Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Activity of 222Rn in tap water in Kielce county

Metryka-Telka Monika, Styś-Maniara Marta, Dołhańczuk-Śródka Agnieszka

Structure and Environment

|

2022

|

Vol. 14, no. 2

55--62

EN

Radon is known as a radioactive element that dissolves easily in water. It is worth mentioning that it is available in all possible reservoirs. Its concentration cannot be measured directly but only from the emitted radiation. Investigations of 222Rn activity in water in the Kielce district were subjected to three selected water intakes: Bolechowice, Kołomań and Wola Kopcowa. This type of research was conducted for the first time in the discussed area. The results were analyzed in detail in terms of acceptable concentrations. Next, it was determined whether the geological location of the intakes in question may have an impact on the amount of radon present in water from the water supply network.

PL

Radon znany jest jako pierwiastek promieniotwórczy, który łatwo rozpuszcza się w wodzie. Warto zaznaczyć, że dostępny jest we wszystkich możliwych zbiornikach. Jego stężenia nie da się zmierzyć bezpośrednio, a jedynie na podstawie emitowanego promieniowania. Badaniom aktywności 222Rn w wodzie w powiecie kieleckim zostały poddane trzy wybrane ujęcia wód wodociągowych: Bolechowice, Kołomań oraz Wola Kopcowa. Tego typu badania prowadzone są po raz pierwszy na omawianym terenie. Wyniki zostały poddane szczegółowej analizie, m.in. pod kątem dopuszczalnych stężeń. Następnie ustalono, czy położenie geologiczne omawianych ujęć może mieć wpływ na ilość pojawiającego się w wodach sieci wodociągowych radonu.

2

Influence of the geology of coal deposits on their extraction and urbanistic development: a case study of Petřvald (Czech part of the Upper Silesian Basin)

Sivek Martin, Jirásek Jakub

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2020

|

T. 36, z. 2

21--40

EN

Petřvald is a typical mining town in the Czech part of the Upper Silesian Basin. Since the Petřvald sub-basin is limited by significant tectonic structures, its development was to a great extent independent from other areas of the basin and can serve as an example of the influence of the geological structure on the development of mining and residential communities. In the first phase of mining development (ca 1830 to 1844) first claims begin to occur in the area. Thick coal seams were available in shallow depths. Due to missing railway connection, the demand for coal was not very large and the village economy was focused on agriculture. In the second phase (1844 to 1871), the first underground mines start to operate in the area. They were situated in favorable areas with thin overburden. Also, the connection to the railway improved the sale opportunities and a significant share of the local population worked in the mines. The third phase of mining (1871 to 1963) brought still increasing demand for coal, which resulted in establishing new coal mines in geologically less favorable areas (thicker overburden, water-bearing horizons). From the 1930s to the end of the 1950s the extraction peaked, which coincided with the urbanistic and cultural climax. New housing was provided for miners and their families by the companies. The final stage of mining development (1963 to 1998) is connected with the steady decline of production and phase-out of mining. The reason was a lack of economically recoverable coal reserves connected to unfavorable geological conditions. We conclude that the results of studies concerning specific geological parameters of coal deposits can be used for more detailed analyses regarding the development of urbanism, or to explain its causes.

PL

Petřvald jest typowym miastem górniczym w czeskiej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Ponieważ subzagłębie Petřvald jest ograniczone znacznymi strukturami tektonicznymi, jego rozwój był w dużej mierze niezależny od innych obszarów subzagłębia i może służyć jako przykład wpływu struktury geologicznej na rozwój wspólnot górniczych i mieszkalnych. W pierwszej fazie rozwoju górnictwa (ok. 1830–1844) w okolicy zaczynają pojawiać się pierwsze roszczenia. Grube pokłady węgla były dostępne na płytkich głębokościach. Z powodu braku połączenia kolejowego zapotrzebowanie na węgiel nie było bardzo duże, a gospodarka wsi koncentrowała się na rolnictwie. W drugiej fazie (1844–1871) pierwsze podziemne kopalnie zaczęły działać na tym obszarze. Umieszczono je w sprzyjających obszarach z cienkim nadkładem. Połączenie z koleją poprawiło także możliwości sprzedaży i warunki życia znacznej części miejscowej ludności pracującej w kopalniach. Trzecia faza wydobycia (1871–1961) przyniosła wciąż rosnące zapotrzebowanie na węgiel, co zaowocowało utworzeniem nowych kopalń węgla na obszarach mniej korzystnych geologicznie (grubszy nadkład, poziomy wodonośne). Od lat trzydziestych do końca lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku wydobycie osiągnęło szczyt, co zbiegło się w czasie z punktem kulminacyjnym urbanistyki i kultury. Firmy zapewniły nowe mieszkania dla górników i ich rodzin. Ostatni etap rozwoju górnictwa (1961–1998) związany jest ze stałym spadkiem produkcji i likwidacją wydobycia. Przyczyną był brak ekonomicznie wydobywalnych zasobów węgla związanych z niekorzystnymi warunkami geologicznymi. Stwierdzamy, że wyniki badań dotyczące konkretnych parametrów geologicznych złóż węgla można wykorzystać do bardziej szczegółowych analiz dotyczących rozwoju urbanistyki.

