Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Postulowane kierunki rozwoju systemów komputerowego przekładu

Gajer M.

Pomiary Automatyka Robotyka

|

2011

|

R. 15, nr 12

232-235

PL

Tematyka artykułu dotyczy zagadnień związanych z automatyzacją przekładu między językami naturalnymi. Jakość pracy współczesnych systemów komputerowego przekładu pozostawia wciąż bardzo wiele do życzenia. W artykule zamieszczono propozycję działań, które powinny przyczynić się do istotnego podniesienia jakości przekładu komputerowego i pozwolić na jego zbliżenie się do rezultatów pracy człowieka. W artykule zaproponowano przeniesienie procesu translacji z poziomu pojedynczych wyrazów na wyższy poziom wielowyrazowych fraz oraz przedstawiono postulat rozwoju systemów komputerowego przekładu zorientowanych na określone obszary tematyczne tłumaczonych tekstów. Wykazano celowość nałożenia swego rodzaju więzów na język źródłowy przekładu, co w znacznym stopniu powinno przyczynić się do eliminacji wieloznaczności tłumaczonych zdań.

EN

The paper discusses issues of machine translation between natural languages. The quality of contemporary machine translation systems is still relatively low and below users' expectations. In the paper we present some suggestions of activities that could result in raising the quality of machine translation and make it similar to the results of work of human translators. We propose the transfer of the translation process from the level of single words to a higher level of multiword phrases. Further, we postulate to develop machine translation systems that are oriented towards specific thematic areas of translated texts. We also demonstrate that some limitations must be placed upon the source language in order to eliminate the ambiguity of sentences to be translated.

2

System komputerowego tłumacza o wysokiej jakości przekładu

Gajer M.

Automatyka / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2009

|

T. 13, z. 2

257-265

PL

W artykule opisano zasady funkcjonowania specjalizowanego systemu komputerowego przekładu przeznaczonego do w pełni automatycznego tłumaczenia treści komunikatów dotyczących zmieniającej się sytuacji na rynkach finansowych. Działanie systemu zostało oparte na opracowanej przez autora metodzie wzorców translacyjnych, która przenosi proces przekładu z poziomu pojedynczych wyrazów na wyższy poziom fraz, eliminując w znacznym stopniu błędy spowodowane wieloznacznością języka naturalnego.

EN

In the paper there is described the way of operation of a fully-automatic machine translation system the purpose of which is to translate the news from the international currency exchange market. The system is based on the method of translation patterns that was proposed by the author. This method of automatic translation allows to transfer the translation process from the level of insulted words into the higher level of phrases thus eliminating the peril of arising some ambiguities that are very difficult to manage with the use of computer. The obtained quality of translation is so high that they can be published on Internet pages without any further human expert intervention.

3

Przekład komputerowy z języków zachodniosłowiańskich na język polski oparty na leksykonie frazeologicznym

Gajer M.

Informatyka Teoretyczna i Stosowana

|

2008

|

R. 8, nr 13

71-80

PL

Tematem artykułu jest translacja automatyczna, czyli dziedzina informatyki stosowanej, której celem jest wypracowanie metod automatycznego przekładu pomiędzy językami naturalnymi. W latach dziwięćdziesiątych pojawiły się alternatywne podejścia w translacji automatycznej, które bazują na tłumaczeniu poprzez analogię i wykorzystują istniejący już dorobek translatorski występujący w postaci korpusu tekstów równoległych. Pewną odmianę takich metod stanowi translacja automatyczna oparta na leksykonie frazeologicznym. W tym przypadku w lingwistycznej bazie danych przechowywane są gotowe wzorce tlumaczeń zawiązków frazeologicznych. System automatycznej translacji pracuje poprzez proste podstawianie w miejsce fraz języka źródłowego ich semantycznych odpowiedników z języka docelowego przekładu. Rozważana metoda sprawdziła się w praktyce dla potrzeb realizacji przekladu z języka hiszpańskiego na kataloński i generalnie uważa się, że jest ona skuteczna w przypadku realizacji przekładu pomiędzy językami o wysokim stopniu pokrewieństwa genetycznego. Zdaniem autora, translacja automatyczna oparta na leksykonie frazeologicznym może być również stosowana z powodzeniem w przypadku realizacji przekładu na język polski z innych języków należących do grupy języków zachodniosłowiańskich, co zostało dokładniej przedyskutowane w artykule.

EN

The topic of the article is machine translation that is a discipline of applied computer science the purpose of which is to deliver methods of computer translation between natural languages. In the 90s there appeared the new alternative approaches to machine translation that are mostly based on the translation by analogy and implement the existing bilingual corpus of text. One of these methods is machine translation based on phrasal lexicons. This method proved to be effective in the case of translation between closely related languages, e.g. between Spanish and Cata-lan. In the opinion of this author this method of machine translation can be successfully applied also in the case of translation into the Polish language from other West-Slavonic languages which was discussed in the paper.

