Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Wykorzystanie tłumienia fal sejsmicznych do oceny stopnia nasycenia przestrzeni porowej gazem, na przykładzie złoża w dolomicie głównym Ca2

Niepsuj M., Pietsch K., Łańka M

Prace Naukowe Instytutu Nafty i Gazu

|

2010

|

nr 170 wyd. konferencyjne

543--547

PL

Jednym z zadań stawianych przed sejsmiką naftową jest poszukiwanie metod interpretacji umożliwiających ocenę stopnia nasycenia gazem. Wśród istotnych dla sejsmiki parametrów petrofizycznych, które zmieniają się pod wpływem nasycenia przestrzeni porowej gazem jest tłumienie fal sejsmicznych. W artykule przedstawiono próbę odpowiedzi na pytanie: na ile tłumienie fal sejsmicznych może być źródłem informacji o stopniu nasycenia dolomitu głównego gazem? Z powodu małej ilości badań doświadczalnych dotyczących tłumienia fal sejsmicznych w węglanach wykonano modelowania sejsmiczne. Modelowania miały na celu sprawdzenie możliwości prześledzenia zmian zapisu sejsmicznego związanych z przyjętymi różnymi wartościami współczynnika dobroci Q. Za wzór modelu ośrodka skalnego przyjęto profil sejsmiczny przechodzący przez otwór, który zidentyfikował złoże. Inwersja pozwoliła na ocenę wiarygodności otrzymanych wyników modelowań. Realizację projektu wykonano w programach: Hampson-Russell oraz Norsar 2D.

EN

One of the most important aim of seismic modeling is a determination of gas saturation in a reservoir formation. A seismic wave attenuation, one of the essential petrophysical parameters of a seismic signal, is dependent on gas saturation in a pore space. This article is an effort to answer the question, if a seismic wave attenuation can provide an information about changes of gas saturation in Main Dolomite (Ca2). Main reason to carry out a seismic modeling was lack of empirical studies about wave attenuation in carbonates. The key purpose of the modeling was the assessment of seismic signal changes related to various quality factor (Q) values. The modeling was based on the data acquired from the seismic profile passing through well, which discovered the gas field located in Main Dolomite. The seismic inversion allowed to evaluate a reliability of the results obtained from the modeling. Project was done using Hampson- Russell CE8 R2.1 and Norsar 2D Ray Modeling software.

2

Profilowanie tłumienia fali sejsmicznej w pokładzie węgla

Pilecki Z., Kłosiński J.

WUG : bezpieczeństwo pracy i ochrona środowiska w górnictwie

|

2007

|

nr 6

56-57

PL

W pracy przedstawiono założenia metodyczne profilowania tłumienia fali sejsmicznej w pokładzie węgla w strefie przyociosowej wyrobisk chodnikowych. Podkreślono, że tłumienie może być interesującym parametrem uzupełniającym pomiar refrakcyjnej prędkości fali w pokładzie węgla. Wskazano na przydatność zmian współczynnika tłumienia ze względu na jego dużą wrażliwość na zmiany stanu naprężenia i deformacji w pokładzie węglowym w porównaniu do prędkości fali typu P. W pracy przedstawiono przykład profilowania zmian współczynnika tłumienia i prędkości refrakcyjnej fali sejsmicznej typu P w pokładzie węgla 713/2 w KWK "Marcel". Wyniki profilowania posłużyły do określenia zasięgu i wielkości anomalnych stref naprężeń w eksploatowanym pokładzie oraz oceny charakteru strefy spękań w ociosie wyrobiska.

EN

In the paper methodology of profiling of seismic wave attenuation in hard coal seam in sidewall zone of drifts has been presented. It h been underlined, that the seismic attenuation can be interesting parameter supported the interpretation of refracted P-wave veloci Usefulness of attenuation coefficient is resulted from its great sensitiveness for stress and deformation changes in coal seam comparii to P-wave velocity. In the paper, an example of profiling of attenuation coefficient and P-wave velocity in coal seam 713/2 in "Marcel" coal mine has be< described. Profiling results were used for determining the range of stress anomalies in coal seam and to estimate the character of fracti zone in the sidewalls of excavations.