3

Uwagi o stanie dna Przekopu Wisły

Rudowski S., Lisimenka A., Kałas M., Wróblewski R., Sitkiewicz P.

Gospodarka Wodna

|

2017

|

Nr 2

58--61

PL

Przedstawiono wyniki najnowszych badań mających na celu dokładne określenie obecnego stanu dna kanału ujściowego Wisły (Przekopu Wisły) na odcinku od portu w Świbnie do falochronów w ujściu do Zatoki Gdańskiej. Wykorzystano nowoczesne, bezinwazyjne techniki pomiarowe, m.in. z zastosowaniem echosondy wielowiązkowej i parametrycznego profilomierza osadów. Uzyskano szczegółowe dane o morfologii dna i strukturze geologicznej osadów. Wykazano, że kanał ujściowy Wisły może nie spełnić w wystarczającym stopniu warunków do swobodnego spływu wód w wypadku dużych wezbrań, a szczególnie w sytuacji intensywnego spływu lodów dryfowych.

EN

The article presents the results of the most recent research aiming at precise determination of the current state of the Vistula estuary channel (the Vistula Cutting) in the section between the harbor in Świbno and the jetties in the Gulf of Gdansk estuary. The research used state-of-the-art, non-invasive measurement techniques, including multi-beam echo sounder and parametric deposits profile gauge. It allowed gathering detailed data on the bottom morphology and geological structure of the deposits. The article proves that the Vistula estuary channel may not sufficiently meet the conditions for free water runoff in the event of large high waters, in particular in the situation of intensive drift ice.

4

Wpływ geologii terenu na zawartość radonu w wodzie

Kruszelnicka I., Ginter-Kramarczyk D., Kiersnowska Z.

Technologia Wody

|

2016

|

Nr 6 (50)

29--35

PL

Znaczącym składnikiem negatywnie wpływającym na zdrowie ludzi w budynkach mieszkalnych, w miejscach pracy czy w wodzie pitnej jest narażenie radiacyjne spowodowane ekspozycją na naturalne izotopy promieniotwórcze poprzez krótkożyciowe produkty rozpadu radonu. Zgodnie z raportem Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki za rok 2015, ocenia się, że w Polsce narażenie od naturalnych źródeł promieniowania wynosi 73,6% całkowitego narażenia, z czego aż połowa stanowi dawkę pochodzącą od radonu i produktów jego rozpadu. Czyli, z rocznej średniej dawki efektywnej, stanowiącej 3,31 mSv, aż 1,2 mSv pochodzi od radonu. W artykule omówiono wpływ czynników geologicznych na ilość powstającego gazu radonowego w wybranych regionach Polski, metody pomiarowe radonu i monitoring jakości wody do spożycia.

EN

A significant component of the negative impact on human health in residential buildings, in lile workplace or in I he drinking water is the risk of radiation caused by exposure in natural radioactive isotopes by the shortlived decay product of 'radon. According to the report, the President of I he National Atomic Energy Agency for the year 2015 in Poland it is estimated that exposure to natural sources constitutes 73.6% of the total radiation exposure, from which half is coming from radon and radon decay products. That is, with the annual average dose effective such as 3.31 mSv to 1.2 mSv is coming from radon. The article discusses the effect of geological factors on the amount of produced radon gas formed in selected regions Polish, radon measurement methods and monitoring the quality of water for human consumption.

5

Koncepcja rozwoju cyfrowego modelowania budowy geologicznej Polski

Jarosiński M., Papiernik B., Szynkaruk E.

Przegląd Geologiczny

|

2014

|

Vol. 62, nr 12

801--805

PL

[...]prezentacja zaawansowania i metod konstrukcji oraz ocena efektywnooeci (stopieñ wykorzystania i koszty) wytworzenia cyfrowych modeli budowy geologicznej. Przyczyniło się to do głębszego, praktycznego wglądu w tę dziedzinę działań europejskich służb geologicznych na etapie, kiedy w Polsce jesteśmy jeszcze przed zasadniczymi decyzjami dotyczącymi inwestycji w rozwój takich modeli w skali kraju. Po dwóch latach od tego spotkania zainicjowane zostały istotne działania w celu realizacji programu cyfryzacji budowy geologicznej Polski. Rozwój cyfrowej kartografii wgłębnej, sformułowany w strategii Głębokich Badań Geologicznych na lata 2008–2015, ogłoszonej przez Ministerstwo Środowiska (Jarosiński & Warias, 2008) przewiduje, że „Poziom rozwoju technologii komputerowej oraz rynek odbiorców, uzasadnia konieczność rozwinięcia tych działań modeli cyfrowych] na dużą skalę.[...]