4

Przekład komputerowy z języka polskiego na szwedzki realizowany metodą human-aided machine translation

Gajer M.

Informatyka Teoretyczna i Stosowana

|

2008

|

R. 8, nr 14

63-73

PL

Translacja automatyczna, czyli dyscyplina zajmująca się opracowywaniem programów komputerowych, tłumaczących z jednego języka naturalnego (np. polskiego) na inny (np. angielski) jest prawie tak stara jak sam wynalazek komputera, bowiem jej historia sięga do lat 40. XX wieku. Niestety do chwili obecnej w pełni automatyczne systemy komputerowego przekładu, będące w stanie zastapić w pełni człowieka, wciąż pozostają niedoścignionym ideałem. Z tego powodu bardzo interesującą alternatywą wydaje się być próba stworzenia systemów wspomaganych przez człowieka. W systemie takim użytkownik budowałby zdania w oparciu o gotowe szablony, korzystając z dostępnych reguł gramatyki bezkontekstowej oraz baz tłumaczeń związków frazeologicznych. Dzięki temu uzyskiwane tłumaczenia powinny odznaczać się jednoznacznością, poprawnością składniową i wysokim stopniem wierności przekładu. W artykule opisano doświadczenia autora uzyskane w wyniku prowadzonych prac nad budową systemu przekładu wspomaganego z języka polskiego na szwedzki.

EN

Machine translation is the discipline of science the purpose of which is to develop computer programs aimed for translation from one natural language, e.g. Polish, into another, e.g. English. It is nearly so old as the invention of computer itself, because its history goes back into the forties of 20th century. Helas, up till now the fully automatic machine translation systems that would be able to translate as good as humans have not been constructed. An interesting alternative are the humen-aided machine translation systems. In such systems the user buildes the sentences in his mother tongue using the rules of context-free grammar and data bases of translations of phrases. Thanks to this the obtained translations should be precise, unambigioues, and syntactically correct. In the paper the author describes the results of his experiments with building human-aided machine-translation system for Polish and Swedish language pair.

5

Wprowadzenie do problematyki systemów komputerowego przekładu opartych na metodzie Statistical-Based Machine Translation

Gajer M.

Informatyka Teoretyczna i Stosowana

|

2006

|

R. 6, nr 10

225-231

PL

Wczesne podejścia do zagadnienia translacji automatycznej bazowały głównie na regułach. Starano się wówczas ująć języki naturalne w sztywne karby gramatyki formalnej oraz wypracować jednoznaczne reguły transferu z gramatyki języka źródłowego przekładu do gramatyki języka docelowego. Jednak badania wykazały, że języki naturalne różnią się w dość istotny sposób od języków formalnych, w związku z czym wymagają nieco odmiennego potraktowania. Główna różnica polega na tym, że w językach naturalnych występują zbitki wyrazowe - tzw. związki frazeologiczne, których przekładu nie można dokonać, operując na poziomie pojedynczych wyrazów, ale które muszą być tłumaczone w sposób idiomatyczny. Dlatego w latach 90. zaproponowane zostały alternatywne podejścia, które wykorzystują istniejący dotychczas dorobek translatorski i wzorując się na nim starają się dokonać przekładu zupełnie nowych tekstów. Jednym z takich podejść jest translacja oparta na statystyce matematycznej. W artykule omówiono istotę tego podejścia oraz pokazano na podstawie przykładów, w jaki sposób należy budować statystyczne modele języka i translacji.

EN

Early phase machine translation systems were based mainly on the set of rules. The scientists tried to describe natural languagies with the set of fixed rules of a formal grammar and to formalise the proces of syntactic transfer from the grammar of one language into another. But as it was proved the natural languages differ much from formal languages so thay must be managed in some different way. The main difference between natural and formal languages is that in any natural language there exist chunks of words that can not be translated on the level of single words but they maust be treated in an idiomatic way. In the 90s some alternative approaches to machine translation were proposed that take the advantage of existing bilingual corpora of texts written in source and target languages. One of them is Statistical-Based machine Translation (SBMT). In the paper the most important issues of SBMT were described and it was presented on some useful examples how to build statistical models of natural language and the model of translation between different languages.

6

Analiza języków sztucznych i kontrolowanych w kontekście systemów translacji automatycznej

Gajer M.

