Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Ecovoltaics - a truly ecological and green source of renewable goods

Nowak Arkadiusz, Świsłowski Paweł, Świerszcz Sebastian, Nowak Sylwia, Rajfur Małgorzata, Wacławek Maria

Ecological Chemistry and Engineering. S

|

2023

|

Vol. 30, nr 3

315--332

EN

The intensive exploitation of natural resources, expansion of human population and degradation of natural and semi-natural habitats, caused among others by agriculture, forestry and urbanisation, enforce special care for the natural resources, especially the disappearing types of vegetation that are refugees of biodiversity. One of the most threatened plant communities are grasslands (pastures and meadows), which has suffered the most in recent decades due to the intensification of agriculture and the transformation of land use. The purpose of this paper is to propose a hybrid approach to clean energy production on photovoltaic (PV) farms, taking into account the needs of grassland conservation and restoration. Nine sets of sciophilous species are proposed, including grasslands rich of pollinator benefits, grasslands with low pollen production to maintain high electrical efficiency of panels, and rich, standard meadows in wet (Molinion, Calthion, Alopecurion, Cnidion), fresh (Arrhenatherion) and dry (Cirsio-Brachypodion) types. The combination of clean energy and grassland conservation has been called ecovoltaics (EV) because it combines the production of renewable electricity with care for the diversity of valuable grassland ecosystems. The research will continue on an experimental ecovoltaic farm with innovative technical solutions to effectively maintain the desired meadow species composition. The purpose of this study was to analyse and select plant species that could be introduced into areas where PV cells are installed under climatic conditions in southern Poland. Using databases, environmental and ecological factors were taken into account. As a result of the study, a list of 206 species was selected that could be introduced to areas where they will coexist with PV panels, taking into account the effect of shading. The developed selection of these plant species provides a starting point for future work by botanists and engineers seeking to increase the biodiversity of sites where PV panels will be placed.

2

The Species Diversity of Grasslands in the Middle Wieprz Valley (PLH060005) Depending on Meadow Type and Mowing Frequency

Kulik Mariusz, Warda Marianna, Bochniak Andrzej, Stamirowska-Krzaczek Ewa, Turos Przemysław, Dąbrowska-Zielińska Katarzyna, Bzowska-Bakalarz Małgorzata, Bieganowski Andrzej, Trendak Michał

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2019

|

Tom 21, cz. 1

543--555

EN

The studies were conducted on grasslands in the middle Wieprz valley in 2017. The aim of study was to assess the diversity of the species composition of selected grassland, depending on the frequency of mowing. The investigations focused on the meadow vegetation of Molinietalia order, Arrhenatheretalia order, the Molinio-Arrhenatheretea class and Phragmitetea class. The floristic diversity of the grassland communities was determined based on two indices, namely the number of species (SN) and the Shannon-Wiener index H'. In order to detect significant differences between the obtained values of these indexes for the particular grasslands (taking into account the research factors), a variance analysis was carried out, taking into account the Linear Model (LM) for the Shannon-Wiener index and a Generalised Linear Model (GLM) for the number of species on the assumption of the Poisson distribution of this variable. In addition, a Multidimensional principal component analysis (PCA) (Jolliffe 2002) was carried out to detect the variation of the analysed dataset with regard to the values of the ecological indices (Ellenberg et al. 1992). In the grassland under study, the number of species varied depending on the type of meadow and mowing frequency. Meadows with vegetation of the Arrhenatheretalia order had the greatest number of species. Furthermore, the number of species was found to increase with the growing frequency of use. The least numerous communities occurred in rush meadows (Phragmitetea class). A more frequent use of the sward of these communities led to a decreased number of species. Similar trends were observed in the case of the Shannon-Wiener index values. A variance analysis was carried out and its results indicate a significant influence of both research factors (meadow type and cutting frequency) on the floristic diversity of the communities under study. The biggest significant differences were confirmed between meadow vegetation of the Arrhenatheretalia order and Phragmitetea class. The biggest influence of cutting frequency on the increased species diversity occurred in meadows with communities of the Arrhenatheretalia and Molinietalia order. According to a multidimensional principal component analysis (PCA) indications, habitat humidity is the main factor determining the type of meadow community and its species diversity.

PL

Badania fitosocjologiczne przeprowadzono w 2017 roku na użytkach zielonych w dolinie środkowego Wieprza. Dolina Środkowego Wieprza (PHL060005) stanowi mozaikę siedlisk o zróżnicowanym uwilgotnieniu, co sprzyja występowaniu różnorodnych zespołów roślinnych. Celem badań była ocena zróżnicowania składu gatunkowego wybranych użytków zielonych, w zależności od częstotliwości koszenia. Przedmiotem badań była szata roślinna łąk rzędu Molinietalia, Arrhenatheretalia, klasy Molinio-Arrhenatheretea i Phragmitetea. Różnorodność florystyczną badanych zbiorowisk roślinnych oceniono za pomocą dwóch wskaźników, jakimi są liczba gatunków (SN) oraz indeks Shannona-Wienera H'. W celu wykrycia istotnych różnic między uzyskanymi wartościami tych wskaźników dla poszczególnych zbiorowisk (z uwzględnieniem czynników badań) wykonano analizę wariancji z uwzględnieniem modelu liniowego (LM) dla indeksu Shannona-Wienera oraz uogólnionego modelu liniowego (GLM) dla liczebności gatunków przy założeniu rozkładu Poissona tej cechy. Dodatkowo wykonano wielowymiarową analizę głównych składowych PCA (Jolliffe 2002) w celu wykrycia zmienności analizowanego zbioru danych, ze względu na wartości wskaźników ekologicznych (Ellenberg et al. 1992). Na badanych użytkach zielonych, wartość tego parametru wykazywała zróżnicowanie w zależności od typu łąki oraz częstotliwości koszenia. Łąki porośnięte roślinnością rzędu Arrhenatheretalia były najbardziej liczne gatunkowo. Stwierdzono ponadto zwiększanie się liczby gatunków w zbiorowisku wraz z rosnącą częstotliwością użytkowania. Najmniej liczne zbiorowiska występowały na łąkach z roślinnością klasy Phragmitetea. Częstsze użytkowanie runi tych zbiorowisk przyczyniało się do zmniejszenia liczby gatunków. Podobne trendy stwierdzono w przypadku wartości indeksu Shannona-Wienera. Wykonano analizę wariancji, której wyniki świadczą o istotnym wpływie obu uwzględnionych czynników (typ łąki oraz częstotliwość koszenia) na zróżnicowanie florystyczne badanych zbiorowisk. Największe istotne różnice potwierdzono między szatą roślinną rzędu Arrhenatheretalia i klasy Phragmitetea. Największy wpływ częstotliwości koszenia na wzrost różnorodności gatunkowej zaznaczył się na łąkach z roślinnością rzędu Arrhenatheretalia i Molinietalia. Wskazaniem wielowymiarowej analizy głównych składowych PCA jest, że wilgotność siedliska jest tu głównym czynnikiem decydującym o typie szaty roślinnej i jego zróżnicowaniu gatunkowym.

