Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 6

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
Wyszukiwano:
w słowach kluczowych:  strefy ścinania
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
PL
W pracy przedstawiono wyniki badania rdzeni z dwóch płytkich (do gł. 200 m) nowych otworów badawczych Cieszów PIG 1 i Cieszów PIG 2 oraz uzupełniających prac terenowych w strefie kontaktu skał kompleksu kaczawskiego (jednostki Cieszowa) z waryscyjską molasą depresji Świebodzic. Wykonanie obydwu otworów umożliwiło szczegółowe rozpoznanie profilu litologicznego i charakterystyki strukturalnej spągowej (Cieszów PIG 2) i bocznej (Cieszów PIG 1) części jednostki Cieszowa. W otworze Cieszów PIG 1 występują licznie zieleńce, wapienie krystaliczne (marmury) z fyllitami i zmylonityzowane granitoidy. W tym otworze jest dużo stromo zorientowanych kataklazytów i brekcji tektonicznych. W otworze Cieszów PIG 2 nawiercono prawie wyłącznie zmylonityzowane granitoidy z niewielkimi wkładkami zieleńców i łupków chlorytowych. W otworze Cieszów PIG 2 procesy ścinania prostego w warunkach podatnych były penetratywne z rozwojem protomylonitów i mezomylonitów podczas deformacji D1. Prawie wszystkie wskaźniki zwrotu ścinania wskazują na nasuwczy zwrot przemieszczeń „góra” ku WSW. W otworze Cieszów PIG 1 procesy deformacji niekoaksjalnej w warunkach podatnych były bardziej zróżnicowane, co wynikało z większego zróżnicowania litologicznego skał oraz z mechanizmu porozdzielania deformacji (ang. strain partitioning) w warunkach lewoskrętnej, skośnej transpresji. Jednostka Cieszowa nie była nasunięta z „góry”, ale była skośnie „wciskana” od „dołu” z pakietu łusek tektonicznych podczas etapu D2 deformacji (w późnym wizenie). Etap deformacji D2 odbywał się głównie w warunkach kruchych, ale początkowo jeszcze w warunkach podatno-kruchych. Świadczy o tym następstwo różnych skał uskokowych. Kontakt jednostki Cieszowa z depresją Świebodzic został silnie zuskokowany po waryscyjskich procesach tektono-metamorficznych, prawdopodobnie podczas ekstensji późnokarbońsko-wczesnopermskiej. W czasie tej ekstensji powstał systemu podłużnych (względem foliacji S1) uskoków o prawie równoleżnikowym biegu, jak uskok Domanowa. Uskoki te były reaktywowane podczas ruchów alpejskich. Populacje uskoków w jednostce Cieszowa powstały w zmieniających się warunkach reżimu naprężeń. Uskoki inwersyjne z nasuwaniem głównie ku północy były wywołane reżimem kompresyjnym DK-A o prawie południkowej osi σ1 naprężenia głównego. Uskoki przesuwczo-inwersyjne z przemieszczeniami głównie ku E rozwijały się w reżimie kompresyjno-transpresyjnym DK-TR o osi σ1 nachylonej łagodnie ku WSW lub ENE. Dwa zespoły uskoków przesuwczych z przemieszczeniami ku W, SW i NW powstały w reżimie przesuwczym DP-B o osi σ1 nachylonej ku W i WSW lub ESE.