6

Inner thermal resonance in thermoelastic geological structures

Auriault J.-L.

Acta Geophysica

|

2014

|

Vol. 62, no. 5

993--1004

EN

When investigating heterogeneous media such as composite materials or geological structures, it is convenient to replace them by macroscopic equivalent media, which simplifies computations a lot. In the paper, we look for the equivalent macroscopic model for describing seismic wave propagation and transient heat transfers in thermoelastic periodic geological structures made of rock or soil. We follow the route described in Auriault (2012), to investigating thermoelastic composite media. We use the method of multi-scale asymptotic expansions. By estimating the dimensionless numbers in the momentum and energy balances, we show that an equivalent macroscopic model exists for descri-ing seismic waves at very low frequencies only. The model then shows a damping which is due to thermal resonance at the heterogeneity scale. At higher frequencies, such an equivalent macroscopic model does not exist. Macroscopic models for describing transient heat transfers do not exist.

7

Geologiczne i geochemiczne aspekty chłonności otworów wykorzystywanych do zatłaczania wód złożowych

Lewkiewicz-Małysa A., Winid B.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2011

|

Tom 13

1985-1999

PL

Najbardziej efektywną metodą unieszkodliwiania wód złożowych jest ich zatłaczanie do głębokich struktur geologicznych. Ekonomicznie uzasadnione jest wykorzystanie do tego celu istniejących już otworów. Składowanie odpadów w górotworze regulują trzy podstawowe ustawy: Prawo ochrony środowiska (Dz. U. nr 62 poz. 627 z dnia 27.04.2001 wraz z późniejszymi zmianami, Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 27 poz. 96 z 4.02.1994 wraz z późniejszymi zmianami głównie zawartymi w ustawie (Dz. U. nr 90 poz. 758 z dnia 22.04.2005) oraz ustawa o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. nr 173 poz. 1807 i Dz. U. nr 281 poz.2777 z dnia 2.07.2004). Struktury geologiczne, do których możliwe jest zatłaczanie wód złożowych muszą spełniać odpowiednie warunki. Dotyczy to zarówno parametrów warstwy chłonnej takich jak: porowatość szczelinowatość, przewodność (przepuszczalność absolutna) jak i jej przestrzennej struktury. Zatłaczanie wód złożowych do górotworu powinno odbywać się w warunkach maksymalnej ochrony aktywnej biosfery i wód podziemnych. Odwiert przeznaczony do zatłaczania wód złożowych do górotworu musi spełniać: kryteria ekologiczne, geologiczne i techniczne.

EN

The most efficient way of neutralizing formation waters is injecting them to deep geological structures. Geological structures that are suitable for injection with formation waters must meet conditions that assure environmental protection and waters storage properties. The suitable capacity of the injection layer is related to its porosities, fissuring, effective permeability and to spatial structure of the geological layer. Factors determining the capacity of injection wells used for underground storage are discussed in the article. Geological conditions which meet the environmental requirements for using the formation for an injection well are also discussed. Processes taking place during injection of reservoir water are determined by a number of physical and chemical factors. Injection of reservoir waste water to the rock mass disturbs the existing balance there. The contact between injected water and the rock mass may trigger out dissolving some minerals of the rock matrix and precipitation of minerals from the injected medium. The study was focused on reservoir waste water accompanying natural gas exploitation. The possible precipitation of minerals was inves-tigated with the use of a hydrogeochemical model and software PHREEQC. The modeling revealed that the reservoir water was oversaturated with: arago-nite, calcite, dolomite, rhodochrosite, siderite; close to saturation with: anhy-drite and gypsum. Accordingly, if these minerals occurred in absorptive strata, they would not dissolve, though they could precipitate. The geochemical bal-ance was investigated for various pH. By lowering the pH value decreases the value of the SI but only at lower pH values below 5.5 the water water gets un-dersaturated with carbonate minerals, which will not precipitate. This can be interpreted as a lack of colmatation threat on the part of carbonate minerals.

8

The possibilities of underground CO2 storage in the Zaosie Anticline

Marek S., Dziewińska L., Tarkowski R.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2011