3

Vegetation Changes and Rare Plant Species in Grasslands in the Middle Wieprz Valley (PLH060005)

Warda M., Stamirowska-Krzaczek E., Kulik M., Tatarczak M., Bochniak A.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2018

|

Tom 20, cz. 1

481--494

EN

The studies were conducted in the years 2005 and 2017 using the Braun-Blanquet method. The objective of studies was to investigate the condition of the grassland vegetation, including the presence of rare and endangered plant species in the Middle Wieprz Valley (PLH060005). The investigation in this area concerned the vegetation of rush meadows, wet and fresh meadows, and the presence of characteristic rare and endangered species in the communities under study. A Natura 2000 area (PLH060005) comprises a mosaic of land and water habitats and such a pattern of natural environment conditions favours the occurrence of varied plant associations. However, the extensive utilization of meadows or the lack of it pose a serious threat in the Middle Wieprz Valley to plant communities. The previously investigated rush communities as well as wet and fresh meadow communities are currently monitored to evaluate changes in vegetation of the studied grasslands. Principal Component Analysis was used to examine the changes in the percentage share of various characteristic species in three different types of communities between 2005 and 2017. The results of the currently conducted phytosociological survey indicate that the smallest changes in the floristic composition of the sward occur in the rush and wet meadow communities although fluctuations of the number of some plant species can be observed there. The more important changes in the species composition of meadow sward were confirmed in the following associations of the Molinio-Arrhenatheretea class: Ass. Lolio-Cynosuretum R.Tx. 1937, Ass. Cirsietum rivularis NOWIŃSKI 1927 and lower changes in the assotiation of the Arrhenatheretum elatioris BR.-BL. ex SCHERR. 1925. Analyzing the differences in the species composition of the sward that occurred in the studied communities between 2005 and 2017, it can be concluded that the biggest changes concern the Lolio-Cynosuretum association. A considerably greater presence of species characteristic of the Molinio-Arrhenatheretea class was found in the sward of this association in 2017 in comparison with the state of the vegetation cover in 2005. A similar trend, but with less distinct changes, can be observed in the Cirsietum rivularis association where an increasing proportion of characteristic species of the Molinio-Arrhenatheretea class was confirmed. In the period under study, no significant changes in the vegetation cover of the Arrhenatheretum elatoris association were found, as evidenced by the distribution of points corresponding to the particular sites of this community, covering similar areas in both years compared. However, sward condition of this plant association was not good enough in the previous study period. Among species from studied grassland communities in the Middle Wieprz Valley, the following species were very rarely occurring: Dactylorhiza incarnata (L.) SOÓ, Dactylorhiza majalis s.l. (Rchb.) P.F. Hunt et Summerh., Dianthus superbus L. ssp. superbus, Orchis militaris L., Lathyrus palustris L., Tragopogon pratensis L. ssp. orientalis (L.) Čelak, Cirsium rivulare (Jacq.) All. and Cynosurus cristatus L. The lack of utilization of the sward for pasturage has probably contributed to the considerably decreased numbers of the characteristic species Cynosurus cristatus. In the study area, this species can be regarded as very rare, even vulnerable, if the community for this association is not placed under active protection.

PL

Badania przeprowadzono w latach 2005 i 2017 metodą Braun-Blanqueta w Dolinie Środkowego Wieprza (PLH060005). Przedmiot fitosocjologicznych badań na tym obszarze stanowiła szata roślinna łąk szuwarowych, wilgotnych i świeżych oraz obecność w badanych zbiorowiskach – gatunków charakterystycznych, rzadkich i zagrożonych. Obecnie prowadzi się monitoring poprzednio badanych zbiorowisk szuwarowych oraz zbiorowisk łąk wilgotnych i świeżych w celu oceny zmian w szacie roślinnej badanych użytków zielonych. Obszar Natura 2000 (PLH060005) stanowi mozaikę środowisk lądowych i wodnych, a taki układ warunków środowiska sprzyja występowaniu różnorodnych zespołów roślinnych. Jednakże, ekstensywne użytkowanie łąk lub jego brak stanowią w Dolinie Środkowego Wieprza poważne zagrożenie dla zbiorowisk roślinnych. Do zbadania zmian w udziale różnych gatunków charakterystycznych w 3 różnych typach zbiorowisk między latami 2005 i 2017 wykonano również wielowymiarową analizę składowych głównych PCA. Wyniki obecnie prowadzonych badań fitosocjologicznych wskazują, że najmniejsze zmiany w składzie florystycznym runi obserwuje się w zbiorowiskach szuwarowych i łąk wilgotnych, chociaż dostrzega się tam wahania liczebności niektórych gatunków roślin. Bardziej znaczące zmiany w składzie gatunkowym runi łąkowej potwierdzono w następujących zespołach roślinnych klasy Molinio-Arrhenatheretea: Lolio-Cynosuretum R.Tx. 1937, Cirsietum rivularis NOWIŃSKI 1927 i mniejsze zmiany w zespole Arrhenatheretum elatioris BR.-BL. ex SCHERR. 1925. Analizując różnice w składzie gatunkowym runi, które zaistniały w badanych zbiorowiskach w okresie między 2005 i 2017 rokiem można stwierdzić, że największe zmiany dotyczą zespołu Lolio-Cynosuretum. W runi tego zespołu stwierdzono w 2017 roku znacznie większą obecność gatunków charakterystycznych dla klasy Molinio-Arrhenatheretea niż w 2005 roku. Podobną tendencję, ale mniej wyraźne zmiany dotyczą zespołu Cirsietum rivularis. W badanych latach nie zaobserwowano znaczących zmian w szacie roślinnej zespołu Arrhenatheretum elatoris, o czym świadczy rozmieszczenie punktów odpowiadających poszczególnym stanowiskom występowania tego zbiorowiska, które zajmują podobne obszary w obu porównywanych latach. Wśród roślin kształtujących zbiorowiska użytków zielonych w Dolinie Środkowego Wieprza bardzo rzadko występowały następujące gatunki: Dactylorhiza incarnata (L.) SOÓ, Dactylorhiza majalis s.l. (Rchb.) P.F. Hunt et Summerh., Dianthus superbus L. ssp. superbus, Orchis militaris L., Lathyrus palustris L., Tragopogon pratensis L. ssp. orientalis (L.) Čelak, Cirsium rivulare (Jacq.) All. i Cynosurus cristatus L. Brak pastwiskowego użytkowania runi przyczynił się prawdopodobnie do znacznego spadku liczebności gatunku charakterystycznego – Cynosurus cristatus L. W badanym rejonie gatunek ten można uznać jako bardzo rzadki, a nawet narażony na wyginięcie, jeśli zbiorowisko tego zespołu nie zostanie objęte czynną ochroną.

4

How can the grasslands under rainfall events modify water balance in drought conditions

Minea G., Tudor G., Stan F.-I., Ioana-Toroimac G., Zamfir R.

Journal of Water and Land Development

|

2018

|

no. 38

53--65

EN

Taking into account the well-established influence of hillslopes grasslands on runoff processes, the purpose of this study was to investigate how grasslands can affect the water flow pathways on hillslopes, in drought conditions. This study was performed in experimental grassland at plot-scale (e.g., Festuca pratensis), in temperate humid continental climatic conditions of Curvature Subcarpathians, Romania. The rainfall, evapotranspiration, and soil moisture daily data, respectively 208 rainfall and 16 rainfall-runoff events data measured in grassland hills during the growing season (1 April up to 30 September 2015 and 2016) were used. Our results suggest that a runoff event response in extreme drought conditions occurs on grasslands only if precipitation exceeds the threshold of 31 mm Hortonian overland flow (HOF), while this threshold drops to 17 mm during moderate droughts and up to 8 mm for wet conditions. The rainfall events up to 16 mm proved to be insufficient to completely saturate the soil. Therefore, HOF has only a minor contribution in drought conditions, on grassland and light on bare soil. A complementary and negative effect of grasslands in drought conditions is the water resources suppressing on hillslopes.

PL

Biorąc pod uwagę dobrze znany wpływ użytków zielonych na stokach na odpływ wody, celem było zbadanie, jak te siedliska mogą wpływać na drogi przepływu wody w warunkach suszy. Badania prowadzono na eksperymentalnych poletkach porośniętych na przykład przez Festuca pratensis w warunkach umiarkowanie wilgotnego klimatu kontynentalnego na Pogórzu Karpackim w Rumunii. Do analizy użyto dane o opadach, ewapotranspiracji i wilgotności gleby (208 danych o opadach i 16 kombinacji opad–odpływ) pozyskanych z pomiarów na pagórkach pokrytych roślinnością trawiastą w sezonie wegetacyjnym od 1 kwietnia do 30 września w latach 2015 i 2016. Uzyskane wyniki wskazują, że odpływ w warunkach skrajnej suszy występuje w siedliskach trawiastych jedynie wtedy, gdy opad przekroczy wartość 31 mm powierzchniowego odpływu Hortona (HOF). Wartość HOF maleje do 17 mm w warunkach umiarkowanej suszy i do 8 mm w warunkach wilgotnych. Okresy opadów do 16 mm okazały się niewystarczające do całkowitego nasycenia gleby. Z tego powodu przepływ powierzchniowy ma w warunkach suszy znikome znaczenie w siedliskach trawiastych i niewielkie na odkrytej glebie. Komplementarnym i ujemnym skutkiem występowania użytków zielonych jest ograniczenie zasobów wodnych na stokach.

