIR – Substrate- Induced Respiration). Ponieważ wszystkie próbki pochodziły z sąsiadujących ze sobą rejonów i charakteryzowały się podobnymi parametrami glebowymi, uzyskane wyniki umożliwiły ocenę jakości środowiska glebowego badanego terenu i dokonanie oceny sumarycznej rejonu badań. Uzyskane wyniki pozwoliły zaobserwować niewielkie rozbieżności między próbkami glebowymi pobranymi z terenów o różnej formie użytkowania. Statystycznie różnice te nie były istotne, jednak na podstawie charakterystyki krzywych respiracji jednoznacznie można stwierdzić, że między formą użytkowania a wielkością i szybkością respiracji glebowej zaznacza się pewna zależność. Dodatkowo uzyskane wyniki dały podstawy do stwierdzenia, że osiedla domków jednorodzinnych nie wykazują tak dużej antropopresji na środowisko glebowe, jak mogłoby się wydawać.

11

Zastosowanie danych ALS do interpretacji dawnych i współczesnych form użytkowania terenu na przykładzie wzgórza Grojec

Jucha W., Marszałek A.

Roczniki Geomatyki

|

2016

|

T. 14, z. 4(74)

465--476

PL

Artykuł prezentuje możliwości wykorzystania informacji pochodzących z lotniczego skanowania laserowego LiDAR jako źródła danych w badaniach nad użytkowaniem terenu. Do oceny funkcjonalności użyto chmury punktów powstałej w ramach projektu ISOK. Jako obszar badań wybrano teren wzgórza Grojec, położonego na południu województwa śląskiego, w południowej Polsce. Z pozyskanych chmur punktów wygenerowano modele cieniowane rzeźby i pokrycia terenu. Następnie zostały one zinterpretowane i zwektoryzowane w celu ustalenia maksymalnego zasięgu pól uprawnych i ich obecnego użytkowania. Poza tym oznaczone zostały pojedyncze obiekty antropogeniczne z różnych okresów czasu: średniowieczne stanowisko archeologiczne, kamieniołomy z XIX i XX wieku, stawy hodowlane. Po przeprowadzonej analizie wyników przedstawiono następujące wnioski: 1. Dawne formy agrarnego użytkowania ziemi są w LiDAR wyraźnie i czytelnie widoczne. Interpretacja modelu umożliwia wskazanie nie tylko maksymalnego zasięgu rolnictwa, ale również granic poszczególnych działek. 2. Ślady działalności gospodarczej i kulturowej człowieka charakteryzują się dużymi możliwościami interpretacyjnymi. Wyniki wskazują na wielki potencjał drzemiący w oznaczaniu i wstępnej parametryzacji stanowisk historycznych i archeologicznych z użyciem teledetekcyjnej prospekcji ALS. Interpretacja LiDAR nie umożliwia określenia czasowego momentu wykorzystywania poszczególnych obiektów. Tym niemniej wszelkie trudności z ustaleniem wieku powinny być weryfikowane i porównywane z innymi źródłami informacji przestrzennej, co podniesie wartość naukową badania.

EN

The article presents possible use of airborne laser scanning (ALS/LiDAR) data as an information source in researches of land use. Point clouds generated within the ISOK Project (The state information system of natural hazards prevention) were used to evaluate the functional usefulness. The Grojec hill located in the southern part of the Silesian voivodeship (south of Poland) was chosen as the research area. Shaded models of the terrain relief and land cover were generated from point clouds. Afterwards they were interpreted and vectorized in order to determine the maximum range of arable lands and their current use. Apart from that single man-made objects from different periods of time were marked; they included a medieval archaeological excavation, quarries from XIX/XX century and ponds. Conclusions from the analyses: 1. The former forms of agricultural land use are clearly visible in LiDAR data. Interpretation of a model is useful for determination of the maximum range of arable lands, as well as borders of individual fields. 2. Also the marks of human cultural and economic activity are clearly visible and may be of high interest for interpreters. Applications of ALS data with remote sensing prospection are characterised by the high potential in initial researches of archaeological and historical excavations. Interpretation of LiDAR data cannot be used for determination of time when particular objects were used. However, as a general rule, the difficulties in setting the age should be verified and compared with other spatial data sources, what would increase the research value of performed works.

