Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Mycotoxins in cereal grain as a result of infection of cereals by Fusarium fungi

Różewicz Marcin

Polish Technical Review

|

2024

|

No. 1

8--13

EN

Fungal diseases are an important factor limiting the yield of cereals, but also reduce, the quality of the grain obtained. Fungi of the genus Fusarium are among the most important pathogens and cause, among other things, fusarium head blight. Their particular harmfulness lies not only in the reduction of yield, but also in their production of harmful metabolites called mycotoxins. Mycotoxins are defined as harmful substances produced as secondary metabolites by mould fungi. The problem of mycotoxin contamination of cereal grains relates to their high harmfulness to humans and animals. This is due to the fact that cereals are an essential raw material in the production of human food and animal feed. Infection by Fusarium fungi and is determined by a number of factors, the main ones being weather conditions during ear formation, grain formation and harvesting. One of the most important methods of preventing mycotoxin formation is fungicide protection of cereals. The aim of this paper is to discuss the problems associated with fusarium head blight and its effects associated with mycotoxins, the factors determining their synthesis, mechanisms of prevention and the impact of their content in grain and feed on animal health and productivity.

PL

Choroby grzybowe są ważnym czynnikiem ograniczającym plonowanie zbóż, ale także obniżają jakość uzyskiwanego ziarna. Wśród licznych patogenów roślin zbożowych jednymi z ważniejszych są grzyby z rodzaju Fusarium, które powodują m.in. fuzariozę kłosów. Szczególna ich szkodliwość polega nie tylko na obniżeniu plonowania, ale także produkcji przez nie szkodliwych metabolitów nazywanych mykotoksynami. Pod pojęciem mykotoksyny definiuje się szkodliwe substancje, powstające, jako drugorzędne (wtórne) metabolity produkowane przez grzyby pleśniowe. Ważność problematyki dotyczącej skażenia ziarna zbóż mykotoksynami związana jest z ich wieloaspektowym toksycznym wpływem na organizmy ludzi i zwierząt. Wynika to z faktu, że zboża stanowią podstawowy surowiec w produkcji żywności dla ludzi oraz pasz dla zwierząt. Porażenie przez grzyby Fusarium uwarunkowane jest wieloma czynnikami, przy czym za główne uznaje się warunki pogodowe w trakcie wykształcania kłosów i ziarna. Jedną z ważniejszych metod zapobiegającą tworzeniu mikotoksyn jest ochrona fungicydowa zbóż. Celem niniejszej pracy jest omówienie problematyki związanej występowaniem fuzariozy kłosów oraz ich skutków związanych z występowaniem mykotosyn, czynników warunkujących ich syntezę, mechanizmów zapobiegania oraz wpływu ich zawartości w ziarnie i paszy na zdrowie i produkcyjność zwierząt.

2

Glifosat - frakcja wdychalna [N-(fosfonometylo)glicyna]. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

Klimecka Agnieszka, Czerczak Sławomir, Jurewicz Joanna

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2024

|

Nr 1 (119)

29-79

PL

Glifosat jest bezwonnym ciałem stałym występującym w postaci białego krystalicznego proszku. Jest aktywnym składnikiem herbicydów o szerokim spektrum działania, a stosowany w mniejszych dawkach jest regulatorem wzrostu roślin i środkiem osuszającym. W Polsce od 2001 r. obowiązuje wartość NDS glifosatu na poziomie 10 mg/m3. W ciągu ostatnich 25 lat ukazało się wiele nowszych wyników badań dotyczących potencjalnego działania szkodliwego na płód i rakotwórczości glifosatu. Europejska Agencja ds. Chemikaliów (ECHA) podjęła ponowną ocenę właściwości glifosatu w celu ich przedstawienia Europejskiemu Urzędowi ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA). Rozpatrywano także nową klasyfikację zharmonizowaną glifosatu (zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu i Rady 1272/2008). W kontekście tych działań niezbędna była weryfikacja aktualnie obowiązującej w Polsce wartości NDS. Za podstawę wyprowadzenia wartości NDS przyjęto dawkę 155 mg/kg mc./dzień. Dawkę tę uznano za wartość NOAEL dla działania ogólnoustrojowego przy narażeniu myszy na glifosat drogą pokarmową. Nie znaleziono podstaw do zmiany dotychczas obowiązującej wartości NDS (10 mg/m3). Glifosat ma bardzo niską prężność par - narażenie będzie występować jedynie na pył glifosatu lub aerozol jego roztworu wodnego. Nie ma podstaw do ustalenia najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) glifosatu oraz wartości dopuszczalnej w materiale biologicznym (DSB). Glifosat nie spełnia kryteriów do oznakowania notacją „skóra”.

EN

Glyphosate is an odorless solid in the form of white crystalline powder. It is an active ingredient in broad-spectrum herbicides, which used at lower doses is a plant growth regulator and desiccant. In Poland since 2001 the MAC value for glyphosate is 10 mg/m3 . Over the past 25 years many new research findings have been published regarding the potential fetotoxicity and carcinogenicity of glyphosate. The European Chemicals Agency (ECHA) reassessed the properties of glyphosate in order to presenting them to the European Food Safety Authority (EFSA). A new harmonized classification of glyphosate was also considered (in accordance with Regulation 1272/2008 of the Parliament and of the Council). In this context, it was necessary to verify the MAC value currently in force in Poland. The basis for calculating the MAC value was the dose of 155 mg/kg bw./day, considered as the NOAEL for systemic effects after oral exposure in mice. No basis for changing the current MAC value (10 mg/m3 ) were found. It should be considered that glyphosate has a very low vapor pressure - exposure occurs to glyphosate dust or aqueous solution only. There are no basis to establish the STEL value and the Biological Exposure Index (BEI). Glyphosate do not meet the criteria for "Skin" notation.

3

Properties and Applications of Essential Oils: A Review

Żukowska Grażyna, Durczyńska Zofia

Journal of Ecological Engineering

|

2024

|

Vol. 25, nr 2

333--340

EN

Essential oils are complex mixtures of volatile compounds obtained from plants where they play aromatic, communicative and defensive roles. They have been used for centuries in medicine, agriculture and industry due to their broad spectrum of biological activity. They exhibit antimicrobial, antiviral, anti-inflammatory, antioxidant and smooth muscle relaxant properties. Due to their lipophilicity and small molecular size, essential oil components easily penetrate biological membranes and exert therapeutic effects. Currently, research is underway on the use of essential oils for the treatment of viral infections, cancer prevention and inflammatory diseases. These agents may provide a valuable alternative to conventional therapies due to their natural origin and high tolerability. However, ensuring the appropriate quality and standardization of preparations is crucial to guarantee their efficacy and safe use. This paper provides an overview of the properties of essential oils, the methods used to obtain them, their composition, and their medical and therapeutic applications.

