PL
 |
EN
Preferencje help
Polish version English version Język
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 18

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
Wyszukiwano:
w słowach kluczowych:  sztolnia
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
1
Content available Substantiating the Patterns of Geomechanical Factors Influence on the Shear Parameters of the Coal-Overlaying Formation Requiring Degassing at High Advance Rates of Stoping Faces in the Western Donbas
Bondarenko Volodymyr, Salieiev Ildar, Symanovych Hennadii, Kovalevska Iryna, Shyshov Maksym
Inżynieria Mineralna
|
2023
|
no. 1
23--32
EN
The issues of developing ideas about the mechanism of coal mining from gas fields and two components of providing the country with energy carriers are studied: coal mining and methane utilization from coal-bearing stratum. These issues are inextricably linked with the mining of deposits with high-velocity longwall faces. The actual problem of resolving the above contradictions is studied. The patterns of the geomechanical factors influence based on the finite element method (FEM) modeling of the coal-overlaying formation shear parameters are studied from the point of view of substantiating the location schemes for the site outgassing wells at high advance rates of stoping faces in the Western Donbas. The obtained results of computational experiments are compared with the corresponding studies of specialists. The conclusions about the degree of geomechanical factors influence and the need to take them into account are substantiated. Three calculation models have been developed and substantiated in terms of the shape and size of the calculation zone, the rock mass texture, the mechanical properties of its lithotype, the loading conditions at the model boundaries, the characteristics of the link between stresses and deformations in the model elements, and the criteria for determining the limiting state. The significant influence of the longwall face location depth and the mass texture on the shear parameters of the coal-overlaying formation has been proved. Based on the data of computational experiments, the corresponding dependences and regression equations have been obtained. The conducted research makes it possible to choose appropriate location schemes for outgassing wells.
PL
W artykule rozważane są zagadnienia opracowania koncepcji mechanizmu wydobywania węgla ze złóż gazowych oraz dwóch składowych zaopatrzenia kraju w nośniki energii: wydobycie węgla i zagospodarowanie metanu z warstwy węglonośnej. Zagadnienia te są nierozerwalnie związane z eksploatacją złóż przodkami ścianowymi o dużych postępach. Badany jest rzeczywisty problem rozwiązania powyższych sprzeczności. Wzory wpływu czynników geomechanicznych na podstawie modelowania metodą elementów skończonych (MES) parametrów ścinania formacji nadkładkowych badane są pod kątem uzasadnienia schematów lokalizacyjnych dla otworów odgazowujących miejsca przy dużych prędkościach postępu przodków w Zachodnim Donbasie. Uzyskane wyniki eksperymentów obliczeniowych są porównywane z badaniami prowadzonymi przez specjalistów. Wnioski dotyczące stopnia oddziaływania czynników geomechanicznych i konieczności ich uwzględnienia są uzasadnione. Opracowano i uzasadniono trzy modele obliczeniowe pod względem kształtu i wielkości strefy obliczeniowej, tekstury górotworu, właściwości mechanicznych jego litotypu, warunków obciążenia na granicach modelu, charakterystyki związku naprężeń i odkształceń w elementy modelu oraz kryteria wyznaczania stanu granicznego. Wykazano istotny wpływ głębokości zalegania przodka oraz tekstury masy na parametry ścinania formacji nadkładu. Na podstawie danych z eksperymentów obliczeniowych otrzymano odpowiednie zależności i równania regresji. Przeprowadzone badania pozwalają na wybór odpowiednich schematów lokalizacji otworów odgazowujących.
2
Content available Impact of strength properties of timber linings in former workings on the sinkhole formation hazard. The case study is on the Upper Silesian Coal Basin, Poland
Strzałkowski Piotr, Dyduch Grzegorz
Archives of Mining Sciences
|
2022
|
Vol. 67, no. 3
531--543
EN
In the Upper Silesian Coal Basin (Poland), numerous former workings have been left unprotected after the liquidation of mines in the 19th and the beginning of the 20th century. The workings have been located at low depths. The paper presents the results of strength tests of wood samples acquired from linings in former workings, and the obtained results have been compared to the results achieved in tests of samples of wood intended to be used in a reconstruction of a historic gallery. The tests consisted in determining the bending strength of wood in compliance with the applicable Polish standard. The results showed that the wood from historic mines was characterised by high variability of bending strength – usually much lower than that of the wood intended for construction. Too low bending strength of timber may result in caving in shallow excavation and lead to sinkhole creation on the surface.