12

Wpływ czasu koncentracji i charakterystyk opadu na kształtowanie się hydrogramu odpływu w małej zlewni niekontrolowanej

Wachulec K., Wałęga A., Młyński D.

Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska

|

2016

|

Vol. 25, No. 1

72--82

PL

Celem artykułu była ocena wpływ czasu koncentracji i charakterystyk opadu na kształtowanie się hydrogramu odpływu w małej zlewni niekontrolowanej. Analizę przeprowadzono dla zlewni rzeki Sidzinka. Jej zlewnia w większości znajduje się na terenie gminy miejskiej Kraków. Czas koncentracji obliczono dwoma metodami: Kerby’ego-Kirpicha oraz procedurą TR-55. Wielkość opadu efektywnego obliczono za pomocą metody SCS-CN. Wartości parametru CN określono na podstawie bazy Corine Land Cover 2003 oraz przy wykorzystaniu ortofotomap. W trakcie obliczeń wykorzystano cztery rozkłady natężenia deszczu dla czasów trwania równych czasom koncentracji. Założono rozkład blokowy oraz rozkład o maksymalnym natężeniu występującym na początku, w środku i na końcu epizodu opadowego. Obliczenia przeprowadzono za pomocą programu HEC-HMS 4.0. Wyniki obliczeń wykazują zróżnicowanie warto- ści zarówno przepływów w kulminacji, jak i wysokości oraz objętości odpływu w zależności od wykorzystanego wzoru na czas koncentracji. Mimo iż różnica pomiędzy wartościami parametru CN wyniosła tylko 6%, znacznie wpłynęło to na wartości przepływów w kulminacji.

EN

The aim of this paper is to estimate the effect of time of concentration and rainfall characteristics on runoff hydrograph in small ungauged catchment. The analysis were carried out for the catchment of Sidzinka river. This catchment is mostly located in the area of municipalities of Kraków. Time of concentration was calculated by two methods: Kerby-Kirpich and TR-55 procedure. The amount of effective rainfall was calculated by SCS-CN method. The value of CN parameter was estimated by analyzing the Corine Land Cover 2003 base and orthophotomaps. There were assumed four rainfall distribution: block rainfall, front-loaded hyetograph, center-loaded hyetograph and back-loaded hyetograph. All calculations were made with use of HEC-HMS 4.0 program. The obtained results show the diversity in values of peak flows, amount and volume of runoff, depending on the method to calculate Tc. Although the difference between the CN parameter’s values was only 6%, it considerably affected the peak flow values.

13

Retention of afforestation areas as part of flood protection - research site and methodology for headwater watershad in Poland

Orczykowski T., Tiukało A.

Civil and Environmental Engineering Reports

|

2016

|

No. 20(1)

59--70

EN

Land use is considered as a non-structural, ecologically beneficial flood protection measure. Forest as one of the land use types has many useful applications which can be observed in detail on www.nwrm.eu website project. It is scientifically proved that afforestation influences flood events with high probability of occurrence. However, it is still to be argued how to measure land use impact on the hydrological response of watershed and how it should be measured in an efficient and quantifiable way. Having the tool for such an impact measurement, we can build efficient land management strategies. It is difficult to observe the impact of land use on flood events in the field. Therefore, one of the possible solutions is to observe this impact indirectly by means of hydrological rainfall-runoff models as a proxy for the reality. Such experiments were conducted in the past. Our study aims to work on the viability assessment, methodology and tools that allow to observe this impact with use of selected hydrological models and readily available data in Poland. Our first reaserch site is located within headwaters of the Kamienna river watershed. This watershed has been affected by ecological disaster, which resulted in loss of 65% of forest coverage. Our proposed methodology is to observe this transformation and its effect on the watershed response to heavy precipitation and therefore change in the flood risk.