Informatyka Teoretyczna i Stosowana

|

2006

|

R. 6, nr 10

181-192

PL

Celem przekładu maszynowego jest zastąpienie człowieka - tłumacza przez komputer. Niestety, pomimo ponad 50 lat intensywnych badań zagadnienie to jest dalekie od satysfakcjonującego rozwiązania. Ponadto wydaje się, że przy obecnym stanie techniki komputerowej i wiedzy na temat natury języków ludzkich pełne zastąpienie tłumacza komputerem nie jest realne. Zatem wysiłek badawczy należy skierować raczej w stronę opracowywania narzędzi informatycznych wspomagających przekład. Jedną z propozycji w tym zakresie jest utworzenie sztucznych języków kontrolowanych, stanowiących pewien podzbiór języków naturalnych, z których się wywodzą. Rozważane języki kontrolowane mogą służyć do tworzenia w nich tekstów, które następnie byłyby z wysoką precyzją tłumaczone przez komputer na wybrane języki naturalne. Artykuł zawiera przegląd istniejących w tym względzie rozwiązań oraz szkic kontrolowanego języka polskiego zaproponowanego przez autora.

EN

The purpose of machine translation is to eliminate a human translator by a computer. Despite over 50 year of a very intensive scientific research, this problem is still very far away from a satisfactory solution. Moreover, it seems that taking into account the present state of the art in computer technology and knowledge about the natural language, to eliminate a human translator by a computer is unrealisable. Thus, the scientific effort must be aimed in the opposite direction, i.e. to construct the artificial controlled languages that are based on same human languages. These controlled languages can be used to write texts that can be translated into the other natural languages with high precision. The paper is a survey of existing solutions in the field of artificial languages and some proposition of controlled Polish language is also given.

7

Analiza możliwości i ograniczeń systemów translacji automatycznej wspomaganej przez człowieka na przykładzie systemu tłumaczącego z języka włoskiego na polski

Gajer M.

Elektrotechnika i Elektronika

|

2006

|

T. 25, z. 1

10-37

PL

Translacja automatyczna jest dyscypliną nauki dostarczającą wiedzy o tym, jak programować komputery, aby były one w stanie dokonywać automatycznych przekładów pomiędzy wybranymi językami naturalnymi. Translacja automatyczna była również jedną z pierwszych aplikacji, jakie zostały zaproponowane dla komputerów. Niestety szybko okazało się, że zadanie translacji automatycznej jest znacznie trudniejsze, ale zarazem o wiele ciekawsze z naukowego punktu widzenia, niż pierwotnie sądzono. W artykule omówiono podstawowe przyczyny powodujące, że translacja automatyczna jest zadaniem tak niezwykle trudnym. Omówiono również najbardziej obiecujące kierunki rozwoju systemów translacji automatycznej. W dalszej części artykułu przedstawiono podstawowe koncepcje związane z nowym, zaproponowanym przez autora podejściem do zagadnień translacji automatycznej. Zamieszczone w artykule rozważania zilustrowano na przykładzie eksperymentalnego systemu translacji automatycznej, dokonującego przekładu zdań zapisanych w języku włoskim na polski.

EN

Machine translation is a branch of science that teaches us how to program the computers, so as they were able to translate between different human languages. Machine translation was also one of the first application that was proposed for computers. Nonetheless, it soon appeared that the task of machine translation is much more difficult, but also much more interesting from the scientific point of view, than one had ever thought before. In the paper it is thoroughly explained why machine translation is so extremely hard. The most promising directions of development of machine translation systems are also briefly described. The special attention is paid to machine translation systems that are developed for Polish language. The other part of the paper is devoted to some practical experiments of implementation of human-aided machine translation technique for the system that translates from Italian into Polish. The way in which the system operates is illustrated on numerous examples. Italian language belongs to the group of Romance languages at its main feature is a variety of flexion forms of verbs. In the paper the algorithm for Italian flexion is described and it is illustrated on some examples.

8

Wprowadzenie do metody translacji automatycznej opartej na wzorcach

Gajer M.

Elektrotechnika i Elektronika

|

2005

|

T. 24, z. 1

7-29

PL

Artykuł niniejszy jest pierwszym artykułem z większego cyklu prac poświęconych opracowanej przez autora metodzie translacji automatycznej opartej na wzorcach PBMT (Pattern Based Machine Translation). Metoda ta stanowi połączenie istotnych cech znanych do chwili obecnej metod translacji automatycznej, takich jak tłumaczenie poprzez analogię EBMT (Example-Based Machine Translation) oraz tłumaczenie oparte na regułach gramatycznych RBMT (Rule-Based Machine Translation). Zdaniem autora zaproponowana metoda może stanowić istotny krok na drodze do zbudowania w pełni automatycznych systemów komputerowego przekładu, charakteryzujących się stosunkowo wysoką jakością uzyskiwanych tłumaczeń tekstów należących do języka ogólnego. Jednakże zbudowanie pierwszego pełnosprawnego systemu translacji automatycznej opartego na wzorcach translacyjnych wymaga zarówno dużego nakładu pracy lingwistycznej, jak i dalszych badań, w związku z czym jest sprawą raczej odległej przyszłości. Istota metody PBMT została w artykule zilustrowana na licznych przykładach zaczerpniętych z kilku języków świata. Ponadto w artykule zamieszczono krótkie wprowadzenie do dziedziny automatycznego przekładu, omówiono historię badań w tym zakresie oraz scharakteryzowano podstawowe metody i kierunki dalszego rozwoju systemów translacji automatycznej.

