Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Stymulacja destrukcji pokładu węgla z zastosowaniem urządzenia do wykonywania zespołu szczelin zarodnikowych

Drzewiecki J., Myszkowski J., Piernikarczyk A.

Przegląd Górniczy

|

2017

|

T. 73, nr 2

18--23

PL

Prowadzone ponad dwadzieścia lat temu badania skuteczności ukierunkowanego szczelinowania z zastosowaniem jednej szczeliny zarodnikowej w warunkach laboratoryjnych i dołowych, potwierdziły fakt propagacji nieciągłości w płaszczyźnie wyznaczonej tą szczeliną. Aktualnie, dla poprawy efektywności tej metody i wykorzystania jej w profilaktyce metanowej, prowadzone są badania nad możliwością wykonania dowolnej liczby szczelin zarodnikowych w jednym otworze wiertniczym. W tym celu opracowano prototypy urządzeń do wykonywania zespołu szczelin zarodnikowych, których konstrukcja pozwala wykonać dowolną liczbę takich szczelin w trakcie wyciągania żerdzi wiertniczych z otworu. Skuteczność nowej techniki ukierunkowanego szczelinowania górotworu z zastosowaniem nowych konstrukcji przeprowadzono w trakcie prób dołowych w pokładzie 310 w Kopalni Doświadczalnej „Barbara” w Mikołowie z wykorzystaniem sondy aerometrycznej. Wykonane pomiary pozwoliły określić zmianę naturalnego zeszczelinowania pokładu w wyniku zastosowania ładunków materiału wybuchowego MW w otworze strzałowym, w którym wykonano serię szczelin zarodnikowych.

EN

Research conducted over twenty years ago on the effectiveness of directional fracturing with applying one starting notche in laboratory conditions and underground, discontinuities confirmed the fact of the propagation in the appointed plain with this crack. Currently, for the efficiency improvement of this method and exploiting her in the methane prevention, a research on the alternative of carrying out the any number of spore cracks in one borehole is being conducted. For that purpose prototypes of devices for carrying the team of spore cracks out were drawn up which the structure allows to carry out any numbers of cracks in the route of taking drill perches out from the borehole. Effectiveness of the new technique of directional fracturing with using new constructions used in the course of attempts in underground attempts in coal seam no. 310 in the Experimental Mine „Barbara” in Mikołów with using the aerometry method are presented. Performed measurements allowed to determine the change of natural fracturing with explosive in borholes with series of starting notches.

2

Ocena szczelinowatości górotworu in situ – porównanie wyników uzyskanych metodą aerometryczną oraz za pomocą badań introskopowych

Myszkowski J., Merta G., Frejowski A.

Przegląd Górniczy

|

2017

|

T. 73, nr 2

59--66

PL

W artykule podano wstępne wyniki badań szczelinowatości w pokładzie węgla za pomocą metody introskopowej oraz przy użyciu sondy aerometrycznej. Metody te charakteryzują się odmienną zasadą działania, bowiem wykorzystują różne zjawiska fizyczne. Uzyskane wyniki wskazują, że zastosowanie metody aerometrycznej stwarza możliwość określenia powierzchni i rozwarcia szczelin w badanym odcinku górotworu, natomiast nie ma możliwości określenia tą metodą dokładnej pozycji pojedynczego spękania. Taką cechą charakteryzuje się kamera introskopowa. Wykorzystanie obu tych metod w tym samym otworze wiertniczym powoduje, że uzyskane informację są pełne i pozwalają z dużo większą dokładnością scharakteryzować sieć spękań wokół wyrobiska zarówno, co do lokalizacji, jak i ich wielkości.

EN

The article presents preliminary results of underground testing of fracturing in coal seam using a borehole camera (introscopic method) and using an aerometric probe. These methods are characterized by different working principle, in fact use various physical phenomenas. The results show that the method of aerometric probe gives the possibility of determining the areas and gapes of the fractures in the test section of the rock mass, while it is not possible to determine the precise position of a single fracture, such a feature of the introscopic method. The use of both methods in the same borehole causes the obtained information are complete and allows much more accurately describe the system of cracks around the excavation, both as to location and size.

3

Adaptation of methodology of Discrete Fracture Network (DFN) model building for selected lower Paleozoic intervals

Kaczmarczyk W., Lis-Śledziona A.

Nafta-Gaz

|

2017

|

R. 73, nr 11

843--850

EN

Formation containing hydrocarbons, characterized as low permeable, has to be stimulated to begin fluid flow. Before stimulated process designing, model of discrete fracture network (DFN) has to be developed to predict pathways for hydrocarbon migration after stimulation process. Because shale formation has high content of TOC which is correlated with fracture presence, beside others, relation of these two parameters will be use to predict spatial distribution of natural fractures. Existence of this relation is a new, not considered so far in Polish fractured reservoirs, fracture driver. The purpose of article is an adaptation of DFN construction methodology for shale and sand formation from Baltic basin, Poland. In this case XRMI measurements and seismic data were used.

