Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Alert w XXI wieku. Zmiany teorii ochrony dzieł dziedzictwa w znaczeniu materialnym, niematerialnym i cyfrowym

Szmelter Iwona

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2021

|

Nr 12

55--70

PL

Alert’ przedstawia potrzebę rozszerzenia teorii ochrony dziedzictwa kultury w znaczeniu nie tylko materialnym, ale i niematerialnym oraz cyfrowym. Wobec przemian we współczesnym świecie stoimy w obliczu wszechogarniających zmian obszaru dziedzictwa, które modyfikują misję „chronić i przekazywać”. Zastana sytuacja ukazuje nieadekwatność dawnych teorii konserwatorskich i fragmentację doktryn. Autorka przedstawia w czytelnej strukturze możliwe scenariusze rozwiązania kryzysu w teorii i systemie ochrony. Nowe zagadnienia obejmują zarówno teorię konserwacji tradycyjnych dyscyplin przez jej rozszerzone rozpoznanie i dokumentację, jak i innowacyjną ochronę rozszerzonego obszaru dziedzictwa, wraz z paradygmatami współczesnej teorii. Kolejne zagadnienia dotyczą potrzeby reformy istniejących procedur w instytucjach kulturalnych. Uczestnicząc w przełomie kulturalnym nie powinniśmy być ani bierni, ani rewolucyjni, lecz adekwatnie dostosowywać teorię, projekty i prawodawstwo. Aktywna postawa wymaga odpowiedzi na podstawowe pytania: co chronimy w obliczu rozszerzenia obrazu dziedzictwa kultur? Jak dokonać łącznego (holistycznego) zachowania dotychczasowego prymatu kultury materialnej i jednocześnie potrzebnego usankcjonowania ochrony dziedzictwa niematerialnego? Czy w porę dostrzegamy i reagujemy na rosnące znaczenie cyfryzacji objawów sztuki i powstającego jej dziedzictwa? Jak sprowokować optymalne uczestnictwo odbiorców w ochronie dziedzictwa? Odpowiedzi na te pytania okazują się bardzo ważne, bowiem mogą być pomocnym drogowskazem zmian i analizy wartościującej w dwóch uzupełniających si kategoriach: kulturalno-historycznych i społeczno-ekonomicznych, które w rzeczywistości wzajem się przenikają.

EN

'Alert' presents the need to extend the theory of preservation of cultural heritage in terms of not only material (tangible), but also immamaterial (intangible) and digital. In the face of changes in the contemporary world, we are faced with overwhelming changes in the heritage area that modify the mission of "preservin and share". The present situation shows the inadequacy of old conservation theories and the fragmentation of doctrines. The author presents in a clear structure possible scenarios for solving the crisis in the theory and system of protection. The new topics range from the theory of conservation of traditional disciplines through its extended recognition and documentation - to the innovative preservation of an extended area of heritage, along with the paradigms of contemporary theory. Other issues relate to the need to reform existing procedures in cultural institutions. When participating in the cultural breakthrough, we should not be passive or revolutionary, but adapt the theory, projects and legislation accordingly. Being proactive requires answering basic questions: what do we protect in the face of expanding the field of cultural heritage? How to jointly (holistically) preserve the hitherto primacy of material culture and at the same time sanction the preservation of the intangible heritage? Do we recognize and respond in time to the growing importance of digitization of the symptoms of art and its emerging heritage? How to provoke optimal participation of recipients in the preservation of heritage? The answers to these questions turn out to be very important as they can be a helpful signpost of change with value analysis in two complementary categories: cultural-historical and socio-economic, which actually interpenetrate each other.

2

Średniowieczna estetyka proporcji jako wyznacznik założeń prac konserwatorskich przy późnogotyckiej, haftowanej pretekście ornatu ze skarbca jasnogórskiego

Stachurska M.