EN

The paper is the first one of the series of papers concerning the new method of machine translation that was proposed by this author. The metod was called by this author Pattern-Based Machine Translation (PBMT) and it is a combination of the most important features of Example-Based and Rule-Based machine translation techniques. In this author's opinion this method can make possible to buil fully-automatic high-quality machine translation systems for unrestrricted text. Building the first fully-operating pattern-based machine translation system requires a lot of time and work of the team of trained linguists. In the paper the most important aspects of the pattern-based macine translation method are described. Moreover the way in which such machine translation system operates was illustrated on many examplem for different languages of the world. In the paper a short introduction to the field of machine translation was also presented. The brief history of machine translation was described and the most common machine translation techniques are disscused.

9

Wnioski wynikające z badań nad metodą translacji automatycznej opartą na wzorcach

Gajer M.

Elektrotechnika i Elektronika

|

2005

|

T. 24, z. 2

125-147

PL

Translacja automatyczna jest dziedziną lingwistyki informatycznej, której zadaniem jest opracowanie metod komputerowego przekładu tekstów zapisanych w danym języku naturalnym na inny język naturalny. Pomimo ponad 50 lat intensywnych badań automatyczny przekład jest wciąż daleki od zamierzonego ideału. Autor artykułu zaproponował nowe podejście do translacji automatycznej, które zostało przez niego nazwane translacją opartą na wzorcach PBMT (Pattern-Based Machinę Translation). W artykule zamieszczono wyniki badań nad translacją opartą na wzorcach oraz wypływające z nich wnioski. Opisano również proponowane dalsze kierunki badawcze związane z automatyzacja przekładu.

EN

Machine translation is a discipline of computational linguistics the purpose of which is to develope the methods of computerized translation of text written in one natural łanguage into another. despite over 50 years of intensive research effort the automatic translation is still far away from what we would like to achieve. This author has proposed an original method of machine translation which was called Pattern-Based Machine Translation (PBMT). In the paper the results of implementation of PBMT for different languages are presented. Some conclusions drawn upon pattern-based machine translation method and directions of further research are also discussed.

10

Analiza możliwości zastosowania techniki translacji automatycznej opartej na wzorcach dla wybranych języków należących do grup językowych germańskiej i romańskiej

Gajer M.

Elektrotechnika i Elektronika

|

2005

|

T. 24, z. 1

30-56

PL

Translacja automatyczna jest działem zastosowań informatyki, którego zadaniem jest wypracowanie metod algorytmizacji przekładu tekstów napisanych w pewnym języku naturalnym na inny język naturalny. Pomimo znacznego wysiłku badawczego włożonego w budowę systemów automatycznej translacji, automatyzacja przekładu dla tekstów należących do języka ogólnego wciąż nie doczekała się w pełni satysfakcjonującego rozwiązania. Jakość przekładów automatycznych wprawdzie z roku na rok wzrasta, ale systemom translacji automatycznej wciąż jest daleko do pożądanego ideału, który być może jest w ogóle nieosiągalny. Artykuł niniejszy stanowi drugą część cyklu publikacji, poświęconych opracowanej przez autora metodzie translacji automatycznej opartej na wzorcach PBMT (Pattern-Based Machine Translation). Metoda PBMT stanowi kombinację znanych wcześniej metod automatycznego przekładu opartych na przykładach EBMT (Example-Based Machine Translation) oraz na regułach gramatycznych (Rule-Based Machine Translation). W artykule zamieszczono wyniki rozważań dotyczących analizy możliwości i ograniczeń zastosowania metody PBMT w celu automatyzacji przekładu pomiędzy wybranymi językami germańskimi i romańskimi a językiem polskim.

EN

Machine translation is a discipline of computer science the purpose of which is to deliver the methods of automatization of translation of texts written in some natural language into another. Despite the great scientific effort connected with the development of machine translation systems for the general language, the automatisation of translation is still far away from its fully satisfactory sollution. Besides that the quality of automatic translation is growing sistematicly, the fully-automatic high-quality machine translation system for unrestricted text is still something ideal that maybe will never be attained. The paper is the second one of the longer series of publications of this author devoted to the method of machine translation that was developed by himself The method was called Pattern-Based Machine Translation (PBMT) and is a hybride of Example-Based Machine Translation and Rule-Based Machine Translation. The paper is a summary of the analysis of possiblities of implementation of PBMT for machine translation systems that trans late from certain Germanic and Romance languages into the Polish language.

11

Wielojęzyczny internetowy serwis usług lingwistycznych

Zygmunt A., Gajer M., Obarski M.

