PL
 |
EN
Ograniczanie wyników
Czasopisma help
  1. 23 Przemysł Chemiczny
  2. 12 Chemical Engineering and Equipment
  3. 12 Inżynieria i Aparatura Chemiczna
  4. 7 Wiadomości Chemiczne
  5. 5 Tribologia
Więcej...
Autorzy help
  1. 5 Różański J.
  2. 4 Broniarz-Press L.
  3. 4 Mędrzycka K.
  4. 4 Rakowska J.
  5. 4 Twardochleb B.
Więcej...
Lata help
  1. 1 2024
  2. 2 2022
  3. 4 2021
  4. 3 2020
  5. 4 2019
Więcej...
Preferencje help
Polish version English version Język
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 100

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 5 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
Wyszukiwano:
w słowach kluczowych:  surfaktanty
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 5 next fast forward last
1
Content available remote Perfluorowane związki organiczne PFAS - nowe wyzwanie w przygotowaniu wody do spożycia
Włodarczyk-Makuła Maria, Zimoch Izabela
Instal
|
2024
|
nr 1
44--47
PL
Celem pracy była ogólna charakterystyka organicznych mikrozanieczyszczeń z grupy perfluorowanych surfaktantów (PFAS) w kontekście proponowanych zmian w przepisach prawnych dotyczących wody do spożycia. Zmiany te są konieczne ze względu na wpisanie PFAS w Dyrektywie wodnej na listę związków, których kontrola w wodzie do spożycia będzie wymagana i monitorowana. Do grupy PFAS zalicza się kilka tysięcy związków, w strukturze których fluor jest przyłączony zamiast wodoru do łańcucha (prostego lub rozgałęzionego) alifatycznych węglowodorów. Oznaczanie stężeń tych związków w wodzie będzie wyzwaniem dla przedsiębiorstw wodociągowych ze względu na trudności analityczne. Ze względu na występowanie tych związków w wodach powierzchniowych i podziemnych, będących źródłem zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia konieczne będzie wprowadzenie ich do bieżącego monitorowania. Jest to istotne dla zdrowia ludności ze względu na potencjalnie toksyczne oddziaływanie tych związków. W artykule opisano właściwości związków perfluorowanych, oddziaływanie na organizmy, dopuszczalne stężenia PFAS w wodzie do spożycia określone w przypisach prawnych w innych krajach oraz metodykę ich oznaczania.
EN
The aim of the article was a general characterization of organic micropollutants from the group of perfluorinated surfactants (PFAS) in the context of proposed changes in legal regulations regarding drinking water. These changes are necessary due to the inclusion of PFAS in the Water Directive on the list of compounds whose control in drinking water will be required and monitored. The PFAS group includes several thousand compounds in the structure of which fluorine is attached instead of hydrogen to a chain (straight or branched) of aliphatic hydrocarbons. Determining the concentrations of these compounds in water will be a challenge for water supply companies due to analytical difficulties. Due to the presence of these compounds in surface and groundwater, which is the source of drinking water for the population, it will be necessary to include them in ongoing monitoring. This is important for the health of the population due to the potentially toxic effects of these compounds. The article describes the properties of perfluorinated compounds, their impact on organisms, the permissible concentrations of PFAS in drinking water specified in legal regulations in other countries, and the analytical methodology of these compounds.
2
Content available Physicochemical and Tribological Properties of Aqueous Solutions of Hydrolysate and Hydrolysate with Surfactants as Potential Lubricant Bases
Sułek Marian W., Szczerek Marian, Przepiórka Marian
Tribologia
|
2022
|
nr 2
67--78
EN
The study aimed to confirm the hypothesis that aqueous solutions of polymers with surfactants meet the criteria of ecological lubricant bases. An oat hydrolysate was used as the macromolecular substance, and the surfactants were successively: sodium dodecyl sulphate (SDS), Sodium Lauryl Ether Sulfate (SLES), Sodium Lauroyl Sarcosinate (SLS). The research was carried out for two-component solutions (water, hydrolysate) and three-component solutions (water, hydrolysate, surfactant). In order to document this thesis, tribological tests were performed with a constant and increasing load as a function of time. Stationary tests with loads of 2, 3, and 4 kN confirmed the predictions that active substances in two- and three-component solutions create a lubricating film that transfers high loads with relatively low motion and wear resistance. The stability and durability of the lubricating film were confirmed under the conditions of increasing load at a speed of 409 N/s. An approximately 12-fold increase in the seizing load for the hydrolysate solutions in relation to water was found, and the maximum load value for the T02 tester (7200 N) was achieved. The durability of the lubricating film was mainly determined by the adsorption of the hydrolysate, which was confirmed by physicochemical tests.
PL
Celem pracy było potwierdzenie hipotezy, że wodne roztwory polimerów z surfaktantami spełniają kryteria ekologicznych baz substancji smarowych. Jako substancję wielkocząsteczkową zastosowano hydrolizat owsa, a surfaktantami były kolejno: sodium dodecyl sulfate (SDS), Sodium Lauryl Ether Sulfate (SLES), Sodium Lauroyl Sarcosinate (SLS). Badania przeprowadzono dla roztworów dwuskładnikowych (woda, hydrolizat) oraz trójskładnikowych (woda, hydrolizat, surfaktant). Aby udokumentować tę tezę wykonano badania tribologiczne przy stałym i wzrastającym w funkcji czasu obciążeniu. Testy stacjonarne przy obciążeniach 2, 3, 4 kN potwierdziły przewidywania, że substancje ak tywne w roztworach dwu- i trójskładnikowych tworzą film smarowy, który przenosi wysokie obciążenia przy relatywnie niskich oporach ruchu i zużycia. Stabilność i trwałość filmu smarowego została potwierdzona w warunkach wzrostu obciążenia z szybkością 409 N/s. Stwierdzono około 12-krotny wzrost obciążenia zacierającego dla roztworów hydrolizatu względem wody oraz osiągniętą maksymalną dla testera T02 wartości obciążenia (7200 N). O trwałości filmu smarowego zdecydowała głównie adsorpcja hydrolizatu, co zostało potwierdzone badaniami fizykochemicznymi.