5

Wyznaczanie ewapotranspiracji rzeczywistej użytków zielonych na podstawie ewapotranspiracji maksymalnej i potencjału wody w glebie

Szajda J., Łabędzki L.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2016

|

T. 16, z. 1

71--92

PL

W pracy przedstawiono syntetyczną analizę wyników badań lizymetrycznych ewapotranspiracji i plonowania użytków zielonych w naturalnych warunkach dostatku wody w glebie oraz w warunkach zróżnicowanego potencjału wody w glebach torfowo-murszowych i murszowatych w okresach suszy meteorologicznej umiarkowanej, silnej i ekstremalnej na Polesiu Lubelskim. Stwierdzono, że ewapotranspiracja rzeczywista użytków zielonych w warunkach optymalnej wilgotności gleby stanowi wskaźnik maksymalnych potrzeb wodnych, zależny od czynników meteorologicznych i maksymalnych plonów siana. Wyznaczono dla dekad i okresów IV–V, VI–VII, VIII–IX średnie dobowe wartości ewapotranspiracji maksymalnej w zależności od prognozowanych aktualnych i końcowych maksymalnych plonów siana. Wpływ wilgotności gleby na ewapotranspirację rzeczywistą w dekadach i okresach IV–V, VI–VII, VIII–IX określono wartością współczynników glebowo-wodnych ks1 oraz zależnością ks1 od prognozowanych bezwzględnych wartości potencjału wody w glebie. Wyznaczono dla dekad i okresów IV–V, VI–VII, VIII–IX średnie dobowe wartości ewapotranspiracji rzeczywistej na podstawie zmniejszania ewapotranspiracji maksymalnej, wyrażonego wartością współczynników glebowo-wodnych ks1. Wyznaczone wartości ewapotranspiracji rzeczywistej użytków zielonych są przydatne na etapie eksploatacji oraz projektowania urządzeń i systemów melioracyjnych.

EN

Synthetic analysis of the results of lysimeter investigations on evapotranspiration and yielding of 3-cut meadow and pasture under natural sol water supply and different soil water potential in peat-moorsh and moorsh soils, in periods of moderate, severe and extreme meteorological droughts, carried out in Polesie Lubelskie, is presented in the paper. It has been shown that grassland actual evapotranspiration under optimum soil moisture conditions ensuring maximum hay field is an indicator of the maximum water demand, dependent on meteorological factors and maximum hay yield. Mean in decades and periods IV–V, VI–VII, VIII–IX daily values of maximum evapotranspiration in dependence on predicted current and final maximum hay field are determined. Effect of soil moisture on actual evapotranspiration is quantified by soil-water coefficients ks1 for decades and periods IV–V, VI–VII, VIII–IX and their dependence on predicted absolute soil water potential value. Daily 10-day and periods IV–V, VI–VII, VIII–IX mean actual evapotranspiration is determined by reduction of maximum evapotranspiration by soil-water coefficients ks1. Determined grassland actual evapotranspiration can be useful in an assessment of water demand for designing and exploitation of irrigationdrainage devices and systems on grasslands.

6

Szacowanie plonów rzeczywistych z użytków zielonych na podstawie plonów maksymalnych i potencjału wody w glebie

Szajda J., Łabędzki L.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2016

|

T. 16, z. 1

93--114

PL

W pracy przedstawiono syntetyczną analizę wyników badań lizymetrycznych plonowania i ewapotranspiracji użytków zielonych w naturalnych warunkach dostatku wody w glebie oraz w warunkach zróżnicowanego potencjału wody w glebach torfowo-murszowych i murszowatych w okresach suszy meteorologicznej umiarkowanej, silnej i ekstremalnej na Polesiu Lubelskim. Stwierdzono, że optymalna wilgotność gleby na użytkach zielonych zapewnia maksymalne plony siana. Plony te w dekadach i okresach IV–V, VI–VII, VIII–IX są uzależnione od czynników meteorologicznych i ewapotranspiracji maksymalnej. W pracy oszacowano aktualne i końcowe maksymalne plony siana w dekadach i okresach IV–V, VI–VII, VIII–IX w zależności od prognozowanych średnich dobowych wartości ewapotranspiracji maksymalnej. Określono wpływ wilgotności gleby na aktualne i końcowe rzeczywiste plony siana za pomocą współczynników glebowo-wodnych ks2 dla dekad i okresów IV– V, VI–VII, VIII–IX w zależności od prognozowanych bezwzględnych wartości potencjału wody glebowej. Oszacowano aktualne i końcowe rzeczywiste plony siana w dekadach i okresach IV–V, VI– VII, VIII–IX na podstawie zmniejszania plonów maksymalnych, wyrażonego wartością współczynników glebowo-wodnych ks2. Oszacowane aktualne i końcowe rzeczywiste plony siana odnoszone do plonów maksymalnych ilustrują wpływ potencjału wody w glebie na dynamikę przyrostu plonu aktualnego i końcowego. Dowodzą one, jak istotne znaczenie dla optymalnego plonowania użytków zielonych ma utrzymywanie optymalnego uwilgotnienia gleby.

EN

The paper presents a synthetic analysis of the results of lysimeter investigations on grassland yield and evapotranspiration under natural sol water supply and different soil water potential in peatmoorsh and moorsh soils, in periods of moderate, severe and extreme meteorological droughts, led in Polesie Lubelskie. It has been proved that the optimum soil moisture ensures the maximum hay field from grassland. Yields are dependent on meteorological factors and the maximum evapotranspiration. In the study current and final maximum hay yields are estimated in dependence on predicted maximum mean in 10-day and periods IV–V, VI–VII, VIII–IX evapotranspiration. Effect of soil moisture on current and final actual hay yield is quantified using soil-water coefficients ks2 for decades and periods IV–V, VI–VII, VIII–IX depending on soil water potential. Current and final actual hay yield is estimated by reduction of maximum yield by soil-water coefficients ks2. These yields related to maximum yield show the effect of soil water potential on the actual and final growth dynamics. They prove as important for optimal yield of grassland is maintaining high soil moisture.

7

Usefulness of selected intensive varieties of short-duration grasses for meadow renovation on alluvial soils with the direct undersowing method

Terlikowski J.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2016

|

Vol. 61, nr 4

212--217

EN

Undersowing is a method of supplementing and enriching species composition of grasslands without interfering in soil habitat. The method brings about an increase of grassland biodiversity and allows for maintaining many local ecotypes of fodder grasses in meadow sward. The aim of the study was to assess the effect of enrichment of meadow sward through direct undersowing short-term intensive grass varieties of high fodder value on the quality of produced fodder. The experiment was set up on a meadow of simplified floristic composition on alluvial soil in drying riparian habitat in Żuławy Elbląskie. Two weeks before undersowing the meadow was sprayed with herbicide Fernando 225 EC at a dose of 3 l·ha-1. Undersowing was made in the end of September 2012. Assessment of fodder quality from sward undersown with special mixtures was performed in the years 2013-2015 according to RFV index. Obtained results showed that tetraploid varieties Lolium perenne, Lolium×boucheanum and Festulolium braunii, which constituted 5 - 25% of the sward, and the frequency of mowing were the main factors affecting fodder quality. The use of Lolium×boucheanum and Festulolium braunii significantly improved the quality of produced fodder and thus increased the potential milk production from 1 ha of undersown meadow.