4

Green Nanofertilizers – The Need for Modern Agriculture, Intelligent, and Environmentally-Friendly Approaches

Al Tawaha Abdel Rahman Mohammad, Singh Abhishek, Rajput Vishnu D., Varshney Ashi, Agrawal Shreni, Ghazaryan Karen, Minkina Tatiana, Al Zoubi Omar Mahmoud, Habeeb Talaat, Dionis Lysenko, Hasan Hanan Aref, Shawaqfeh Samar

Ecological Engineering & Environmental Technology

|

2024

|

Vol. 25, iss. 1

1--21

EN

The distinctive qualities and wide array of possible applications of nanotechnology have garnered considerable attention. Nanotechnology offers a groundbreaking way for expanding agricultural output that is also ecologically benign, helpful to living things, and economically priced – all without losing quality. There is a growing trend towards using eco-friendly technologies as substitutes for conventional agricultural inputs, such as fertilizers and insecticides. With the aid of nanotechnology, the confines of conventional farming techniques can be overcome. As a result, it becomes essential for investigators to devote their energies to the noteworthy nanoparticles (NPs) in agriculture investigations that have been distributed. It offered a fresh perspective on the development and application of nanoparticles as nano-fertilizers and nano-pesticides in agriculture and a way to heighten bio-factor execution. Furthermore, we discuss the relations of NPs with plants, the perils and putrefaction of nanomaterials in plants, and the utility of NPs in the reduction of stress triggered by heavy metal toxicity and abiotic factors. It is imperative that nano-fertilizers are practiced to reduce the environmental maltreatment caused by conventional, inorganic fertilizers. Nano-fertilizers are more sensitive and have the ability to penetrate the epidermis, empowering them to promote nutrient consumption efficiency while reducing nutrient overabundance. A study found that NPs may cause oxidative stress symptoms in higher plants if they adhere to cell surfaces or organelles. Understanding the benefits and drawbacks of using nano-fertilizers instead of conventional fertilizers is valuable, and it is the purpose of this book chapter to provide this information.

5

Wpływ ludzi na jakość wód w Polsce

Ciślak Marianna, Antos Joanna

Technologia Wody

|

2023

|

Nr 2 (80)

24-28

PL

Jakość wód powierzchniowych i gruntowych w Polsce budzi poważne zastrzeżenia. Dla ponad 90% przebadanych jednolitych części wód powierzchniowych określono zły stan wód. Stan i potencjał ekologiczny wskazują na pogarszające się warunki życia dla ekosystemów wodnych. Niepokojące są, również liczne doniesienia o przekroczonych wskaźnikach jakości wód gruntowych, będących źródłem wody do spożycia dla prawie 3 milionów Polaków. Za złą jakość wód odpowiedzialny jest przede wszystkim człowiek. W pracy omówiono główne źródła przedostawania się zanieczyszczeń do wód powierzchniowych i gruntowych.

EN

The quality of surface water and groundwater in Poland raises serious concerns. For more than 90% of the analysed surface water bodies, poor water status has been identified. Ecological status and potential indicate deteriorating living conditions for aquatic ecosystems. Also of concern are the numerous reports of exceeded quality indicators for groundwater, which is the source of drinking water for almost 3 million people in Poland. Man is primarily responsible for poor water quality. This article discusses the main sources of pollutants entering surface and groundwater.

6

Tal w wodach - czy to możliwe?

Karbowska Bożena, Zembrzuska Joanna

Technologia Wody

|

2023

|

Nr 2 (80)

36-38

PL

Tal jest pierwiastkiem toksycznym dla ludzi, zwierząt, mikroorganizmów i roślin [1-3] o toksyczności większej aniżeli rtęć, kadm i ołów [4], Doustna dawka śmiertelna dla człowieka wynosi 10 - 15 (µ/g. W USA przyjęto, że dopuszczalna zawartość talu w wodzie pitnej nie powinna przekraczać 2 µg/L, podczas gdy w Polsce żadna norma nie została ustalona [5].Szkodliwe działanie związków tego metalu wynika z podobieństwa kationu talu(l) do jonu potasu i wchodzenia w jego szlaki metaboliczne. Tal podstawiając się - wbudowując się w produkt - w miejsce potasu w licznych reakcjach biochemicznych, zmienia szereg procesów fizjologicznych, inhibitując w ten sposób aktywność kluczowych enzymów, m. in.: kinaz, trans-feraz, hydrolaz, oksydoreduktaz [5]. Ponadto wiąże się on z grupami tiolowymi, co powoduje wzrost przepuszczalności błon mitochondriów i nieodwracalne uszkodzenie rybosomów [6]. Tal natychmiast wnika do krwioobiegu i jest transportowany przez cały organizm, co prowadzi do jego akumulacji w kościach, nerkach i układzie nerwowym. Przyczyną klasycznych objawów zatrucia talem są wrzody żołądka i jelit, łysienie i polineuropatia. Inne objawy obejmują zaburzenia gastralne, bezsenność, paraliż, utratę masy ciała, krwawienie wewnętrzne, uszkodzenie mięśnia sercowego a w konsekwencji śmierć [4], Na ogół metal ten występuje w środowisku na niskim poziomie stężeń, jednakże działalność antropogeniczna w sposób znaczący podwyższa jego powszechnie spotykaną zawartość (w odniesieniu do tła geochemicznego). Tal i jego związki są lepiej rozpuszczalne w wodzie niż inne metale ciężkie, co sprawia, że charakteryzują się one znaczącą mobilnością. Dwa główne źródła talu to emisja naturalna (wulkaniczna) i antropogeniczna: spalanie węgla, górnictwo i hutnictwo rud cynkowo-ołowiowych.

EN

Thallium is a toxic element for humans, animals, microorganisms and plants[1-3] with higher toxicity than mercury, cadmium and lead [4]. Oral dose lethal for humans is 10 -15 µg/g. In the USA, it was assumed that the permissible thallium content in drinking water should not exceed 2 µg/L, while in Poland no standard has been established [5]. The harmful effect of compounds of this metal is due to the similarity of the thallium(I) cation to potassium ion and entering its metabolic path-ways. Tal substituting - building in into a product - instead of potassium in numerous biochemical reactions, it changes the series physiological processes, thus inhibiting the activity of key enzymes, including: kinases, transferases, hydrolases, oxido-reductases [5]. Moreover, it binds with sulfhydryl groups, which increases the permeability of mitochondrial membranes and irreversible damage to ribosomes [6], Tal immediately penetrates the bloodstream and is transported throughout the body, leading to its accumulation in bones, kidneys and nervous system. The cause of the classic symptoms thallium poisoning are stomach and intestinal ulcers, alopecia and polyneuropathy. Other symptoms include astral disturbances, insomnia, paralysis, weight loss, internal bleeding, myocardial damage and, consequently, death [4]. In general, this metal is present in the environment at low concentration levels, however, anthropogenic activity significantly increases its universality encountered content (in relation to the geochemical background). Thallium and its compounds are better soluble in water than other heavy metals, which makes them characterized significant mobility. The two main sources of thallium are natural (volcanic) emissions and anthropogenic: burning coal, mining and metallurgy of zinc-lead ores.