3
Content available remote Redukcja oporów przepływu
Malcher Tadeusz
Przemysł Chemiczny
|
2022
|
T. 101, nr 9
714--717
PL
Zjawisko anormalnie zmniejszonych oporów przepływu wywołują substancje powierzchniowo czynne SPC (surfaktanty) oraz polimery o dużej masie cząsteczkowej. Dzięki tym dodatkom można uzyskać znaczne, nawet kilkudziesięcioprocentowe, oszczędności energii niezbędnej do realizacji przepływu. Przejawia się to w zwiększonym natężeniu przepływu płynu, bez zmiany zapotrzebowania na moc.
EN
A review, with 26 refs., of the fundamentals of the phenomenon of abnormally reduced flow resistance caused by the addn. of surfactants or high molecular weight polymers. The practical benefits resulting from the use of the additives were indicated and examples of their applications were presented.
4
Content available Usuwanie jonów chromu z roztworów micelarnych techniką MEUF : badania aktywności powierzchniowej oraz właściwości micelarnych surfaktantów i ich mieszanin
Konopczyńska Beata, Prochaska Krystyna
Wiadomości Chemiczne
|
2021
|
[Z] 75, 9-10
1351--1373
PL
Kluczowe znaczenie przy wyborze rodzaju i stężenia związku powierzchniowo czynnego do usuwania jonów metali z roztworów wodnych techniką ultrafiltracji micelarnej (MEUF, ang. Micellar-Enhanced Ultrafiltration) ma szczegółowa znajomość micelarnych właściwości surfaktantów. Z drugiej strony należy pamiętać, że chcąc opracować proces MEUF przyjazny dla środowiska konieczne jest zastosowanie co najmniej dwóch kryteriów doboru surfaktantu. Użyty w procesie MEUF związek powierzchniowo czynny powinien zapewnić nie tylko uzyskanie wysokiej efektywności usuwania jonów separowanego metalu, ale również powinien charakteryzować się niską toksycznością oraz dużą biodegradowalnością. W pracy przedstawiono wyniki badań właściwości adsorpcyjnych oraz micelarnych dwóch handlowych związków powierzchniowo czynnych (dodecylosiarczanu sodu (SDS) i oksyetylenowanego estru metylowego kwasów oleju rzepakowego (R=C12–C24, n=10) o nazwie handlowej Rofam10 oraz ich nierównomolowej mieszaniny. Omówione w pracy badania dotyczą również oceny skuteczności usuwania jonów Cr+3 z wodnych roztworów czterech różnych soli chromu(III) w obecności: SDS, Rofam10 oraz mieszaniny SDS+Rofam10. Wykazano, że w układzie micelarnym zawierającym mieszaninę SDS+Rofam10 można uzyskać retencję Cr(III) bliską 100%, większą niż w układzie MEUF zawierającym jedynie anionowo czynny surfaktant SDS. Ponadto uzyskane wyniki pokazały, że zaledwie nieznaczny dodatek biodegradowalnego surfaktanta pochodzenia naturalnego Rofam10 do anionowego zpcz SDS pozwala istotnie zmniejszyć sumaryczną zawartość surfaktantu w badanym układzie MEUF.
5
Content available Ruch pęcherzyka w cieczach i fizykochemiczna metoda detekcji zanieczyszczeń powierzchniowo-aktywnych w wodzie
Zawała Jan, Kosior Dominik, Małysa kazimierz
Wiadomości Chemiczne
|
2021
|
[Z] 75, 9-10
1317--1342
EN
Motion of gas bubbles in aqueous phase (either clean water or solutions of surface-active substances) is a phenomenon of great practical importance. Gas/liquid contacting is one of the most common operations in the chemical and petrochemical industry and mineral processing In particular in mineral industry, for all kind of flotation processes it is the main act responsible for the success of the entire technology As a result, properties of the liquid/gas interfaces are considered as a one of the most important parameters, determining the outcome of industrial applications and engineering processes. These properties can be modified by surfactants which adsorption (molecules accumulation) at the interfaces leads to the decrease in the interfacial tension and modification of the hydrodynamic boundary conditions. Description of a single bubble motion in wide range of flow magnitude (Reynolds numbers) is not trivial and many attempts have been undertaken to quantify a bubble behavior in liquids. This paper presents a short overview of the current “state of arts” on physics of the bubble motion in liquids and the elaborated models, describing motion of the bubble formed in liquid phase. The comparison of the theoretical models predictions with the available experimental data is presented. It is shown, moreover, that the bubble velocity can be used as a very sensitive tool for detection of organic contaminations in environmental water samples.
6
Content available Procesy filtracyjne wspomagane micelami : przegląd stosowanych surfaktant
Bryjak Marek
Wiadomości Chemiczne
|
2021
|
[Z] 75, 9-10
1343--1349
EN
The short review describes typical surfactants used for micelle enhanced ultrafiltration (MEUF). Concerning the kind of pollutant that has to be removed from aqueous solutions, different surface-active species can be applied. However, to get the efficient separation two bodies have to be selected: a specific surfactant and an ultrafiltration membrane. Each procedure has its own rules to be fulfilled.
7
Content available remote Otrzymywanie innowacyjnych polimerowych środków powierzchniowo czynnych
Biniecka Paulina, Pieńkowska Marta
Przemysł Chemiczny
|
2021
|
T. 100, nr 7
668--671
PL
Otrzymano 9 związków powierzchniowo czynnych w reakcji transestryfikacji tereftalanu 2-etyloheksylu z poliglikolem etylenowym i w następczych reakcjach estryfikacji kwasów tłuszczowych (oleinowy, stearynowy i walerianowy) 2-etyloheksanolem, prowadzonych w obecności katalizatorów metaloorganicznych. Oznaczono ich właściwości fizykochemiczne i powierzchniowo czynne (napięcie powierzchniowe, lepkość, pH, zwilżalność, rozpuszczalność w wodzie, współczynnik HLB, wskaźnik trwałości piany oraz punkt zmętnienia). Otrzymane surfaktanty charakteryzowały się współczynnikiem HLB w zakresie 11-16, co świadczyło o ich hydrofilowym charakterze, wszystkie były dobrymi emulgatorami typu O/W i środkami piorącymi.
EN
Nine surfactants were obtained by transesterification of 1,4-(BuEtCCH₂OCO)₂C₆H₄ with polyethylene glycol and subsequent esterification reactions of fatty acids (oleic, stearic or valeric) with BuEtCCH₂OH, carried out in the presence of organometallic catalysts. Their phys.-chem. and surface active properties (surface tension, viscosity, pH, wettability, water solubility, HLB coeff., foam durability index and cloud point) were detd. The surfactants showed the HLB coeff. in the range of 11-16, which proved their hydrophilic nature. They were all good oil/water emulsifiers and washing agents.