3
Content available Rola obiektów pogórniczych z obszaru Geoparku Przedgórze Sudeckie w edukacji geologicznej i geoturystyce
Szadkowska Katarzyna, Szadkowski Mateusz
Hereditas Minariorum
|
2020
|
Vol. 6
77--79
PL
Różnorodność geologiczna terenu Geoparku Przedgórze Sudeckie i wielowiekowe tradycje górnicze tego obszaru mają przełożenie na widoczne do dzisiaj pozostałości dawnej działalności górniczej w postaci nieczynnych kamieniołomów, starych sztolni czy hałd. Obiekty te mają ogromny potencjał geoedukacyjny i geoturystyczny oraz mogą przyczynić się zarówno do popularyzacji wiedzy geologicznej, jak i rozwoju gospodarczego regionu.
EN
The geological diversity of the Sudetic Foreland Geopark area and its centuries-old mining traditions have a reflection in the remnants of former mining activities, in the form of abandoned quarries, old adits and post-mining heaps, which are still visible today. These objects have great geoeducational and geotouristic potential and can contribute to both the popularization of geological knowledge and the economic development of the region.
4
Content available Historyczny kompleks górniczy na górze Wielisławka (Sudety Zachodnie) jako obiekt geoturystyczny
Kowalski Aleksander, Maciejak Krzysztof, Kasza Damian, Wajs Jarosław
Hereditas Minariorum
|
2020
|
Vol. 6
15--23
PL
Autorzy przedstawiają wyniki badań historycznego kompleksu górniczego położonego na górze Wielisławka, w dolinie rzeki Kaczawy pomiędzy Nowym Kościołem a Sędziszową (Sudety Zachodnie). Zespół obiektów pogórniczych, na który obecnie składają się sztolnie i inne antropogeniczne formy rzeźby terenu, stanowi efekt wydobycia złota i srebra prowadzonego na stokach przekształconych przez ruchy masowe (osuwiska). Badania tych form, obejmujące geologiczne i geomorfologiczne prace terenowe, a także skaning laserowy podziemnych wyrobisk, pozwoliły na określenie zasięgu historycznych prac górniczych, a także rekonstrukcję przebiegu procesów osuwiskowych. Pozostałości po działalności wydobywczej na stokach Wielisławki są obiektami o wysokim potencjale naukowym i geoedukacyjnym.
EN
The paper presents the results of studies of a historical gold mining complex situated on the northern slopes of Wielisławka Mt. (376,3 m a.s.l.) in the Western Sudetes, SW Poland. Mining activities were conducted on the slopes affected by mass movements (landslide processes). A multidisciplinary approach including geological fieldworks, geomorphometric analysis as well as terrestrial laser scanning (TLS), performed within old adits, have allowed to determine the recent spatial distribution of the mining forms as well as origin of landslide phenomena. The investigated adits, shafts and other anthropogenic, post-mining forms are unique objects with high scientific and geoeducational potential.
5
Ograniczenie ryzyka utraty stateczności obudowy w wyrobiskach elektrowni szczytowo-pompowej „Młoty"
Rotkegel M., Szot Ł., Sobczak D.
Wiadomości Górnicze
|
2017
|
R. 68, nr 2
112--119
PL
W artykule przedstawiono przebieg i wyniki analizy ryzyka zawodowego związanego z użytkowaniem wyrobisk elektrowni szczytowo-pompowej „Młoty ”. W wyniku tej analizy wyłączono z ruchu większość wyrobisk. Dostęp ograniczono do części sztolni udostępniającej, prowadzącej do pompowni. Jednocześnie do zmniejszenia zagrożenia zaprojektowano wzmocnienia obudowy na tym odcinku. Kluczowym zagadnieniem jest zabezpieczenie pozostałych wyrobisk przed dostępem osób postronnych, przede wszystkim tzw. grup eksploracyjnych.