Informatyka Teoretyczna i Stosowana

|

2004

|

R. 4, nr 6

187-201

PL

Tematem artykułu jest realizacja wielojęzycznego, internetowego serwisu usług lingwistycznych. Usługi świadczone przez serwis koncentrują się wokół zagadnień związanych z działalnością przekładową i obejmują interaktywne systemy automatycznej translacji wspomaganej przez człowieka, systemy wspomagające pracę tłumacza oraz analizatory składniowe języków naturalnych. W przyszłości autorzy planują poszerzenie funkcjonalności rozważanego serwisu usług lingwistycznych o dalsze komponenty pozwalające na rozpoznawanie języka tekstów, analizę stopnia archaiczności fleksji wybranych języków indoeuropejskich, przeprowadzanie ontologicznej analizy leksyki języków oraz automatyczne rozpoznanie języka wypowiedzi i analizę jego warstwy fonetycznej. Centralnym zagadnieniem rozważanego serwisu usług lingwistycznych jest translacja automatyczna. Autorzy zaproponowali własne, oryginalne podejście polegające na opracowaniu interaktywnego systemu translacji automatycznej wspomaganej przez człowieka. Rozważana metoda bazuje na tzw. wzorcach translacyjnych, z których użytkownik systemu buduje zdania celem ich późniejszego przetłumaczenia przez komputer. Podejście takie gwarantuje wysoką jakość uzyskiwanych przekładów, niestety poważną wadą jest duży nakład pracy konieczny do zgromadzenia lingwistycznych baz danych, zawierających wzorce translacyjne. Dalszy rozwój systemu planowany jest prze udziale specjalistów z dziedzin lingwistycznych.

EN

The topic of the paper is a multilingual, Internet-based linguistic server. The work of the server concentrates about the activities connected with translation among natural languages. Thus the linguistic server encompasses interactive human-aided machine translation systems, tools for machine-aided human translation, and parsers for some natural languages. In the future the authors plan to enrich the server with a new functionality adding tools for automatic recognition of language of text, automatic analysis of the degree of archaism of the flexion forms of Indo-European languages, ontological analysis of language vocabulary, and automatic recognition of language of speech. The most important part of the multilingual linguistic server is machine translation. These authors have proposed the original method of machine translation that is an interactive human-aided machine translation. The method proposed by these authors is based on the so-called translation patterns that are used by the human to build sentences in his native language with the purpose to translate them by a computer. The proposed method guaranties the high level of quality of obtained translation. The only problem is the dimension of database that gathers the necessary translation patterns. This is a reason why the further development of the system will be conducted with the co-operation with the specialists in the field of linguistics.

12

Wprowadzenie do zagadnień translacji automatycznej

Gajer M.

Elektronika : konstrukcje, technologie, zastosowania

|

2004

|

Vol. 45, nr 5

21-24

PL

Idea zastosowania komputerów do tłumaczenia tekstów w języku naturalnym liczy już sobie ponad 50 lat, niestety zagadnienie to jest wciąż jeszcze dalekie od w pełni satysfakcjonującego rozwiązania. W artykule naświetlono w skrócie historię rozwoju systemów translacji automatycznej, omówiono podstawowe trudności pojawiające się podczas prób zautomatyzowania przekazu oraz omówiono najważniejsze klasy rozwiązań stosowanych w systemach translacji automatycznej.

EN

The idea of using the computers for the purpose of translation of texis written in natural language is over 50 years old, but the problem of automation of translation still seems to be very far away from its satisfactory solution. In the paper the history of development of machine translation systems is outlined. Further some information about the difficulties with the automation of translation are described and the contemporary machine translation methods are discussed.

13

System translacji automatycznej oparty na uogólnionych przykładach translacyjnych

Gajer M.

Kwartalnik Elektroniki i Telekomunikacji

|

2003

|

Vol. 49, z. 3

405-427

PL

Translacja automatyczna o wysokiej jakości pomiędzy językami naturalnymi jest od wielu lat niedościgłym marzeniem dla wielu badaczy związanych z tą niezwykle pasjonującą, interdyscyplinarną dziedziną zastosowań informatyki. Translacja automatyczna była jedną z pierwszych aplikacji jakie zostały zaproponowane dla komputerów, a pierwsze próby czynione w tym względzie pochodzą aż z lat pięćdziesiątych dwudziestego wieku. Niestety pomimo pierwszych sukcesów odniesionych w tej dziedzinie szybko okazało się, że zautomatyzowanie translacji jest zadaniem o wiele trudniejszym, ale zarazem i o wiele ciekawszym z naukowego punktu widzenia, niż pierwotnie sądzono. Powstała całkiem niedawno technika translacji automatycznej oparta na tzw. przykładach translacyjnych wydaje się być poważną alternatywą dla istniejących już metod automatyzacji translacji pomiędzy językami naturalnymi. W artykule zaproponowano wykorzystanie techniki translacji automatycznej opartej na przykładach w systemie, który byłby zdolny tłumaczyć dowolne teksty należące do języka ogólnego. Autor zaproponował własną, oryginalną modyfikację techniki translacji automatycznej opartej na przykładach, która umożliwia uwzględnienie osobliwości gramatycznych języka polskiego. Rezultaty wstępne, uzyskane podczas przeprowadzonych eksperymentów wyglądają niezwykle obiecująco, a zaproponowana metoda wydaje się być krokiem podstawowym we właściwym kierunku, na drodze do budowy w pełni automatycznego systemu translacji, który byłby zdolny do dokonywania przekładów o wysokiej jakości, przy czym przekłady te dokonywane byłyby dla dowolnych tekstów, a nie tylko dla tekstów ograniczonych do pewnej wybranej dziedziny działalności ludzkiej.