Architecturae et Artibus

|

2016

|

Vol. 8, no. 4

43--54

PL

Przedmiotem rozważań był późnogotycki haft reliefowy zdobiący przód i tył ornatu z XVII-wiecznej tkaniny ze Skarbca Jasnogórskiego (nr inw. CMC TK 3). Pierwotnie haft stanowił jedną całość i jako krzyżowa preteksta zdobił tył innego paramentu o późnogotyckim kroju. W bliżej nieokreślonym czasie odcięto ramiona krzyża z przedstawieniem scen Zwiastowania i Pokłonu pasterzy, przecięto je na pół, a następnie z przypadkowo ułożonych fragmentów haftu skomponowano kolumnę przodu obecnego ornatu o nowożytnym kroju. W tyle szaty pozostała jedynie środkowa część preteksty krzyżowej z wizerunkami Boga Ojca, Matki Bożej z Dzieciątkiem i Św. Jana Ewangelisty. Przystępując do określenia założeń prac związanych z konserwacją haftu, poddano ocenie przekształcenia, którym uległ on w przeszłości. Odniesiono się do głównych teorii współczesnej konserwacji-restauracji, zagadnień związanych z problemem autentyczności dzieła sztuki i roli konserwatora w procesie konserwacji-restauracji, jak również do sytuacji estetycznej dzieła w rozumieniu epoki, w której ono powstało. W myśl estetyki średniowiecza piękno oznacza harmonię proporcji poszczególnych elementów dzieła sztuki, zarówno względem materii, jak również funkcji. Zgodnie z założeniami średniowiecznej estetyki proporcji odłączenie scen z ramion krzyża, pocięcie i przekomponowanie ich do przedniej części kolumny ornatu uznano za okaleczenie dzieła, pozbawienie go harmonii i piękna. Podejmując taką ścieżkę interpretacji, wyznaczono kierunek rozważań i działań mających na celu przywrócenie piękna wieloaspektowo rozumianej materii dzieła. W ramach zrealizowanych prac konserwatorskich scalono przepołowione sceny Zwiastowania i Pokłonu pasterzy, przyłączono je do części środkowej i odtworzono pierwotny — krzyżowy kształt preteksty. Dążenie do harmonii (czyli piękna) polegało na rekompozycji oryginalnych fragmentów haftu i przywróceniu im formy i idei jak najbliższych pierwotnym intencjom artystycznym, ikonograficznym i semantycznym.

XX

The subject of discussion was the late Gothic relief embroidery adorning the front and back of the seventeenth century chasuble from the Treasury of Jasna Gora Monastery (inv. CMC TK 3). Originally embroidery was one piece in the shape of a Latin cross and was used as a cross-orphrey on the back of another chasuble of the late Gothic form. At an unspecified time, the arms of the cross-orphrey with the scenes of the Annunciation and Adoration of the Shepherds were cut off and cut in half and then were composed as the pillar-orphrey in front of the current chasuble. At the back of the current vestment there remained only the central part of the cross-orphrey which presents God the Father, Madonna and Child and St. John Evangelist. For determining the principles of conservation of embroidery the transformation, which it has been subjected in the past, were evaluated. Reference was made to the main theories of contemporary conservation-restoration, issues related to the problem of the authenticity of works of art and the role of conservator in the process of conservation-restoration, as well as the aesthetic status of the work of art within the meaning of period in which it was made. In accordance with medieval aesthetics of proportion, beauty is the harmony of proportions of the various elements of the work of art, both in relation to the matter, as well as the function. Following such an interpretation, a decision was made to restore the original cross shape of the orphrey. The cut parts of embroidery, previously moved to the front of the chasuble, were connected and attached to the central parts of the orphrey. It was restored in form and ideas as closely as possible to the original artistic, iconographic and semantic intentions. It should be emphasized that the conservation treatment was not the reconstruction of embroidery, but the recomposition of the original fragments, taking into account the results of the research.

3

Teoria i kryteria wartościowania dziedzictwa jako podstawa jego ochrony

Szmygin B.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2015

|

Nr 44

44--52

PL

Autor podejmuje trudny i obarczony nieporozumieniami problem budowy nowego systemu wartościowania zabytków uwzględniający: odrębność zbioru dziedzictwa i zbioru zabytków, zasadność/możliwość względnej oceny wartości zabytku (w ramach określonego zbioru i kryteriów), możliwość dokonania oceny materialnej „jakości” zabytku, zakres wartościowania zabytków i zastosowanie nowoczesnych procedur wartościowania zabytków. Autor widzi ten nowy model systemu wartościowania jako istotę w założeniach nowej teorii konserwatorskiej, mając świadomość, że tzw. „zobiektywizowana wartość zabytku”, uzasadnia utrzymanie publicznego systemu ochrony (prawa, służb, finansowania, kontroli), który wiąże się z ograniczeniem prawa własności zabytku, jego użytkowania i przekształcania.

EN

The author addresses the difficult and controversial issue of building a new system of heritage evaluation taking into consideration: distinctiveness of the heritage and monuments sets, justifi cation/possibility of relative assessment of the monument value (within a defined set and criteria), a possibility to assess the material “quality” of a monument, scope of monument assessment and application of modern procedures for evaluation of monuments. The author perceives the new model of the assessment system as the essential principle of the new theory of conservation, and he is aware that the so called “objectivised monument value” justifies maintaining the public protection system (law, services, financing, control), which is connected with limiting the property rights of the monument, its use and transformation.