PL

Podsiew to metoda polegająca na uzupełnieniu i wzbogaceniu składu gatunkowego zbiorowisk trawiastych bez głębszej ingerencji w środowisko glebowe. Powoduje więc wzrost bioróżnorodności zbiorowisk trawiastych, pozwalając na utrzymanie w runi wielu wartościowych, lokalnych ekotypów traw pastewnych. Celem pracy była ocena wpływu wzbogacenia runi łąkowej metodą podsiewu bezpośredniego krótkotrwałymi, intensywnymi odmianami traw o wysokiej wartości pastewnej na jakość produkowanej paszy. Doświadczenie statyczne założono na łące o uproszczonym składzie florystycznym w warunkach Żuław Elbląskich, położonej na glebie aluwialnej w posusznym siedlisku łęgu zgrądowiałego. Dwa tygodnie przed wykonaniem podsiewu zastosowano oprysk odchwaszczający preparatem Fernando 225 EC - 3 l·ha-1. Podsiew wykonano w trzeciej dekadzie września 2012 roku. Ocena wartości pokarmowej paszy z runi podsianej specjalistycznymi mieszankami, prowadzona w latach 2013-2015 według wskaźnika RFV wykazała, że decydującym czynnikiem o jakości paszy były: stosowane do podsiewu tetraploidalne odmiany Lolium perenne, Lolium×boucheanum i Festulolium braunii, stanowiące łącznie 5-25% udziału w runi oraz częstotliwość koszenia podsianej łąki. Wykorzystanie Lolium×boucheanum i Festulolium braunii wpłynęło na poprawę jakości produkowanej paszy w istotny sposób podnosząc potencjalną produkcję mleka w przeliczeniu na 1 ha podsianej łąki.

8

Prognozowany efekt scalenia gruntów gospodarstw rolnych, spowodowany zmniejszeniem liczby pól użytku zielonego

Mielewczyk S.

Inżynieria Ekologiczna

|

2016

|

Nr 49

213--220

PL

W pracy autor przedstawił sposób oceny prognozowanego efektu scalenia gruntów gospodarstw rolnych, spowodowanego zmniejszeniem liczby pól użytku zielonego. Efekt ten został ustalony na podstawie analizy wymiernego efektu scalenia gruntów gospodarstw rolnych, spowodowanego zmniejszeniem liczby pól użytku zielonego i kosztu związanego z rozłogami tych pól. Z formuły matematycznej wynika, że omawiany efekt jest funkcją przyrostu (zmniejszenia) liczby pól użytku zielonego o jedno- i dwustronnych dostępach do dróg, na skutek scalenia gruntów gospodarstw rolnych w obrębie ewidencyjnym. Efekt ten może być wykorzystany, jako jeden z czynników kwalifikujących dany obręb ewidencyjny w zakresie ustalania potrzeb scaleń gruntów gospodarstw rolnych.

EN

The Author presents a way of assessment of forecast effect of land parcel consolidation of agricultural estates areas due to decrease of number of land parcels of grassland. The effect was developed on the basis of research of both calculable effect of land parcel consolidation of agricultural estates due to decrease of number land parcels of grassland as well as the cost related to land configuration of these land parcels. As a result of analysis of this mathematical formula it was identified that the mentioned effect is a function of increase (or decrease) of number of land parcels of grassland with both one and two side access to roads (this increase or decrease of number of land parcels is a result of land parcel consolidation of agricultural estates within one cadastral district). This effect might be used as one of possible factors that can qualify a cadastral district for process of land parcel consolidation.

9

Importance of grassland monitoring in European perspective of climate change – FINEGRASS project

Dabrowska-Zielinska K., Golinski P., Jørgensen M., Mølmann J., Taff G., Twardy S., Budzynska M., Czerwinski M., Kopacz M., Kurnicki R., Kowalik W., Tomaszewska M., Malinska A., Golinska B., Gatkowska M.

Geoinformation Issues

|

2016

|

Vol. 8, no. 1(8)

55--71

EN

The objective of the study was an assessment of the effect of climatic changes on grassland growth, its water conditions and biomass. Forecasting the grassland biomass and indicating the influence of climate on grasslands growth could be an important tool in grassland management on the national, regional and field grassland scales. Remote sensing gives the possibility to estimate the grassland growth conditions what have been achieved applying NOAA.AVHRR and Terra.MODIS. Identification of grasslands throughout the country have been done using Corine Land Cover (CLC) database. Vegetation index (NDVI) and surface temperature (Ts) have been calculated from satellite data. Meteorological data for Poland have been collected: i) for years 1997–2015, ii) for the period 1985–2014 to find the trends of climatic changes. There have been found: significant trends in air temperature (Ta) in NUTS1 in Poland; significant trend of increasing grassland surface temperature (Ts) in Poland based on satellite data; comparable results between Ts – Ts_mean and Ta – Ta_mean for the years 1997–2015; significant positive relationship between the (April-September) standardized precipitation evapotranspiration index (SPEI) and grass yields in Poland. In Norway, a trend towards earlier growth start in spring and increasing temperature sum in the growing season for the last ten years have been found, however, with large variation between years. Also, trends towards warmer springs and autumns since 1991 in Northern Norway has been observed. Climate changes may affect positively and negatively the grassland productivity. Proposed new and efficient methods based on satellite observations, can be used to monitor the productivity of grasslands to understand trends and anomalies that are likely to continue into the future, can help in planning for agricultural practices, can be an efficient tool in decision support system of grassland management and offsetting financial risks on large scales.

PL

Celem badań była ocena wpływu zmian klimatycznych na wzrost użytków zielonych, ich warunki wodne i biomasę. Prognozowanie biomasy i określanie wpływu klimatu na jej rozwój jest ważnym zadaniem w zarządzaniu użytkami zielonymi w skali kraju, regionu i pojedynczego gospodarstwa łąkarskiego. Metody teledetekcji umożliwiają ocenę warunków wzrostu roślin na podstawie danych satelitarnych NOAA. AVHRR i Terra.MODIS. Rozmieszczenie użytków zielonych w Polsce zostało pobrane z bazy Corine Land Cover (CLC). Wskaźnik zieleni NDVI oraz temperatura powierzchni czynnej Ts zostały obliczone z ww. danych satelitarnych. W celu określenia trendów zmian klimatycznych zebrano dane meteorologiczne dla obszaru Polski i) z lat 1997–2015 oraz ii) 1985–2014. W wyniku przeprowadzonych analiz otrzymano: znaczące trendy temperatury powietrza (Ta) dla regionów statystycznych (NUTS2); znaczący trend rosnący temperatury powierzchni czynnej (Ts). Dla lat 1997–2015 otrzymano porównywalne wyniki pomiędzy Ts i Ts_mean oraz Ta i Ta_mean oraz znaczącą zależność dodatnią pomiędzy wskaźnikiem (z okresu kwiecień-wrzesień) standaryzowanego klimatycznego bilansu wodnego (SPEI) a produkcyjnością użytków zielonych. Dla obszaru Norwegii otrzymano trend wcześniejszego startu wegetacji na wiosnę i rosnący trend sumy temperatur powietrza w sezonie wegetacyjnym w ostatnim dziesięcioleciu, z tym, że z dużymi wahaniami w poszczególnych latach. W północnej Norwegii zanotowano również od roku 1991 trend coraz cieplejszych wiosen i jesieni. Zmiany klimatyczne mogą wpływać zarówno pozytywnie jak i negatywnie na produkcyjność użytków zielonych. Proponowane nowe metody bazujące na danych satelitarnych mogą być zastosowane do monitorowania produkcyjności użytków zielonych w celu rozpoznania trendów i anomalii klimatycznych, które mogą się zdarzyć w przyszłości, jak również mogą pomóc w planowaniu produkcji rolniczej w celu uniknięcia strat finansowych na dużą skalę.