7

Czy specjacja pierwiastków w wodzie ma sens? Część IV - formy chemiczne manganu w wodzie

Rychlewski Paweł, Zembrzuska Joanna, Kamgar Elham, Różańska Maria

Technologia Wody

|

2023

|

Nr 4 (82)

52-56

PL

Mangan jest jednym z wielu pierwiastków naturalnie występujących w przyrodzie. Jest on niezbędny do prawidłowego działania organizmów ludzi, roślin oraz zwierząt lądowych i wodnych. Jego największe złoża znajdują się w Republice Południowej Afryki, jednakże wiele krajów, takich jak: Australia, Brazylia, Chiny, Gabon, Ghana, Wybrzeże Kości Słoniowej, Indie czy Malezja, posiadają całkiem spore zasoby tego pierwiastka. Mangan w procesach fizjologicznych, zachodzących w organizmach wielokomórkowych, odgrywa bardzo ważną rolę jako element strukturalny metaloenzymów, odpowiedzialnych za wiele kluczowych funkcji, takich jak: redukcja stresu oksydacyjnego, neutralizacja zbędnego materiału genetycznego, detoksykacja organizmu czy prawidłowe działanie układu nerwowego. Na całym świecie prowadzone są badania, których celem jest empiryczne potwierdzenie odpowiednich stężeń manganu dla rozlicznych zwierząt zamieszkujących różne środowiska na naszej planecie. Prowadzi się również badania dotyczące stężeń manganu w różnorodnych środowiskach, w których żyją różne gatunki zwierząt, roślin oraz ludzie. Mangan, podobnie jak wiele pierwiastków i związków chemicznych w nadmiarze, może powodować efekty uboczne, które w przypadku ludzi obejmują szereg zaburzeń neurologicznych, niekiedy podobnych do objawów choroby Parkinsona.

EN

Manganese is one of many elements naturally occurring in nature. It is necessary for the proper functioning of human bodies, plants and land and aquatic animals. Its largest deposits are located in South Africa, however, many countries such as Australia, Brazil, China, Gabon, Ghana, Cóte d'lvoire, India and Malaysia have quite large resources of this chemical element. Manganese plays a very important role in the physiological processes occurring in multi cellular organisms, as a structural element of metalloenzymes, responsible for many key functions, such as: reduction of oxidative stress, neutralization of unnecessary genetic material, detoxification of the body and proper functioning of the nervous system. Research is being conducted around the world to empirically confirm the appropriate concentrations of manganese for various animals living in different environments on our planet. Research is also carried out on manganese concentrations in various environments where various types of animals, plants or people live. Manganese, like many elements and chemical compounds in excess, can cause side effects, which in humans include a number of neurological disorders, sometimes similar to the symptoms of Parkinson's disease

8

Czy specjacja pierwiastków w wodzie ma sens? Część II - Formy chemiczne rtęci w wodzie

Rychlewski Paweł, Kamgar Elham, Zembrzuska Joanna

Technologia Wody

|

2023

|

Nr 2 (80)

29-32

PL

Rtęć uznawana jest za jeden z najbardziej szkodliwych i toksycznych metali występujących powszechnie w skorupie ziemskiej. Jej głównym naturalnym źródłem są erupcje wulkanów, gazy oraz wody geotermalne. W ubiegłym stuleciu znacznie wzrosło użycie Hg w przemyśle, z uwagi na jej silne właściwości bakterio- i grzybobójcze. Dodawano wtedy znaczne ilości trimerosalu (sól sodowa kwasu 2-etylortęciotiosalicylowego) do szczepionek, kosmetyków, farb i lakierów. Toksyczność Hg jest Inie skorelowana z formami, w jakich występuje. Dla człowieka najbardziej niebezpieczne są pochodne metylo- i etylortęci, które uznaje się za silne trucizny i neurotoksyny. Od początku XXI wieku trwają prace legislacyjne nad zmniejszeniem użycia raz wyeliminowaniem rtęci z przemysłu energetycznego oraz ciężkiego.

EN

Mercury is considered one of the most harmful and toxic metals commonly found in the earth's crust. Its main natural Diirces are volcanic eruptions, geothermal gases and geothermal waters. In the last century, its use in industry nas increased significantly due to its strong bactericidal and fungicidal properties. At that time, significant amounts of thimerosal (2-ethyl-lercuric thiosalicylic acid sodium salt) were added to vaccines, cosmetics, paints and varnishes. Hg toxicity is strongly corre-ited with the forms in which it occurs; the most dangerous for humans are methyl- and ethylmercury derivatives, which arę ansidered to be strong poisons and neurotoxins. Since the beginning of the 21st century, legislative work has been underway to reduce the use and eliminate mercury from the energy and heavy industries.

9

Czy specjacja pierwiastków w wodzie ma sens? Cz. III: Formy chemiczne arsenu w wodzie

Rychlewski Paweł, Zembrzuska Joanna, Kamgar Elham

Technologia Wody

|

2023

|

Nr 3 (81)

38-40

PL

Arsen (As) jest pierwiastkiem chemicznym z grupy azotowców posiadającym właściwości niemetalu. Występuje w skorupie ziemskiej w połączeniu z siarką oraz metalami, zwłaszcza srebrem, ołowiem, miedzią, niklem, antymonem, kobaltem i żelazem. Arsen łatwo przenika ze skał skorupy ziemskiej do wód powierzchniowych oraz podziemnych w formie arsenianów o wartościowości +III oraz +V. Ponadto tworzy mono- i dimetylowe pochodne organiczne posiadające właściwości toksyczne i niebezpieczne dla zdrowia i życia populacji ludzkiej. Wydobycie tego pierwiastka w formie AS2O3wynosi około 35 000 ton w skali roku, a jego największymi eksporterami na świecie są Chiny oraz Chile. Arsen stosowany był jako lek na wiele chorób: astma, malaria, gruźlica, cukrzyca, białaczka i inne. Jednak wraz z rosnącą świadomością naukową został on wycofany z użytku, z powodu silnych właściwości toksycznych.

EN

Arsenic (As) is a chemical element from the group of nitrides with the properties of a non-metal. It occurs in the earth's crust in combination with sulfur and metals, especially silver, lead, copper, nickel, antimony, cobalt and iron. Arsenic easily penetrates from the rocks of the earth's crust to surface and underground waters in the form of arsenates with valency +III and +V. Moreover, it forms mono- and dimethyl organic derivatives with toxic and dangerous properties for the health and life of the human population. The extraction of this element in the form of AS2O3 is about 35,000 tons per year, and its largest exporters in the world are China and Chile. Arsenic was used as a medicine for many diseases: asthma, malaria, tuberculosis, diabetes, leukemia and others. However, with the growing scientific awareness, it was withdrawn from use due to its strong toxic properties.