PL

Skały zasobne w węglowodory, charakteryzujące się anomalnie niskimi przepuszczalnościami, należy poddać zabiegom stymulacji, aby umożliwić przepływ mediów złożowych do odwiertów. Etapem poprzedzającym proces projektowania zabiegu szczelinowania analizowanego obiektu złożowego jest charakterystyka przestrzenna istniejącej już naturalnej szczelinowatości będącej odpowiedzią na panujący w otoczeniu reżim naprężeń, której sieć spękań stanowi potencjalną ścieżkę migracji płynów zakumulowanych w górotworze. W przypadku niekonwencjonalnych formacji typu shale, z uwagi na współistnienie zarazem skały macierzystej i zbiornikowej, mamy do czynienia z materią organiczną, której obecność – jak wykazano – istotnie wpływa na występowanie szczelin. Uwzględnienie istnienia zależności między TOC a parametrem intensywności zeszczelinowania stanowi nowy, nierozważany do tej pory w polskich warunkach, wskaźnik szczelinowatości dla budowy modelu sieci szczelin DFN (Discrete Fracture Network). Szczelinowatość analizowana była na wybranym obszarze Pomorza w wytypowanych interwałach: łupkowym i piaskowcowym dolnego paleozoiku, bazując na mikroopornościowych obrazach ścian otworów i danych sejsmicznych.

4

Zastosowanie MASW i sejsmiki refrakcyjnej do badania anizotropii prędkości w masywie skalnym

Stan-Kłeczek I., Marciniak A.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2016

|

nr 93

123--131

PL

Jedną z najbardziej charakterystycznych cech skał jest występowanie w nich spękań o różnym kształcie i wypełnieniu. Te nieciągłości powierzchni mają istotny wpływ na właściwości fizyczne skał. Efektem uprzywilejowania określonych kierunków jest anizotropia właściwości sprężystych masywu, w szczególności zaś anizotropia prędkości fal sejsmicznych, charakteryzująca się tym, że prędkość fal w kierunku prostopadłym do biegu spękań jest mniejsza niż w kierunku równoległym. Prezentowane badania prowadzone były w kopalni dolomitu Podleśna. W celu określenia związku pomiędzy szczelinowatością a prędkością fal sejsmicznych wykorzystano metodę sejsmiki refrakcyjnej (RFR) oraz wielokanałową analizę fal powierzchniowych (MASW). Otrzymane wartości prędkości fal sejsmicznych dla azymutów 0, 30, 60, 90, 120 i 150° porównano z kierunkami systemów spękań pomierzonych kompasem geologicznym. Do opisu kierunkowych rozkładów prędkości wykorzystano również rachunek tensorowy, który pozwala na odwzorowanie anizotropii sejsmicznej. Uzyskane maksima prędkości dla fali P pomierzonej za pomocą sejsmiki refrakcyjnej, jak i wartości prędkości fali S uzyskanej metodą MASW pokazują korelację z kierunkami głównych systemów spękań pomierzonych kompasem geologicznym, co pozwala na wykorzystanie wymienionych technik do badania szczelinowatości masywów skalnych.

EN

One of the most characteristic features of rocks is occurrence different kinds and sizes of cracks. These surface discontinuities have an important influence on the physical properties of rocks, especially on seismic wave velocity. The preferred orientation of crack systems involves the anisotropy of seismic wave velocity. It is characterized by a wave velocity that is smaller in the direction perpendicular to the crack plane than in the parallel direction. The presented study was carried out in the Triassic dolomite quarry “Podleśna” located in the South of Poland. The seismic anisotropy of rock mass was measured using the seismic refraction method (RFR) and Multichannel Analysis of Surface Wave (MASW). The research was conducted along oriented seismic profiles (0°, 30°, 60°,90°,120° i 150°) and compared with main crack systems measured on a geological compass. Tensor calculus was also applied to describe the directional distribution of seismic wave velocity. The obtained maximal value of seismic P-wave velocity (RFR) and S-wave velocity (MASW) show very good agreement with the directions of the main crack systems which allow these methods to be used to study of fracturing.

5

Wyznaczanie rozkładu szczelin w formacjach typu shale gas na podstawie azymutalnych pomiarów sejsmicznych

Bartoń R., Wilk A.

Nafta-Gaz

|

2016

|

R. 72, nr 12

1011--1017

PL

W artykule została zaprezentowana metodyka wyznaczania rozkładu szczelin i ich azymutów dla dwóch horyzontów sejsmicznych odpowiadających stropowi ogniwa Jantaru i formacji z Sasina, tj. poziomów zbiornikowych typu shale gas, na podstawie azymutalnych pomiarów sejsmicznych 3D. Fala sejsmiczna propagująca przez ośrodek geologiczny uzyskuje wyższą prędkość, przechodząc wzdłuż systemu spękań, a niższą prostopadle do nich. Wykorzystanie tego zjawiska umożliwia przeprowadzenie analiz zmian amplitud względem różnych kierunków (azymutów) zapisu sejsmicznego, pozwalając na określenie stopnia zmienności parametrów sprężystych w układzie HTI (horizontal transverse isotropy). Wyznaczony w ten sposób stopień zmienności umożliwia określenie wielkości oraz kierunków rozkładu szczelin rozpatrywanego ośrodka geologicznego. Stopień rozpoznania intensywności oraz orientacji kierunków spękań (szczelin) jest szczególnie ważny w projektowaniu otworów poziomych oraz w optymalizacji procesów eksploatacji węglowodorów ze złoża.

EN

This article presents results of a methodology of determining the distribution of fractures and their azimuths for two seismic horizons corresponding to the tops of Jantar member and Sasino formation, i.e. the levels of shale gas type reservoir, based on azimuth 3D seismic data. Seismic wave propagating through the geological medium achieved higher velocity going along the system fracture and a lower perpendicular to them. Use of this phenomenon makes it possible to carry out analyzes of changes in amplitude, with respect to different directions (azimuths) of seismic record, allowing to determine the degree of variability of elastic parameters in a HTI (Horizontal Transverse Isotropy). The specified degree of variation makes it possible, to determine the size and direction of fractures distribution in the geological medium. The degree of the intensity and orientation directions of cracks (fractures), is particularly important in the design of horizontal wells and optimizing the exploitation processes of hydrocarbons from the reservoir.