PL

Użytkowanie terenu jest uważane za nietechniczny, przyjazny środowisku środek ochrony przeciwpowodziowej. Tereny zalesione jako jeden z typów użytkowania terenu mają kilka zastosowań w ochronie przeciwpowodziowej. Poszczególnym sposobom jego wykorzystania można bliżej się przyjrzeć na stronie projektu Unii Eurpoejskiej, www.nwrm.eu. Jest dowiedzione naukowo, że zalesienie wpływa na hydrologiczną odpowiedź zlewni wywołaną opadem. Jednak nie zostało w pełni określone w jaki dokładnie sposób zalesienie wpływa na tą odpowiedź, a także w jaki sposób można mierzyć efektywność zmiany użytkowania terenu w ochronie przeciwpowodziowej. Pomiary tych charakterystyk w przyrodzie nie są łatwe do wykonania, dlatego autorzy proponują wykorzystanie hydrologicznych modeli opad-odpływ jako narzędzia pomiarowego. Takie podejście było już realizowane w przeszłości, w różnych regionach świata. Nasze badania mają na celu ocenę wykonalności oraz przydatności wyników, wybór odpowiednich modeli matematycznych oraz wypracowanie metody umożliwiającą kwantyfikację wpływu użytkowania terenu do ochrony przeciwpowodziowej za pomocą dostępnych w Polsce danych. Nasz obszar badawczy jest zlokalizowany w górnej części zlewni rzeki Kamiennej w Sudetach Zachodnich. Ta zlewnia została dotknięta klęską ekologiczną w latach 80-tych XX wieku, która skutkowała wymarciem 65% powierzchni lasu w badanym obszarze. W pracy proponujemy obserwację wpływu tej transformacji na hydrologiczną odpowiedź zlewni, a przez to na ryzyko powodziowe.

14

Trwałość struktury krajobrazu w obrębie obszarów leśnych dawnej prowincji – Nowa Marchia

Pieńkowski P., Kupiec M.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2015

|

nr 28

27--34

PL

W pracy przedstawiono specyfikę fragmentacji płatów leśnych na obszarze dawnej prowincji Nowa Marchia, związaną głównie ze średniowiecznym osadnictwem z drugiej poł. XIII w. W obrębie dużych zwartych kompleksów leśnych tego obszaru występują nadal stosunkowo równomiernie rozmieszczone małe bezleśne enklawy wiejskie (140 – 800 ha). Ich lokalizację i powierzchnię scharakteryzowano, wykorzystując współczesne i archiwalne materiały kartograficzne. Stwierdzono, że pomimo wielowiekowej tendencji do przejmowania lasów pod użytkowanie rolnicze tereny bezleśne otaczające wsie tego obszaru nie podlegały większym zmianom. W XIX i XX w. granice przyległych do wsi obszarów bezleśnych nie zmieniły się, a specyficzna fragmentacja związana z osadnictwem wiejskim, która miała miejsce przed prawie ośmiuset laty, jest nadal widoczna i wpływa na strukturę użytkowania, stanowiąc wielowiekowe świadectwo przeobrażeń krajobrazu kulturowego.

EN

The paper presents the fragmentation processes of forest patches in the area of the historical New March province, closely associated with the medieval colonization period from the second half of the thirteenth century. Within the large and dense forests of the research area, the small, deforested rural enclaves areas (140-800 ha) are nowadays regularly distributed. Its specific arrangement was characterized basing on contemporary and archival cartographic materials. It was found that, despite the trend observed over the years (the area of forests being taken over by agriculture land use), the deforested areas surrounding villages were not subject to major changes. In the analysis based on cartographic materials from 18-20th c., the boundaries of clearings have not significantly changed. The specific fragmentation type associated with the medieval rural settlement system, which took place almost eight hundred years ago, is still readable and affects the structure of the landscape, acting as a centuries-old witness of transformation of the cultural landscape.

15

The Poznań Fort - Cartographic Evidence of Change

Lorek D.