8
Content available The Effect of Surfactants with Steric Hindrance on the Physicochemical and Tribological Properties of Metalworking Fluids
Sułek Marian Włodzimierz, Przepiórka Jacek, Kulczycki Andrzej, Hreczuch Wiesław
Tribologia
|
2020
|
nr 2
75--84
PL
W poprzednich pracach postulowano zastosowanie roztworów surfaktantów jako oryginalne rozwiązanie przy formułowaniu składu MWF. Negatywną cechą niektórych z tych cieczy była nadmierna pianotwórczość, której zmniejszenie przez wprowadzenie hydrofobowych inhibitorów piany, było ograniczone. Dlatego też zaplanowano syntezę nowych, oksyalkilenowanych pochodnych alkoholu 2-etyloheksylowego i sulfobursztynianu otrzymanego z tego rodzaju alkoholu. Ze względu na zawadę sferyczną związki te charakteryzują się niską pianotwórczością. Wodne roztwory tych surfaktantów poddano badaniom fizykochemicznym i tribologicznym.
EN
n earlier studies, it has been postulated that solutions of surfactants should be used as an original solution for formulation of Metal Working Fluids (MWF) compositions. The negative feature of some of the fluids was their excessive foamability whose reduction, by introducing hydrophobic foam inhibitors, was limited. Therefore, a synthesis of new oxyalkylated derivatives of 2-ethylhexyl alcohol and sulfosuccinate obtained from this alcohol was planned. Due to steric hindrance, these compounds exhibit low foamability. Aqueous solutions of these surfactants were subjected to physicochemical and tribological tests.
9
Content available Separation and concentration of cationic surfactant solutions with the use of ceramic modules
Klimonda Aleksandra, Kowalska Izabela
Environment Protection Engineering
|
2020
|
Vol. 46, nr 2
41--51
EN
This paper presents the findings of experimental research on employing ultrafiltration and microfiltration ceramic modules (150 kDa, 0.14 μm, 0.45 μm) for removal and concentration of the cationic surfactant Tequat LC90i (TEAQ) from water solutions. The filtration tests were performed at a semi-pilot installation in a crossflow regime. The feed solution parameters (surfactant concentration, pH of the treated solution, the presence of inorganic salt), and process conditions (transmembrane pressure and linear velocity) on the membrane filtration efficiency were evaluated. In all tests, very satisfactory TEAQ retention coefficients (in the range of 70–95) have been achieved. However, surfactant fouling occurred resulting in deterioration of the permeability of the modules. Modules characterized by the pore sizes greater than the size of surfactant particles (i.e., 0.45 μm modules) proved to be the most fouling resistant ones. It was also proven that process performance at high linear flow velocity can efficiently reduce the intensity of membrane pore blocking.
10
Content available Badanie właściwości smarnościowych mineralnego oleju bazowego zawierającego nanocząstki heksagonalnego azotku boru i ocena wpływu surfaktantów na ich sedymentację
Chodkiewicz Arkadiusz, Kałdoński Tadeusz
Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej
|
2020
|
Vol. 69, nr 4
15--41
PL
W artykule przedstawiono wyniki badań właściwości smarnościowych mineralnego oleju bazowego SN150 zawierającego heksagonalny azotek boru (h-BN) o różnej granulacji. Zastosowano azotek boru o rozdrobnieniu cząstek poniżej 100 nm i drugi o rozdrobnieniu poniżej 25 μm. Badania smarnościowe przeprowadzono na aparacie czterokulowym. Metodykę tych badań określono na podstawie dokumentu normatywnego PN-EN ISO 20623:2018-02, który zawiera następujące parametry charakteryzujące smarność: najniższe obciążenie zacierające ISL [N], obciążenie zespawania WL [N], wskaźnik zużycia pod obciążeniem LWI [N], średnią średnicę śladu zużycia MWSD [mm] uzyskaną w długotrwałej próbie zużywania pod określonym obciążeniem. Wykonano również krzywą zużycie — obciążenie, tj. zależność średniej średnicy śladu zużycia od obciążenia. Przeprowadzono także badania sprawdzające wpływ wybranych środków powierzchniowo czynnych na przebieg procesu sedymentacji heksagonalnego azotku boru w mineralnym oleju bazowym SN150. Na podstawie przeprowadzonych badań oraz ich analizy stwierdzono, że heksagonalny azotek boru pozytywnie wpływa na właściwości smarnościowe oleju bazowego; lepsze wyniki uzyskano dla nanoazotku boru o rozdrobnieniu poniżej 100 nm. Ustalono także, że problem sedymentacji cząstek stałych heksagonalnego azotku boru rozwiązuje dodatek dyspergatora w postaci imidu kwasu bursztynowego.
EN
The article presents the results of tests on the lubricity properties of SN150 base oil containing hexagonal boron nitride (h-BN) of different granulation. The boron nitride with a particle size below 100 nm and the second one with a particle size below 25 μm were used. The lubricity tests were carried out on a four-ball apparatus. The methodology of these tests was determined on the basis of the normative document PN-EN ISO 20623: 2018-02, which contains the following parameters characterising the lubricity: initial seizure load ISL [N], weld load WL [N], load-wear index LWI [N], mean wear scar diameter MWSD [mm] obtained in a long duration wear test under a specified load; wear-load curve, i.e., the dependence of the mean wear scar diameter on the load, was also performed. Tests were also carried out to check the influence of selected surfactants on the sedimentation process of hexagonal boron nitride in the SN150 mineral base oil. Based on the conducted research and their analysis, it was found that hexagonal boron nitride has a positive effect on the lubricating properties of the base oil; better results were obtained for the boron nano-nitride with a particle size below 100 nm. It was also found that the problem of sedimentation of the solid particles of hexagonal boron nitride was solved by the addition of succinimide dispersant.