6

Właściwości zbiornikowe utworów wapienia muszlowego na Niżu Polskim

Gancarz M.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2015

|

T. 31, z. 1

65--79

PL

Utwory wapienia muszlowego (trias środkowy) zajmują ponad 70% obszaru Niżu Polskiego. Reprezentowane są przede wszystkim przez różne odmiany wapieni, dolomitów i margli. Stanowią jeden z mniej rozpoznanych poziomów wodonośnych formacji mezozoicznej na Niżu Polskim, dlatego wzbudzają duże zainteresowanie badawcze m.in. odnośnie do parametrów zbiornikowych. Jednoznaczną ocenę parametrów zbiornikowych, węglanowych utworów wapienia muszlowego, utrudnia obecność złożonej przestrzeni szczelinowej i porowej oraz brak wiedzy na temat szczelinowatości tych utworów. Niemniej jednak na podstawie analizy parametrów porowatości całkowitej i przepuszczalności wskazano rodzaj skały zbiornikowej oraz wytypowano obszar i ogniwo o najkorzystniejszym rozkładzie tych parametrów w utworach wapienia muszlowego. Zmiany własności petrofizycznych utworów wapienia muszlowego zależą przede wszystkim od rodzaju skały zbiornikowej oraz przebiegu stref dyslokacji. Analizując rozkład tych parametrów w obszarze całego zbiornika, widać ich wyraźną dwudzielność. Porowatością do 2% i przepuszczalnością poniżej 1 mD charakteryzują się głównie zbite niespękane wapienie oraz iłowce i margle. W obrębie całej formacji obserwuje się wartości przepuszczalności bliskie zera.Większość badanych prób zawiera się w przedziale przepuszczalności 0–0,1 mD. Najwyższe wartości parametrów petrofizycznych zaobserwowano przede wszystkim w wapieniach piankowych i wapieniach czystych, dolnego wapienia muszlowego, na głębokościach nieprzekraczających 2500 m p.p.t. Maksymalne wartości porowatości całkowitej wapieni wynoszą > 20% przy przepuszczalności dochodzącej do 340 mD. Obszar o najkorzystniejszych wartościach parametrów porowatości całkowitej i przepuszczalności rozciąga się na granicy monokliny przedsudeckiej i niecki łódzkiej, co zostało potwierdzone na podstawie porównania rozkładu parametru porowatości całkowitej z przebiegiem regionalnych stref tektonicznych.

EN

Muschelkalk (Middle Triassic) deposits occupy more than 70% of the Polish Lowlands and consist of mainly limestone, dolomite and marls, among which there could be several lithological types. The Middle Triassic formation is one of the less identified Mesozoic aquifers in the Polish Lowlands, which is why arouse more attention inter alia relating to reservoir parameters. Presence of fissure and pore space in the Muschelkalk deposits and lack of knowledge about their fissuring, makes it difficult to assessment the reservoir properties. However, on the basis of the parameters of the total porosity and permeability indicated the type of reservoir rock and were selected area and member with the best distribution of these parameters in the Muschelkalk formations in the Polish Lowland. Changes in petrophysical properties in the Muschelkalk deposits mainly depend on the type of reservoir rocks and the course of dislocation zones.The didtribution of porosity and permeability around the all reservoir area is clearly bipartition. The lowest porosity below 2% and permeability below 1 mD were observed mainly in compact and unfractured limestones, marls and claystones in all the members and every structural units. The permeability close to zero is observed in all formation. Most of the tested samples have a permeability in the range 0–0,1 mD. The highest values of petrophysical parameters were observed mainly in foam and pure limestone of Lower Muschelkalk in limestone foam series, at depths below 2500 m. The maximum values of the total porosity for limestone are greater than 20% and for permeability are more than 340 mD. The area of the most favorable values of the total porosity and permeability parameters extends to the border of Fore-Sudetic Monocline and Łódź Trough. This was confirmed by comparing the distribution of total porosity with the course of the regional tectonic zones on the Polish Lowlad.

7

Sonda aerometryczna jako narzędzie do badania szczelinowatości górotworu

Nierobisz A.

Przegląd Górniczy

|

2014

|

T. 70, nr 3

65--70

PL

W artykule opisano dotychczasowe doświadczenia w stosowaniu sondy aerometrycznej. Jest to urządzenie do badania szczelinowatości skał zalegających wokół wyrobisk podziemnych. Może być stosowane do: określenia stateczności stropu i ociosów wyrobiska korytarzowego, wyznaczania maksymalnego zasięgu odspojenia dla rozwiniętych metod projektowania systemów obudowy, sprawdzenia skuteczności strzelań wstrząsowych, badania szczelinowatości górotworu wokół tam wentylacyjnych i wodnych, kontroli poziomu szczelinowatości w sąsiedztwie skrzyżowań wyrobisk, określenia stopnia wypełnienia i scalenia gruzowiska zawałowego w badaniach nad rekonsolidacją naturalną. W artykule przedstawiono budowę i zasadę działania urządzenia oraz podano przykład zastosowania.

EN

This paper describes the current experience in the usage of the aerometric probe. It is a device for testing the fracturing of rock masses around underground workings. It can be used to determine the stability of the floor and the side walls of mining excavation, determine the maximum range of rock loosening for the developed methods of the containment systems design, verify the effectiveness of shootings shock, study fracturing of the rock around ventilation and water dams, control the level of fracturing in the roadway crossing, determine the degree of filling and merging of caving debris in the study of natural reconsolidation. This paper presents the structure and operation of the device which is illustrated with an example of its usage.