EN
The article presents the course and results of the analysis of occupational risks associated with the use of workings of pumped-storage „Młoty” plant. As a result of this analysis most of the workings were excluded from operation. Access is limited to part of the development gallery, leading to a pumping station. At the same time to reduce the hazard reinforcement of the support was designed along the hazardous section. The key issue is to protect the remaining workings against the access by unauthorized persons, especially the so-called exploration groups.
6
Content available 91 lat Głównego Instytutu Górnictwa Kopalni Doświadczalnej „Barbara” w służbie bezpieczeństwa przemysłowego
Cybulski K., Sobala J.
Materiały Wysokoenergetyczne
|
2016
|
T. 8
5--12
PL
W artykule przedstawiono jedyną w Polsce i Europie placówkę naukowo-badawczą – Kopalnię Doświadczalną „Barbara” posiadającą poligon doświadczalny umożliwiający wykonywanie badań urządzeń, sprzętu, materiałów i procedur postępowania w rzeczywistych warunkach dołowych. KD „Barbara” działa od 1925 r. stojąc na straży bezpieczeństwa w górnictwie, a także w innych gałęziach przemysłu. Realizuje również badania certyfikujące w ramach Jednostki Notyfikowanej Głównego Instytutu Górnictwa (GIG) dla następujących dyrektyw: 2013/29/UE, 2014/28/UE i 2014/34/UE.
EN
In this article, a presentation is made of the only research and testing facility in Poland and indeed Europe – „Barbara” Experimental Mine – possessing an underground proving ground enabling the conduct of tests on: devices, equipment, materials and procedures in actual underground conditions. „Barbara” Experimental Mine has been working since 1925 in upholding the safety of mining as well as other branches of industry. It also carries out certification tests under the auspices of the Notification Body of the Central Mining Institute (GIG) for the following directives: 2013/29/UE, 2014/28/UE and 2014/34/UE.
7
Content available Szlachtowski obszar eksploatacji kruszców jako element projektowanego geoparku "Pieniny"
Bartuś T., Kuś T.
Geoturystyka
|
2010
|
nr 2
35-58
PL
Jednym z najciekawszych obiektów projektowanego geoparku "Pieniny " będą sztolnie w Jarmucie i Potoku Pałkowskim. Ślady dziedzictwa górniczego szlachtowskiego rejonu eksploatacji kruszców cechują się wysokimi walorami naukowymi, historycznymi, edukacyjnymi i poznawczymi. Minerały kruszcowe eksploatowane w nich prawdopodobnie od XIV do XVIII w. związane są z występowaniem żył polimetalicznych i procesami hydrotermalnymi wokół intruzji andezytowych wschodniej części pienińskiej linii andezytowej (PAL). W historycznych kopalniach eksploatowano epitermalne, ubogie złoża złotonośne i srebronośne. Zagospodarowanie obiektów w ramach geoparku "Pieniny" może przyczynić się do rozładowania ruchu turystycznego w najpopularniejszych, zatłoczonych rejonach Pienin.
EN
One of the most interesting objects of the future Pieniny geopark would be the Jarmuta and Patkowski stream adits. Traces of the mining heritage of an exploitation area of Szlachtowa ore are characterized by high scientific, historical, educational and cognitive values. The extraction of ore minerals which took place probably from XIV to XVIII century was connected with presence of polymetallic veins and hydrothermal processes around the andesite intrusions of the Eastern Polish part of the Pieniny Andesite Line (PAL). Historical mines exploited epithermal, poor gold-silver deposites. The land use within the Pieniny Geopark might contribute to reduction in tourist flows in the most popular and crowded parts of the Pieniny Mts.
8
Content available Badania mikrograwimetryczne nad płytko leżącymi starymi sztolniami wydrążonymi w piaskowcu
Porzucek S.