10

Permanent grassland restoration techniques - an overview

Golka W., Żurek G., Kamiński J. R.

Agricultural Engineering

|

2016

|

Vol. 20, No. 4

51--58

EN

Short review of grassland restoration techniques has been made with emphasis on the application of newly developed wide-strip overseeding aggregate. Machines currently available on the market are not suitable for all types of soil and grassland conditions. Vredo seeder is useless on muck soils, while Moore aggregate requires herbicide application. Therefore it is not to be applied in organic farming. Construction designated in ITP Kłudzienko (wide-strip overseeder) is a very economical and effective, possible to be used also on muck soils and without assistance of any chemicals. Operation of the machine consists of ‘milling’ of wide (about 10 cm) strips of sod and overseeding of mineral fertilizers and seeds of grasses, legumes and herbs. Cultivator for soil ‘milling’ strips is driven by the tractor PTO. By changing the spacing of strips, an oversown area can be resized from 20% to 40%. The effect of overseeding, evaluated next year exposed the increase of hay yield from 0.8 to 1.2 t·ha-1 of dry matter in the first cut. Such innovative construction is particularly important in dairy farms which are in the need of the best quality feed.

PL

Zaprezentowano krótki przegląd technik renowacji użytków zielonych ze szczególnym uwzględnieniem nowego agregatu do szeroko pasowego podsiewu. Istniejące obecnie na rynku urządzenia do renowacji użytków zielonych nie są dostosowane do wszystkich typów gleby i stanowisk łąkowych. Siewnik firmy Vredo jest bezużyteczny na glebach murszowych, podczas gdy agregat firmy Moore wymaga aplikacji herbicydu, co wyłącza jego przydatność w gospodarstwach ekologicznych. Alternatywna konstrukcja zaprojektowana w ITP Kłudzienko (agregat do podsiewu szeroko pasmowego) jest urządzeniem efektywnym i ekonomicznym, do zastosowania również na glebach murszowych i niewymagającym posiewnej aplikacji herbicydu. Działanie maszyny polega na frezowaniu szerokich (ok.10 cm) pasów darni i podsiewie nawozów mineralnych, nasion roślin motylkowych, traw i ziół. Glebogryzarka pasowa napędzana jest od WOM ciągnika. Poprzez zmianę rozstawu podsiewanych rzędów może być zmieniany udział podsianej powierzchni w granicach 20-40%. Skutki podsiewu, oceniane od pierwszego pokosu w roku następnym po podsiewie, wykazywały wzrost plonów siana o 0,8-1,2 ton s. m. w pierwszym pokosie. Tego typu innowacyjna konstrukcja jest szczególnie przydatna w fermach krów mlecznych, gdzie niezbędna jest najwyższa jakość paszy.

11

Stan ilościowy azotu mineralnego w glebach użytków zielonych a stężenie azotanów w wodzie gruntowej

Pietrzak S.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2015

|

T. 15, z. 3

101--111

PL

W pracy zaprezentowano wyniki badań zależności między zasobnością gleb użytków zielonych w azot mineralny oraz zawartością w nich azotu azotanowego i azotu amonowego w okresie jesieni, a stężeniem azotanów w wodzie gruntowej spod tych użytków w okresie wiosny następnego roku. Badania zrealizowano na podstawie wyników monitoringu gleby i wody na terenach zajmowanych przez użytki zielone w Polsce, prowadzonego przez Krajową Stację Chemiczno-Rolniczą (KSChR) i podlegające jej okręgowe stacje, we współpracy z Instytutem Technologiczno-Przyrodniczym (ITP) w Falentach. Stwierdzono w szczególności, że: 1) w warunkach Polski, zasobność gleb użytków zielonych w azot mineralny w porze jesiennej nie była skorelowana ze stężeniem azotanów(V) i (III) w wodach gruntowych spod tych użytków w okresie wiosny następnego roku; 2) stężenie azotanów( V) i (III) w wodzie w znikomym stopniu i ograniczonym zakresie związane było z zawartością azotu azotanowego(V) i azotu amonowego w glebie (biorąc pod uwagę różne rodzaje gleb i ich warstwy); 3) w analizowanym układzie czasowym i uwarunkowaniach, rozpatrywane wskaźniki stanu ilościowego azotu mineralnego w glebie nie były dobrymi predykatorami zanieczyszczenia wód gruntowych azotanami.

EN

The paper presents the relationships between inorganic nitrogen content, including nitrate- and ammonium-nitrogen, in grassland soils in autumn and nitrate concentrations in groundwater from under these grasslands next spring. Studies were based on results of soil and water monitoring in grassland areas in Poland carried out by the National Chemical-Agricultural Station and its subordinate regional stations in cooperation with the Institute of Technology and Life Sciences in Falenty. It was found that: 1) autumnal richness of Polish grassland soils in inorganic nitrogen was not correlated with the concentrations of nitrates and ammonium ions in groundwaters from under these grasslands next spring, 2) concentrations of the latter ions in water were weakly associated with their concentrations in soil (considering various types and layers of soils), 3) within time periods and other determinants of this study, the indices of soil inorganic nitrogen were not good predictors of groundwater pollution with nitrates.

12

Kształtowanie się stanu ilościowego azotu mineralnego w glebach organicznych pod użytkami zielonymi w Polsce

Pietrzak S.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2015

|

T. 15, z. 2

87--96

PL

W pracy przedstawiono wyniki rozpoznania nagromadzenia azotu mineralnego w glebach organicznych pod użytkami zielonymi w Polsce. Rozpoznanie to przeprowadzono na podstawie wyników badań monitoringowych realizowanych w latach 2008–2012 przez Krajową Stację Chemiczno-Rolniczą w Warszawie i podlegające jej stacje okręgowe, we współpracy z Instytutem TechnologicznoPrzyrodniczym w Falentach. Stwierdzono m.in., że w analizowanym okresie w badanych glebach: 1) przeciętna zawartość azotu mineralnego i zasoby tego składnika w profilu do 30 cm pod powierzchnią terenu wynosiły odpowiednio ok. 51 mg N•kg-1 s.m. i ok. 118 kg N•ha-1 w okresie wiosennym oraz ok. 55 mg N•kg-1 s.m. i ok. 130 kg N•ha-1 w okresie jesiennym, 2) udział azotu amonowego w całkowitej zawartości azotu mineralnego wynosił średnio ok. 77% w okresie wiosennym i ok. 66% w porze jesiennej, 3) w sezonie letnim zawartość azotu azotanowego oraz zasoby azotu mineralnego ulegały zwiększeniu, a w okresie zimowym – zmniejszeniu, natomiast zawartość azotu amonowego zmieniała się w odwrotnym kierunku, 4) przeciętnie w sezonie wegetacyjnym zasoby azotu mineralnego w warstwie 0–30 cm zwiększały się o 12,1 kg N•ha-1 , a w okresie po nim następującym – zmniejszały o 11,9 kg N•ha-1 , 5) istotny wpływ na stan zasobów azotu mineralnego miały temperatura powietrza oraz opady atmosferyczne.

EN

The paper presents accumulation of inorganic nitrogen in organic soils under grasslands in Poland. The recognition of nitrogen status was made based on results of monitoring carried out in the years 2008–2012 by the National Chemical-Agricultural Station in Warsaw and its subordinate regional stations in cooperation with the Institute of Technology and Life Sciences in Falenty. It was found that in the study period: 1) mean concentration of inorganic nitrogen and its resources in the upper 30 cm soil layer were 51 mg N•kg-1 DM and 118 kg N•ha-1 , respectively, in spring and 55 mg N•kg-1 DM and 130 kg N•ha-1 in autumn, 2) ammonium-nitrogen constituted on average 77% and 66% of the total soil inorganic nitrogen in spring and autumn, respectively, 3) concentrations of nitratenitrogen and resources of inorganic nitrogen increased in summer and decreased in winter while concentrations of ammonium-nitrogen changed in opposite direction, 4) resources of inorganic nitrogen in the upper 30 cm soil layers increased by 12.1 kg N•ha-1 in the vegetation season to decrease by 11.9 kg N•ha-1 afterwards, 5) air temperature and atmospheric precipitation significantly affected inorganic nitrogen resources.