EN

High-quality machine translation between human languages has for a long time been an unattainable dream for many computer scientists involved in this fascinating and interdisciplinary field of the application of computers. Machine translation is a science about writing computer programs that are able to translate in a fully automatic way between natural languages, e.g. between Spanish and Korean. Machine translation was invented by an American Warren Weaver, who on the 15th of July 1949 sent his famous memorandum to Rockefeller Foundation with which he started the scientific research in the field. The first research group was constituted on the MIT in 1952. The first public demo of an operating machine translation system took place in New York on the 7th January 1954. During this demo the machine translation system translated 49 simple sentences from Russian into English. But, after over 50 year of intensive scientific research machine translation is still far away from its satisfactory solution! There are many reasons why machine translation is so extremely difficult. One of them is the ambiguity of natural language. The ambiguity can manifest on the world level (words can have many different equivalents in the target language), syntactic level (the syntactic analysis of a given sentence can be performed in many different ways) and semantic level (the whole sentence can be understood in many different ways). The other reason of fundamental difficulties with translation processes are the differences between the grammar systems of source and target languages. Also very important are differences in the vocabularies of source and target languages, where it is often difficult to find the exact equivalents of source words. Last but not least, is that many elements of the source text must be translated in an idiomatic way. The developed quite recently example - based machine translation technique seems to be a serious alternative to the existing automatic translation techniques. In the paper the usage of the example based machine translation technique for the development of a system, which would be able to translate an unrestricted text is proposed. The new approach to the example - based machine translation technique that takes into account the peculiarity of the Polish grammar is developed. The Polish language, which belongs to the group of Slavonic languages has a quite complex grammar. The main feature of Polish is its flexion nature, which makes learning it extremely difficult for foreigner. In the Polish grammar there can be found such phenomena as declination of nouns (there are 6 cases) and conjugation of verbs. Also there are singular and plural forms of words and 3 gendes (masculine, feminine and neutral). These phenomena make the direct usage of the Example - Base Machine Translation for Polish language difficult and non - effective. In order to implement this technique for the Polish language it must be modifield thoroughly. This author proposed such modification, which takes into account the peculiarities of the Polish grammar and that allows for it affective implementation for the purpose of translating into Polish from the most of West European languages. The obtained primary results of the development of proposed system seem to be very promising and appear to be a step made in the right direction towards a fully - automatic high quality machine translation system for unrestricted text.

14

Analiza możliwości i organiczeń systemów translacji automatycznej wspomaganej przez człowieka na przykładzie systemu tłumaczącego z języka szwedzkiego na polski

Gajer M.

Kwartalnik Elektroniki i Telekomunikacji

|

2003

|

Vol. 49, z. 1

47-105

PL

Translacja automatyczna jest dyscypliną nauki dostarczającą wiedzy o tym, jak programować komputery, aby były one w stanie dokonywać automatycznych przekładów pomiędzy wybranymi językami naturalnymi. Translacja automatyczna była również jedną z pierwszych aplikacji, jakie zostały zaproponowane dla komputerów. Niestety szybko okazało się, że zadanie translacji automatycznej jest znacznie trudniejsze, ale zarazem o wiele ciekawsze z naukowego punktu widzenia, niż pierwotnie sądzono. W artykule omówiono podstawowe przyczyny powodujące, że translacja automatyczna jest zadaniem tak niezwykle trudnym. Omówiono również najbardziej obiecujące kierunki rozwoju systemów translacji automatycznej. W dalszej części artykułu przedstawiono koncepcje związane z nowym, zaproponowanym przez autora podejściem do zagadnień translacji automatycznej. Zamieszczone w artykule rozważania zilustrowano na przykładzie eksperymentalnego systemu translacji automatycznej, dokonującego przekładu zdań zapisanych w języku szwedzkim na polski.