10

N-Nitrozodipropyloamina. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

Szymańska Jadwiga, Frydrych Barbara, Bruchajzer Elżbieta

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2023

|

Nr 4 (118)

51-77

PL

N-Nitrozodipropyloamina (NDPA) jest jasnożółtą, klarowną cieczą, wrażliwą na światło. Jest to substancja chemiczna produkowana w małych ilościach do celów badawczych. Niewielkie ilości N-nitrozodipropyloaminy powstają jako produkt uboczny podczas procesów produkcyjnych (środki chwastobójcze, niektóre wyroby gumowe). W Polsce liczba narażonych na NDPA w 2019 r. wynosiła 149, a w 2020 r. 183 osoby, wśród których przeważały kobiety. N-Nitrozodipropyloamina jest substancją z listy priorytetowej ACSH (The Advisory Committee on Safety and Health at Work). Jest klasyfikowana jako substancja o małej lub umiarkowanej toksyczności ostrej. Informacje na temat toksyczności tego związku pochodzą głównie z wyników niewielkiej liczby badań na zwierzętach laboratoryjnych. Brak jest badań epidemiologicznych. W kilku badaniach dotyczących narażenia drogą pokarmową stwierdzono zmiany w przyroście masy ciała, uszkodzenie wątroby oraz zmiany nowotworowe. Działanie genotoksyczne NDPA obserwowano w badaniach zarówno w warunkach in vitro, jak i in vivo. NDPA jest klasyfikowana jako substancja rakotwórcza kategorii 1B, co oznacza, że ma potencjalne działanie rakotwórcze dla ludzi, przy czym klasyfikacja opiera się na badaniach przeprowadzonych na zwierzętach. EPA i IARC sklasyfikowały ten związek jako prawdopodobnie rakotwórczy dla ludzi (grupa 2B). Proponuje się przyjąć dla N-nitrozodipropyloaminy za wartość NDS stężenie 0,045 mg/m3 i oznakowanie „Carc. 1B”. Brak jest podstaw do ustalenia wartości chwilowej NDSCh oraz dopuszczalnej w materiale biologicznym DSB.

EN

N-Nitrosodipropylamine (NDPA) is a pale yellow, clear liquid that is sensitive to light. It is a chemical produced in small quantities for research purposes. Small amounts of N-nitrosodipropylamine are arised as a by-product during production processes (herbicides, some rubber products). In Poland, the number of people exposed to NDPA in 2019 was 149 and in 2020 - 183 people, among whom women predominated. N-Nitrosodipropylamine is a substance on the ACSH (The Advisory Committee on Safety and Health at Work) priority list. It is classified as a substance of low to moderate acute toxicity. Information on the toxicity of this compound comes mainly from the results of a small number of laboratory animal studies. Epidemiological studies are lacking. A few studies on oral exposure have reported changes in body weight gain, liver damage and neoplastic changes. Genotoxic effects of NDPA have been observed in both in vitro and in vivo studies. NDPA is classified as a category 1B carcinogen, meaning that it has potential carcinogenic effects in humans, with classification based on animal studies. EPA and IARC have classified the compound as possibly carcinogenic to humans (Group 2B). It is proposed to adopt for N-nitrosodipropylamine a concentration of 0.045 mg/m3 as MAC value and to label “Carc. 1B”. There is no basis for setting an instantaneous value and the limit in biological material.

11

Nikiel i jego związki – w przeliczeniu na Ni, z wyłączeniem tetrakarbonylku niklu Dokumentacja proponowanych dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

Daragó Adam, Sapota Andrzej, Kilanowicz Anna

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2023

|

Nr 2 (116)

29--104

PL

Nikiel (Ni) jest metalem o charakterystycznym połysku. Znalazł zastosowanie do produkcji stopów, w galwanizacji, produkcji baterii, protez, pigmentów, w przemyśle ceramicznym i komputerowym. Skutki narażenia ludzi na nikiel i jego związki w warunkach zawodowych obejmują głównie wpływ na układ oddechowy (w tym ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych płuc i jamy nosowej, zwłóknienie i pylicę płuc, astmę oskrzelową) oraz działanie uczulające na skórę i układ oddechowy. Szkodliwy wpływ niklu i jego związków na układ oddechowy potwierdzają wyniki badań doświadczalnych na zwierzętach. Długotrwałe narażenie na nikiel i jego związki powodowało również osłabienie układu odpornościowego oraz skutki nefro- i hepatotoksyczne. Rozpuszczalne sole niklu nie wywoływały mutacji w komórkach bakterii, ale genotoksyczność niklu i jego związków potwierdzono w badaniach z użyciem komórek eukariotycznych ssaków, przy czym jedynie przy wysokich stężeniach niklu. Nikiel i jego związki mogą przenikać przez łożysko oraz do mleka matki. Działanie rakotwórcze na układ oddechowy po narażeniu inhalacyjnym było także wykazane w badaniach na szczurach, głównie dla siarczku niklu oraz tlenku niklu. Zaproponowano przyjęcie wartości wiążących dla związków niklu ujętych w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/431 z dnia 9 marca 2022 r., zmieniającej dyrektywę 2004/37/WE, jako wartości NDS: 0,01 mg Ni/m³ (frakcja respirabilna), 0,05 mg Ni/m³ (frakcja wdychalna). Zaproponowano przyjęcie do 17 stycznia 2025 r. włącznie okresu przejściowego, podczas którego obowiązywać będzie wartość NDS wynosząca 0,1 mg/m³ w odniesieniu do frakcji wdychalnej związków niklu. Proponuje się oznakować jako substancje o działaniu: uczulającym, rakotwórczym kat. 1A – związki niklu (Carc. 1A), rakotwórczym kat. 2 – nikiel metaliczny (Carc. 2), szkodliwym na rozrodczość.

EN

Nickel (Ni) is a metal with a distinctive luster, and has found applications in alloying, electroplating, battery manufacturing, prosthetics, pigments, ceramics and computer industries. The effects of human exposure to nickel and its compounds under occupational conditions mainly include effects on the respiratory system (including the risk of cancer of the lungs and nasal cavity, fibrosis and pneumoconiosis, bronchial asthma) and sensitization of the skin and respiratory system. The harmful effects of nickel and its compounds on the respiratory system are confirmed by the results of experimental studies on animals. Long-term exposure to nickel and its compounds also caused immune system impairment and nephro- and hepatotoxic effects. Soluble nickel salts did not induce mutations in bacterial cells, but the genotoxicity of nickel and its compounds has been confirmed in studies using mammalian eukaryotic cells, with only high nickel concentrations. Nickel and its compounds can cross the placenta and into breast milk. Respiratory carcinogenic effects after inhalation exposure have also been demonstrated in rat studies, mainly in regard of nickel sulfide and nickel oxide. It has been proposed to adopt the binding values for nickel compounds included in Directive (EU) 2022/431 of the European Parliament and of the Council of March 9, 2022, amending Directive 2004/37/EC, as the NDS values: 0.01 mg Ni/m³ (respirable fraction), 0.05 mg Ni/m³ (inhalable fraction). It is proposed to adopt a transitional period up to and including January 17, 2025, during which an NDS value of 0.1 mg/m³ will apply to the inhalable fraction of nickel compounds. It is proposed to label as substances with the following effects: sensitizer, carcinogen cat. 1A – nickel compounds, Carc. 2 – carcinogenic cat. 2 – nickel metal, reproductive toxicity.

