Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Stan wiedzy o budowie geologicznej Karpat zewnętrznych pomiędzy rzekami Białą a Risca – dyskusja

Jankowski L., Kopciowski R., Ryłko W.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2012

|

nr 449

203--216

PL

Opracowanie jest komentarzem odnoszącym się do obecnego stanu wiedzy na temat górotworu Karpat. Wyniki badań pozwalają obecnie na krytyczne podejście do wielu ustalonych wcześniej poglądów na formowanie się górotworu karpackiego, jak też do jego pozycji geotektonicznej. Rozpoznanie następstwa systemów depozycyjnych i etapów deformacji tektonicznych uwidacznia pomyłki w wyróżnianiu kolejnych wydzieleń zarówno facjalnych, jak i tektonicznych. Obszar Karpat zewnętrznych i wewnętrznych ma wspólną historię basenową i tektoniczną. Historia basenowa Karpat to historia nakładania się zmieniających się w czasie i przestrzeni systemów depozycyjnych w zmiennych reżimach tektonicznych: ekstensyjnym i kompresyjnym. Na proces powstawania górotworu składa się szereg etapów deformacji tektonicznych; od pierwotnego etapu „w sekwencji”, poprzez etap deformacji pozasekwencyjnych, aż do etapu ekstensji pokompresyjnej. Istotne znaczenie w procesie formowania górotworu ma grawitacyjne umiejscawianie w strukturach górotworu jego fragmentów, co następowało zarówno na etapie wypełniania basenu, jak też budowania struktur górotworu.

EN

The paper is a comment on current state of knowledge of the Carpathian orogene, concerning particularly the Outer Carpathians. Results of fieldworks allow critical approach to many earlier hypotheses on formation of the Carpathian massif as well as its geotectonic position. New reconnaissance of sequence of the depositional systems and sequence of tectonic deformation stages reveals a lot of mistakes in creation of some Carpathian facial members and so called tectono-facial units. The area of the Outer and Inner Carpathians, has considerably common basinal and tectonic history. Field analysis of geological sequences indicates that history of the Carpathian basin is the history of succeeding, changing in the area and extend, depositional systems. The Carpathian basin evolved in changeable, compressional and extensional tectonic regimes. The creation of the Carpathian orogene consist of many stages of tectonic deformation; “in sequence stage”, out-of-sequence stage and finally posttectonic collapse of orogeny. Process of gravitational emplacement of large elements of the thrust belt in the structure of orogene was very important for creation of the Carpathians. It took place during the stage of basin infilling and during the stage of thrust belt creating.

2

Ewolucja późnoneoproterozoiczno-wczesnokambryjskich ryftowych depocentrów i facji w lubelsko-podlaskim basenie sedymentacyjnym

Pacześna J.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2006

|

T. 186

9--38

PL

W ewolucji późnoneoproterozoiczno-wczesnokambryjskiego basenu lubelsko-podlaskiego wyróżniono siedem depocentrów, sukcesywnie rozwijających się w ryftowej fazie basenu. W początkowym stadium powstały dwa niewielkie depocentra wypełnione osadami dolnego systemu aluwialnego, odpowiadającemu dolnej, klastycznej części formacji sławatyckiej. W depocentrum Rajsk–Skupowo rozwinął się drenaż poprzeczny doliny ryftowej, zasilający stożki aluwialne, które rozbudowywały się u podnóża skarp uskokowych. Depocentrum Terespol–Kaplonosy charakteryzowało się lepiej rozwiniętym drenażem osiowym, reprezentowanym przez piaskodenne rzeki roztokowe. W kolejnym etapie ewolucji fazy synryftowej rozwinęło się rozległe depocentrum Biała Podlaska–Terebiń, wypełnione utworami wulkanicznymi, które reprezentuje górną, efuzywną część formacji sławatyckiej. Po ustaniu procesów magmowych zwiększona subsydencja regionalna spowodowała przesunięcie się frontu procesów ryftowych i ekspansję ku południowemu zachodowi górnego systemu aluwialnego, odnoszącego się do formacji siemiatyckiej. W podlaskiej części basenu rozpoczął się stopniowy zanik depocentrum Iwanki Rohozy–Krzyże i regres górnego systemu aluwialnego. Końcowe etapy ewolucji fazy synryftowej charakteryzowały się znaczącym przyrostem pojemności akomodacyjnej w południowo-wschodniej części basenu. W wyniku tego procesu powstały kolejno dwa depocentra wypełnione utworami brakicznego systemu depozycyjnego, odpowiednio reprezentującego formację białopolską, lubelską i włodawską. Początkowo rozwinęło się depocentrum Białopole–Terebiń, znacząco poszerzające swój zasięg aż do powstania rozległego depocentrum Kaplonosy–Terebiń. Na przełomie ediakaru i kambru w lubelsko-podlaskim basenie wygasła aktywność ryftowa. W centralnej części basenu pojawiło się niewielkie depocentrum Radzyń–Parczew.