Górnictwo i Geoinżynieria
|
2009
|
R. 33, z. 1
497-506
PL
Podziemna, płytka eksploatacja minerałów i surowców skalnych pozostawiła po sobie liczne, płytko leżące wyrobiska, które coraz częściej udostępniane są turystycznie. Z tego powodu określenie ich stateczności jest więc sprawą priorytetową i wykorzystuje się w tym celu badania i modelowania geomechaniczne. W niniejszym artykule przedstawiono wykorzystanie metody mikrograwimetrycznej do rozpoznania gęstościowego górotworu ponad starymi wyrobiskami. Przedstawiono wyniki badań wykonane nad trzema sztolniami wydrążonymi w piaskowcach istebniańskich. Badania wykryły istnienie stref rozluźnień nad dwoma sztolniami. Przeprowadzone modelowanie grawimetryczne pozwoliło na określenie rozmiarów tych stref oraz wielkości obniżenia gęstości objętościowej w tych strefach. Otrzymane wyniki powinny pomóc w znalezieniu poprawnego modelu geomechanicznego, a także jakościowo określić stan wyrobiska.
EN
Shallow underground exploitation of mineral and rock resources has left behind shallow-seated workings that often are made accessible to tourists. Therefore the crucial matter is to determine the stability of the underground workings. Geomechanics research and modeling are applied to solving the problem. This paper presents the use of the microgravity method to recognize density distribution in the rockmass overlying old mining workings. Results of investigations made over three adits drifted in the Istebna sandstones. Rock slackness zones were discovered over two galleries. As a result of the gravity modeling, the size of the zones and bulk density decrease were obtained. The results should help in construction of right geomechanics model as well as qualitative evaluation of the condition of workings.
9
Content available remote Klasyfikacja metod budowy tuneli wraz z przykładami
Siemińska-Lewandowska A.
Materiały Budowlane
|
2008
|
nr 2
26-27
10
Content available remote Podziemne trasy turystyczne w Tarnowskich Górach (Górny Śląsk)
Dzięgiel M.
Geoturystyka
|
2008
|
nr 4
51-62
PL
W artykule zaprezentowano opis trasy podziemnej zabytkowej kopalni rud srebronośnych oraz sztolni "Czarnego Pstrąga" w Tarnowskich Górach, jako istotnego przykładu rozwoju geoturystyki na Górnym Śląsku. Zarysowano zarówno historię górnictwa kruszcowego w Ziemi Tarnogórskiej, jak również wyposażenie w sprzęt wyrobisk górniczych udostępnionych obecnie dla turystów. Szczególnie interesująca jest sztolnia "Czarnego Pstrąga", której zwiedzanie odbywa się łodziami.
EN
The following paper presents the description of underground trails in the historical silver mine museum and the "Black Trout" adit in Tarnowskie Góry. It is an essential example of geotourism in the Upper Silesia. The history of ore mining in Tarnowskie Góry area is briefly characterized and the mining eguipment is presented in the galleries of historical mine and underground museum. The "Black Trout Adit" is especially interesting as the visitors travel along the historical water adit by boats.
11
Sztolnia po eksploatacji wapieni krystalicznych koło Janowic Wielkich
Zagożdżon P., Zagożdżon K.
WUG : bezpieczeństwo pracy i ochrona środowiska w górnictwie
|
2007
|
nr 4
71-72
PL
Przedstawiono geologiczną charakterystykę nieznanej w literaturze sztolni po eksploatacji wapieni krystalicznych w Janowicach Wielkich. Ukazano bogactwo zagadnień petrologicznych i tektonicznych dostępnych do badań. Zamieszczono szczegółowy plan morfologiczny i geologiczny obiektu, wskazano perspektywiczne kierunki dalszych prac badawczych.
EN
The paper presents a geological characteristics and a precise morfological and geological map of an unknown in the literature adit after exploitation of crystalline limestone in Janowice Wielkie. The variety of petrological and structural phenomena possible to study have been shown.
12
Content available Budowa sztolni pod masywem góry Chmielnik w Jeleniej Górze - Cieplicach
Zynek J., Antosz A.
Górnictwo i Geoinżynieria
|
2007
|
R. 31, z. 3
489-497
PL
Artykuł przedstawia etapy budowy sztolni pod masywem góry Chmielnik z opisem technologii wykonania, warunków naturalnych górotworu i zasad drążenia tuneli metodą strzałową. Przedstawiono powody wykonania elementów nieprzewidzianych w pierwotnej dokumentacji technicznej, a koniecznych dla bezpiecznej pracy obiektu. Ze względu na trudne warunki lokalne sztolnia na całej długości została wykonana w obudowie klasy portalowej. Opracowanie stanowi zbiór najistotniejszych wiadomości teoretycznych i doświadczenia wykonawcy robót zapewniającego jakościowe, terminowe i bezpieczne prowadzenie prac. Wybudowana sztolnia służy do przeprowadzenia rurociągów wody uzdatnionej ze Stacji Uzdatniania Wody z jednej strony góry Chmielnik na drugą stronę do zbiorników zapasowo-wyrównawczych.