11
Content available remote Obniżenie potencjału drażniącego szamponów do włosów poprzez zastosowanie nowych surfaktantów o charakterze zwitterjonowym
Zięba Małgorzata, Seweryn Artur, Klimaszewska Emilia, Wieczorek Daria
Przemysł Chemiczny
|
2019
|
T. 98, nr 4
581--585
PL
Przedstawiono możliwość zastosowania 4 nowych surfaktantów (N-tetradecylo-N-propylomorfolino-3-sulfonian, N-tetradecylo-N-butylomorfolino-4-sulfonian, N-tetradecylo-N,N-dimetylo-3-amonio-1-propanosulfonian, N-tetradecylo-N,N-dimetylo-4-amonio-1-butanosulfonian) w charakterze składników prototypu szamponu (w stężeniu 2%). Zastosowano jako bazę receptury mieszaninę 3 innych surfaktantów, w skład której wchodziły sole sodowe: siarczanu alkoholu laurylowego, siarczanu etoksylowanego alkoholu laurylowego oraz dietanoloamid kwasów tłuszczowych z oleju kokosowego, we wszystkich prototypach szamponów w stężeniu masowym odpowiednio 5,4%, 3,3% i 2,0%. W celu porównania właściwości drażniących szampon referencyjny oparty był na tej bazie z dodatkiem kokoamidopropylobetainy. Wyznaczając wartości liczby zeinowej badanych szamponów oraz wartości pH mieszanin szamponów w obecności albuminy wołowej (stosowanej jako wyznacznik właściwości drażniących), wykazano, że prototypy szamponów były delikatniejsze w oddziaływaniu na skórę w porównaniu z szamponem referencyjnym.
EN
Four new surfactants (N-tetradecyl-N-propylomorpholine-3-sulfonate, N-tetradecyl-N-butylomorpholine-4-sulfonate, N-tetradecyl-N,N-dimethyl-3-amonio-1-propanesulfonate, N-tetradecyl-N,N-dimethyl-4-amonio-1-butanesulfonate) were used (2% by mass) as components of prototype shampoos. In addn., a mixture of 3 other surfactants (base), which included Na salts of lauryl alc. sulfate, ethoxylated lauryl alc. sulfate and diethanoloamide of fatty acids from coconut oil was used in all prototype shampoos in mass concns. of 5.4%, 3.3% and 2.0% by mass, resp. Moreover, a reference shampoo was made based on cocoamidopropyl betaine to compare irritant properties of the tested shampoos. Values of zein no. of the tested shampoos as well as pH values of shampoo mixts. with bovine serum albumin (used as measure of irritant properties) showed that prototype shampoos were more gently affected on a skin as compared to the ref. shampoo.
12
Quality of hair shampoos differing in the type of basic surfaktant
Kwaśniewska Dobrawa, Wieczorek Daria, Staszak Katarzyna, Woszczek Michalina
Problemy Jakości
|
2019
|
R. 51, nr 5
21--24
EN
Shampoos are one of the most important segments of the cosmetics market. Their basic task is to clean the hair and scalp from dust, sebum, microorganisms. Therefore the consumer first of all expects the shampoo to have good washing properties. In consumer choices, foam-forming properties and viscosity are not unmistakable. All this meant that the aim of this work was to determine the surface activity, foaming properties and viscosity of several shampoos available in the Polish market. The analysis included shampoos with “classic composition” and shampoos containing ingredients of natural origin. Critical micelle concentration was determined by measurements of the surface tension by tensiometer using the du Noüy method. In turn, the wetting properties evaluated on the basis of the contact angle. Both the size of the contact angle and the CMC value indicate that shampoos containing ingredients of natural origin can compete in quality with classic shampoos.
PL
Szampony stanowią jeden z ważniejszych segmentów rynku kosmetyków. Ich podstawowym zadaniem jest oczyszczanie włosów i skóry głowy z kurzu, sebum, mikroorganizmów, dlatego też konsument przede wszystkim oczekuje, aby szampon wykazywał dobre właściwości myjące. W wyborach konsumenckich nie bez znaczenia są także właściwości pianotwórcze oraz lepkość produktu. Celem niniejszej pracy jest ocena aktywności powierzchniowej, właściwości pianotwórczych oraz lepkość kilku szamponów dostępnych na polskim rynku. Analizie poddano szampony o „klasycznym składzie” oraz szampony zawierające składniki pochodzenia naturalnego. Krytyczne stężenie micelizacji wyznaczono, dokonując pomiarów napięcia powierzchniowego za pomocą tensjometru, wykorzystując metodę du Noüy. Z kolei właściwości zwilżające oceniono na podstawie wartości kąta zwilżania. Zarówno wielkość kąta zwilżania, jak i wartość CMC wskazują, że szampony zawierające składniki naturalnego pochodzenia mogą konkurować pod względem jakości z klasycznymi szamponami.
13
Content available Zastosowanie spektometrii UV-Vis do oznaczania surfaktantów anionowych
Hernet Julia, Czyżewska Magda, Kilimnik Sebastian
Postępy w Inżynierii Mechanicznej
|
2019
|
nr 14(7)
105--113
PL
W dzisiejszych czasach dążenia do życia bardziej ekologicznego bardzo ważnym aspektem jest kontrolowanie szkodliwego wpływu związków chemicznych na nasz ekosystem. Surfaktanty to grupa związków, która jest stosowana bardzo powszechnie w wielu gałęziach przemysłu, dziedzinach życia codziennego, a także w badaniach laboratoryjnych. Mają jednak negatywny wpływ na środowisko naturalne, dlatego nadal trwają badania nad tymi związkami. W artykule przedstawiono zagadnienia dotyczące zastosowania metod spektroskopii do oznaczania surfaktantów anionowych, wykorzystywanych zarówno w przemyśle maszynowym, samochodowym i elektronicznym, jak i przy produkcji artykułów spożywczych, kosmetycznych i włókienniczych.
EN
Nowadays striving for a greener life is a very important aspect of controlling the harmful effects of chemical compounds on our ecosystem. Surfactants are a group of compounds that is widely used in many areas of daily life and laboratory tests. In contrast to their wide spectrum of applications, their negative impact on the environment stands, which is why research on these compounds is still ongoing. The article presents issues related to the use of spectroscopy methods for the determination of anionic surfactants, which are widely used both in the machinery, automotive and electronics industries, as well as in the production of food, cosmetics and textile.