EN

Seven depocentres, which successively developed during the rifting phase of the basin evolution, have been recognized within the history of the late Neoproterozoic-early Cambrian Lublin-Podlasie Basin. During the initial stage, two small depocentres developed, filled with deposits of the lower alluvial system which corresponds to the lower, clastic part of the Sławatycze Formation. A transverse drainage system of the rift valley developed within the Rajsk-Skupowo depocentre. It supplied material to the alluvial fans that formed at fault escarpments. The Terespol-Kaplonosy depocentre was characterized by better development of an axial drainage system represented by sand-bed braided rivers. During the next stage of the synrift phase, the extensive Biała Podlaska-Terebiń depocentre developed. It was filled with volcanic deposits which represent the upper, effusive part of the Sławatycze Formation. After cessation of magmatic processes, increased regional subsidence resulted in a change of the position of the front of rifting processes. A south-westward expansion of the upper alluvial system (corresponding to the Siemiatycze Formation) occurred as the consequence of that process. In the Podlasie sector of the basin, the Iwanki Rohozy-Krzyże depocentre gradually died out and regression of the alluvial system began. The final stages of the synrift phase were characterized by a significant increase in accommodation space in the south-eastern part of the basin. The process resulted in the formation of two consecutively developing depocentres with a brackish depositional system representing the Białopole, Lublin and Włodawa formations. The initial Białopole-Terebiń depocentre subsequently expanded to form the vast Kaplonosy-Terebiń depocentre. The rifting activity of the Lublin-Podlasie region came to its end at the Ediacaran/Cambrian transition. The small Radzyń-Parczew depocentre developed in the central part of the basin.

3

Środowiska sedymentacji i rozwój depozycji osadów górnego czerwonego spągowca w rejonie Poznania

Aksamitowska A.

Przegląd Geologiczny

|

2003

|

Vol. 51, nr 2

168-174

PL

W obrębie osadów górnego czerwonego spągowca wydzielono kilkanaście litofacji oraz określono środowiska ich depozycji. Na podstawie przestrzennej analizy powiązanych ze sobą genetycznie litofacji opisano następstwo środowisk sedymentacyjnych w czasie i przestrzeni oraz czynników warunkujących ich rozwój. Było to podstawą do scharakteryzowania systemów depozycyjnych oraz opisu rozwoju sedymentacji górnego czerwonego spągowca na badanym obszarze. Rozpoznano dwa systemy depozycyjne: eoliczny i fluwialny. Ich rozwój i rozprzestrzenienie były kontrolowane przez procesy o charakterze tektonicznym oraz zmiany klimatyczne. Przeprowadzone badania pozwalają na dokładniejsze przeanalizowanie paleogeografii permskiej w trakcie sedymentacji osadów górnego czerwonego spągowca.

EN

Several lithofacies and their sedimentary environments were recognised within Upper Rotliegend deposits. Spatial analysis of genetically related lithofacies, allowed to descrite the sequence of sedimentary environments and factors controlling their evolution. It was the basis to characterise the depositional systems of the Upper Rotliegendes in the eastern Wielkopolska area. Two depositional systems were recognised: aeolian and fluvial. Their evolution was controlled by tectonic and climatic factors. This study permits a refinement ofpaleogeographic interpretation of the Upper Rotliegendes deposits.