|

T. 27, z. 4

89-107

EN

The Zaosie Anticline is located not far from Łódź and Bełchatów. It is one of the most interesting geological structures for underground CO2 storage in Poland and thus it requires a detailed study. The paper presents the geological characteristics of the Zaosie Anticline against the background of the geological structure of the region as well as the potential aquifers for CO2 storage, including their suitability for CO2 storage. The Zaosie Anticline was examined by seismic profiles and four deep boreholes. The following formations suitable for underground CO2 storage were analysed: Lower Jurassic Borucice and Komorowo formations and Lower Triassic Baltic Formation. The primary aquifer for CO2 storage in the Zaosie Anticline is the Baltic Formation of Scythian age. The secondary aquifer is the Upper Pliensbachian Komorowo Formation. The primary Lower Triassic aquifer was surveyed by three deep boreholes. Its volumetric storage capacity is approximately 340 million tons, and the TDS content in the formation water reaches 250g/dcm3. The aquifer is sealed directly by a thick series of clay-carbonate evaporite rocks and a thick packet of Middle and Upper Triassic and Jurassic deposits. Its disadvantage is a considerable depth to this level, which affects the petrophysical characteristics of reservoir rocks. The secondary aquifer, the Komorowo Formation, shows better petrophysical parameters of rocks in terms of CO2 storage, the depth to the aquifer is adequate, but its disadvantage is a low content of TDS in the formation water and the likelihood of contact with surface waters. The Borucice Formation aquifer is not recommended for CO2 storage because it occurs at a small depth and possibly contacts with meteoric waters. The Zaosie structure is of interest to the Bełchatów Power Station. Relatively near the structure (up to 50 km) are also the Dalkia Łódź ZEC SA plants, and the following plants are located a little further (up to 100 km): KCW Warta SA, Kozienice Power Plant SA, ZE PAK SA (Power Plant Group Company, Adamów), Vattenfall Heat Poland SA - (Siekierki and Żeran in Warsaw) and LaFarge Cement Poland SA (Małogoszcz).

PL

Antyklina Zaosia znajduje się w bliskiej odległości od Łodzi i Bełchatowa i jest jedną z bardziej interesujących struktur geologicznych do składowania CO2 w Polsce, dlatego też dokonano szczegółowego jej opracowania. Przedstawiono charakterystykę geologiczną antykliny Zaosia na tle budowy geologicznej regionu, szczegółową budowę geologiczną, charakterystykę potencjalnych poziomów do składowania CO2 oraz przydatność rozważanych poziomów zbiornikowych do podziemnego składowania dwutlenku węgla. Antyklina Zaosia została rozpoznana profilami sejsmicznymi i czterema głębokimi otworami wiertniczymi. Do składowania CO2 przeanalizowano poziomy zbiornikowe: dolnojurajskie (formacja borucicka i formacja komorowska) oraz dolnotriasowy (formacja Bałtycka). Pierwszoplanowym poziomem zbiornikowym dla składowania CO2 w antyklinie Zaosia jest poziom formacji bałtyckiej scytyku, natomiast drugoplanowym poziomem zbiornikowym jest poziom formacji komorowskiej górnego pliensbachu. Pierwszoplanowy dolnotriasowy poziom zbiornikowy został rozpoznany trzema głębokimi otworami, jego wolumetryczna pojemność składowania wynosi około 340 mln ton, a mineralizacja wód złożowych osiąga 250 g/dcm3. Jest on uszczelniony bezpośrednio grubym kompleksem skał ilasto-wapnisto-ewaporytowych oraz miąższym pakietem skał triasu środkowego i górnego oraz jury. Jego mankamentem jest znaczna głębokość, co wpływa ujemnie na cechy petrofizyczne skał zbiornikowych. Drugoplanowy poziom zbiornikowy formacji komorowskiej posiada lepsze parametry petrofizyczne skał pod kątem składowania CO2, ma odpowiednią głębokość zalegania, a jego mankamentem jest mała mineralizacja wód złożowych i prawdopodobieństwo kontaktu z wodami powierzchniowymi. Poziom zbiornikowy formacji borucickiej nie jest rekomendowany do składowania CO2 z uwagi na jego małą głębokość i możliwy kontakt z wodami infiltracyjnymi. Struktura Zaosia stanowi przedmiot zainteresowania Elektrowni w Bełchatowie. W bliskiej odległości (do 50 km) od niej znajdują się zakłady Dalkia Łódź ZEC SA, a w nieco dalszej (do 100 km): KCW Warta SA, Elektrownia Kozienice SA, Zespół Elektrowni PAK SA (Adamów), Vattenfall Heat Poland SA - (Siekierki i Żerań w Warszawie), LaFarge Cement Poland SA (Małogoszcz).

9

Charakterystyka geologiczna antykliny Kamionek (niecka płocka) -potencjalne składowisko CO2

Marek S., Dziewińska L., Tarkowski R.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2011