14
Content available Korelacja skuteczności usuwania osadu za pomocą cieczy na osnowie jonowych (anionowych) i niejonowych SPCz
Kremieniewski Marcin
Nafta-Gaz
|
2019
|
R. 75, nr 3
167--177
PL
Poprawa oczyszczenia przestrzeni pierścieniowej otworu wiertniczego przed zabiegiem cementowania jest bardzo rozbudowanym zagadnieniem. Związane jest to z faktem, że na odpowiednie usunięcie osadu filtracyjnego wpływa wiele czynników, począwszy od technicznych i technologicznych, poprzez hydraulikę i mechanikę płynów, a skończywszy na chemicznych zmianach zachodzących w układach stosowanych cieczy przemywających. Skuteczne oczyszczenie kolumny rur okładzinowych oraz formacji skalnej wpływa na ograniczenie lub wyeliminowanie migracji bądź ekshalacji gazu na kontakcie płaszcza cementowego z elementami przylegającymi (formacja skalna lub rura okładzinowa). Dodatkowo oczyszczenie przestrzeni pierścieniowej przyczynia się do dokładnego związania płaszcza cementowego z powierzchniami styku, co pozwala zminimalizować działanie środowiska korozyjnego na kolumnę rur okładzinowych w czasie wieloletniej eksploatacji odwiertu. W celu uzyskania wymaganego usunięcia osadu płuczkowego podczas przygotowywania otworu do cementowania stosuje się ciecze przemywające na bazie różnych środków. Są to zazwyczaj środki powierzchniowo czynne, które pozwalają na zdyspergowanie pozostałości osadu płuczkowego i jednocześnie nawilżenie powierzchni przestrzeni pierścieniowej, co jest korzystne podczas hydratacji wtłaczanego w kolejnym etapie prac zaczynu cementowego. Problematyka doskonalenia usuwania osadu płuczkowego wiąże się z koniecznością opracowywania nowych cieczy przemywających. W tym celu badaniom poddawane są różnego rodzaju środki charakteryzujące się zróżnicowaną budową i mechanizmem działania. W celu uzyskania wymaganych rezultatów działania cieczy przemywającej należy prowadzić szereg prac badawczych, a na podstawie porównań i analizy uzyskanych rezultatów staje się możliwe otrzymanie wymaganego efektu. W niniejszej publikacji przedstawiono badania efektywności usuwania osadu płuczkowego za pomocą cieczy przemywających sporządzonych na osnowie środków o anionowej oraz niejonowej budowie. Następnie przeprowadzono analizę korelacyjną w celu przedstawienia zależności efektywności usuwania osadu od rodzaju stosowanych środków. Przeprowadzona analiza pozwala na wytypowanie grupy środków charakteryzujących się korzystniejszym działaniem oraz określenie wpływu budowy środka powierzchniowo czynnego na skuteczność jego działania. Podczas realizacji prac badawczych wykonane zostały testy dla różnych stężeń środków anionowych oraz środków niejonowych. Badania skuteczności działania cieczy przemywających przeprowadzono w oparciu o pomiar stopnia usunięcia osadu płuczkowego z powierzchni rotora wiskozymetru obrotowego. Podczas prowadzenia badań zastosowano zakres koncentracji środków powierzchniowo czynnych w przedziale od 0,1% do 10%.
EN
Improving the cleaning of the annular space sealing before cementing is a very complex issue. This is due to the fact that the appropriate removal of filtering sludge is influenced by many factors ranging from technical and technological, through hydraulics and fluid mechanics, and ending with chemical changes occurring in the systems of used washing liquids. Effective cleaning of the drill pipes and rock formation reduces or eliminates migration or exhalation of gas on the contact of the cement with adjoining elements (rock formation or casing). In addition, the cleaning of the annular space contributes to the precise bonding of the cement with the contact surfaces, which minimizes the corrosive environment’s impact on the column of casing pipes during long-term exploitation of the well. In order to obtain the required removal of the mud sludge during the preparation of the cementing, washing liquids based on various means are used. These are usually surfactants that allow to disperse the residue of the sludge and simultaneously moisturize the surface of the annular space, which is beneficial during the hydration of the cement slurry pressed in the next stage. The problem of improving the removal of mud sludge involves the need to develop new washing liquids. To this end, various types of measures characterized by diversified structure and mechanism of action are subjected to research. In order to obtain the required results of the action of the washing liquid, a number of research works should be carried out, and based on comparisons and analysis of the results obtained, it becomes possible to obtain the required effect. This publication presents studies on the effectiveness of removing mud sludge with the use of washing liquids prepared on the basis of anionic agents and non-ionic construction. Then a correlation analysis was carried out in order to present the dependence of the efficiency of sludge removal on the type of measures used. The conducted analysis allows to select a group of agents characterized by a more beneficial effect, and to determine the impact of the surfactant structure on its effectiveness. During the research work, tests were carried out for various concentrations of anionic agents and non-ionic agents. The tests of the effectiveness of the washing liquids were carried out based on the measurement of the degree of removal of the sludge from the rotor surface of the viscometer. During the tests, the concentration range of surfactants used was in the range of 0.1% to 10%.
15
Content available Krytyczne stężenie micelarne i metody jego wyznaczania
Piotrowska-Kirschling A., Drzeżdżon J., Chmurzyński L., Jacewicz D.
Wiadomości Chemiczne
|
2018
|
[Z] 72, 11-12
815--828
EN
Surfactants are substances, which have surface activity in aqueous solutions [1–3]. By adsorbing on the surface (boundary of phase separation) of the system, they change the surfactant properties of the liquid. Surfactants consist of a hydrophobic part (non-polar, called “tail”) and a hydrophilic part (polar, called “head”) [1–3]. The overall structure of the surfactant molecule is shown in Figure 1. In aqueous solution after exceeding one critical micellar concentration of the CMC surfatant (Critical Micelle Concentration), the surfactant molecules aggregate to form micelles [1–5]. Knowledge of CMC values and the micelle formation in solution, it determines the properties of surfactants and their subsequent use in the chemical industry. Surfactants are used in the chemical industry, inter alia, for the production of many detergents, cosmetics, paints, dyes, agrochemicals, pharmaceuticals, food or oil [2, 3].
16
Content available Oczyszczanie ścieków pralniczych w różnych konfiguracjach zaawansowanych procesów utlenienia
Kudlek E.