8

Badania szczelinowatości górotworu wokół otworu odmetanowania na podstawie analizy zapisów z kamery introskopowej

Młynarczuk M., Wierzbicki M.

Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN

|

2012

|

Vol. 14, no. 1-4

45-52

PL

W pracy opisano badania szczelinowatości otworów drenażowych wykonywanych w KWK Zofiówka. Na potrzeby opisywanych prac wykonano specjalistyczną aparaturę pomiarową do ciągłej rejestracji ścian otworów. Aparatura ta bazuje na wykorzystaniu kamery do rejestracji obrazów w podczerwieni. Opracowano metodykę rejestracji filmów wideo z otworów odmetanowania, możliwą do aplikacji w warunkach kopalnianych. Zaproponowano też sposób klasyfikacji szczelinowatości, który może być wykorzystany do ilościowego opisu spękań na bazie obserwacji filmów wideo. Wypracowaną metodykę pomiarową przetestowano w otworze drenażowym w chodniku nadścianowym B-3a w pokładzie 405/1łg kopalni „Zofiówka”.

EN

This paper describes the study of fracturing around the drainage drawhole, performed in the coal mine “Zofiówka”. For the purpose of the work specialized measuring equipment to registering a drawhole side has been done. This apparatus is based on the infrared CCD camera. Methodology of video recording with drainage drawholes was developed. This method was possible to use in mining conditions. A classification of fracturing was proposed. This classification can be used for quantitative description of fracture based on video sequence observation. The proposed methods of measurement and classification were tested in the drainage drawhole in the B-3a gallery of coal seam 405/1łg of the „Zofiówka” coal mine.

9

Szczelinowatość ropogazonośnych piaskowców fliszowych - pomiary i interpretacja wyników

Machowski G.

Prace Naukowe Instytutu Nafty i Gazu

|

2010

|

nr 170 wyd. konferencyjne

121--124

PL

W artykule przedstawiono kryteria i przykłady pomiarów szczelin w odsłonięciach powierzchniowych w celu ilościowej oceny parametrów zbiornikowych szczelinowatych piaskowców ropogazonośnych. Wyniki pomiarów parametrów szczelin wykonanych w obrębie wychodni ropogazonośnych fałdów wykazują, iż podwyższonymi parametrami szczelinowatości cechują się zwięzłe mikroporowe piaskowce inoceramowe (kreda młodsza—paleocen) oraz krośnieńskie (młodszy oligocen).

EN

The paper presents criteria and examples of fracture measurements on surface exposures in order to quantitatively assess reservoir parameters of fractured hydrocarbon-bearing sand- stones. Results of measurements of fracture parameters within outcrops of hydrocarbon-bearing folds point out that increased parameters of fracturing are characteristic for tight microporous Inoceramian Sandstones (Late Cretaceous-Paleocene) and Krosno Sandstones (Late Oilgocene).

10

Przetwarzanie danych sejsmicznych : szczelinowatość, anizotropia - ich obraz, parametry i wizualizacja

Sinoracki A., Orzeszko M., Ząbik G.

Prace Naukowe Instytutu Nafty i Gazu

|

2010

|

nr 170 wyd. konferencyjne

509--514

PL

Wpływ anizotropii, a szczególnie wpływ szczelinowatości na zapis sejsmiczny oraz ekstrakcja z zapisu sejsmicznego informacji o anizotropii były od dawna w obszarze zainteresowania autorów. Podstawowym celem prezentowanego projektu było określenie anizotropii w strefie złoża ropy naftowej, uzyskanie dodatkowych informacji pozwalających wyjaśnić nie do końca zrozumiałą mechanikę złoża, którą próbowano tłumaczyć istnieniem „naturalnej szczelinowatości". Postanowiono wykorzystać istniejące dane sejsmiczne 3D, zarejestrowane w 2001 roku i potwierdzić lub wykluczyć poczynione założenia oraz ewentualnie umożliwić doprojektowanie dodatkowych otworów dla optymalnej eksploatacji złoża. Od materiału sejsmicznego oczekiwano definicji obszarów o podwyższonej szczelinowatości skały zbiornikowej i obszarów braku szczelinowatości (istnienia lub braku anizotropii).

EN

The influence of anisotropy and particularly the influence of fracturing on seismic signal, as well as the extraction of the information about anisotropy from seismic data has been a point of authors' interest for a long time. The main objective of presented project was to describe anisotropy features in a zone of oil deposit and to obtain additional information concerning not entirely understandable deposit mechanics, which was previously referred to as `natural fracturing'. For the purpose of the project, already existing 3D seismic data (acquired in 2001) were used in order to verify previous assumptions and possibly to design additional wells for an optimal resource exploration. The main expectation towards the seismic data was to define zones of increased fracture porosity typical for deposit rock and zones of decreased fracture porosity. Both types of zones were supposed to be flagged by anisotropy fluctuations.

11

Metodyka konstrukcji przestrzennych modeli szczelinowatości poziomów zbiornikowych

Sowiżdżał K., Stadtmüller M.