|

T. 27, z. 2

17-31

PL

Przedstawiono położenie, budowę geologiczną i charakterystykę struktury Kamionek pod kątem podziemnego składowania dwutlenku węgla. Leży ona na terenie niecki płockiej, w SW części bloku Płońska i jest ona przykładem rowu synsedymentacyjnego o założeniach wczesno- i środkowojurajskich. Została rozpoznana półszczegółowym zdjęciem sejsmiki refleksyjnej oraz trzema głębokimi otworami wiertniczymi (Kamionki 1, Kamionki 2 i Kamionki IG-3). Przyjmując umownie zarys antykliny wyznaczony izohipsą stropu jury dolnej, jej długość wynosi około 15 km, szerokość około 5 km i powierzchnia około 75 km2. Dane geologiczne, sejsmiczne i złożowe pozwalają stwierdzić, że struktura ta dobrze spełnia warunki stawiane miejscom podziemnego składowania dwutlenku węgla. Pierwszoplanowym poziomem zbiornikowym dla podziemnego składowania CO2 są utwory formacji mogileńskiej barremu-albu środkowego, o śmiąższości średnio 170 metrów, średnim udziale piaskowców 85%, porowatości około 20%, przepuszczalności powyżej 100 mD sięgającej do 2000 mD. Serię uszczelniającą stanowią margle, wapienie, opoki i kreda pisząca kredy górnej o miąższości około 1000 metrów. Drugoplanowym poziomem zbiornikowym są osady formacji borucickiej toarsu górnego. Struktura Kamionek jest jedną z dziewięciu struktur wytypowanych w utworach mezozoiku niecki płockiej do podziemnego składowania dwutlenku węgla. Znajduje się w niewielkiej odległości od dużego emitenta CO2 - PKN ORLEN SA (Płock), natomiast w odległości od 50-100 km znajdują się kolejni duzi emitenci (Vettenfall Heat Poland SA - Żerań, Soda Polska Ciech Sp. z o.o. - Janikowo i Inowrocław oraz Dalkia Łódź ZEC SA) mogący być zainteresowani geologicznym unieszkodliwianiem dwutlenku węgla.

EN

The location, geological structure and characteristics of the Kamionki Anticline is presented in terms of possibility of underground CO2 storage. It is situated in the Płock Trough, in the SW part of the Płońsk Block, and represents a synsedimentary graben originated in the Early and Middle Jurassic. It has been explored by a semi-detailed reflection seismic survey and three deep boreholes (Kamionki 1, Kamionki 2 and Kamionki IG-3). Assuming that the anticline is conventionally outlined by a contour line of the top of the Lower Jurassic, its length is about 15 km, width is about 5 km and the area reaches approximately 75 km2. Geological, seismic and reservoir property data allow concluding that this structure is suitable for underground carbon dioxide storage. The primary reservoir level for underground CO2 storage is represented by Barremianmiddle Albian deposits of the Mogilno Formation with an average thickness of 170 metres, containing on the average 85% of sandstones, and showing porosity of about 20% and permeability above 100 mD up to 2000 mD. The sealing series is composed of Upper Cretaceous marls, limestones and chalk reaching the thickness of about 1000 metres. The secondary reservoir level is represented by upper Toarcian deposits of the Borucice Formation.

10

Antykliny Dzierżanowa i Wyszogrodu (niecka płocka) jako potencjalne składowiska CO2

Marek S., Dziewińska L., Tarkowski R.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2011

|

T. 27, z. 3

151-175

PL

Przedstawiono położenie, budowę geologiczną i charakterystykę struktury Dzierżanowa i Wyszogrodu pod kątem podziemnego składowania dwutlenku węgla. Antykliny Dzierżanowa i Wyszogrodu są dwiema z dziewięciu struktur wytypowanych wstępnie do podziemnego składowania dwutlenku węgla w utworach mezozoiku niecki płockiej. Rozpoznano je profilami sejsmicznymi i głębokimi otworami wiertniczymi, przy czym rozpoznanie antykliny Dzierżanowa jest lepsze (5 otworów) niż antykliny Wyszogrodu (1 otwór). Dla opisywanych struktur do składowania CO2 zaproponowano dolnokredowy i dolnojurajski poziom zbiornikowy. Mają one zbliżone parametry poziomów zbiornikowych dolnokredowego i dolnojurajskiego: średnia miąższość (odpowiednio 144 m i 161 m) oraz (140 m i 112 m), głębokość zalegania (200-300 m, mniejsza w przypadku antykliny Dzierżanowa), wysoką porowatość i przepuszczalność skał zbiornikowych (kilkaset mD i więcej), dużą pojemność składowania CO2 (znacznie większą w przypadku antykliny Wyszogrodu), dużą miąższość skał uszczelniającego nadkładu. W obu przypadkach serie uszczelniające wymagają dalszego, szczegółowego rozpoznania pod kątem szczelności. W obrębie skał zbiornikowych i uszczelniającego nadkładu nie stwierdzono uskoków (antyklina Wyszogrodu) lub występują one w głębszych partiach kompleksu cechsztyńsko-mezozoicznego po najniższą dolną kredę (antyklina Dzierżanowa). Ze względu na stopień rozpoznania oraz mniejszą głębokość zalegania skał poziomów zbiornikowych, przy podobnych właściwościach zbiornikowych skał i uszczelniającego nadkładu, struktura Dzierżanowa wydaje się korzystniejsza do podziemnego składowania dwutlenku węgla. Struktury Dzierżanowa i Wyszogrodu mogą stanowić przedmiot zainteresowania kilku dużych emitentów CO2 tego regionu: Vettenfall Heat Poland SA - (Siekierki i Żerań w Warszawie) oraz Dalkia Łódź ZEC SA znajdujących się w odległości do 100 kilometrów.