Proceedings of ECOpole
|
2018
|
Vol. 12, No. 2
523--529
PL
Ścieki przemysłowe stanowią poważne zagrożenie środowiskowe ze względu na ich niejednokrotnie wysokotoksyczny charakter. Skład tego typu strumieni wodnych zależy ściśle od gałęzi przemysłu, w której są wytwarzane, oraz od procesów ich przetwarzania i magazynowania. Jedną z powszechnie stosowanych metod unieszkodliwiania ścieków przemysłowych jest ich rozcieńczanie i odprowadzanie do kanalizacji bytowo-gospodarczej, co nie rozwiązuje problemu znacznych ładunków substancji organicznych i nieorganicznych trafiających na konwencjonalne układy oczyszczania oparte głównie o metody osadu czynnego. Poważny problem stanowią między innymi ścieki pralnicze, które w swoim składzie zawierają znaczne stężenia anionowych, kationowych i niejonowych surfaktantów. W pracy oceniono efektywność rozkładu substancji organicznych oraz niejonowych surfaktantów w różnych konfiguracjach zaawansowanych procesów utlenienia, tj. UV, UV/H2O2, UV/O3 oraz UV/TiO2. Ścieki przed procesem fotochemicznym poddano filtracji na filtrach (0,45 nm) z włókien szklanych. Wykazano, że wraz ze wzrostem czasu prowadzenia procesów obniża się stężenie ogólnego węgla organicznego (OWO). Najwyższą efektywność usuwania niejonowych surfaktantów obserwowano dla procesu UV/TiO2. Prowadzenie procesu w obecności cząsteczek TiO2 wymaga wprowadzenia dodatkowego etapu oczyszczania w celu separacji katalizatora od mieszaniny poreakcyjnej, co nie jest konieczne w przypadku pozostałych konfiguracji opartych o promieniowania UV.
EN
Due to their often high toxicity character, industrial wastewaters are hazardous to the environment. The composition of these type of water streams strictly depends on both their processing, their storage and the industry sector, in which they are produced. One of the commonly used industrial wastewater treatment methods is their dilution and discharging into sewerage system. It does not solve the problem of significant loads of organic and inorganic substances reaching conventional wastewater treatment systems, which are mainly based on activated sludge methods. Laundry wastewater is one of the most problematic water streams, as they contains significant concentrations of anionic, cationic and nonionic surfactants. In this paper the efficiency of the decomposition of organic substances and nonionic surfactants in various configurations of advanced oxidation processes, i.e. UV, UV/H2O2, UV/O3 and UV/TiO2 was evaluated. Before the implementation of the photochemical processes the wastewater was filtered on glass fiber filters (0.45 nm). It has been shown, that the concentration of total organic carbon (TOC) decreases with the increase in the process time. The highest removal efficiency of nonionic surfactants was observed for the UV/TiO2 process. The process conducted in the presence of TiO2 particles requires the implementation of an additional treatment step to separate the catalyst from the postreaction mixture. It is not necessary for other UV-based configurations.
17
Poprawa oczyszczenia przestrzeni pierścieniowej otworu wiertniczego przed zabiegiem cementowania
Kremieniewski M., Kędzierski M., Rzepka M., Kremieniewski M.
Prace Naukowe Instytutu Nafty i Gazu
|
2018
|
nr 220
1--171
PL
Podczas realizacji prac związanych z uszczelnieniem kolumny rur okładzinowych jednym z najistotniejszych aspektów jest zapewnienie szczelności w przestrzeni pierścieniowej pomiędzy kolumnami rur oraz poza nimi. Niezachowanie tego warunku może skutkować poważnymi konsekwencjami począwszy od wzrostu ciśnienia w górnej części otworu, a skończywszy na migracji bądź ekshalacji gazu. W celu wyeliminowania takich niepożądanych zjawisk należy uszczelnić kolumnę rur okładzinowych tłocząc zaczyn cementowy. Jednak na odpowiednie uszczelnienie przestrzeni pierścieniowej składa się również przygotowanie otworu do cementowania poprzez dokładnie jego oczyszczenie. W tym celu następuje przetłoczenie cieczy przemywającej, a następnie płuczka wypierana jest przez ciecz buforową i zaczyn cementowy. Odpowiednie przygotowanie przestrzeni pierścieniowej przyczynia się do znacznej poprawy uszczelnienia i umożliwia wyeliminować powstawanie mikroprzepływów gazu na kontakcie płaszcza cementowego z powierzchnią przewiercanej wcześniej formacji skalnej oraz powierzchnią zapuszczanej rury okładzinowej. W książce przedstawione zostały mechanizmy przepływu cieczy w przestrzeni pierścieniowej otworu wiertniczego oraz omówiono zagadnienia dotyczące działania środków przemywających na poprawę efektywności oczyszczenia przestrzeni pierścieniowej przed zabiegiem cementowania. Opisana została innowacyjna metodyka badań efektywności usuwania osadu płuczkowego. Zaprezentowano również nowe, skonstruowane w INiG – PIB urządzenie (symulator przepływu cieczy wiertniczych), które pozwalało na realizację prac badawczych w zakresie skuteczności działania cieczy przemywających. Omówiono wyniki badań wpływu czasu kontaktu oraz prędkości przepływu cieczy przemywającej na skuteczność usuwania osadu płuczkowego z formacji skalnej oraz z powierzchni rur okładzinowych. Przedstawiono również badania nad opracowaniem nowych cieczy przemywających oraz hybrydowej cieczy przemywającej, która wykazywała dwufunkcyjny charakter usuwania osadu (chemiczny oraz mechaniczny). Omawiana problematyka realizowanych prac badawczych w znacznym stopniu przyczynia się do poprawy oczyszczenia przestrzeni pierścieniowej otworu wiertniczego przed zabiegiem cementowania, a tym samym do ograniczenia migracji i ekshalacji gazu w otworach wiertniczych.