Architektura Krajobrazu

|

2014

|

nr 2

74--89

EN

A crucial moment in Poznań’s history occurred in the first half of the 19th century – namely, the governing power decided that it was necessary to fortify the entire city. At the end of the 1870s an additional system of artillery forts were built at locations spaced evenly around the city. By the end of the 19th century the fort had become a detriment to the city, primarily due to limited space for development and deteriorating living conditions from being in a closed-off city. Thus, a decision was made to dismantle some of the fortifications and to build a new neighbourhood around the castle in that space. This research article addresses the changes that occurred in the 19th and beginning of the 20th century in the spatial structure of the city in connection with the city defences. The aim of the study was to identify the progression of land development and changes in land use.The primary research materials were old city maps from 1841 to 1937. In addition to cartographic research methods, the study also used geo-information techniques which made it possible to visualize subsequent development and characterize the nature of the changes that took place. From an analysis of the historic maps it is evident that the spatial arrangement of the city at the beginning of the 19th century had been frozen from further development because of the boundaries of the fort. The interior structure of the fort remained largely the same, with changes mostly to the perimeter areas. After taking down the enclosing fortifications, the city developed outwards in the neighbouring areas, yet it maintained the spatial order from earlier times. The policies of the partitioning state of Prussia in the 1900s forced the city to develop primarily towards the west or southwest, with the intent being to gradually convert the fortified areas into usable space for the city.

PL

W pierwszej połowie XIX w. nastąpił przełomowy moment w historii Poznania, kiedy ówczesna władza podjęła decyzję o konieczności całkowitego ufortyfikowania Poznania. Na przełomie lat 70. i 80. wybudowano dodatkowo system fortów artyleryjskich, które rozmieszczone były równomiernie wokół miasta. Pod koniec XIX w. okazało się, że Poznań zbyt wiele tracił na rzecz twierdzy, między innymi w kwestii ograniczeń budowlanych i pogarszających się warunków życia panujących w ciasno zamkniętym mieście. W związku z powyższym zapadła decyzja o rozbiórce części umocnień, a w ich miejscu stworzono reprezentacyjną dzielnicę zamkową. Przedstawione w artykule badania dotyczyły prześledzenia zmian zachodzących w strukturze przestrzennej miasta w związku z funkcją, jaką pełniło w XIX i na początku XX w. Celem pracy było wskazanie kierunków rozwoju i porównanie zmian w zakresie użytkowania terenu. Podstawowym materiałem badawczym były dawne plany miasta od roku 1841 do 1937. Oprócz kartograficznej metody badań zastosowano w badaniach również metodę geoinformacyjną, dzięki której uzyskano wizualizacje ukazujące kierunki i charakter przekształceń. Analizy planów wykazały, że układ przestrzenny miasta z początku XIX w. został zahibernowany poprzez szczelną otoczkę twierdzy. Jego struktury wewnętrzne pozostały w dużej mierze nienaruszone, a przekształcenia dotyczyły głównie obszarów peryferyjnych. Po rozebraniu rdzenia twierdzy rozwój miasta następował poprzez dołączanie obszarów przyległych z jednoczesnym zachowaniem ładu przestrzennego stworzonego w minionych epokach. Polityka zaborcy w pierwszej dekadzie XX w. wymusiła rozwój miasta głównie w kierunku zachodnim oraz południowo-zachodnim i stopniowo zmierzała do przekształcania struktur fortecznych w przestrzeń użytkową dla miasta.

16

Wpływ użytkowania terenu na warunki siedliskowe i szatę roślinną wybranych śródleśnych i śródpolnych oczek wodnych

Gamrat R., Gałczyńska M., Kochanowska R., Burczyk P.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2013

|

T. 13, z. 4

17--29

PL

Różnorodne pasy roślinne ułożone koncentrycznie wokół tafli wodnej oczek, spełniają funkcje biocenotyczne i ochronne w odniesieniu do jakości i ilości wody w glebie i w zbiorniku. Celem podjętych badań było określenie wpływu pasów roślinnych w dwóch środowiskach oczek wodnych, tj. pola i lasu, na szatę roślinną i wilgotność siedlisk. Prace florystyczno-fitosocjologiczne przeprowadzono w latach 2008–2010 – w dwóch grupach, po trzy oczka. Wykonano 54 spisy florystyczne oraz 62 zdjęcia fitosocjologiczne. Badania prowadzono na terenie leśnego Parku Krajobrazowego Dolina Słupi oraz na obszarze pól w sąsiedztwie leśnego kompleksu Puszczy Bukowej. Określono zależność zróżnicowania wilgotnościowego siedlisk, określanego metodą Oświta na podstawie szaty roślinnej, od sąsiedztwa. Wyniki badań potwierdziły wcześniejsze założenia o większej wilgotności siedlisk śródleśnych oczek wodnych. Na podstawie analizy wariancji wartości parametru wilgotnościowego ustalono, że istotny wpływ na jego wartość miały głównie dwa czynniki: typ oczka i rodzaj ochronnego pasa roślinnego. Podobną zależność określono w przypadku liczby gatunków roślin w oczkach. Więcej gatunków roślin (105) i zbiorowisk (15) stwierdzono w śródpolnych oczkach wodnych, pomimo braku sąsiedztwa jakichkolwiek struktur ochronnych, tj. drzew lub krzewów. Różnice te potęgowała obecność wszystkich roślinnych pasów wokół oczek śródpolnych, których, ze względu na brak pochyłości skarpy, w przypadku oczek śródleśnych nie wyodrębniono. Analiza statystyczna wyników badań parametrów fizykochemicznych wody wskazała istotny wpływ wartości czynników, takich jak: typ oczka i pora roku.