12

Metakrylan 2,3-epoksypropylu (metakrylan glicydylu). Dokumentacja proponowanych dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

Klimecka Agnieszka, Szczęsna Dorota, Wieczorek Katarzyna, Jurewicz Joanna

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2023

|

Nr 3 (117)

47-77

PL

Metakrylan 2,3-epoksypropylu (metakrylan glicydylu, GMA) to organiczny związek chemiczny, ester kwasu metakrylowego i 2,3-epoksypropan-1-olu. Jest bezbarwną cieczą o owocowym zapachu. Stosuje się go jako komonomer do produkcji polimerów epoksydowych oraz jako promotor adhezji i komonomer sieciujący w produkcji żywic winylowych i akrylowych. Substancja ta znajduje się na liście priorytetowej ACSH (The Advisory Committee on Safety and Health at Work) do ustalenia wartości wiążącej. Dla metakrylanu 2,3-epoksypropylu dotychczas nie opracowano w Polsce dokumentacji i nie ustalono wartości normatywnych w powietrzu środowiska pracy. Zaproponowano przyjęcie stężenia 0,3 mg/m3 metakrylanu 2,3-epoksypropylu za jego wartość NDS. Wartość NDS dla metakrylanu 2,3-epoksypropylu wyprowadzono z wartości 3,55 mg/m3uznanej zaLOAEC dla działania drażniącego na nabłonek nosa u myszy (metaplazja nabłonka węchowego). Ze względu na działanie drażniące/żrące metakrylanu 2,3-epoksypropylu zaproponowano stężenie 0,6 mg/m3 jako wartość chwilową NDSCh związku. Ze względu na rakotwórczość GMA oraz jego działanie na skórę proponuje się następujące oznakowanie związku: „Carc. 1B” - substancja o działaniu rakotwórczym kategorii 1B, „C” - substancja o działaniu żrącym, „A” - substancja o działaniu uczulającym na skórę, „Ft” - substancja o działaniu szkodliwym na rozrodczość oraz „skóra” – wchłanianie substancji przez skórę może być tak samo istotne, jak przy narażeniu drogą oddechową. Nie ma podstaw do ustalenia wartości dopuszczalnej w materiale biologicznym (DSB).

EN

2,3-Epoxypropyl methacrylate (glycidyl methacrylate, GMA) is an organic chemical compound, an ester of methacrylic acid and 2,3-epoxypropan-1-ol. It is a colorless liquid with a fruity odor. It is used as a co-monomer for the production of epoxy polymers, as an adhesion promoter and cross-linking co-monomer in the production of vinyl and acrylic resins. This substance is on the ACSH (The Advisory Committee on Safety and Health at Work) priority list for developing a proposal for an EU limit value. So far, no normative values in the air of the working environment have been defined in Poland in regard of 2,3-epoxypropyl methacrylate. The MAC value of 0,3 mg/m3 and STEL value of 0,6 mg/m3 have been proposed. The basis for calculating the MAC value was the LOAEC value of 3,55 mg/m3 for the irritation of the nasal epithelium in mice (olfactory epithelium metaplasia). Taking into account the carcinogenicity of GMA and its effect on the skin, the following notations have been proposed: “Carc. 1B” - carcinogenic substance of hazard category 1B, “C” - corrosive substance, “A” - skin sensitizing substance, “Ft” - fetotoxic substance, and “Skin” - skin absorption of the substance may be just as important as for inhalation exposure. There is no basis for setting BEI value.

13

Kwas benzoesowy. Dokumentacja proponowanych dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

Soćko Renata, Broda Anna

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2023

|

Nr 3 (117)

19-45

EN

Benzoic acid is used as a food preservative due to its antioxidant properties. In addition, it is used in the chemical and pharmaceutical industries. Benzoic acid is produced and/or imported to the European Economic Area in large quantities (100,000–1,000,000 t/year). In humans, benzoic acid may cause non-immune contact urticaria (erythema and swelling), which is considered an irritant reaction. The experimental LD50/LC50 values obtained in animal studies (regardless of the route of exposure) indicate a low acute toxicity of benzoic acid. In case of inhalation exposure to benzoic acid, the critical effect (apart from irritating effect) is systemic in nature. Animal studies (rats) have shown that benzoic acid at concentrations of 25 mg/m3 and higher caused, among others, changes in the lungs in the form of interstitial inflammation and fibrosis. The NOAEC value for systemic and local effects was set at 12.6 mg/m3. On the basis of observations in humans and animal studies, it cannot be concluded that benzoic acid has mutagenic and genotoxic effects. In single and multi-generation studies in rodents, exposure to benzoic acid showed no effect on reproduction. In the case of benzoic acid, the critical effect (apart from the irritating effect) is the systemic effect, based on which the MAC value of 0.5 mg/m3 was proposed. The short term exposure value was assumed equal to 3 times the MAC value, i.e. 1.5 mg/m3 , with the notation “I” (irritant). Benzoic acid is well absorbed through the skin, therefore it was proposed to designate the compound with the notation “skin” (dermal absorption may be as important as inhalation).

PL

Kwas benzoesowy ze względu na właściwości przeciwutleniające jest stosowany jako środek konserwujący żywność. Ponadto stosuje się go w przemyśle chemicznym i farmaceutycznym. Kwas benzoesowy jest produkowany w Europejskim Obszarze Gospodarczym i/lub importowany do niego w wielkotonażowych ilościach (100 000 ÷ 1 000 000 t/rok). U ludzi kwas benzoesowy może powodować nieimmunologiczną pokrzywkę kontaktową (rumień i obrzęk), którą uważa się za reakcję z podrażnienia. Doświadczalne wartości LD50/LC50 uzyskane w badaniach na zwierzętach (bez względu na drogę narażenia) wskazują na niewielką toksyczność ostrą kwasu benzoesowego. W przypadku narażenia na kwas benzoesowy drogą inhalacyjną skutkiem krytycznym (oprócz działania drażniącego) jest działanie układowe. W badaniach na zwierzętach (szczury) wykazano, że kwas benzoesowy o stężeniach 25 mg/m3 i większych powodował m.in. zmiany w płucach w postaci zapalenia śródmiąższowego i zwłóknienia. Wartość NOAEC dla skutków układowych i miejscowych wyznaczono na poziomie 12,6 mg/m3. Na podstawie obserwacji u ludzi oraz badań na zwierzętach nie można stwierdzić, że kwas benzoesowy wykazuje działanie mutagenne i genotoksyczne. W badaniach jedno- i wielopokoleniowych przeprowadzonych na gryzoniach nie wykazano wpływu narażenia na kwas benzoesowy na rozrodczość. W przypadku kwasu benzoesowego skutkiem krytycznym (oprócz działania drażniącego) jest działanie układowe, w związku z którym zaproponowano wartość NDS równą 0,5 mg/m3. Wartość NDSCh przyjęto równą 3-krotności wartości NDS, tj. 1,5 mg/m3, z notacją „I” (substancja o działaniu drażniącym). Kwas benzoesowy dobrze wchłania się przez skórę, dlatego zaproponowano oznaczenie związku notacją „skóra” (wchłanianie substancji przez skórę może być tak samo istotne, jak przy narażeniu drogą oddechową).