EN
During the implementation of works related to the sealing of the casing string, one of the most important aspects is to ensure tightness in the annular space between the casing and beyond. Failure to comply with this condition may result in serious consequences, ranging from pressure increase in the upper part of the hole, to migration or gas exhalation. In order to eliminate such undesirable phenomena, the casing column should be sealed by pumping the cement slurry. However, the proper sealing of the annular space also consists in preparing the borehole for the cementing operations by thoroughly cleaning it. For this purpose, a preflush fluid is pumped into the hole, and the drilling mud is displaced by a spacer fluid and cement slurry. Appropriate preparation of the annular space contributes to a significant improvement of the sealing and allows to eliminate the formation of gas microflows on the contact of the cement sheath with the surface of the previously drilled rock formation and the surface of the casing string. This book presents the mechanisms forming the liquid flow in the annular space of the borehole and discusses the issues concerning the action of washing agents to improve the efficiency of cleaning the annular space before the cementing operations. It presents an innovative methodology for the effectiveness of removal of mud cake. It also presents, a new device (a simulator of the flow of drilling fluids), constructed in The Oil and Gas Institute – National Research Institute, which allowed to carry out research work in the field of the effectiveness of washing fluids. The results of the influence of contact time and flow rate of the preflush fluid on the efficiency of removing the mud cake from the rock formation and the surface of the casings were discussed. Also presented are Laboratory tests on the development of a new types of washing fluids and a hybrid preflush fluid, which showed a dual-purpose character of filter cake removal (chemical and mechanical). The discussed issues of conducted research work significantly contribute to the improvement of the purification of the annular space of the borehole before cementing operations, and thus to the reduction of gas migration and exhalation in wellbores.
18
Content available Ocena skuteczności oczyszczania kolumny rur okładzinowych przed cementowaniem na podstawie badań przy użyciu wiskozymetru obrotowego
Kremieniewski M.
Nafta-Gaz
|
2018
|
R. 74, nr 9
676--683
PL
Zapewnienie odpowiedniej szczelności otworu wiertniczego i wyeliminowanie niekontrolowanych przepływów gazu polega w głównej mierze na uszczelnieniu kolumny rur okładzinowych poprzez wypełnienie przestrzeni pierścieniowej bądź pozarurowej zaczynem cementowym. Takie działanie dodatkowo stabilizuje kolumnę rur poprzez zespolenie jej w dolnej części ze ścianą otworu, a w górnej części z poprzednią kolumną rur o większej średnicy [6, 10, 11]. Tłoczony przez przestrzeń pierścieniową zaczyn cementowy wypiera płuczkę, jednakże nie jest on w stanie dostatecznie dobrze usunąć pozostałości po niej. Warunkiem dobrego uszczelnienia zaczynem cementowym, który po związaniu ma uniemożliwić przepływ gazu, jest wcześniejsze dokładne oczyszczenie przestrzeni pierścieniowej z osadu płuczkowego poprzez przetłoczenie cieczy przemywającej. Usunięcie osadu płuczkowego zarówno z powierzchni formacji skalnej, jak i rur okładzinowych wpływa na poprawę uszczelnienia oraz umożliwia wyeliminowanie niepożądanego zjawiska migracji gazu na kontakcie płaszcza cementowego z rurą okładzinową oraz formacją skalną [2, 4, 21, 24]. Problem poprawy szczelności otworów wiertniczych przyczynił się do poszerzenia kierunku badań nad odpowiednim przygotowaniem przestrzeni pierścieniowej przed cementowaniem. W tym celu prowadzone są badania nad usunięciem osadu płuczkowego, zarówno z formacji skalnej, jak i z powierzchni rur okładzinowych. Odpowiednio dobrana ciecz przemywająca powinna wykazywać skuteczność pod względem usuwania osadu z powierzchni skały oraz z powierzchni rury. Jednak w celu osiągnięcia wymaganych rezultatów każdą powierzchnię (rury okładzinowe, formacja skalna) należy rozpatrywać indywidualnie [5, 8, 9]. Dlatego też w niniejszej publikacji omówiona została metodyka badań usuwania osadu poprzez wykorzystanie wiskozymetru obrotowego oraz skuteczność usuwania osadu płuczkowego z powierzchni kolumny rur okładzinowych. Przeprowadzenie badań przy użyciu wiskozymetru obrotowego podyktowane było tym, że niemal każde laboratorium zaczynów cementowych posiada na wyposażeniu tego rodzaju urządzenie. W trakcie badań wykonano testy dla różnych środków, których dobór, zarówno ilościowy, jak i jakościowy, umożliwiał poprawienie efektywności usuwania osadu płuczkowego. Badania skuteczności usuwania osadu prowadzone były na podstawie porównania uzyskanych wyników w stosunku do próbki wzorcowej, którą było usunięcie osadu przy użyciu wody. Analiza uzyskanych wyników badań umożliwiła wytypowanie cieczy o najlepszej efektywności oczyszczania powierzchni kolumny rur okładzinowych z wytworzonego osadu płuczkowego.
EN
Ensuring proper sealing-off of the borehole and elimination of uncontrolled flows of gas, mainly consists in sealing the casing string by filling the annular space with cement slurry. Such action additionally stabilizes the casing string by binding it in the lower part of the casings with the borehole wall, and in the upper part with the previous casings of larger diameter. During the pumping of cement slurry, drilling mud is removed form annular space, but it is not always possible to sufficiently remove residues from the mud. In order to properly seal the borehole with cement slurry, which after binding is designed to prevent the flow of gas, it is necessary to thoroughly clean the annular space from mud cake by pumping the preflush fluid. The removal of the filter cake from the rock formation and casing string improves the sealing and eliminates the possibility of undesirable gas migration at the contact of the cement sheath with the casing string and rock formation. The problem of improving the sealing of boreholes has contributed to extend the research on the appropriate preparation of the annular space before cementation. For this purpose, laboratory tests have been carried out on the removal of mud cake from the rock formation and the surface of the casing string. Properly selected preflush fluid should be effective in removing filter cake from the surface of the rock and from the surface of the casing. However, in order to achieve the required results, each surface (casing string, rock formation) should be considered individually. Therefore, this paper discusses the methodology of mud cake removal by using a rotational viscometer and efficiency of removing the mud cake from the surface of the casing string. Conducting the research using a rotational viscometer was dictated by the fact, that almost every cement slurry laboratory, has this type of equipment. During the research, tests were carried out for various agents, the selection of which, both quantitatively and qualitatively enabled the improvement of the removal efficiency of the mud cake. The filter cake removal effectiveness tests were based on a comparison of the obtained results with the reference sample, which was the removal of the mud cake using water. Based on the analysis of the obtained results, the wash fluids with the best efficiency of cleaning the surface of casing string from the mud cake was selected.
19
Content available Hybrydowa ciecz przemywająca do oczyszczania przestrzeni pierścieniowej otworu wiertniczego
Kremieniewski M., Rzepka M.