EN

Various plant belts arranged concentrically around the water surface in ponds have biocoenotic functions but are also important for water quality and the amount of water in soil and in the pond. The aim of this study was to determine the influence of vegetation belts in two pond surroundings – Fields and forest – on vegetation and habitat moisture. In the years 2008-2010, floristic and phytosociological research was conducted in two groups of three ponds in each. Fifty four floristic lists and 62 phytosociological relevés were made. The study was performed in a forest of the Słupia Valley Landscape Park and on fields near the forest complex of the Beech Forest. The relationship was analysed between habitat moisture (estimated with the Oświt’s method) and the type of surrounding. Obtained results confirmed preliminary assumptions about higher moisture in the habitat of midforest ponds. The analysis of variance showed a significant impact of the type of pond and the type of protective plant belt on moisture parameters. The same factors were decisive for the number of species in ponds. More plant species (105) and communities (15) were found in the studied midfield ponds despite the absence of any protective structures like trees or shrubs in the vicinity. Midfield ponds had a complete vegetation belt which was not defined in forest ponds, due to the absence of an escarp. Statistical analysis of physical and chemical parameters of water showed significant differences between pond types and seasons.

17

Comparison of sealing surface degree assessment based on orthophotomap and lidar data

Borowiec N., Hamerla A.

Journal of Sustainable Mining

|

2013

|

Vol. 12, iss. 1

20--26

EN

The following article compares the methods and the results of sealing surface degree assessment. In the described experiment/research, orthophotomap and point cloud obtained from airborne laser scanning were used as input for the analysis. In this paper, apart from the statement and comparing the results, the problems and limitations of using different research methods are also listed.

PL

W niniejszym artykule porównano metody wyznaczania stopnia uszczelnienia zlewni oraz wyniki otrzymane w związku z ich zastosowaniem. Przedstawiono doświadczenie, w którym jako materiał wejściowy do analiz wykorzystano ortofotomapę oraz chmurę punktów pochodzącą z lotniczego skaningu laserowego. W artykule, poza zestawieniem i porównaniem otrzymanych wyników, wyszczególniono problemy i ograniczenia wynikające z zastosowania poszczególnych metod badawczych.

18

Quality of water retained in the natural mountain catchment (Dam Reservoir Wapienica)

Jaguś A.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2013

|

Vol. 20, nr 4-5

481--489

EN

The study involved assessment of the quality of water in dam reservoir Wapienica. Samples were taken from September 2011 until June 2012. The reservoir is used for providing potable water to the city of Bielsko-Biala. The catchment of the reservoir is a natural mountain catchment, without internal sources of pollution. Environmental and organizational conditions determine the good quality of water in the reservoir. Water contains little amounts of suspended matter and solutes, favorable aerobic conditions and low fertility. Also, no contamination with organic substances was reported. Water retained in the reservoir has quality category A1, thus its treatment can only consist in filtration and disinfection. Analyses showed occurrence of some heavy metals (Zn, Pb and Co) in amounts exceeding levels typical of uncontaminated natural water. Increased levels of zinc and lead might result from atmospheric deposition of contaminants, whereas occurrence of cobalt might be natural. The studies show that unmanaged mountainous regions of southern Poland may be contaminated with trace elements.