EN
The paper presents all stages of tunnel (drift) construction underneath Chmielnik mountain massif near Jelenia Góra city. Detailed descriptions of execution techniques, natural rock mass conditions and principles of drivting with drill and blast method are presented in it. Reasons for execution of elements which were not predicted in primary documentation but were necessary for the safety operation of the object were also presented. Due to very difficult local rock conditions, the whole tunnel was supported with lining of portal type. The paper consists a set of the most significant theoretical knowledge and experience of the contractor, who have provided safety execution the work with proper quality and within scheduled time. Excavated tunnel serves for water pipelines conduct treated water from water treatment station on one side of Chmielnik Hill to retention/reserve reservoirs on the other side.
13
Content available remote Skansen górniczy "Królowa Luiza" w Zabrzu jako przykładowy obiekt geoturystyczny w środowisku przekształconym na terenie Górnośląskiego Zagłębia Węglowego
Dzięgiel M.
Geoturystyka
|
2007
|
nr 4
23-30
PL
W artykule zaprezentowano opis podziemnej trasy skansenu górniczego "Królowa Luiza" w Zabrzu, jako istotnego przykładu rozwoju geoturystyki na Górnym Śląsku. Zarysowano zarówno historię dawnej kopalni węgla kamiennego "Królowa Luiza" jak również jej wyposażenie w sprzęt, obecnie udostępnione dla zwiedzających. Przedstawiono także perspektywy ewentualnego rozszerzenia zakresu możliwości oglądania opisywanego zabytku - jednego z przykładów dziedzictwa przemysłowego.
EN
The following paper describes the underground route at the historical coal mine and museum "Queen Luise" in Zabrze. It is an essential example of geotouris site in the Upper Sitesia. The history of the "Queen Luise" Mine is briefly described together with the mining equipment exposed to the visitors. Future development plans are reviewed of the other parts of the mine for the purpose of tourist flow. The "Queen Luise" Mine is one of leading examples of industrial heritage in the Upper Silesia.
14
Content available remote Budowa sztolni pod masywem góry Chmielnik w Jeleniej Górze w Cieplicach
Antosz A.
Geoinżynieria : drogi, mosty, tunele
|
2007
|
nr 4
40-44
PL
Omówiono etapy budowy sztolni z opisem technologii wykonania realizowaną w ramach przedsięwzięcia: Zaopatrzenie w wodę i oczyszczanie ścieków w Jeleniej Górze. Wybudowana sztolnia służy do przeprowadzenia rurociągów tłocznych 2 X Φ500 mm transportujących wodę uzdatnioną z Zakładu Uzdatniania Wody do zbiorników zapasowo-wyrównawczych.
15
Content available remote Budowa sztolni pod górą Chmielnik w Cieplicach Zdroju
Zynek J., Antosz A.
Budownictwo Górnicze i Tunelowe
|
2007
|
nr 3
7-12
PL
Artykuł przedstawia etapy budowy sztolni pod masywem góry Chmielnik z opisem technologii wykonania, warunków naturalnych górotworu i zasad drążenia tuneli metodą strzałową. Przedstawiono powody wykonania elementów nieprzewidzianych w pierwotnej dokumentacji technicznej, a koniecznych dla bezpiecznej pracy obiektu. Ze względu na trudne warunki lokalne sztolnia na całej długości została wykonana w obudowie klasy portalowej. Opracowanie stanowi zbiór najistotniejszych wiadomości teoretycznych i doświadczenia wykonawcy robót zapewniającego jakościowe, terminowe i bezpieczne prowadzenie prac. Wybudowana sztolnia służy do przeprowadzenia rurociągów ze Stacji Uzdatniania Wody z jednej strony góry Chmielnik na drugą stronę do zbiorników zapasowo-wyrównawczych.