14

Izopren. Dokumentacja proponowanych dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

Klimczak Michał, Kilanowicz-Sapota Anna

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2023

|

Nr 1 (115)

151--175

PL

Izopren jest bezbarwną cieczą o dużej lotności, powszechnie stosowaną w przemyśle, głównie w produkcji polimerów. Jest także związkiem powstającym endogennie u zwierząt i ludzi. W Polsce liczba osób narażonych na izopren w 2020 r. wynosiła 36, w tym 8 kobiet. W latach 2020-2021 nie odnotowano pracowników zatrudnionych w warunkach powyżej 0,1 wartości NDS (tj. 10 mg/m³ ), jak i przekroczeń tej wartości. Dane o toksyczności izoprenu u ludzi są nieliczne, obserwowano jedynie słabe działanie drażniące na błonę śluzową nosa, gardła i krtani. W badaniach toksyczności przewlekłej izoprenu u myszy i szczurów (narażenie inhalacyjne) stwierdzano: zaburzenia hematologiczne, atrofię jąder, zmiany przednowotworowe oraz różne nowotwory. U myszy stwierdzono także skutki neurotoksyczne i trwałą degenerację istoty białej rdzenia kręgowego. Izopren u zwierząt doświadczalnych nie wpływał na rozrodczość oraz nie wywoływał toksyczności rozwojowej. W badaniach in vivo wykazywał działanie genotoksyczne, za które odpowiadał jego metabolit – diepoksyd. Z uwagi na działanie rakotwórcze izoprenu na myszy i szczury związek uznano za rakotwórczy kategorii 1B. Za podstawę do zaproponowania wartości NDS dla izoprenu przyjęto jego działanie neurotoksyczne obserwowane u myszy narażanych inhalacyjnie. Najniższe zastosowane stężenie 70 ppm (≈ 200 mg/m³ ) uznano za wartość LOAEC dla tego skutku. Zaproponowano stężenie 8 mg/m³ (2,8 ppm) jako wartość NDS dla izoprenu oraz oznakowanie substancji symbolem „Carc. 1B”. Brak jest podstaw do wyznaczenia wartości chwilowej NDSCh oraz dopuszczalnej w materiale biologicznym DSB, jak również do adnotacji „skóra”. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii środowiska.

EN

Abstract Isoprene is a colourless liquid with high volatility commonly used in industry, mainly in the production of polymers. It is also synthetized endogenously in animals and humans. In Poland, the number of people exposed to isoprene in 2020 was 36, including 8 women. In 2020-2021, there were no workers exposed above 0.1 of the MAC value (i.e. 10 mg/m³ ) or MAC value. Data on the toxicity of isoprene in humans are scarce. Only weak irritant effects on the mucous membranes of the nose, throat and larynx were observed. Effects of chronic isoprene toxicity studies in mice and rats (inhalation exposure) include haematological disorders, testicular atrophy, pre-neoplastic lesions and various tumours. Neurotoxic effects and degeneration of the white matter of the spinal cord were also observed in mice. Isoprene in experimental animals did not affect reproduction or cause developmental toxicity. In in vivo studies, it showed genotoxic effects mediated by its metabolite diepoxide. Due to the carcinogenicity of isoprene in mice and rats, the compound was considered as a carcinogen category 1B. The proposed MAC value for isoprene (8 mg/m³ (2.8 ppm)) is based on the neurotoxic effects observed in mice exposed to isoprene by inhalation (LOAEC value of 70 ppm (≈ 200 mg/m³ )). There is no basis for setting the STEL and BEI values nor for label labelling with the symbol “skin”. Isoprene is labelled with the symbol “Carc. 1B”. This article discusses the problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering.

15

Ftalan diizobutylu. Dokumentacja proponowanych dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

Jurewicz Joanna, Kupczewska-Dobecka Małgorzata

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2023

|

Nr 1 (115)

115--149

PL

Ftalan diizobutylu (DiBP) [84-69-5] to ciecz bezbarwna do bladożółtej. Stosowany jest przede wszystkim w przemyśle tekstylnym i skórzanym, elektrycznym, w budownictwie, w produktach użytku domowego, a także jako dodatek zmiękczający do polimerów. DiBP nie ulega kumulacji w organizmie, a wydalany jest głównie z moczem. Charakteryzuje się krótkim okresem biologicznego półtrwania, jest szybko metabolizowany do monoestru i eliminowany głównie jako wolny monoester kwasu ftalowego (ftalan monoizobutylu, MiBP) lub sprzężony z kwasem glukuronowym monoester kwasu ftalowego. Dotychczas w Polsce dla DiBP nie ustalono wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) w środowisku pracy. W piśmiennictwie brak jest danych dotyczących działania drażniącego, uczulającego lub rakotwórczego u ludzi i na zwierzęta laboratoryjne. Ftalan diizobutylu jest substancją o małej toksyczności ostrej. Za skutek krytyczny działania DiBP na podstawie wyników badań przeprowadzonych na zwierzętach laboratoryjnych przyjęto działanie na rozrodczość oraz działanie hepatotoksyczne. Do wyliczenia wartości NDS przyjęto wyniki 4-miesięcznego badania na szczurach, którym DiBP podawano w paszy w dawkach: 0, 70, 700 lub 3500 mg/kg mc./dzień. W eksperymencie na zwierzętach obserwowano zmniejszenie masy wątroby, jąder, zmniejszenie liczby erytrocytów oraz zmniejszenie stężenia hemoglobiny. Dawkę 70 mg/kg mc./dzień przyjęto jako wartość NOAEL. Po zastosowaniu odpowiednich współczynników niepewności wyliczona wartość NDS wynosi 4 mg/m³ . Brak podstaw do wyznaczenia wartości chwilowej NDSCh. Zalecono oznakowanie substancji w wykazie literami „Ft” oznaczającymi substancję o działaniu szkodliwym na rozrodczość. Substancja nie spełnia kryteriów zastosowania notacji wskazującej na wchłanianie przez skórę. Brak podstaw do zaproponowania wartości dopuszczalnego stężenia (DSB) w materiale biologicznym. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu i inżynierii środowiska.

EN

Diisobutyl phthalate (DiBP) [84-69-5] is a colorless to pale yellow liquid. It is used in the textile, leather, electrical industry, construction, in household products, as well as a softening additive for polymers. DiBP does not accumulate and is mainly excreted in the urine. It has a short biological half-life and is rapidly metabolized to a monoester and eliminated mainly as free phthalic acid monoester (monoisobutyl phthalate, MiBP) or glucuronide-conjugated phthalic acid monoester. The value of the Maximum Admissible Concentration (MAC) has not been established for DiBP so far in Poland. There are no data on irritation or sensitization and on carcinogenic effect of in humans and laboratory animals in the available literature. Diisobutyl phthalate is a substance of low acute toxicity. Reproductive and hepatotoxic effects were considered as critical effects of DiBP according to the study conducted on laboratory animals. The results of a 4-month study on rats administered DiBP in the feed at doses of 0, 70, 700, 3500 mg/kg bw/day were used to calculate the maximum concentration value (MAC-TWA). In the study, a decrease in the liver weight, decrease in the testes weight, number of erythrocytes and haemoglobin level were observed. The dose of 70 mg/kg bw/day was taken as the NOAEL value. After applying appropriate uncertainty factors, the calculated TLV value is 4 mg/m³ . There are no basis to determine the short-term value (STEL) and biological limit values (BLV). This article discusses the problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering.