13

Fosforany w wodach gruntowych na terenach zajmowanych przez użytki zielone w Polsce

Pietrzak S.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2015

|

T. 15, z. 3

89--100

PL

W pracy zaprezentowano wyniki badań stężenia fosforu fosforanowego w wodach gruntowych spod użytków zielonych w Polsce. Badania przeprowadzono w latach 2008–2011 w ramach systemu monitoringu gleby i wody na terenach zajmowanych przez użytki zielone, prowadzonego przez Krajową Stację Chemiczno-Rolniczą i podlegające jej okręgowe stacje we współpracy z Instytutem Technologiczno-Przyrodniczym w Falentach. Stwierdzono w szczególności, że: 1) średnie roczne stężenie P-PO4 w wodzie gruntowej spod użytków zielonych kształtowało się w granicach 0,19–0,29 mg•dm-3 w okresie wiosennym i 0,28–0,62 mg•dm-3 w okresie jesiennym; 2) każdego roku badań w okresie jesiennym zawsze występowało większe średnie roczne stężenie P-PO4 w próbkach wody niż w okresie wiosennym; 3) ze względu na stężenie fosforu fosforanowego, jakość wody w ok. 80–86% punktów monitoringu w okresach wiosennych i w przybliżeniu w 76–82% punktów monitoringu w okresach jesiennych spełniała kryteria klas jakości wód podziemnych od I do III (obejmują wody odznaczające się dobrym stanem chemicznym); 4) stężenie P-PO4 w wodach gruntowych było zróżnicowane w zależności od kategorii agronomicznej gleby, formy wykorzystania użytku zielonego, rodzaju punktu monitoringu i odczynu gleby; 5) stosunkowo największe stężenie P-PO4 występowało w wodach gruntowych związanych z glebami bardzo lekkimi i ciężkimi, z pastwiskami, w dużej mierze także z glebami o odczynie lekko kwaśnym oraz w wodzie gruntowej odprowadzanej drenami.

EN

The paper presents results of studies on phosphate-phosphorus concentrations in ground water under grasslands in Poland. Studies were made in the years 2008–2011 within the soil and water monitoring programme in areas occupied by grasslands carried out by the Country Chemical and Agricultural Station (CCAS) and subordinate regional stations in cooperation with the Institute of Technology and Life Sciences in Falenty. It was found that: 1) annual mean concentrations of P-PO4 in ground water from under grasslands varied between 0.19 and 0.29 mg•dm-3 in spring and between 0.28 and 0.62 mg•dm-3 in autumn, 2) autumn concentrations of phosphates were always higher than the spring ones every year, 3) as for phosphate concentrations, 80–86% of spring samples and 76–82% of autumn samples met criteria of the first to third class of ground water quality (corresponding to waters of good chemical status), 4) phosphate concentrations varied in relation to agronomic soil category, grassland utilisation, sampling site and soil pH 5) relatively high concentrations of P-PO4 were noted in ground waters from light and heavy soils, under pastures and largely in soils of slightly acidic pH and in drained waters.

14

The Importance of Forest Patches in Supporting Steppe-Species: A Case Study from the Carpathian Basin

Erdős L., Tölgyesi C., Körmöczi L., Bátori Z.

Polish Journal of Ecology

|

2015

|

Vol. 63, nr 2

213--222

EN

Moderating effects of trees on the environment in their immediate proximity are considered an important force in structuring plant communities, especially in harsh environments. In the semi-arid regions of the middle Carpathian Basin, such facilitative influences are expected to become crucial for the survival of several plant species, given the current warming and drying tendencies. We used 20 × 20 m plots to analyze whether grassland species adapted to mesic conditions penetrate forest patches, where they are able to survive. Using transects and the moving split window analysis, we also investigated how far the positive effects of the forest patches extend into grasslands, and whether this enables the existence of a steppe community that cannot tolerate extreme dry conditions and unfavorable soils. We found that beside forest-related species, forest patches hosted large numbers of grassland-related species. Among them, plants of closed steppe grasslands were the most numerous, which usually cannot tolerate the harsh conditions of open sandy grasslands, and are often confined to areas with better water and soil conditions. Our results showed that there is a 5–8 m wide closed steppe zone around the forest patches. Some species that are not able to survive in open xeric sandy grasslands are restricted to this zone. Unfortunately, while considerable attention is paid to the research, protection and restoration of sandy grasslands, forest patches are usually neglected. Our results emphasize that the establishment of individual trees and groups of trees should be actively promoted, because they have considerable nature conservation benefits by supporing closed steppe species.

15

Restoration of subalpine species-rich grasslands: short-term vs long-term changes in the density and diversity of above-ground insects

Karg J., Kujawa K., Manhart C., Marschalek H., Neugebauer K. R., Sachteleben J.

Polish Journal of Ecology

|

2015

|

Vol. 63, nr 1

142--158

EN

Due to decrease in the area of extensively managed, semi-natural grasslands, that contribute to high biodiversity level preservation, the conversion of highly productive meadows to extensively managed, species-rich grasslands is now regarded as an important task for nature conservation. The aim of this long-term study was to assess the significance of restoration measures for diversity and trophic structure of above-ground insect community. That study challenges some weaknesses of previous studies as it was conducted with the use of suction trap enabling quantitative analyses of the changes in most insect taxa, and in a long time-span (1992–2005) in a set of permanent plots. The study area was located in a subalpine zone in Bavaria, near Laufen (Germany). The restoration process was initiated in 1996 by a cessation of fertilization and reduction of number of mowing to 1–2 per year. The changes in insect density and diversity (number of families) were monitored in ten restored and two reference plots with the aid of a suction trap. The changes in the insect community recorded during 14 years support findings from other studies that response of insect community to restoration process is usually slow on average. The short-term comparison in 2004–2005 between the restored and reference plots show that the first ones were characterized by more diverse (in term of family number) insect communities (as a whole as well as in guilds of predatory and parasitic species). From the other side, the long-term trend analysis shows that since 1998–2000 insect diversity and abundance was declining. Also trophic structure is fluctuating without clearly defined trend. These findings are in line with the results of the analyses of taxonomic composition similarity. They did not support the expectations neither that difference between initial and current taxonomical composition in a restored plot increases in time (mainly because of incoming new species), nor that spatial heterogeneity of insect assemblages should increase. However, spatio-temporal insect interactions between sample plots (located close to each other), linked to high movement ability of many insect taxa, could mask the changes in insect community caused by restoration.

16

The effect of permanent grassland sward enrichment with special varieties of grasses and legumes on the quality of produced bulk fodder

Terlikowski J.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2014

|

Vol. 59, nr 4

107--110

EN

Floristic composition of grasslands is one of the basic indices determining the nutritive value of the sward. It may, however, become simplified or degraded. Direct undersowing may often be sufficient to enrich impoverished sward with special varieties of grasses and legumes. The aim of this study was to assess the effect of meadow sward enrichment through direct undersowing with grass and legume varieties of high nutritive value on the quality of obtained fodder a year after treatment. Static experiment was set up on a meadow of simplified floristic composition in Żuławy Elbląskie situated on alluvial soil. Two weeks before undersowing, weeding was performed by spraying Fernando 225 EC herbicide at a rate of 3 l∙ha-1. The meadow was undersown in the end of September 2012. The assessment of nutritive value of so obtained sward with the RFV index showed that the decisive factors a year after treatment were: application of di- and tetraploid varieties of Lolium perenne and Festulolium brauni and the frequency of mowing. Higher nutritive value was obtained after undersowing with a mixture of seeds with 35% contribution of di- and tetraploid varieties and mowing four times a season. Despite lower dry mass yields per hectare, significantly higher potential milk production was obtained.