EN

Machine translation is a science that delivers the knowledge how to program the computers, so as they were able to translate between human languages, for example, between Danish and Bulgarian. It may be amazing, but the field of machine translation is almost as old the invention of computer itself. In 1949 an American scientist Warren Weaver sent the memorandum to The Rockefeller Foundation (American institution supporting the scientific research), in which he demanded starting the research on the automation of translation between natural languages. Warren Weaver was inspired by cryptographic techniques, which were developed very strongly during the years of The Second World War, and he thought that there existed some fundamental similarities between these cryptographic and the process of translation between human languages. But it soon appeared that the automation of translation is a far more difficult and far more interesting from the scientific point of view than had ever been thought before. After 50 year of intensive scientific research machine translation for a general language is still far away from its satisfactory solution. The high-quality machine translation system for unrestricted text has always been an unachievable goal for the computer scientist working in the field of automatic translation between human languages. And maybe, because of the reasons of fundamental nature (the lack of possibility of constructing an algorithm equivalent to the creativeness of the human mind) human translators will never be eliminated by computers totally, and high-quality machine translation for unrestricted text will forever remain the Holy Grail of scientific research. But, by using various machine translation techniques one can try of course to approach as close as possible to this unattainable goal. Quite recently the example-based machine translation technique has emerged as a very serious and tempting alternative to the existing system that are mainly based on the knowledge developed in the field of computational linguistics. In the paper the implementation of example-based machine translation technique in the system, which translates from Swedish into Polish is proposed. In order to use the example-based machine translation techique for the Polish language, which posses very specific grammatical features, so different from the West-European languages, this author proposed a thorough modification of this technique that allows to take into account the flexion nature of the Polish language. The results obtained so far are very promising and show that the usage of example based machine translation technique for the Polish and Swedish language pair is a step made in the right direction. But, one cannot forget that the final success depends strongly on the dimension of the database of translation examples. The effective constructing of such database requires a lot of work and time. In fact, it is a task for a quite big teem of trained linguists and computer scientist, who basing only on the great bilingual corpus would be able to extract all the necessary and most frequently used translation examples.

15

The implementation of the example-based machine translation technique for Bulgarian-to-Polish automatic translation system

Gajer M.

Journal of Applied Computer Science

|

2003

|

Vol. 11, nr 1

17-37

EN

High-quality machine translation between human languages has for a long time been an unattainable dream for many computer scientists involved in this fascinating and interdisciplinary field of the application of computers. The developed quite recently example-based machine translation technique seems to be a serious alternative to the existing automatic translation techniques. In the paper the usage of the example based machine translation technique for the development of system, which would be able to translate an unrestricted Bulgarian text into Polish is proposed. The new approach to the example-based machine translation technique that takes into account the peculiarity of the Polish grammar is developed. The obtained primary results of the development of proposed system seem to be very promising and appear to be a step made in the right direction towards a fully-automatic high quality Bulgarian-into-Polish machine translation system for unrestricted text.

16

Systemy translacji automatycznej dla języka polskiego

Gajer M.

Wiadomości Elektrotechniczne

|

2002

|

R. LXX, nr 7-8

275-280

PL

Dokonano przeglądu stosowanych obecnie metod translacji automatycznej. Omówiono zalety i wady tych metod oraz zaprezentowano potencjalne obszary zastosowań.

EN

A review of the present-day methods of automatic translation. Merits and flaws of these methods; fields of their application.

17

Translacja automatyczna w sieci Internet

Gajer M.

Studia Informatica

|

2002

|

Vol. 23, nr 2B

133-140

PL

Translacja automatyczna jest dziedziną nauki dostarczającą wiedzy o tym, jak programować komputery, aby były w stanie dokonywać automatycznych przekładów pomiędzy językami naturalnymi. Pomimo prawie pół wieku badań nad translacją automatyczną, zadanie to jest jeszcze dalekie od swego ostatecznego rozwiązania. W artykule omówiono stosowane obecnie metody translacji automatycznej oraz rozważono możliwości ich użycia w kontekście sieci Internet.

EN

High-quality machine translation between human languages has for a long time been an unattainable dream for many computer scientists involved in this fascinating and interdisciplinary field of the application of computers. After over 50 yers of research the problem of automation of translation is still for away from its final solution. The paper is a survey of machine translation techniques with the special attention paid to its applications in the Internet .

18

Wprowadzenie do zagadnień translacji automatycznej

Gajer M.

Kwartalnik Elektroniki i Telekomunikacji

|

2002

|

Vol. 48, z. 1

117-160

PL

Opracowanie programów komputerowych, które byłyby w stanie dokonywać automatycznych przekładów pomiędzy naturalnymi językami było od wielu lat niedościgłym celem wielu ośrodków badawczych. Również pomyślne rozwiązanie tego problemu posiadałoby poważne skutki natury politycznej, socjologicznej i naukowej. Translacja automatyczna była również jedną z najwcześniejszych aplikacji, jakie zostały zasugerowane dla komputerów. Jednakże obrócenie marzeń o translacji automatycznej w rzeczywistość okazało się niezwykle trudnym i znacznie ciekawszym, niż uprzednio sądzono, zadaniem. Niemniej jednak obecnie dostępnych jest już wiele programów komercyjnych, które z powodzeniem realizują stawiane przed nimi zadania. W artykule przedstawiono podstawy translacji automatycznej. Naświetlono historię rozwoju takich systemów i podano argumenty na rzecz ich praktycznej przydatności. Szczególną uwagę zwrócono na te zagadnienia, których rozwiązanie sprawia w przypadku systemów translacji automatycznej najwięcej trudności. W artykule zamieszczono także opis działania nowoczesnych systemów translacji automatycznej i wskazano na kierunki badań, które wydają się być najbardziej obiecujące. Autor wyraża nadzieję, że artykuł niniejszy dobrze spełni role przewodnika wprowadzającego czytelnika w świat systemów translacji automatycznej, wypełniając jednocześnie panującą w tej dziedzinie lukę w piśmiennictwie polskim.