16

Fosforan trifenylu. Dokumentacja proponowanych dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

Szparaga Mateusz, Czerczak Sławomir, Kupczewska-Dobecka Małgorzata

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2023

|

Nr 1 (115)

91--113

PL

Fosforan trifenylu (TPP) jest bezbarwnym ciałem stałym o zapachu przypominającym fenol. Znajduje zastosowanie jako plastyfikator do produkcji: żywic, wosków, klejów, oprawek okularów i kosmetyków. Fosforan trifenylu charakteryzuje się małą toksycznością ostrą po narażeniu drogą: pokarmową, inhalacyjną, skórną. Wchłanianie z przewodu pokarmowego i z miejsca wstrzyknięcia jest powolne. W badaniach na zwierzętach fosforan trifenylu nie wykazywał działania drażniącego na skórę, ale powodował podrażnienie oczu u królików. Nie wykazywał działania mutagennego oraz nie wywoływał nowotworów u zwierząt (u ludzi brak danych). Fosforan trifenylu działa ogólnoustrojowo. W 13-tygodniowym badaniu toksyczności na szczurach Wistar przerost komórek wątrobowych i zmiany morfologiczne w tarczycy obserwowano przy dawce fosforanu trifenylu 105 mg/kg mc./dzień. Za wartość NOEL dla działania ogólnonarządowego i neurotoksycznego przyjęto dawkę 20 mg/kg mc./dzień. W badaniu NTP (2018) wyznaczono dolną granicę przedziału ufności dawki referencyjnej BMDL na poziomie 39 mg/kg mc. dla skutków ogólnoustrojowych, manifestujących się zmniejszeniem poziomu wolnej tyroksyny i cholesterolu HDL. We wszystkich badanych dawkach związku, tj. >55 mg/kg mc., stwierdzono zmniejszenie aktywności cholinesterazy w surowicy o 35 ÷ 70% – nie obliczono dawki referencyjnej BMD dla tego skutku. Po dawce 200 mg/kg mc./dzień u królików wystąpił zwiększony odsetek płodów bez dodatkowych płatów płuc. Za wartość NOAEL dla toksyczności rozwojowej przyjęto dawkę 80 mg/kg mc./dzień. Przyjmując wartość NOEL, obliczono wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) dla fosforanu trifenylu na poziomie 10 mg/m³ . Brak podstaw do ustalenia wartości chwilowej (NDSCh) oraz dopuszczalnej w materiale biologicznym (DSB). Substancja nie spełnia kryteriów klasyfikacji pod kątem wchłaniania przez skórę. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii środowiska.

EN

Triphenyl phosphate (TPP) is a colorless solid with a phenol-like odor. It is used as a plasticizer in the production of resins, waxes, adhesives, spectacle frames, cosmetics. Triphenyl phosphate is characterized by low acute toxicity after oral, inhalation and dermal exposure. Absorption from the gastrointestinal tract and the injection site is slow. In animal studies, it was not irritating to the skin, caused eye irritation in rabbits. Did not show mutagenic and carcinogenic effects in animals (no data in humans). Triphenyl phosphate has a systemic effect. In a 13-week toxicity study in Wistar rats, hepatic cell hyperplasia and thyroid morphological changes were observed at a dose of 105 mg/kg bw/day. The dose of 20 mg/kg bw/day was assumed as the NOEL value (the highest level of no effect) for the organ and neurotoxic effects. In the NTP study (2018), the lower confidence limit of the BMDL reference dose was set at 39 mg/kg bw. for systemic effects, as manifested by a reduction in the level of free thyroxine and HDL cholesterol. At higher doses of the compound (>55 mg/kg), serum cholinesterase activity was inhibited by 35–70% (the BMD reference dose for this effect was not calculated). At 200 mg/kg bw/day, rabbits had an increased percentage of fetuses without additional lung lobes. The dose of 80 mg/kg bw/day was assumed as the NOAEL for developmental toxicity. Assuming the NOEL value, the value of the highest allowable concentration (NDS) for TPP was calculated at the level of 10 mg/m³ . There are no grounds to establish the instantaneous value (NDSCh) and the limit value for biological material (DSB). The substance does not meet the criteria for classification for skin absorption. This article discusses the problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering.

17

Enfluran. Dokumentacja proponowanych dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

Kupczewska-Dobecka Małgorzata, Dobecki Marek

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2023

|

Nr 1 (115)

45--89

PL

Enfluran jest fluorowanym anestetykiem wziewnym. Dane dotyczące działania enfluranu uzyskano głównie od osób poddawanych narkozie. Minimalne stężenie enfl uranu w pęcherzykach płucnych w trakcie znieczulania, wyrażone jako procent atmosfery MAC (Minimal Anesthetic Concentration), wynosi dla osób dorosłych ok. 1,68% obj. U pacjentów obserwowano przypadki złośliwej hipertermii, niedociśnienie, depresję ośrodka oddechowego i niedotlenienie, zaburzenia rytmu serca oraz leukocytozę. Stwierdzano przypadki łagodnego i umiarkowanego uszkodzenia wątroby. Oszacowany próg obniżenia sprawności psychomotorycznej u ochotników narażonych na enfl uran z powietrzem wynosi 5% wartości MAC. Badania epidemiologiczne dotyczące narażenia zawodowego wzbudziły podejrzenie o wpływ mieszanin gazów znieczulających na częstość poronień, rozwój płodu, poród przedwczesny i wady wrodzone u dzieci, jednak w żadnym z tych badań nie określono szczegółowo rodzaju i stężenia stosowanych gazów znieczulających. W badaniu rakotwórczości i mutagenności dla enfluranu uzyskano wyniki ujemne. Badania na zwierzętach obejmowały głównie narażenie na stężenia subanestetyczne enfl uranu. W większości doświadczeń nie znaleziono dowodów na zaburzenia płodności lub uszkodzenia płodu przez enfluran u zwierząt. Skutkiem krytycznym działania enfl ranu u ludzi jest wpływ na ośrodkowy układ nerwowy, manifestujący się pogorszeniem sprawności psychomotorycznej. Do wyliczenia wartości NDS enfluranu wykorzystano wyniki badań na zwierzętach. Za wartość NOAEC dla działania układowego enfluranu przyjęto stężenie 153,2 mg/m³ (20 ppm), wyznaczone u szczurów (samców) narażanych na enfluran 8 h/dzień, 5 dni/tydzień łącznie przez 99 dni. Zaproponowano wartość NDS dla enfluranu na poziomie 38 mg/m³ (5 ppm). Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu i inżynierii środowiska.

EN

Enflurane is a fluorinated inhalation anesthetic. Data on the effects of enflurane have mainly been obtained from people undergoing anesthesia. The minimum concentration of enflurane in the alveoli during anesthesia, expressed as a percentage of the MAC (Minimal Anesthetic Concentration) atmosphere, is approx. 1.68 vol.% for adults. Cases of malignant hyperthermia, hypotension, respiratory depression and hypoxia, arrhythmias and leukocytosis have been observed in patients. Cases of mild and moderate liver injury have been reported. The expert estimate of the reduction in psychomotor performance in volunteers exposed to air enflurane is 5% of the MAC value. Occupational exposure epidemiology studies have raised concerns about the effects of anesthetic gas mixtures on miscarriage rate, fetal development, preterm labor and birth defects in children, but none of these studies specifically determined the type and concentration of anesthetic gases used. A carcinogenicity and mutagenicity study with enflurane was negative. Animal studies mainly involved exposure to subanesthetic concentrations of enflurane. In most experiments, no evidence of impaired fertility or damage to the fetus by enflurane in animals was found. A critical effect of enflurane in humans is its effect on the central nervous system, manifested by deterioration of psychomotor performance. Animal studies were used to calculate the OEL value for enflurane. The concentration of 153.2 mg/m³ (20 ppm) was assumed as the NOAEC value for the systemic effect of enflurane. MAC value for enflurane was proposed at the level of 38 mg/m³ (5 ppm). This article discusses the problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering.