EN

The paper presents the location, geological structure and characteristics of the Wyszogród and Dzierżanowo anticlines in terms of potential underground storage of carbon dioxide. The Dzierżanowo and Wyszogród anticlines are two of the nine pre-selected structures for underground storage of carbon dioxide in Mesozoic deposits of the Płock Trough. They were detected by seismic profiles and deep boreholes. The Dzierżanowo Anticline is explored in more detail (five boreholes) than the Wyszogród Anticline (one borehole). Lower Cretaceous and Lower Jurassic aquifers have been proposed for CO2 storage in these areas. They have similar parameters: average thickness (144 mand 161 m; 140 mand 112 m, respectively), depth to the aquifer (200-300 m, lower for the Dzierżanowo Anticline), high porosity and permeability of reservoir rocks (several hundred mD and more), high capacity storage of CO2 (much higher for the Wyszogród Anticline) and large thickness of the overburden seal. In both cases, the sealing series require further, detailed investigation of their sealing properties. No faults are observed within the reservoir rocks and overburden seal in the Wyszogród Anticline. They occur in the deeper parts of the Zechstein-Mesozoic succession up to the Lower Cretaceous in the Dzierżanowo Anticline. Due to its degree of exploration and the depth to the aquifer, and similar properties of the reservoir rocks and the sealing caprock, the Dzierżanowo structure seems more favourable for the underground storage of carbon dioxide. The Wyszogród and Dzierżanowo structures may be of interest to several large CO2 emitters in the region: Vettenfall Heat Poland SA - (Siekierki and Żerań, Warsaw) and the Dalkia Łódź ZEC SA, located at a distance of up to 100 kilometres.

11

Wstępna geologiczna analiza struktur do składowania CO2 w rejonie Bełchatowa

Tarkowski R., Marek S., Uliasz-Misiak B.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2009

|

T. 25, z. 2

37-45

PL

Przedstawiono wyniki wstępnej analizy geologicznej struktur w mezozoicznych solankowych poziomach (dolnej kredy, dolnej jury oraz dolnego i górnego triasu) Niżu Polskiego do składowania CO2 w rejonie Bełchatowa. Na podstawie kryteriów przedstawionych w "Best pratice for the storage of CO2 in saline aquifers" z modyfikacjami autorów wskazano 6 struktur w 5 lokalizacjach (antyklina Jeżowa, rów Kliczkowa, antyklina Lutomierska, antyklina Tuszyna i antyklina Zaosia). Przedmiotem analizy była: pojemność składowania CO2, głębokość poziomu zbiornikowego, jego miąższość efektywna, porowatość, przepuszczalność, mineralizacja, obecność uskoków oraz miąższość skał nadkładu. Przyjęto, że odległość struktury geologicznej od elektrowni w Bełchatowie nie przekroczy 80 km, a minimalną pojemność struktury założono na poziomie 60 Mt. Obliczeń pojemności wolumetrycznej struktur dokonano w ujednoliconej metodyce przyjętej w projekcie EU GeoCapacity. Wytypowane i wstępnie scharakteryzowane struktury spełniają w różnym stopniu kryteria miejsc składowania dwutlenku węgla. Mogą one stanowić podstawę wyboru najlepszych i najodpowiedniejszych z nich dla szczegółowego rozpoznania możliwości geologicznego składowania dwutlenku węgla dla elektrowni Bełchatów.

EN

Results of a preliminary geological analysis on CO2 storage suitability of geological structures of Mesozoic brine aquifers [Lower Cretaceous, Lower Jurassic, Lower and Upper Triassic] of the Polish Lowlands at the Bełchatów area were presented. According to criteria given in the "Best practice for the storage of CO2 in saline aquifers", with some authors' alterations, six structures in five locations were defined [the Jeżów anticline, the Kliczków trough, the Lutomierska anticline, the Tuszyn anticline, the Zaosie anticline]. Analysis covered: CO2 storage capacity, reservoir depth, its effective thickness, porosity, permeability, mineralization, fault occurrence, overburden thickness. It was assumed that the distance between geological structure and the Bełchatów Power Plant is less or equal to 80 km, while the minimum structure's capacity was assumed at 60 Mt. Calculations of volumetric capacity of structures were performed according to the unified methodology accepted at the GeoCapacity EU Project. Selected and preliminarily defined structures meet to a certain degree criteria of carbon dioxide storage locations. They might form base to select the best and the most suitable of them to recognize in detail geological carbon dioxide storage possibilities for the Bełchatów power plant.