Nafta-Gaz
|
2018
|
R. 74, nr 5
372--379
PL
Zapewnienie szczelności w przestrzeni pierścieniowej pomiędzy kolumnami rur oraz poza nimi odgrywa główną rolę w wyeliminowaniu niekontrolowanych przepływów mediów złożowych. Aby osiągnąć taki efekt należy zapuszczoną kolumnę rur okładzinowych uszczelnić, poprzez wtłoczenie w przestrzeń pierścieniową lub pozarurową zaczynu cementowego. Podczas tłoczenia zaczynu cementowego z przestrzeni pierścieniowej usuwa się płuczkę wiertniczą. Nie zawsze jednak zaczyn cementowy ma możliwość efektywnego usunięcia pozostałości po płuczce. Żeby zabezpieczyć otwór przed ewentualnym przepływem gazu po zacementowaniu, niezbędne jest dokładne oczyszczenie przestrzeni pierścieniowej z osadu płuczkowego, poprzez przetłoczenie odpowiedniej cieczy przemywającej, a następnie całkowite wyparcie płuczki przez ciecz buforową i zaczyn cementowy. Zachowanie tych warunków oraz uzyskanie odpowiednio oczyszczonej przestrzeni pierścieniowej przed zabiegiem cementowania, pozwala uzyskać wymagane uszczelnienie i w pewnym stopniu zminimalizować możliwość zachodzenia niepożądanego zjawiska migracji gazu, na kontakcie płaszcza cementowego z powierzchniami na styku rury okładzinowej i formacji skalnej. Analizując problem poprawy oczyszczenia przestrzeni pierścieniowej, przeprowadzone zostały badania laboratoryjne nad opracowaniem nowego rodzaju hybrydowej cieczy przemywającej umożliwiającej zwiększenie efektywności usuwania osadu. Działanie cieczy hybrydowej polega zarówno na chemicznym, jak i mechanicznym usuwaniu pozostałości osadu płuczkowego. Podczas realizacji pracy badaniom poddano grupę środków oraz domieszek różnych frakcji stałych, których odpowiedni dobór ilościowy i jakościowy umożliwił zaprojektowanie hybrydowej cieczy przemywającej o bardzo dobrych parametrach oczyszczających. Przeprowadzone zostały badania efektywności usuwania osadu płuczkowego w symulatorze przepływu cieczy wiertniczych. Na podstawie uzyskanych wyników badań stwierdzono, że zarówno działanie środków powierzchniowo czynnych oraz dodatku drobnoziarnistych dodatków ściernych, a także ich odpowiednia koncentracja, przyczyniają się do poprawy efektywności usuwania pozostawionego na powierzchni skały osadu płuczkowego. Badania nad opracowaniem hybrydowej cieczy przemywającej i efektywności jej działania przeprowadzone zostały na podstawie pomiaru przyczepności stwardniałego zaczynu cementowego do formacji skalnej, z której usuwano wytworzony wcześniej osad płuczkowy. Na podstawie analizy uzyskanych wyników oraz ich korelacji z próbkami wzorcowymi, stwierdzono znaczną poprawę efektywności usuwania osadu płuczkowego.
EN
Ensuring sealing-off in the annular space between casing string and beyond, plays an important role in eliminating uncontrolled flows of gaseous media. In order to achieve this effect, it is necessary to seal the casing column by the pumping of the cement slurry, into the annular space. During the pumping of the cement slurry from the annular space, the drilling mud is removed. However, it is not always possible to use cement slurry to effectively remove the remains of the mud. To eliminate the possibility of gas flow after cementing, it is necessary to thoroughly clean the annular space of the mud cake by pumping the preflush fluid, and then completely removing the mud by spacer fluid and cement slurry. Fulfilling these conditions and obtaining a properly cleaned annular space prior to cementation can help to improve the sealing and to some extent eliminate the possibility of undesirable gas migration at the point of contact of the cement sheath with the contact surfaces casing string and rock formation. Analyzing the problem of improving the cleaning of the annular space, laboratory tests have been carried out to develop a new type of hybrid preflush fluid that allows to increase the efficiency of filter cake removal. The hybrid fluid is relies on both chemical and mechanical removal of the residual mud cake. During the research, a group of agents and admixtures of various solid fractions were investigated, the appropriate quantitative and qualitative selection of which made it possible to design a hybrid washing fluid with very good purifying parameters. Tests on the efficiency of removing the filter cake in a drilling fluid flow simulator, was carried out. On the basis of the obtained test results, it was found that both surfactants and fine abrasive additives, as well as their appropriate concentration contributes to the improvement of removal efficiency of the mud cake on the surface of the rock. Research on the development of a hybrid washing fluid and effectiveness of its actions were conducted by determining the adhesion of the cement sheath to the rock formation, from which the previously produced filter cake was removed. Based on the analysis of the obtained results and their correlation to the standard samples, a significant improvement in the efficiency of removal of the mud cake was found.
20
Content available Wpływ morfologii powierzchni liści pszenicy na czas rozprzestrzeniania się i czas parowania roztworu nawozu ZnIDHA
Januszkiewicz K., Mrozek-Niećko A., Różański J.
Inżynieria i Aparatura Chemiczna
|
2018
|
Nr 3
61--62
PL
Przedstawiono wpływ morfologii powierzchni liści pszenicy na kierunek rozprzestrzenianie się i czas parowania roztworu ZnIDHA z dodatkiem mieszaniny alkilopoliglukozydu i oksyetylatu alkoholu tłuszczowego. Z przeprowadzonych badań wynika, że obecność głębokich bruzd wzdłuż nerwu głównego wywołuje efekt kapilarny podczas rozprzestrzeniania się roztworu nawozu z dodatkiem surfaktantów. Wykazano również, że ze wzrostem stężenia mieszaniny surfaktantów skraca się czas parowania wody z roztworu ZnIDHA i zwiększa powierzchni pokrycia liści nawozem.
EN
The paper presents the effect of wheat leaf surface morphology on the spread direction and evaporation time of ZnIDHA fertilizer solution with the addition of alkylpolyglucoside and fatty alcohol ethoxylate mixture. The research shows that the presence of deep grooves along the main vein causes a capillary effect during the spreading of fertilizer solution with the addition of surfactants. It was also shown that the increase of surfactant mixture concentration caused the reduction of time of water evaporation from ZnIDHA solution and the increase of leaf coverage area.
first rewind previous Strona / 5 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.