PL

Badano jakość wód w zbiorniku zaporowym Wapienica. Próby pobierano w okresie od września 2011 r. do czerwca 2012 r. Zbiornik pełni funkcję zaopatrzenia w wodę pitną miasta Bielsko-Biała. Zlewnia zbiornika ma charakter naturalnej zlewni górskiej, pozbawionej wewnętrznych źródeł zanieczyszczenia. Uwarunkowania środowiskowo-organizacyjne decydują o dobrej jakości wody w zbiorniku. Woda charakteryzuje się niewielką ilością zawiesiny i substancji rozpuszczonych, korzystnymi warunkami tlenowymi oraz małą żyznością. Nie stwierdzono także zanieczyszczenia substancjami organicznymi. Woda retencjonowana w zbiorniku ma kategorię jakości A1, a zatem jej uzdatnianie może być ograniczone do filtracji i dezynfekcji. Analizy wykazały obecność niektórych metali ciężkich (Zn, Pb, Co) w ilościach przekraczających poziomy charakterystyczne dla niezanieczyszczonych wód naturalnych. Podwyższone zawartości cynku i ołowiu mogą być efektem depozycji atmosferycznej zanieczyszczeń, natomiast pochodzenie kobaltu może mieć charakter naturalny. Z badań wynika, że niezagospodarowane tereny górskie Polski południowej mogą być zanieczyszczone pierwiastkami śladowymi.

19

Mapa zmian pokrycia terenu małopolski 1986-2011 wykonana w oparciu o klasyfikację obiektową obrazów satelitarnych Landsat oraz RapidEye

Wężyk P., Wójtowicz-Nowakowska A., Pierzchalski M., Mlost J., Szafrańska B.

Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji

|

2013

|

Vol. 25

273--284

EN

Changes in land use / land cover are the result of interaction between natural processes and human activity. Using GIS analysis to estimate the dynamic of these changes we can detect former trends and their simulation in the future. Diagnosed directions of changes can be used e.g. to create local plans of spatial management or region growth policy. Main goal of this study was to diagnose main trends of changes in land use / land cover in Malopolska voivodeship in last 25 years (1986-2010). Results were shown as statistics and map compositions. Project was created based on RapidEye and LANDSAT 5 TM satellite data and aerial imagery from 2009-2010. The best way to process huge amount and various data was to use Object Based Image Analysis (OBIA). As the results of classification we received 10 classes of land use for both terms of analyses (1986-1987 and 2009-2010). Identified classes were: bare soil, grass-covered areas, urban areas, rivers and watercourses, coniferous forest, leaf forest, peatbog, and other areas. Results show, that especially 2 classes arisen much: forest (4.39%) and urban areas (2.40%), mostly at the expanse of agricultural (-3.60%) and grass-covered areas (-1.18%). Based on results we can say, that changes detected in past 25 years in Malopolska region, which we can also notice today, agree with general trends of landscape changes, that we can observe in Poland for the last 3 decades. These general changes are: renewed succession of forest on areas where agricultural production discontinued; also intense development of road infrastructure. Object Based Image Analysis allowed to realize these study for area of more than 15 000 km2 for only a few weeks.