12

CO2 storage capacity of geological structures located within Polish Lowlands' Mesozoic formations

Tarkowski R.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2008

|

T. 24, z. 4/1

101-111

EN

The paper presents results on recognition of geological structures for CO2 storage within Mesozoic brine aquifers (Lower Cretaceous, Lower Jurassic, Lower and Upper Triassic) of Polish Lowlands. Basing on criteria issued in: 'The best practice for CO2 storage of in saline aquifers', 37 locations were chosen, combined with 48 structures suitable for underground carbon dioxide storage needs. Eleven of them contain two reservoir horizons within the same location. Capacity calculations for chosen structures (volumetric one and dissolution based one) were executed using a unified methodology, accepted by the EU GeoCapacity project Board. Total capacity of these structures comes to 22 342 Mt (that is: volumetric 17 490 Mt, dissolution based 4852 Mt), considering capacities from several dozen up to over 2 000 Mt of carbon dioxide. The defined capacity equals Poland's carbon dioxide emission for 70 years.

PL

Przedstawiono wyniki badań dotyczące rozpoznania struktur geologicznych do składowania CO2 w mezozoicznych solankowych poziomach (dolnej kredy, dolnej jury oraz dolnego i górnego triasu) Niżu Polskiego. Na podstawie kryteriów przedstawionych w 'Best practice for the storage of CO2 in saline aquifers' wskazano 37 lokalizacji, w których wytypowano 48 struktur do podziemnego składowania dwutlenku węgla. Jedenaście z nich obejmuje dwa poziomy zbiornikowe w obrębie tej samej lokalizacji. Obliczeń pojemności wytypowanych struktur (wolumetrycznej i z rozpuszczania) dokonano w ujednoliconej metodyce, przyjętej w projekcie EU GeoCapacity. Całkowita pojemność opisanych struktur wynosi 22 342 Mt (w tym: pojemność wolumetryczna 17 490 Mt, pojemność z rozpuszczania 4852Mt), przy zróżnicowaniu wielkości pojemności od kilkudziesięciu do przeszło dwa tysiące Mt dwutlenku węgla. Oszacowana pojemność odpowiada 70-letniej emisji tego gazu w Polsce.

13

Evaluation of possibilities for the utilization of thermal waters for space heating, recreation and balneology in the Busko-Zdrój Vicinity

Barbacki A. P.

Geomatics and Environmental Engineering

|

2008

|

Vol. 2, no. 4

13-24

EN

Hydrogeothermal conditions in the Busko area within Cenomanian, Jurassic and Devonian aquifers are evaluated. Particularly favourable geothermal conditions in this area result from good hydrogeological parameters of the Cenomanian sandstone and limestone at the bottom of Jurassic deposits. Currently, other aquifers in this area: Devonian, Carboniferous and Triassic are regarded as being of secondary importance for geothermal purposes. With regard to temperatures and water yield, the Cenomanian aquifer is especially designated for balneology and recreation. The downthrow side of dominant fault should guarantee temperatures of about 20–25°C, still, the large yield and application of the heat pump technology may render its use economically feasible. The curative valor of this aquifer is of crucial importance (content of iodine and bromine). The hydrogeothermal conditions of this region, at the current stage of recognition, do not allow confirmation of its usability for the heating purposes. Improvement of the current state of the conditions detection would have occurred provided the holes in this zone were reconstructed.

PL

W pracy przeprowadzono analizę warunków hydrogeotermalnych rejonu Buska-Zdroju, typując zbiorniki cenomański, jurajski i dewoński jako potencjalne do wykorzystania w celach energetycznych i leczniczych. Szczególnie korzystne warunki geotermalne związane są z piaskowcowym zbiornikiem cenomańskim i spągową częścią wapiennego zbiornika górnej jury. Znaczenie pozostałych zbiorników wód podziemnych: dewońskiego, karbońskiego i triasowego, na obecnym etapie rozpoznania należy uznać za drugorzędne. Ze względu na temperatury, wydajności i skład chemiczny wód, zbiornik cenomański jest szczególnie predestynowany do wykorzystania w rekreacji i balneologii. W strefie regionalnej dyslokacji, po stronie skrzydła zrzuconego, wody te osiągają temperaturę 20–25°C, stąd przy dużych wydajnościach wód i zastosowaniu technologii pomp ciepła ich wykorzystanie będzie ekonomicznie uzasadnione. W aspekcie balneologii istotną cechą tych wód jest znacząca zawartość w nich jodu i bromu. Na obecnym etapie rozpoznania warunków hydrogeotermalnych nie można natomiast stwierdzić, czy możliwe jest wykorzystanie np. wód dewońskich do celów ciepłowniczych. Znaczna poprawa stanu rozpoznania tych warunków nastąpiłaby w przypadku rekonstrukcji otworów istniejących w tej strefie.