Prace Naukowe Instytutu Nafty i Gazu

|

2010

|

nr 170 wyd. konferencyjne

105--111

PL

Artykuł przedstawia metodykę konstrukcji modeli szczelinowatości, uwzględniającej przestrzenną orientację szczelin, przetestowaną na przykładzie górnojurajskiego poziomu zbiornikowego. Identyfikacja szczelin oraz interpretacja uwzględniająca kąty i azymuty upadu szczelin została wykonana w oparciu o profilowania CAST. Wyniki tej interpretacji wykorzystano w procesie konstrukcji przestrzennych modeli intensywności zeszczelinowania. Wygenerowano kilkanaście wskaźników szczelinowatości zarówno sejsmicznych jak i geomechanicznych, które przetwarzano za pomocą sieci neuronowych w celu uzyskania pojedynczych meta-atrybutów intensywności zeszczelinowania; wykorzystano je jako dane sterujące przestrzennymi rozkładami intensywności zeszczelinowania. Parametry intensywności zostały wykorzystane w procesie modelowania przestrzennego, nieciągłego systemu szczelin jako dane definiujące gęstość dystrybucji szczelin. Nieciągły system szczelin został poddany parametryzacji w efekcie czego obliczono takie własności jak: przepuszczalności szczelinowe ki, kj, kk, współczynnik sigma oraz porowatość szczelinową. Wyniki tego procesu zostały skalibrowane wynikami interpretacji testów otworowych.

EN

The article presents methodology of fracture modeling, taking into account fractures' spatial orientation that has been used for upper jurassic carbonate reservoir. Fractures have been identified on CAST image logs, and interpreted in terms of their depths, dip angles and dip azimuths and that results were used as hard data for population of intensity property 3D grid together with soft data used in co-kriging of simulation algorithm. Several fracture drivers has been generated, both seismic and geomechanical (structural derivatives such as surface curvature, distance from faults), which was later processed with neural nets to arrive with single meta-attribute of fracture intensity for each fracture set. Intensity properties were used in discrete fracture network modeling process as a parameters defining density of fracture distribution for each set. Discrete fracture network has been up-scaled to fracture properties, such as fracture permeability ki, kj, kk, sigma factor and fracture porosity. Results of DFN up-scaling process was calibrated using well test data.

12

Metodyka konstrukcji przestrzennych modeli szczelinowatości poziomów zbiornikowych

Sowiżdżał K., Stadtmuller M.

Nafta-Gaz

|

2010

|

R. 66, nr 3

159-166

PL

Z uwagi na znaczny udział węglowodorów zakumulowanych w skałach węglanowych, z których większość cechuje się obecnością szczelinowatości, dokładne scharakteryzowanie systemów szczelin i ich wpływu na przepływ mediów złożowych odgrywa istotną rolę w procesie zagospodarowania złóż w węglanowych skałach zbiornikowych. Obecnie dostępne są na rynku pakiety oprogramowania oferujące narzędzie pozwalające charakteryzować szczelinowatość skał zbiornikowych; zarówno w formie przestrzennego modelu nieciągłej sieci szczelin (DFN – Discrete Fracture Network), jak również parametryzacji tego modelu – w postaci przestrzennych modeli przepuszczalności w kierunkach horyzontalnych k(i) i k(j) oraz w kierunku pionowym k(k), a także współczynnika sigma i porowatości szczelinowej, które mogą być wykorzystane jako dane wejściowe w procesie symulacji złóż porowo-szczelinowych, wraz z parametrami charakteryzującymi matrycę skalną. Artykuł przedstawia metodykę konstrukcji modeli szczelinowatości uwzględniającą przestrzenną orientację szczelin, jaka została przetestowana na przykładzie górnojurajskiego poziomu zbiornikowego w zapadlisku przedkarpackim. Identyfikacja szczelin oraz ich interpretacja, uwzględniająca kąty upadu i azymuty upadu poszczególnych szczelin, została wykonana w oparciu o profilowania CAST. Analiza statystyczna wyników interpretacji profilowań CAST pozwoliła na wyróżnienie trzech grup szczelin, ze względu na dominujący azymut ich upadu. Dla każdej z wyróżnionych grup obliczono rozkłady intensywności zeszczelinowania wzdłuż profili analizowanych odwiertów, które w dalszej kolejności uśredniono, w interwałach odpowiadających pionowej rozdzielczości modelu. W konsekwencji wykorzystano je jako dane twarde w procesie konstrukcji przestrzennych modeli intensywności zeszczelinowania dla każdej z wyróżnionych grup szczelin, wraz z danymi sterującymi rozkładem, które zastosowano w co-krigingu algorytmu symulacyjnego. Wygenerowano kilkanaście wskaźników szczelinowatości (fracture drivers); zarówno sejsmicznych, jak i geomechanicznych (pochodnych budowy strukturalnej, takich jak krzywizna powierzchni strukturalnej czy odległość od uskoków), które przetwarzano za pomocą sieci neuronowych w celu uzyskania pojedynczych meta-atrybutów intensywności zeszczelinowania dla każdej z wydzielonych grup szczelin, a następnie wykorzystano jako dane sterujące przestrzennymi rozkładami intensywności zeszczelinowania. Parametry intensywności zostały wykorzystane w procesie modelowania przestrzennego, nieciągłego systemu szczelin, jako dane definiujące gęstość dystrybucji szczelin każdej z grup w obrębie grida 3D. Nieciągły system szczelin został poddany parametryzacji z wykorzystaniem metody Oda; w efekcie obliczono takie własności jak: przepuszczalności systemu szczelin w kierunkach horyzontalnych k(i) i k(j) oraz w kierunku pionowym k(k), współczynnik sigma, a także porowatość szczelinową. Wyniki tego procesu zostały skalibrowane wynikami interpretacji testów otworowych.