PL

Skład florystyczny użytków zielonych jest jednym z podstawowych wskaźników określających wartość pokarmową runi, lecz może podlegać upraszczaniu bądź - degradacji. Często wystarczającym zabiegiem, dzięki któremu zubożałą ruń można wzbogacić w komponenty specjalistycznych odmian traw i motylkowatych (bobowatych), może być podsiew bezpośredni. Celem pracy jest wstępna ocena wpływu wzbogacenia runi łąkowej przez podsiew bezpośredni odmianami traw i motylkowatych o wysokiej wartości pastewnej na jakość uzyskanej paszy rok po dokonaniu zabiegu. Doświadczenie statyczne założono na łące o uproszczonym składzie florystycznym w warunkach Żuław Elbląskich, położonej na glebie aluwialnej. Dwa tygodnie przed wykonaniem podsiewu zastosowano oprysk odchwaszczający preparatem FERNANDO 225 EC w dawce 3 l∙ha-1. Podsiew wykonano w trzeciej dekadzie września 2012 roku. Ocena wartości pokarmowej paszy z runi podsianej specjalistycznymi mieszankami przy pomocy wskaźnika RFV wykazała, że decydującymi czynnikiem w pierwszym roku po podsiewie były: stosowane do podsiewu odmiany diplo- i tetra-ploidalne Lolium perenne i Festulolium brauni, oraz częstotliwość koszenia podsianej runi. Wyższa wartość pokarmową paszy uzyskano po zastosowaniu do podsiewu mieszanki nasion, w której komponentami były odmiany diplo- i tetraploidalne Lolium perenne i Festulolium brauni, stanowiące łącznie 35% udziału oraz przy 4. kośnym użytkowaniu. Mimo niższych plonów suchej masy z ha, uzyskano istotnie wyższą potencjalną produkcję mleka.

17

Ocena intensywności produkcji na trwałych użytkach zielonych w zrównoważonym systemie gospodarowania

Terlikowski J., Kozłowska A., Wesołowski P., Mendra M.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2013

|

T. 13, z. 4

145--162

PL

W ramach programu wieloletniego PW/6.1 prowadzono badania ankietowe, metodą wywiadu bezpośredniego, na podstawie których oceniano poziom intensywności produkcji na niżowych trwałych użytkach zielonych (TUZ) w zrównoważonym systemie gospodarowania. Do programu wybrano gospodarstwa, w których udział TUZ w strukturze użytków rolnych (UR) wynosił więcej niż 20%. Spośród ankietowanych warunek ten spełniło 20 gospodarstw. W gospodarstwach dominował kierunek chowu bydła mlecznego, kierunek mieszany (chów trzody chlewnej i bydła mlecznego, kierunek owczarsko-zbożowy) był reprezentowany rzadziej, a 20% gospodarstw prowadziło wyłącznie produkcję roślinną. Powierzchnia oraz proporcje między gruntami ornymi (GO) i TUZ w badanych gospodarstwach były zróżnicowane. W 40% gospodarstw udział TUZ w strukturze UR wynosił 40–90%. Łąki i pastwiska, podobnie jak GO, charakteryzowały się dużym zróżnicowaniem pod względem bonitacyjnej klasyfikacji gleb – najczęściej były położone na glebach najsłabszych. Poważne nieprawidłowości wystąpiły w gospodarowaniu nawozami naturalnymi – nie zawsze postępowano zgodnie z zasadami dobrej praktyki rolniczej, a dawki poszczególnych składników nie były obliczane według najnowszych wytycznych systemu doradztwa nawozowego. Badania wykazały potrzebę właściwego instruktażu i pomocy metodycznej ze strony doradców rolnych w zakresie lepszego rozpoznawania potrzeb nawozowych w poszczególnych siedliskach, w dostosowaniu do istniejących warunków przyrodniczych oraz potrzeb pokarmowych roślinności.

EN

The level of production intensity on lowland grasslands in sustainable farming system was assessed within the long-term programme PW/6.1 using the survey by direct interview. Farms in 7 provinces (pomorskie, warmińsko-mazurskie, podlaskie, świętokrzyskie, mazowieckie, łódzkie and lubelskie) participated in survey. The farms whose share of grasslands in agricultural lands (AL) exceeded 20% took part in the programme. Dairy production dominated in farms, mixed production was seldom represented and 20% of farms grew only plants. The area and proportion between arable lands and grasslands largely differed among the studied farms. In 40% of farms the share of grasslands in AL was between 40 and 90%. Proportion of meadows and pastures varied in relation to soil quality – most often they were situated on weakest soils. Inappropriate management of organic fertilizers was noted. Results of the study indicate the need of proper instruction and systematic advisors’ help regarding better evaluation of habitat conditions and analysis of plant requirements for nutrients in different habitats.

18

Gospodarcze i ekologiczne skutki melioracji torfowisk w otoczeniu mineralnych gleb gruntów ornych o różnej jakości (na przykładzie doliny rzeki Por i torfowiska Kuwasy)

Jankowska-Huflejt H., Prokopowicz J., Lipiński J.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2013

|

T. 13, z. 2

33--52

PL

Celem badań była ocena gospodarczo-ekologicznych skutków melioracji torfowisk wykonanych przed ok. 60 laty w dolinie rzeki Por (1953 r.) w powiecie zamojskim oraz w dolinie rzeki Biebrza na obiekcie Kuwasy (1954 r.) w powiecie grajewskim. Torfowiska położone były w sąsiedztwie gruntów ornych o glebach: bardzo dobrych w dolinie rzeki Por (7 wsi) oraz średnich (8 wsi) i słabych (7 wsi) w dolinie rzeki Biebrza (Kuwasy). Stan po melioracji oceniano w latach 1962, 2002 (powszechny spis rolny) i 2007 (spis reprezentacyjny). Melioracje i zagospodarowanie użytków zielonych były czynnikiem intensyfikującym produkcję rolniczą, szczególnie we wsiach o średnich i słabych glebach gruntów ornych. Plony z użytków zielonych zwiększyły się 3-krotnie, a z gruntów ornych o 30–150% (głównie zbóż). Obsada inwentarza produkcyjnego zwiększyła się o ponad 80% w pierwszym okresie – do 1962 r. i o ponad 200% do 2007 r., zwłaszcza we wsiach o glebach średnich i słabych, w których zwiększył się też wskaźnik reprodukcji substancji organicznej. Wzrósł poziom intensywności organizacji produkcji rolniczej – we wsiach o glebach średnich i słabych w całym badanym okresie, a we wsiach o glebach bardzo dobrych w pierwszym okresie po melioracji (10 lat). Produkcja globalna w jednostkach zbożowych na ha UR wzrosła 2-krotnie we wsiach o glebach bardzo dobrych i aż 4-krotnie we wsiach o glebach średnich i słabych, a w przeliczeniu na mieszkańca 3-krotnie na glebach bardzo dobrych i 4-krotnie we wsiach o glebach średnich i słabych. W pierwszym okresie (10 lat) zwiększył się udział gruntów ornych a zmniejszył udział trwałych użytków, a po zmianie m.in. relacji cenowych na produkty ro ślinne i zwierzęce proporcje te uległy odwróceniu. W strukturze zasiewów zwiększył się udział zbóż i roślin pastewnych kosztem udziału roślin okopowych. Na przykładzie badań zmeliorowanych obiektów torfowych można stwierdzić, że takie obiekty w otoczeniu średnich i słabych gleb gruntów ornych należy modernizować i nadal racjonalnie użytkować, aby w pełni wykorzystać warunki powstałe w wyniku regulacji stosunków powietrzno-wodnych gleb torfowych.