EN
The article presents the stages of building of mine tunnel under the Chmielnik Mountain with description of technology of realization, the natural conditions of the strata and principles tunneling with shot firing method. The realization of elements unforeseen in primary technical documentation but necessary for safe operation of the object was introduced. Because of difficult local conditions the tunnel, along its whole length was executed in casing of portal class. The study constitutes a collection of the most important theoretical information and experiences of the performer of works assuring a qualitative, on the time and safe conductance of the works. The constructed gallery serves lying of pipelines delivering water from Water Treatment Station on one side of the Chmielnik Mountain to the reserve-balancing reservoir on other side of the mountain.
16
O ujawnieniu się nieznanej sztolni w Konradowie (Masyw Śnieżnika, Sudety) podczas powodzi w 1997 r.
Ciężkowski W.
Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej. Konferencje
|
2005
|
Vol. 111, nr 43
23-30
PL
Podczas katastrofalnych opadów dających początek powodzi latem 1997 r. nad wsią Konradów w paśmie Krowiarek w Masywie Śnieżnika dała się usłyszeć potężna eksplozja. Spowodowało ją nagłe otwarcie wlotu nieznanej starej sztolni przez wypływającą gwałtownie wodę, która wypełniła górotwór powodując znaczny wzrost jej ciśnienia. Wypływająca woda utworzyła na stoku wydłużony lej o o długości ok. 30 m i głębokości 6-7 m. W dnie leja przez kilka dni funkcjonowała zanikająca fontanna wody, a powierzchnia dna była pokryta galaretowatą żółtawą substancją. Lokalizacja sztolni wskazuje, że miała ona na celu rozpoznanie i/lub eksploatację łupków grafitowych. Łupki te zawierają od 0,23 do 10,90% grafitu. Sztolnia powstała zapewne w poł. XIX w. zapewniając surowiec do powstałych wówczas huty żelaza i huty szkła w posiadłościach Marianny Orańskiej.
EN
During catastrophic rainfalls in July 1997 in the forest above the Konradów village, in the Śnieżnik Massif, strong explosion took place. It was caused by the eruption of water which was gathered and it has flew out through unknown before adit. By the exit of the adit, a long funnel was created of the longtitude of about 30 m and of the depth of 6-7 m. The situation of the adit indicates that it's aim wasn't recognition or/and exploration of the graphitic schists. Those rocks contain from 0,23 to 10,90% of graphite. Adit was created probably in the middle of the XIX century, providing raw material for created that time ironworks and glassworks on the property of the Marianna from Oranien family.
17
Content available remote Zabytki techniki górniczej z XVIII i XIX wieku
Lamparska-Wieland M.
Budownictwo Górnicze i Tunelowe
|
2001
|
nr 2
32-41
PL
W artykule przedstawiono zabytki bezpośrednio związane z górnictwem rud metali i węgla kamiennego powstałe w XVIII i XIX wieku na terenie Górnego Śląska. Szczególny nacisk położyła Autorka na przeanalizowanie warunków geologiczno-górniczych i technologii drążenia sztolni odwadniających ówczesne kopalnie rud metali i węgla.
EN
The article presents monuments directly connected with mining of metal ores and hard coal mines founded in XVIII and XIX centuries on the territory of Upper Silesia. Special attentions has been paid by the Author to analysing of geological-mining conditions and technologies of driving of dewatering galleries at the then mines of metal ores and hard coal ones.
18
Uwarunkowania materiałowe remontu betonowych ścian sztolni w elektrowni wodnej
Janiak Z., Kapelko A., Noga L., Podolski B., Wydra W.
Prace Naukowe Instytutu Budownictwa Politechniki Wrocławskiej. Konferencje
|
1998
|
Vol. 70, nr 23
67-74
PL
W pracy przedstawiono wyniki badań właściwości betonu ścian sztolni elektrowni wodnej oraz ich analizę w aspekcie wyboru sposobu uszczelniania i wzmocnienia tych ścian. Uzyskane wyniki mogą być wykorzystane zarówno w przypadku budowli hydrotechnicznych, jak również innych, masywnych konstrukcji betonowych.
EN
There are presented results and analyse of investigations of concrete of power tunnel wall in hydro-electric power station and results of test of repair.
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.