14

Emisja CO2 w Polsce w 2004 roku w aspekcie podziemnego składowania

Tarkowski R., Uliasz-Misiak B.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2007

|

T. 23, z. 2

91-99

PL

Analiza danych dotyczących emisji CO2 w Polsce pochodzących z 16 urzędów marszałkowskich pozwoliła wytypować 161 zakładów o emisji powyżej 100 000 ton/rok. Scharakteryzowano liczbę emitentów oraz wielkość emisji w poszczególnych województwach. Stwierdzono, że w przypadku niektórych województw istnieją sprzyjające warunki do podziemnego składowania dwutlenku węgla (kujawsko-pomorskie, mazowieckie, wielkopolskie, łódzkie). Brak jest ich natomiast na terenie województwa śląskiego, dolnośląskiego, lubelskiego, opolskiego, podlaskiego. Rozpoczęte prace w ramach Projektu EU GeoCapacity stwarzają możliwości rozpoznania kolejnych struktur geologicznych odpowiednich do składowania dwutlenku węgla.

EN

An analysis of data on CO2 emission in Poland, originating from 16 voivodeship marshal offices, allowed to define 161 plants of annual CO2 emission exceeding 100 000 t per year. Emiter numerosity and emission size were characterized for each voivodeship. It was stated that for some voivodeships do exist favourable conditions to store carbon dioxide underground (kujawsko-pomorskie, mazowieckie, wielkopolskie and łódzkie voivodeships). However they do not exist for other ones: śląskie, dolnośląskie, lubelskie, opolskie. Works that have been started within frames of the GeoCapacity EU Project allow to recognize next geological structures, suitable for carbon dioxide underground sequestration.

15

New look on the seismotectonic problems of the Central Balkan Peninsula

Shanov S.

Reports on Geodesy

|

2006

|

z. 5/80

47--56

16

Geodynamics of the Balkan Peninsula within the framework of CERGOP-2

Milev G., Vassileva K.

Reports on Geodesy

|

2006

|

z. 5/80

15--21

17

Geodetic and geologic research of recent tectonic activity Dinarides

Pribičević B., Medak D., Prelogović E.

Reports on Geodesy

|

2004

|

nr 4/71

125--131

EN

Initial tectonic movements of Adriatic Microplate result in dominating compression in the area of Dinarides. Collected structural data, compared with surface and depth data, with seismological and geodetic measurements taken in the account enabled the classifications of structures. Deformations and movements of structures directly depend on the stress orientation. This orientation varies from between 340-160° to 30-210°. In order to visualize the stress orientation, formation of different types of structures and their movements, examples of compressional structures are shown, as well as rotations of structures and conditions of creation of extensional structures. Finally, the map with fault zones is included, too. The data show narrowing of the area of Adriatic Microplate and the existence of its southern and northern part. Both parts are changing movement directions, leading to more tectonic activity. In active areas, formation of structures is recognized, and causality with fault locations and seismic activity is established. The amplitudes of tectonic movements derived from geodetic measurements between 1994 and 1998 represent important contribution for better understanding the tectonic activities in the area.

18

Wykorzystanie sondowań elektrooporowych do rozpoznania spągu złoża iłów Blanowice C

Badera J., Pierwoła J., Stan I.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2004

|

R. 46, nr 3/4

41-44

PL

Perspektywy zasobowe złoża iłów Blanowice C zależą w znacznej mierze od morfologii i głębokości zalegania stropu piaskowca kościeliskiego, tworzącego spąg serii ilastej. Do rozpoznania wgłębnej struktury geologicznej wykorzystano szybką i prostą metodę sondowań elektrooporowych. Uzyskany na tej podstawie opornościowy model górotworu posiada charakter trój- lub czterowarstwowy, co koreluje się dobrze z profilem litologicznym osadów środkowojurajskich. Wydzielone warstwy są jednorodne geofizycznie i geologicznie. Antropogeniczne przekształcenia górotworu mogą wpływać negatywnie na wartość interpretacyjną pomiarów, co jest dokuczliwe zwłaszcza w przypadku małych złóż. Geofizyczny obraz górotworu sugeruje, że morfologia stropu piaskowca jest urozmaicona, a zasoby zalegające pod poziomem aktualnego rozpoznania eksploatacyjnego mogą być znikome.

EN

Reserves of the Blanowice C clay deposit are depended mainly on the depth and morphology of the Kościelisko sandstone building the bottom of clayey series. For recognition of the subsurface geological structure the quick and simple electrical sounding was used. The obtained resistance model of the rock-mass has 3- or 4-layer character. It is conformable to the lithological profile of the Middle Jurassic sediments in this region. The distinguishing layers are homogenous in the geophysical and geological sense. Antropogenical transformations of the rock-mass have negative influence on the interpretative value of measurements, what is troublesome particulary in a case of small deposits. The geophysical model of the rock-mass suggests that morphology of the top surface of sandstone is diversified and the reserves of raw material can be less then valued in the geological documentation.

19

Architektura europejska na tle struktury geologicznej kontynentu. Cz.2

Sylwestrzak H.

Wiadomości / Izba Projektowania Budowlanego

|

1998

|

nr 3

23--26

20

Architektura europejska na tle struktury geologicznej kontynentu. Cz.1

Sylwestrzak H.

Wiadomości / Izba Projektowania Budowlanego

|

1998

|

nr 2

19--22