18

1,2-Dihydroksybenzen. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

Kucharska Małgorzata, Kilanowicz Anna

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2023

|

Nr 4 (118)

13-49

PL

1,2-Dihydroksybenzen (pirokatechol) jest pochodną fenolu, która w temperaturze pokojowej występuje w postacibiałego krystalicznego ciała stałego, ciemniejącego pod wpływem światła i powietrza. 1,2-Dihydroksybenzen to polifenol naturalnie występujący w wielu roślinach. Obecnie jest wykorzystywany jako przeciwutleniacz przy produkcji gumy i olejów smarowych, inhibitor polimeryzacji, a także w przemyśle chemicznym, farbiarskim i naftowym oraz w fotografii jako wywoływacz. W warunkach narażenia zawodowego kontakt z 1,2-dihydroksybenzenem może nastąpić przez układ oddechowy i kontakt dermalny podczas produkcji, pakowania lub użytkowania produktów końcowych. Działanie ogólnoustrojowe 1,2-dihydroksybenzenu jest podobne do działania fenolu. Substancja ta powoduje podrażnienie oczu, skóry, układu oddechowego, łzawienie, drgawki, podwyższone ciśnienie krwi. Bezpośredni kontakt może powodować uczulenie i stany zapalne skóry. 1,2-Dihydroksybenzen łatwo się wchłania z przewodu pokarmowego, przez nienaruszoną skórę i drogi oddechowe. Substancja jest w organizmie częściowo utleniana do benzochinonu, który łatwo wiąże się z białkami, a częściowo sprzęga się z kwasami: glukuronowym, siarkowym i innymi. Po narażeniu inhalacyjnym 1,2-dihydroksybenzen nie kumuluje się w organizmie, tylko szybko jest wydalany z moczem w postaci pochodnych, takich jak: glukuronid 1,2-dihydroksybenzenu, siarczan 1,2-dihydroksybenzenu i siarczan o metoksyfenylu. Za skutek krytyczny działania 1,2-dihydroksybenzenu można uznać działanie układowe objawiające się przerostem podśluzówki żołądka gruczołowego szczura, a także znaczącym zwiększeniem poziomu gastryny we krwi. Na podstawie tych założeń wyliczona wartość NDS wynosi 10 mg/m3, zaś ze względu na działanie drażniące na skórę i oczy wartość NDSCh przyjęto na poziomie 20 mg/m3. Ze względu na działanie rakotwórcze oraz wchłanianie przez skórę zaproponowano oznakowanie związku jako „Carc. 1B” i „skóra”. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii środowiska.

EN

1,2-Dihydroxybenzene (pyrocatechol) is a phenol derivative, which at room temperature occurs in the form of a white crystalline solid, darkening under the influence of light and air. 1,2-Dihydroxybenzene is a polyphenol naturally found in many plants. At present, it is used as an antioxidant in the production of rubber and lubricating oils, a polymerization inhibitor, as well as in the chemical, dyeing and petroleum industries, or in photography as a developer. In case of occupational exposure, contact with 1,2-dihydroxybenzene may occur during production, packaging or use of final products through respiratory and dermal contact. The systemic effect of 1,2-dihydroxybenzene is similar to that of phenol, and so it causes irritation of the eyes, skin, respiratory system, lacrimation, convulsions, increased blood pressure. Direct contact may cause sensitization and inflammation of the skin. 1,2-Dihydroxybenzene is readily absorbed from the digestive tract as well as through intact skin and respiratory tract. The substance in the body is partially oxidized to benzoquinone, which is easily bound to proteins, and part is conjugated with glucuronic, sulfuric and other acids. After inhalation exposure, 1,2-dihydroxybenzene does not accumulate in the body, but is quickly excreted in the urine in the form of derivatives such as: 1,2-dihydroxybenzene glucuronide, 1,2-dihydroxybenzene sulfate and methoxyphenyl sulfate. For the critical effect of the action 1,2-dihydroxybenzene can be considered systemic, manifested by hypertrophy of the submucosa of the glandular stomach of the rat, as well as a significant increase in the level of gastrin in the blood. Based on such assumptions, the calculated MAC value is 10 mg/m3, and due to the irritating effect on the skin and eyes, the MAC-STEL value was set at 20 mg/m3. Due to its carcinogenic effect and absorption through the skin, it was proposed to label the compound as “Carc. 1B” and “skin”. This article discusses the problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering.

19

Neonikotynoidy starej i nowej generacji - większe plony vs. zagrożenia środowiskowe

Haliński Łukasz, Łukaszewicz Paulina

Laboratorium - Przegląd Ogólnopolski

|

2023

|

nr 1

40--45

PL

Neonikotynoidy to niedawno wprowadzona na rynek, a już najpowszechniej stosowana we współczesnym rolnictwie, grupa insektycydów. W artykule opisane są właściwości tych związków, ich skrajnie wysoka toksyczność dla owadów zapylających oraz wybranych bezkręgowców wodnych, a także już odkryte negatywne efekty w środowisku, wywołane przez ich obecność. Krótko omówione zostały także aspekty prawne stosowania neonikotynoidów w Unii Europejskiej, a także perspektywy ich użycia w przyszłości.

EN

Neonicotinoids have been introduced to the market quite recently, but they are already the most widespread insecticides used worldwide. In the article we describe their properties and very high toxicity towards pollinating insects and certain groups of aquatic invertebrates as well as already discovered negative impact on the environment. A short description of some legal aspects of neonicotinoids use in European Union is also presented, together with the prospects of their use in the future.

20

Heavy Metals – Definition, Natural and Anthropogenic Sources of Releasing into Ecosystems, Toxicity, and Removal Methods – An Overview Study

Jadaa Waleed, Mohammed Hamad

Journal of Ecological Engineering

|

2023

|

Vol. 24, nr 6

249--271

EN

The constant discharge of large quantities of toxic substances due to human activities has led to a global environmental issue. Numerous industrial sectors’ effluents, which include coal-based power plants, mineral extraction activities, electroplating processes, as well as battery manufacturing, release metallic ions towards different ecosystems, such as Cadmium (Cd), Mercury (Hg), and Chromium (Cr). Heavy metals pose a significant danger to living organisms, humans, and environments because of their properties, mainly severe toxicity, and strong accumulation ability. Metallic ions are not subject to breakdown towards final components when contrasted with organic contaminants, which are significantly impacted by biochemical and chemical decomposition. Consequently, eliminating these elements has been regarded as a significant task within the water treatment sector. The purpose of this article is to analyze the literature related to heavy metals in terms of different issues. The heavy metals expression is explained. The natural sources and human activities responsible for releasing metallic ions into the environment are comprehensively discussed. In addition, heavy metals toxicity and potential risks to humans and different ecosystems are included. Various approaches for removing heavy metals from industrial wastewater, along with their associated advantages and drawbacks, are further evaluated.