Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Wybrane formy rzeźby terenu w sudeckiej części Geoparku Kraina Wygasłych Wulkanów (pd.-zach. Polska)

Migoń Piotr

Landform Analysis

|

2021

|

Vol. 40

7--35

PL

Obszar Geoparku Kraina Wygasłych Wulkanów obejmuje część górską (sudecką) i przedgórską. W granicach geoparku znajdują się część Gór Kaczawskich, mających cechy gór niskich oraz część Pogórza Kaczawskiego. Mimo niewielkich wysokości bezwzględnych, rzeźba terenu jest różnorodna pod względem morfologicznym i genetycznym, a zróżnicowanie w dużej mierze nawiązuje do złożonej budowy geologicznej obszaru. Wyróżniające się zespoły form to wzniesienia i grzbiety twardzielcowe, zbudowane ze skał wulkanicznych wieku permskiego i kenozoicznego oraz elementy rzeźby krawędziowej (kuesty) rozwiniętej na permskich i mezozoicznych skałach osadowych. Wśród wzniesień zbudowanych z bazaltów część ma charakter neków. Do odpornościowego zróżnicowania podłoża nawiązują także przełomy rzeczne. Georóżnorodność obszaru uzupełniają formy skałkowe i odziedziczone formy środowiska peryglacjalnego, osuwiska, formy krasowe, przełomy rzeczne związane z reorganizacją sieci odwodnienia po zaniku lądolodu skandynawskiego oraz formy antropogeniczne, głównie związane z działalnością górniczą. Liczne miejsca wyróżniające się pod względem rzeźby mają charakter geostanowisk i są zagospodarowane geoturystycznie lub planowane do takiego zagospodarowania w przyszłości.

EN

The area of Land of Extinct Volcanoes Geopark can be divided into a mountainous (located in the Sudetes Mountains) and a fore-mountain part. Within the former are the low-altitude range of the Kaczawskie Mountains and the hilly land of the Kaczawskie Foothills. Despite their low altitude, morphology is very diverse in terms of both appearance and origin, reflecting to a large extent the complex geological structure of the region. The most distinctive landforms include lithologically-controlled hills and ridges built of Permian and Cenozoic volcanic rocks, as well as cuesta landforms developed on Permian and Mesozoic sedimentary rocks. Among basaltic hills many are necks. Variable rock resistance is also reflected by the occurrence of fluvial gorges. Further components of regional geodiversity are tors and crags, inherited periglacial landforms, landslides, karst phenomena, water gaps caused by drainage reorganization during Scandinavian ice-sheet decay, and anthropic landforms caused by mining activities. Numerous localities of geomorphological significance may play a role of geosites and are either already developed as local geotourist destinations or planned to be developed in the future.

2

Rocky forms in the Yamna Sandstone (Skyba Nappe, Outer Carpathians, Ukraine)

Waśkowska Anna, Hnylko Svitlana, Bakayeva Sofia, Golonka Jan, Słomka Tadeusz, Heneralova Larysa

Geotourism / Geoturystyka

|

2019

|

nr 1-2 (56-57)

43--60

EN

Interesting objects – the rocky forms and waterfall thresholds, built of Yamna Sandstone occur in the vicinity of Skole town. Beside the esthetic positive aspects related the morphological variety of the rocky forms and occurrence of the diversified weathering structures, the objects have a substantial cognitive value encompassing the lithology and sedimentological processes of the thick-bedded turbidites. The sandstone rocky forms usually occur in the groups distributed on slopes and forming so-called rocky towns. Their number and distribution allow observation of the changing structural and textural features both lateral and vertical within the 100-m thick composed profiles. The excellent degree of rocks outcropping, variety of structural and textural features and spectrum of possible observations indicates the high geotouristic potential of the investigated objects.

PL

W okolicy miasta Skole, w obrębie wychodni piaskowca jamneńskiego występują interesujące obiekty geoturystyczne, do których należą piaskowcowe formy skałkowe i progi wodospadowe. Oprócz wysokich walorów estetycznych, związanych z urozmaiceniem morfologicznym terenu i różnorodnością poszczególnych skałek oraz struktur wietrzeniowych, obiekty te mają istotną wartość poznawczą w zakresie wykształcenia litologicznego oraz procesów sedymentacyjnych gruboławicowych turbidytów. Skałki piaskowcowe zwykle występują w grupach rozmieszczonych na stokach, tworząc miasta skalne. Taka liczebność oraz położenie daje możliwości obserwacji zmienności cech tekstualnych i strukturalnych, zarówno lateralnie, jak i wertykalnie, w obrębie ponad stumetrowych złożonych profili. Znakomity stopień odsłonięcia oraz różnorodność form strukturalnych i tekstualnych oraz spektrum możliwych obserwacji wskazuje na wysoki potencjał geoturystyczny.

3

Skałki i jaskinie piaskowcowe na Niżu Polskim

Urban J.

Przegląd Geologiczny

|

2000

|

Vol. 48, nr 5

409-411

PL

W osadach czwartorzędowych pokrywających obszar Niżu Polskiego występują strefy scementowanych kalcytem piaskowców i zlepieńców. Dotychczas opisano ponad 20 sztucznych i naturalnych odsłonięć tych skał. Większość piaskowców w odsłonięciach charakteryzuje się specyficzną morfologią odzwierciedlającą pierwotny kształt zlityfikowanych stref skalnych. Do często spotykanych form rzeźby należą poziome soczewy i płyty przerastające się z pionowymi słupami. W piaskowcach tych zinwentaryzowano w 1998 r. 15 schronisk skalnych i jaskiń. Największą jaskinią jest Jaskinia w Mechowie o długości 61 m. Cztery inne jaskinie mają ponad 10 m długości. Powstanie jaskiń i schronisk jest warunkowane specyficznymi kształtami skałek oraz procesami grawitacyjnego spełzywania i osypywania materiału, selektywnego wietrzenia a także erozji wodnej. W powstaniu lub pogłębieniu niektórych istotną rolę odegrał człowiek.

EN

In the Quaternary sediments covering large area of the Northern and Central Poland, occur bodies of sandstones and conglomerates, cemented with calcite. More than 20 artificial and natural outcrops of these rocks have been described so far. The otcropped sandstones are characterized by specific, unique relief reflecting the original forms oflithified rock bodies. Among them horizontal plates and lenses accompanied with vertical columns are often observed. In the sandstones 15 rock shelters (caverns) and caves were registered in 1998. The longest cave -Jaskinia w Mechowie (Cave in Mechowo) - is 61 m long. Four others are longer than 10 m. The shape of the lithified rock bodies and subsequent gravitational mass movements as well as selective weathering and water erosion are responsible for the caves and caverns development. Some larger subsurface voids were deepened by people, too.