PL

Zmiany pokrycia terenu i użytkowania ziemi są rezultatem wzajemnego oddziaływania na siebie złożonych procesów przyrodniczych oraz społeczno-ekonomicznych. Analizy przestrzenne GIS dynamiki tych zmian umożliwiają wykrycie występujących w przeszłości trendów i procesów oraz ich symulację dla nadchodzącego okresu. Zdiagnozowane kierunki przemian krajobrazu mogą zostać wykorzystane m.in. przy tworzeniu lokalnych planów zagospodarowania przestrzennego, czy generalnie kreowaniu polityki rozwoju regionów. Celem prezentowanego opracowania było zdiagnozowanie głównych trendów przemian pokrycia terenu województwa małopolskiego na przestrzeni ostatnich dwudziestu pięciu lat (19862011) oraz ich statystyczne i graficzne zaprezentowanie w postaci kompilacji map numerycznych. Projekt wykonano w oparciu o dane teledetekcyjne: zobrazowania satelitarne RapidEye i LANDSAT TM oraz lotnicze ortofotomapy (PZGiK) z lat 2009 - 2010. Duża ilość i różnorodność danych wymusiła zastosowanie obiektowego przetwarzania danych teledetekcyjnych, tj. klasyfikacji OBIA (ang. Object Based Image Analysis). W wyniku przeprowadzanej klasyfikacji otrzymano 10 klas pokrycia i użytkowania terenu dla dwóch terminów badawczych (1986-87 oraz 2010-11), tj.: grunty orne, użytki zielone, tereny zurbanizowane, rzeki i cieki, zbiorniki wodne, lasy iglaste, lasy liściaste, zadrzewienia i zakrzewienia, tereny różne oraz torfowiska. Wykazano, iż na obszarze Małopolski wystąpiło znaczne zwiększenie powierzchni lasów (wzrost o 4.4%) oraz terenów zurbanizowanych (wzrost o 2.4%), głównie kosztem powierzchni gruntów rolnych (ubytek o 3.6%) oraz trwałych użytków zielonych (ubytek o 1.2%). Otrzymane wyniki pozwoliły wysunąć wniosek, iż zmiany jakie zachodziły w przeciągu 25 lat oraz te, z którymi wciąż mamy do czynienia w województwie małopolskim, pokrywają się z ogólnymi kierunkami i trendami przemian krajobrazu obserwowanymi w Polsce w ostatnich trzech dekadach, tj. procesami sukcesji wtórnej zbiorowisk leśnych na gruntach, na których zaprzestano produkcji rolnej oraz związanych z inwestycjami infrastruktury drogowej i kolejowej. Zastosowanie automatycznej klasyfikacji obiektowej oraz analiz przestrzennych GIS pozwoliło na realizację opracowania dla obszaru ponad 15.000 km2 w ciągu zaledwie kilku tygodni.

20

Zróżnicowanie klimatów lokalnych Torunia – założenia projektu i wstępne wyniki badań

Kunz M., Uscka-Kowalkowska J., Przybylak R., Kejna M., Araźny A., Maszewski R.

Roczniki Geomatyki

|

2012

|

T. 10, z. 3

85--94

EN

This paper presents the outline, methodology, and the state of the realization of a research project. Its goal is to study the influence of environmental, dynamic, and anthropogenic factors on meteorological and biometeorological conditions. It is also planned to work out a map of Toruń topoclimates. The research was performed for over a year on the basis of a network of 26 measurement points selected in different places in Toruń and its neighbourhood with automatic registration of basic meteorological elements and thermal imageries from Terra ASTER satellite. The environment geographic information system created in ArcGIS is used for interpolation of individual meteorological elements and for distribution of biometeorological indices. Various spatial data were used such as land cover, land use, localization and height of buildings, digital elevation model (DEM), and present-day colour orthophotomap. Project results relating to the variability of Toruń bioclimatic conditions may be used for organization of tourism and recreation, and the created map of topoclimates for spatial planning and further development of the city.

PL

Praca prezentuje założenia, metodykę oraz stan realizacji projektu naukowo-badawczego, którego celem jest zbadanie wpływu czynników środowiskowych, dynamicznych i antropogenicznych na warunki meteorologiczne i biometeorologiczne wraz z planowanym opracowaniem mapy topoklimatów miasta Torunia. Badania prowadzone są od ponad roku w oparciu o założoną w wybranych miejscach Torunia i okolic sieć 26 punktów pomiarowych z automatyczną rejestracją podstawowych elementów meteorologicznych oraz docelowo satelitarne obrazy termalne pozyskane z satelity Terra ASTER. Zbudowany w środowisku ArcGIS system informacji geograficznej (GIS) wykorzystywany jest do interpolacji rozkładu poszczególnych elementów meteorologicznych oraz rozkładu wskaźników biometeorologicznych. Do tego systemu pozyskano i wprowadzono już wiele danych przestrzennych, jak pokrycie/użytkowanie terenu, lokalizacja i wysokość budynków, model wysokościowy terenu (DEM) oraz aktualną barwną ortofotomapę. Uzyskane w projekcie wyniki dotyczące zmienności warunków bioklimatycznych Torunia będą mogły być wykorzystane w organizacji turystyki i rekreacji, a utworzona mapa topoklimatów w planowaniu przestrzennym i dalszym rozwoju miasta.