EN

Due to the fact that substantial share of hydrocarbons are accumulated in carbonate rocks, most of which were subjected to natural fracturing, accurate characterization of fracture systems and its impact on fluid flow play an important role in carbonate reservoirs development. Presently, there are available software packages that offer tools for characterizing fracture systems in terms of construction discrete fracture networks as well as up-scaling DFN and generating fracture properties, such as k(i), k(j), k(k), sigma factor and fracture porosity, that can be used as an input for dual – porosity reservoirs simulation together with matrix properties. The article presents methodology of fracture modeling, taking into account fractures' spatial orientation that has been used for upper-jurassic carbonate reservoir layer in Carpathian Foredeep. Fractures have been identified from CAST image logs, and interpreted in terms of their depths, dip angles and dip azimuths. Statistical analysis of CAST logs interpretation results enabled distinction of three sets of fractures with respect to their dip azimuth values. For each set of fracture intensity logs have been calculated which was later up-scaled and used as hard data for population of 3D grid together with soft data used in co-kriging of simulation algorithm. Several fracture drivers has been generated, both seismic and geomechanical (structural derivatives such as surface curvature, distance from faults), which was later processed with neural nets to arrive with single meta-attribute of fracture intensity for each fracture set. Intensity properties was used in discrete fracture network modeling process as a parameters defining density of fracture distribution for each set. Discrete fracture network has been up-scaled to fracture properties, such as fracture permeabilities k(i), k(j), k(k}) sigma factor and fracture porosity using simplified Oda method. Results of DFN up-scaling process was calibrated using well test data.

13

Nowe spojrzenie na właściwości zbiornikowe i filtracyjne piaskowców karpackich

Such P., Leśniak G.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2008

|

T. 34, z. 3

423-444

PL

Na podstawie 388 próbek reprezentujących piaskowce karpackie wykonano analizy przepuszczalności intergranularnej, porowatości i przepuszczalności szczelinowej, analizy granulometryczne. Próbki te zostały poddane analizom pod względem procesów diagenetycznych i ich wpływu na właściwości zbiornikowe. Przestrzeń porowa piaskowców karpackich jest wykształcona w procesie przemian diagenetycznych porowatości pierwotnej. Dominującą rolę w jej ewolucji odegrała kompakcja mechaniczna i cementacja. Zaznacza się również wpływ rozpuszczania na rozwój porowatości wtórnej. Przeprowadzone badania rzuciły nowe światło na charakter przestrzeni porowej oraz możliwości filtracyjne karpackich piaskowców o umiarkowanych porowatościach. O ile wartości przepuszczalności intergranularnych są w ogromnej większości niskie lub bardzo niskie, wykluczające w wielu przypadkach potencjalną produkcję z tego typu kolektorów o tyle zasięg i skala zeszczelinowania otwierają nowe możliwości interpretacji parametrów zbiornikowych i filtracyjnych tego typu utworów.

EN

On the base of 388 samples of the Carpathian sandstones analyses of intergranular and fracture permeability and porosity were performed, as well as granulometric analyses and investigations of diagenesis processes. Pore space of these sandstones was created by diagenetic processes. Mechanical compaction and cementation dominates but dissolution played role in creating of secondary porosity. Conducted investigations thrown a new light on filtration properties of moderate porosity sandstones. Intergranular permeability are very low but fracture porosity can reach relatively high values (up to 50 mD) in great part of investigated sandstones. This fact opens new opportunities in exploration of such type of sandstones in the Carpathian flysch.

14

Szczelinowatość masywów skalnych po 30 latach w świetle normy PN-EN ISO14689-1 - badania geotechniczne, rozpoznanie i klasyfikacja skał

Pinińska Joanna

Geologos

|

2007

|

Vol. 11

43--58

PL

W pracy zanalizowano na tle współczesnej wiedzy oraz obecnych, europejskich zapisów normowych, metodykę oceny nieciągłości masywu skalnego opublikowaną przed trzydziestu laty w wydawnictwie „Szczelinowatość masywów skalnych” pod redakcją Jerzego Liszkowskiego oraz Janusza Stochlaka. Retrospekcja zawartych w tym wydawnictwie danych dowiodła, że chociaż w obecnej epoce powszechnego zastosowania technik komputerowych metodyka pomiarowa elementów szczelinowatości, przetwarzanie danych oraz wizualizacja systemów nieciągłości uległy radykalnej zmianie, to jednak idee badawcze zaprezentowane w „Szczelinowatości...” pozostają nadal aktualne, a stworzone przed 30 laty systemy ocen, terminologia i metody badawcze stworzyły podstawy współczesnych standardów.

EN

Paper is an review of the procedure of i fractured rock mass discontinuity identification, on a basis of methodology published 30 years earlier by J. Liszkowski and J. Stochlak (eds) in the book titled „Fractured Rock Massifs” and the recent knowledge and standards. The retrospective analises shows, that the research methods as presented in the book remain actual despite of radical changes of data collection and their processing and visualizing, due to computer technologies. What is more, the 30 years old system of rock assessment, classification terminologies, and rock examination procedures as proposed in the ‘‘Fractured Rock Massifs” remain a foundation of contemporary researches and standards.

15

Metoda obliczania wskaźnika szczelinowatości RQD na podstawie wyników badań wykonanych hydraulicznym penetrometrem otworowym

Nierobisz A., Masny W.

Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko / Główny Instytut Górnictwa

|

2004

|

nr 4

21-34

PL

Podstawową cechą masywu skalnego, odróżniającą go od małych próbek, jest występowanie po-wierzchni nieciągłości i spękań, które powodują jego podzielność na mniejsze bloki. W polskich kopalniach węgla przestrzenną orientację powierzchni spękań określa się najczęściej w formie tak zwanej róży spękań. Oprócz przestrzennej orientacji spękań i szczelin ważna jest ich liczba w stosunku do rozpatrywanej długości, powierzchni czy też objętości masywu skalnego. Jednym z najczęściej stosowanych liniowych wskaźników szczelinowatości, zawartych w zasadach doboru obudowy odrzwiowej wyrobisk korytarzowych kopalń węgla (Rułka K. i inni 2000) oraz w przepisach warunkujących zastosowanie obudowy kotwiowej (Rozporządzenie… 2002), jest wskaźnik podzielności rdzenia RQD (Rock Quality Designation) opracowany przez Deere'a. Praktyka projektowania obudowy kotwiowej ostatnich trzynastu lat wykazała, że uzyskane wartości RQD nie odzwierciedlały warunków in situ. Zauważono, że wartości te w dużym stopniu zależą od techniki wiercenia oraz sposobu transportu rdzenia do laboratorium. Ponadto, zdarzało się, że wykonano bezrdzeniowo otwór do badań penetrometrycznych. W związku z tym zaszła konieczność określania RQD inną metodą. Autorzy na podstawie zależności podanej przez A. Kidybińskiego (Kidybiński A. i inni 1999) zaproponowali metodę określania RQD na podstawie badań penetrometrycznych. W celu określenia zasadności tej metody została przeprowadzona analiza statystyczna. Potwierdziła ona wiarygodność otrzymanych wyników. Stwierdzono, że liczba 29 oznaczeń jest wystarczająca, aby na poziomie istotności = 0,1 i przy dokładności oznaczenia d = 0,1 określić empiryczną zależność między RQD obliczonym na podstawie oględzin rdzenia i metodą penetrometryczną RQD = WdRQDp gdzie Wd - wskaźnik dopasowania należący do przedziału (0,67-1,23), średnia 0,95. Nie ma również podstaw do odrzucenia stwierdzenia, że wyniki badań szczelinowatości uzyskane na podstawie oględzin rdzenia oraz badań penetrometrycznych pochodzą z jednej populacji. Aspektem praktycznym prezentowanej metody jest możliwość określania szczelinowatości górotworu dwoma równoważnymi, niezależnymi metodami. Istnieje tym samym możliwość dokładniejszego projektowania wyrobisk podziemnych. W celu zwiększenia precyzji metody są prowadzone dalsze badania.

EN

Basic feature of rocky massif, distinguishing it from small samples, it is occurrence of surface of uncontinuity and cracks, which cause its divisibility on smallest blocks. In Polish coal mines three-dimensional orientation of cracks surface is defined in the form of so called rose of cracks. Except three-dimensional orientation of uncontinuity and slits is important its number relatively to treat length slots, surface as well as capacity of rocky massif. One of most often linear slit index applicable, included in principles of casings coal corridor selec-tions (Rułka K. and other 2000 ) and in regulations stipulating employment casing (Disposition of Minister of Economy from 28 June 2002), is index of core divisibility RQD (Rock Quality Designa-tion) processed by Deere. It has exerted practice of project design of casing last thirteen years, that obtained values RQD did not mirror conditions in situ. It noticed, that these values depend on technique of drilling and manner of transport of core to laboratory. Besides, it happened, that it execute without - core opening for penetrometrical researches. Thus, necessity has reached of RQD definition by other method. Authors on base of dependence served by A. Kidybiński (Kidybiński A. and other 1999) have suggested method of RQD definition on base of penetrometrical researches. Statistic analysis has been carried for this determination of legitimacy of method. It has confirmed credibility of received result. It ascertain, that number of 29 designations is sufficing, in order to at the level of essentiality = 0.1 and at accuracy of designation d = 0.1 define empirical dependence between RQD calculated behind assistance of survey of core and penetrometrical method RQD = WdRQDp where Wd - fitting index from (0.67-1.23), average 0.95. It does not exist also bases for rejection of affirmation, that results of slitting research on base of survey of core and penetrometrical researches are from one population. Practical aspect of presented method is capability of definition of rock slit by two equivalent, independent methods. It exists same exact project design of underground excavation. Farthest research are led for boost of precision of method.

16

Wpływ diagenezy na porowatość i przepuszczalność piaskowców miocenu w rejonie Tarnogrodu (zapadlisko przedkarpackie)

Maliszewska A., Kozłowska A., Kuberska M.

Prace Instytutu Nafty i Gazu

|

2004

|

nr 130

97--101

PL

Przedstawiono wyniki badań składu mineralnego, porowatości i przepuszczalności piaskowców górnego badenu i sarmatu nawierconych między Biszczą a Suchą Wolą. Niektóre ich warstwy są silnie scementowane kalcytem. Ważną cechą piaskowców jest szczelinowatość. Na kształtowanie się właściwości zbiornikowych piaskowców największy wpływ miały: kompakcja, cementacja, rozpuszczanie diagenetyczne i rozkład miękkich części organizmów.

EN

The results of studies of the mineral composition, porosity and permeability of the Upper Badenian and Sarmatian sandstones drilled between Biszcza and Sucha Wola are presented. Some of their layers are strongly cemented with a calcite. Fracturing is an important feature of the sandstones. The major processes that have had the greatest influence on the formation of the sandstone reservoir properties included: compaction, cementation, diagenetic dissolution and decay of soft parts of the organisms.

17

Pomiarowo-interpretacyjne innowacje w bezpośrednich badaniach szczelinowatości serii ropogazonośnych: w profilach odwiertów i odsłonięć powierzchniowych

Kuśmierek J., Machowski G.