3

Problematyka monitorowania zagrożenia tąpaniami w kopalniach podziemnych na bazie emisji sejsmicznej rejestrowanej w warunkach wysokiego poziomu zakłóceń

Cianciara A., Cianciara B.

WUG : bezpieczeństwo pracy i ochrona środowiska w górnictwie

|

2006

|

nr 6

34-36

PL

W pracy przedstawiono sposób oceny stanu zagrożenia tąpaniami na podstawie analizy emisji sejsmicznej rejestrowanej w miejscach prowadzonej eksploatacji. Znaczna część emisji, rejestrowanej w tych warunkach, generowana jest na drodze działania urządzeń mechanicznych (kombajnu, przenośników itp.). W związku z tym zaproponowano podejście, w którym zagrożenie ocenia się badając przebiegi czasowe parametru opisującego tłumienia drgań sejsmicznych przez ośrodek skalny. Tłumienie to estymowane jest na podstawie emisji sejsmicznej w paśmie od 30 Hz do 500 Hz. Stwierdzono eksperymentalnie, że w paśmie tym zawarta jest główna część informacji o parametrze tłumienia, niezależnie od sposobu generowania sygnałów emisji. Przedstawiono sposób estymacji tłumienia, na drodze analizy obwiedni sygnałów omawianej emisji. Przebiegi czasowe tłumienia mają oczywistą interpretację geomechaniczną. Na skutek wzrostu naprężeń, w górotworze zachodzi zjawisko kompakcji (twardnienia) a w miarę dalszego wzrostu dylatancji (osłabiania), dopiero wówczas mogą wystąpić wstrząsy. W fazie kompakcji mają miejsce spadki tłumienia drgań sejsmicznych, natomiast w okresie dylatancji jego wzrosty. Możliwość identyfikacji tych faz została potwierdzona w praktyce. Wynika stąd, że przebiegi czasowe omawianego tłumienia mogą być wykorzystane do opracowania sposobu monitorowania stanu zagrożenia tąpaniami.

EN

In the paper there is presented a method of tremor risk estimation on the basis of seismic emission registered in exploitation zones. A considerable part of the emission, registered in exploitation zones, is generated by mechanical devices (miner transporters etc.). Therefore using the known theories and models describing rock mass fracturing, it is not possible, to evaluate the risk of mining rock-burst properly on the basis of seismic emission interpretation. In the new approach presented in the paper, the risk is estimated studding the time variations of a parameter describing the attenuation of seismic vibrations by the rock medium. The attenuation assessed from the analysis of seismic emission registered in the range from 30Hz to 500Hz. There was experimentally stated that, in this range there is the main part of information is about attenuation, regardless the way signals were generated. In the paper there is presented the attenuation factor estimation method on the basis of signals envelopes analysis of the discussed emission. Trends of attenuation can be geomechanically interpreted in an obvious way, and can be used as base for tremor risk monitoring system.

4

Wyznaczanie współczynnika dobroci Q tłumienia fali sejsmicznej

Kłosiński J.

WUG : bezpieczeństwo pracy i ochrona środowiska w górnictwie

|

2004

|

nr 5

41-43

PL

W artykule omówiono wybrane metody wyznaczania współczynnika dobroci Q opisującego sposób tłumienia fali sejsmicznej. Przedstawiono wyniki obliczeń tego współczynnika na podstawie zapisów badań sejsmicznych przeprowadzonych w Bóbrce. Wskazano na zalety i ograniczenia metod obliczania współczynnika Q.

EN

The chosen methods for determining quality factor Q describing seismic wave attenuation have been presented. The results of Q factor calculations on the seismic measurements conducted in the Carpathian Flysch formations in the Bobrka quarry have been discussed. Advantages and limitations of Q factor calculations have been indicated.