4

Tendencje dziedzictwa dziś i jutro – z perspektywy ewolucji filozofii i teorii konserwacji

Araoz G.F.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2015

|

Nr 44

9--18

PL

Artykuł ten analizuje rozwój myśli filozoficznej i teoretycznej, który żywił rozwój nowoczesnego międzynarodowego ruchu na rzecz konserwacji dziedzictwa, od jego europejskich początków w wieku XIX aż do jego dzisiejszej uniwersalizacji, powodowany kolejno przez serię nietradycyjnych i/lub nieeuropejskich idei co do natury i roli dziedzictwa w społeczeństwie. Zilustrowane są one, inter alia, w Karcie Florenckiej Konserwacji Ogrodów Historycznych; Karcie z Burra, Dokumencie z Nara, Kartach ICOMOS nt. Miast Historycznych i Architektury Rodzimej, Konwencji UNESCO na rzecz Ochrony Niematerialnego Dziedzictwa Historycznego, Rekomendacji UNESCO na rzecz Historycznego Krajobrazu Miejskiego i ostatnio, Deklaracji Florenckiej 2014. Natura wszystkich tych trwających procesów skierowała dyscyplinę w nowe, nieoczekiwane strony, tworząc nowy paradygmat dziedzictwa. Artykuł analizuje tę ewolucję, jak i jej implikacje co do nowego podejścia do zarządzania dziedzictwem, poszukującego adaptacji jego mechanizmów do tych nowych wymagań.

EN

This paper analyzes the philosophical and theoretical developments that have sustained the modern international heritage conservation movement from its Eurocentric origins dating back to the 19th Century to its current universalization as propelled sequentially by a series of non-traditional and/or non-European notions about the nature and role of heritage in society, as illustrated, inter alia, in the Florence Charter for the Conservation of Historic Gardens, the Burra Charter, the Nara Document, the ICOMOS Charters on Historic Towns and Vernacular Architecture, the UNESCO Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage, the UNESCO Recommendation for the Historic Urban Landscape and most recently the ICOMOS 2014 Florence Declaration. The nature of all these ongoing processes have steered the field in new and unexpected directions, creating a new heritage paradigm. This evolution is analyzed as are also its implications on the emerging approaches that seek adapt heritage stewardship mechanisms to these new demands.

5

Noli Tangere – on touch

Bogdanowska M.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2014

|

R. 111, z. 3-A

7--23

EN

This paper discusses the issue of a physical interaction with the heritage of the past. Writing about monuments, the leading English theoretician of conservation John Ruskin stated that “we have no right whatever to touch them”. At the same time, the French restorer Violet le-Duc took a contrary stand encouraging his contemporaries to establish a creative interaction with the relics of the past. This controversy, which appeared more than 150 years ago, remains a key question – throughout history, societies claim their right to touch things motivating it in various manners. At the beginning of the 21st century, when traditional reality starts intermingling with the virtual world, we experience new dilemmas: do we really need physical contact with an authentic object if our perception can be satisfied by means of the multimedia? The human need for creation and experimentation may be realized outside physical reality. Perhaps it is the right time to resume the old dilemma. After all, we have the experiences of the 20th century behind and the pressing need to define our relation with historical objects ahead as long as we are willing to understand them. These ruminations will be illustrated with examples of the changing attitude towards the heritage of the past and such recent phenomena as commercialization or virtual reality.

PL

W artykule omówiono zagadnienie fizycznej interakcji z dziedzictwem przeszłości. Czołowy angielski teoretyk konserwacji – John Ruskin, pisząc o zabytkach, stwierdził, że „nie mamy najmniejszego prawa ich dotykać”. W tym samym czasie francuski restaurator – Violet le Duc – zajął przeciwne stanowisko, zachęcając współczesnych do podjęcia twórczej współpracy z reliktami przeszłości. Kontrowersja sprzed ponad stu pięćdziesięciu lat nadal pozostaje kluczowa, a społeczeństwa na przestrzeni historii, różnie to motywując, przyznają sobie prawa do dotyku. U progu XXI wieku, gdy tradycyjna rzeczywistość zaczyna przenikać się z rzeczywistością wirtualną, doświadczamy nowych rozterek: czy faktycznie nadal potrzebujemy fizycznego kontaktu z autentycznym obiektem w erze, w której nasza percepcja może zostać usatysfakcjonowana dzięki multimediom? Ludzka potrzeba kreacji i eksperymentowania może realizować się poza rzeczywistością fizyczną. Być może jest to dobry czas, aby powrócić do dawnego dylematu. Mamy wszak za sobą doświadczenia XX wieku, a przed sobą naglącą potrzebę zdefiniowania naszej relacji z obiektami historii, póki jeszcze całkiem nie wygasła w nas chęć ich rozumienia. Rozważania te zostaną zilustrowane na przykładach zmieniającego się stosunku do dziedzictwa przeszłości oraz najnowszych zjawisk, takich jak komercjalizacja czy rzeczywistość wirtualna.