Nafta-Gaz

|

2004

|

R. 60, nr 4

190-201

PL

Wykazano przydatność dwóch prostych przyrządów: przymiaru intersekcyjnego i siatki pomiarowo-obliczeniowej w zastosowaniu do bezpośrednich pomiarów parametrów geometrycznych szczelin w silnie spękanych rdzeniach wiertniczych. Omówiono kryteria, przykłady i zalety zmodyfikowanych rozwiązań metodycznych w zakresie opracowania i syntetyzowania danych pomiarowych w profilach wierceń i odsłonięć powierzchniowych w celu ilościowej oceny parametrów zbiornikowych szczelinowatych serii ropogazonośnych.

EN

Usefulness of two simple devices, namely an intersection gauge and a measuring and computational grid, for direct measurement of geometrical parameters of fractures in intensely fractured cores was proved. The authors discussed criteria, examples and advantages of modified methodological solutions for handling and synthesizing the measurement data in sections of boreholes and surface exposures with the purpose of quantitative estimation of reservoir parameters in fractured oil- and gas- bearing series.

18

Badania szczelinowatości skał w warunkach akwalnych

Kozik W.

Prace Instytutu Górnictwa Naftowego i Gazownictwa

|

2002

|

nr 116 wyd. konferencyjne

277--281

PL

W pracy przedstawiono podstawy teoretyczne, techniką pomiarów, metodyką interpretacji oraz zastosowania metody pola naturalnego do badań szczelinowatości skał w warunkach akwalnych. Opisano aparaturę oraz techniką i metodykę prac polowych. Przedstawiono praktyczny przykład zastosowania metody.

EN

This paper presents theoretical bases, measurement technique, interpretation methods and an application of natural fields to investigations of rock fractures in weter bearing formations. A nature and mechanisms of rock polarization in such formations were considered. A specification of apparatus was given and a technique as well as methodology of fieldwork was presented. There are several practical examples of applying the method presented in this work.

19

Zmienność parametrów filtracyjnych węglanowych skał dewońskich w Górach Świętokrzyskich

Rzonca B., Prażak J.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2002

|

nr 404

233--248

PL

W artykule przedstawiono wyniki prac zmierzających do wyznaczenia regionalnej zmienności parametrów hydrogeologicznych węglanowych skał dewońskich występujących w kilku synklinalnych strukturach w Górach Świętokrzyskich. Parametry hydrauliczne ośrodka skalnego oszacowano poprzez zebranie i powtórne zinterpretowanie dużego, regionalnego zbioru wyników próbnych pompowań 202 studni, z zastosowaniem jednolitej metodyki. Policzono współczynnik filtracji wzorem Girińskiego-Babuszkina. Zastosowano także klasyfikację przewodności warstwy wodonośnej metodą Jetla-Krasnego w modyfikacji S. Staśki, opartą na ocenie jednostkowej wydajności studni. Uzyskane wyniki pokazują bardzo duży stopień zróżnicowania środowiska hydrogeologicznego, charakterystyczny dla ośrodków szczelinowo-krasowych. Poszczególne struktury, a nawet ich części, często znacząco różnią się wielkościami parametrów hydrogeologicznych. Duże zróżnicowanie ma też nierzadko charakter „mozaikowy", gdy dotyczy sąsiadujących ze sobą studni. W artykule wykazano także brak pionowej strefowości parametrów hydrogeologicznych w dewońskich skałach węglanowych regionu świętokrzyskiego. Wyniki pracy wraz z wynikami innych prowadzonych przez autorów badań przyczynią się do dokładniejszego rozpoznania właściwości filtracyjnych wapieni i dolomitów poziomu środkowo- i górnodewońskiego w Górach Świętokrzyskich. Jest to niezmiernie istotne, ponieważ poziom ten stanowi podstawowe źródło zaopatrzenia w wodę w centralnej części województwa świętokrzyskiego, a w części struktur hydrogeologicznych posiada on nawet rangę głównych zbiorników wód podziemnych.

EN

This paper presents the results of demarcating regional variations in hydrogeological parameters of Devonian carbonate formations found in synclinal structures of Świętokrzyskie Mts. in the south of Poland. The hydraulic parameters of the rock environment were estimated by gathering and re-interpreting a large regional collection of pumping test results for 202 wells by applying a uniform methodology. The hydraulic conductivity was calculated using Giriński—Babuszkin's formula. The classification of aquifer transmissivity based on the estimation of the well specific capacity by the Jetel—Krasny method (modified by S. Staśko) was also used. The obtained results show a large degree of differentiation in the hydrogeological environment, which is typical for karst-fissured formations. Individual structures (or even their parts) are characterised by having remarkably differing hydrogeological parameters. In several cases the hydrogeological parameter variability has a mosaic character as far as single wells are concerned. It has been shown that in the Świętokrzyskie Mts. no vertical zonation of hydrogeological parameters in Devonian carbonate formations occurs. This paper and others by the same authors lead to a greater understanding of the filtration parameters in limestone and dolomite formations in the Upper and Middle Devonian of the Świętokrzyskie Mts. This is extremely significant, as this region has become increasingly dependent on wells exploiting the groundwaters of the Devonian aquifer as a source of drinking water.

20

Wyniki badań petrograficznych i własności fizycznych wapienia podstawowego Cechsztynu z monokliny Przedsudeckiej

Heflik W., Natkaniec-Nowak L., Lenk T.

Wiadomości Naftowe i Gazownicze

|

2000

|

R. 3, Nr 1 (21)

11-15