EN

The study was aimed at assessing economic and ecological effects of the reclamation of peatlands performed ca. 60 years ago in the Por River valley, Zamość County (1953) and in the Biebrza River valley on Kuwasy object, Grajewo County in 1954. Peatlands were situated in the vicinity of arable lands of very good soils in the Por River valley (7 villages) and of medium (8 villages) and weak soils (7 villages) in the Biebrza River (Kuwasy). The status after reclamation was assessed for the years 1962, 2002 (common agricultural census) and for 2007 (representative census). Reclamations and grassland management intensified agricultural production, especially in villages of medium and weak soils of arable lands. Yields from grasslands increased threefold and those from arable lands (mainly cereals) increased by 30 to 150%. Animal stock increased by more than 80% till the year 1962 and by more than 200% till 2007, particularly in villages of medium and weak soils where the index of organic matter reproduction increased as well. The intensity of organization of agricultural production increased in villages of medium and weak soils in the whole study period and in villages of very good soils – in the first 10 years after reclamation. Total production in cereal units per ha AA increased twofold in villages of very good soils and as much as four times in villages of medium and weak soils. Per capita production increased threefold in villages of very good soils and four times in villages of medium and weak soils. The share of arable lands increased and that of permanent grasslands decreased 10 years after reclamation. These proportions reversed after a change in the prices of plant and animal products. The share of cereals and fodder plants increased at the expense of tuber crops. Studies of reclaimed peatlands show that such objects surrounded by medium and weak soils should be modernized and still used in order to fully utilise the conditions created after the regulation of air and water relations in peat soils.

19

Głębokość odwodnienia w Sosnowicy w warunkach regulowanego odpływu

Grzywna A.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2013

|

T. 13, z. 3

55--62

PL

W pracy przedstawiono analizę zmian położenia zwierciadła wody gruntowej i powierzchniowej na obiekcie melioracyjnym Piwonia-Uhnin w przekroju Sosnowica, w warunkach regulowanego odpływu. Rowy melioracyjne mają głębokość 0,8–1,2 m; często są zamulone i zarośnięte turzycą. Zróżnicowanie położenia zwierciadła wody na obszarze badań rozpoznano na podstawie stacjonarnych pomiarów hydrometrycznych, wykonywanych w 9 studzienkach piezometrycznych i 7 wodowskazach palowych na rowach. Stany wody powierzchniowej w rowach melioracyjnych w okresie badań podlegały niewielkim zmianom, głównie z powodu małego przepływu. Średnie napełnienie w rowach osuszających wynosiło 25–55 cm, w rowie opaskowym – 35 cm, a w rzece – 70–120 cm. Niekorzystny układ warunków meteorologicznych i stan urządzeń melioracyjnych w warunkach swobodnego odpływu wody powodował przesuszenie gleby. Z tego powodu na rowach wybudowano grobelki ziemne, hamujące odpływ wody. Mimo to nadal występuje nadmierne przesuszenie intensywnie użytkowanych gleb mineralnych, będących w zasięgu oddziaływania kanału Wieprz–Krzna. Przekraczane są wartości maksymalnej normy osuszenia h3. Po wiosennych roztopach i letnich ulewach głębokość położenia zwierciadła wody jest mniejsza niż wartość minimalnej normy osuszenia h1.

EN

The paper presents an analysis of fluctuations in the water level of ground and surface water in a drainage object Piwonia-Uhnin at Sosnowica. Drainage ditches have a depth of 0.8–1.2 m, are of ten silted and overgrown with sedge. Current diversity of water level in the study area was recognized on the basis of full-time hydrometric measurements performed in nine piezometric wells and seven water gauges. Surface water levels in drainage ditches during the study period were subject to minor changes, mainly due to the low flow of water. The average fulfillment was 25–55 cm in drainage ditches, 35 cm in collector ditch and 70–120 cm in the river. Adverse weather conditions and the current state of drainage facilities at free water outflow resulted in excessive drying of the soil. For this reason, the weirs were built in ditches to hamper water outflow. Nevertheless, intensively used mineral soils (sites 1 and 2) within the impact range of Wieprz–Krzna Canal are still over-dried and maximum standard of drying h3 is being exceeded. After the spring thaw and summer downpour rains, water depth is smaller than the minimum standard of drying h1.

20

Wartości przyrodnicze sudeckich użytków zielonych o zróżnicowanym sposobie użytkowania na tle warunków siedliskowych i fizjograficznych

Nadolna L.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2012

|

T. 12, z. 4

181-201

PL

W pracy przedstawiono charakterystykę zbiorowisk łąk kośnych i pastwisk usytuowanych w Sudetach Środkowych i Wschodnich, w gospodarstwach uczestniczących w Programie rolno środowiskowym pod kątem ich wartości przyrodniczej na tle czynników siedliskowych, fizjograficznych i sposobu użytkowania. Na podstawie zdjęć fitosocjologicznych wykonanych metodą Brauna-Blanqueta określono przynależność fitosocjologiczną zbiorowisk łąkowo-pastwiskowych, bogactwo gatunkowe (liczba gatunków ogółem i średnia w zdjęciu) oraz różnorodność gatunkową (wskaźnik H'). Zbiorowiska badanych użytków zielonych zakwalifikowano do klasy Molinio-Arrhenatheretea i rzędu Arrhenatheretalia. Wyróżniono 3 zespoły: Arrhenatheretum elatioris, Lolio-Cynosuretum i Festuco-Cynosuretum, 2 zbiorowiska z gatunkiem dominującym: Poa pratensis-Festuca rubra i z Agrostis capillaris oraz zbiorowisko ze związku Polygono-Trisetion. Fitocenozy łąkowe Sudetów Środkowych charakteryzują się większym bogactwem gatunkowym od fitocenoz usytuowanych w Sudetach Wschodnich, średnio o 20 gatunków. Największą liczbę gatunków (64), stwierdzono na łące konietlicowej, ze związku Polygono-Trtisetion, użytkowanej w sposób kośno-pastwiskowy. Siedlisko to wymaga ochrony w formie wyznaczania obszarów Natura 2000. Fitocenozy pastwiskowe: Lolio-Cynosuretum i Festuco-Cynsuretum są mniej bogate, ale o wyrównanej liczbie gatunków (43-44). Wartości wskaźnika różnorodności H' zawierają się w granicach od 2,32 do 2,69, największą jego wartość stwierdzono w zbiorowisku Festuco-Cynosuretum. Na różnorodność florystyczną zbiorowisk badanych użytków zielonych miał wpływ sposób użytkowania i kompleks czynników siedliskowych.

EN

The paper presents the characteristics of plant communities of hay meadows and pastures located in the Central and Eastern Sudetes (in farms participating in the agri-environmental programmes) in terms of their ecological value, habitat factors, physiographic properties and the way of utilisation. The phytosociological affiliation of meadow-pasture communities, species richness (overall number of species and an average in a relevé) and species diversity (H' index) were determined based on phytosociological relevés made with the Braun-Blanquet method. The surveyed grassland communities were attributed to the class Molinio-Arrhenatheretea and the order Arrhenatheretalia. Three groups of communities were distinguished: three associations (Arrhenatheretum elatioris, Lolio-Cynosuretum and Festuco-Cynosuretum), two communities with the dominant species (Poa pratensis-Festuca rubra and Agrostis capillaris) and a community from the alliance Polygono-Trisetion. Species richness of meadow phytocenoses in the Central Sudetes was found to be higher than that of phytocoenoses located in the Eastern Sudetes (by 20 species on average). The greatest number of species - 64, was found on the mown-grazed Polygono-Trtisetion meadow. This habitat requires protection in a form of Natura 2000 site. Phytocoenoses of pastures: Lolio-Cynosuretum and Festuco-Cynsuretum were shown to be less abundant in species, the number of species inhabiting both of them (43-44) was, however, similar. Diversity index H' ranged from 2.32 to 2.69, with the highest one observed in Festuco-Cynosuretum. Floristic diversity of studied grasslands was influenced by the way of utilisation and by a complex of habitat factors.