EN

Automatic translation between human languages called also machine translation MT is a long-term scientific dream of enormous social, political, and scientific importance. Machine translation was also one of the earliest applications suggested for digital computers, but turning this dream into reality has turned out to be a much harder, and in many ways a much interesting task than at first appeared. Now, machine translation is a reality. There are a lot of commercially available automatic translation systems, which very well can manage their tasks. In the paper the bases of machine translation systems are given and the history of their development is outlined. The special attention is paid to the issues that cause a lot of trouble during the automation of translation process. In the paper some modern machine translation systems are briefly characterised and the most promising research directions are mentioned. This author hopes that this paper will be a good introductory guide to the problems of machine translation, which will fill the gap in Polish scientific literature.

19

Translacja automatyczna : podejścia oparte na koncepcji języka interlingua i na przykładach translacyjnych

Gajer M.

Kwartalnik Elektroniki i Telekomunikacji

|

2002

|

Vol. 48, z. 3/4

523-551

PL

Translacja automatyczna jest dyscypliną nauki dostarczającą wiedzy o tym, jak programować komputery, aby były one w stanie dokonywać automatycznych przekładów pomiędzy językami naturalnymi. Translacja automatyczna była również jedną z pierwszych aplikacji, jakie zostały zaproponowane dla komputerów. Niestety szybko okazało się, że zadanie translacji automatycznej jest znacznie trudniejsze, ale zarazem o wiele ciekawsze z naukowego punktu widzenia niż pierwotnie sądzono. W artykule omówiono podstawowe przyczyny powodujące, że translacja automatyczna jest zadaniem tak niezwykle trudnym. Omówiono również najbardziej obiecujące kierunki rozwoju systemów translacji automatycznej w Polsce.

EN

Machine translation is a branch of science that teaches us how to program the computers, so as they were able to translate between different human languages. Machine translation was also one of the first application that was proposed for computers. Nonetheless, it soon appeared that the task of machine translation is much more difficult, hut also much more interesting from the scientific point of view, than one had over thought before. In the paper it is thoroughly explained why machine translation is so extremely bard. The most promising directions of development of machine translation systems are also briefly described. The special attention is paid to machine translation systems that are developed for Polish language.

20

The implementation of the example - based machine translation technique for persjan- to- Polish automatic translation system

Gajer M.

Folia Societatis Scientiarum Lublinensis

|

2002

|

vol. 11

117-134

EN

High - quality machine translation between human languages has for a long time been an unattainable dream for many computer scientists involvet in this fascinating and interdisciplinary field of the aplication of computers. The developed quite recently example - based machine translation technique seems to be serious alternative to the exisiting automatic translation techniques. In the paper the usage of the example based machine translation technique for the development of a system, which would be able to translate an unrestrictet persjan text into polish is proposed. The new approach to the example- based machine translation technique that takes into account the peculiarity of the Polish grammar is developed. The obtained primary results of the development of proposed system seem to be very promising and appear to be a step made in the right direction this towards a fully - automatic high quality persjan - into - polish machine translation system for unrestricted text.

PL

Translacja automatyczna jest dziedziną nauki dostarczająca wiedzy o tym,jak programować komputery, aby były w stanie dokonywać automatycznych przekładów pomiędzy językami naturalnymi Translacja automatyczna jest inerdyscyplinarną dziedziną, nauki, łączącą wiedzę z takich dziedzin, jak informatyka, językoznawstwo ogólne, filologię wybranych języków oraz filozofia języka.Pomimo ponad pół wieku badań, automatyzacja przekładu jest wciąż jesszcze daleka od swego ostatecznego satysfakcjonującego rozwiązania. Opracowana stosunkowo niedawno technika translacji automatycznej oparta na przykładach wydaje się być poważną alternatywą dla znanych już wcześniej metod automatyzacji przekładu.W artykule zaproponowano zmodyfikowaną wersję translacji automatycznej opartej na przykłądach, przeznaczoną specjalnie dla języka polskiego. W artykule, po elementarnym wprowadzeniu czytelnika w dziedzinę translacji automatycznej, opisano zastosowanie zaproponowanej metody w systemie tłumaczącym z języka perskiego na polski.