EN
The paper presents the research results of drill cores from two new shallow (up to 200 m depth) boreholes of Cieszów PIG 1 and Cieszów PIG 2, and supplementary field work in the contact zone of the Variscan Kaczawa Structural Complex (Cieszów Unit) rocks with molasse deposits of the Świebodzice Depression. The boreholes provided the opportunity to recognize the lithological section and structural characteristics of the bottom (Cieszów PIG 2) and lateral (Cieszów PIG 1) domains of the Cieszów Unit. The lithology in the Cieszów PIG 1 borehole is represented by abundant greenstones, crystalline limestones (marbles), phyllites and mylonitic granitoids. An abundace of steeply dipping cataclasites and tectonic breccias was also found in this borehole. The Cieszów PIG 2 borehole almost entirely penetrated mylonitic granitoids with thin intercalations of greenstones and chlorite schists. In the rocks of this borehole ductile simple shearing processes were penetrative, with the development of protomylonites and mesomylonites during D1 deformation. Almost all shear sense indicators show a reverse sense of ductile movements with top-to-the-WSW. In the Cieszów PIG 1 borehole, processes of non-coaxial deformation in ductile conditions were more variable, resulting from the large lithological variation of drilled rocks and deformation regimes, with the strain partitioning during sinistral, oblique transpression. However, the Cieszów Unit was not overthrust from the “top”, but was pushed obliquely from the “base” of a package of tectonic slices during the Late Visean deformation D2. Deformation D2 took place mainly under brittle conditions, but was initiated in ductile-brittle conditions. This is indicated by a sequence of various types of fault rocks from both boreholes. The contact of the Cieszów Unit with the Świebodzice Depression was strongly faulted after the main Variscan tectono-metamorphic processes, most likely during Mississipian - Early Permian extension. During this extension, a system of longitudinal (relative to the S1 foliation strike) faults formed, striking almost due W-E, such as the Domanów Fault. These faults were reactivated during the Alpine movements. Different populations of Alpine faults in the Cieszów Unit originated in various stress regime conditions. Inverse faults with mainly northward displacement were caused by the DK-A compression regime with almost meridional attitude of the σ1 axis of the main stress. A set of strike-slip-inversion faults with mainly eastward displacements developed in the DK-TR transpressional - to compressional regimes, with the σ1 axis of the main stress inclined gently towards the WSW or ENE. Two populations of strike-slip faults with displacements toward the W, SW and NW formed in the DP-B strike-slip regime, with the σ1 axis of the main stress inclined towards the Wand WSW or ESE.
PL
Wykonano analizę strukturalną i kinematyczną niezorientowanych rdzeni (ok. 81 120 m) z 94 spośród 103 otworów wiertniczych, w skałach krystalicznych masywu suwalskiego (kompleks mazurski, północno-wschodnia Polska). Masyw ten o powierzchni około 250-300 km2 jest zbudowany głównie z mezoproterozoicznych (kalym) anortozytów, norytów, diorytów oraz skał przejściowych. Szczególną uwagę zwrócono na rozpoznanie stref ścinania podatnego z foliacją mylonityczną SM lub foliacją złożoną SM (±SO), lineacją mylonityczną LM i wskaźnikami kinematycznymi. Rozpoznano tam prawie 3500 lokalizacji z bardzo heterogenicznie wykształconymi strefami ścinania podatnego. Wyniki badań umożliwiły określenie kierunku transportu tektonicznego i charakteru deformacji, głównie na obszarze złoża Krzemianka. Kąty upadu foliacji SM lub SM (±SO) wynoszą przeważnie 50-60°, a lineacja LM jest w przybliżeniu równoległa do kierunku upadu foliacji. Na podstawie różnych pośrednich danych, ale głównie z pomiarów skrzywienia osi otworów przyjęto, że bieg foliacji SM w skali regionalnej jest zgodny z kierunkiem NW-SE do WNW-ESE. Prawie wszystkie wskaźniki zwrotu ścinania wskazują na inwersyjny (nasunięciowy) zwrot przemieszczeń tektonicznych z „góra” ku NE. Przemieszczenia nasuwcze ku NE obejmowały głównie cienkie łuski tektoniczne (dupleksy) ze skałami zasadowymi razem z ferrolitami ze złóż rud Fe-Ti-V Krzemianka i Udryń. Liczne pakiety ciał rudnych znajdują się w domenach spągowych i/lub frontalnych pakietu łusek tektonicznych przemieszczanych z SW ku NE w warunkach podatnych. Niektóre z nich przypominają geometrycznie antyformalny pakiet (stos) łusek krystalicznych. Do przemieszczania tych pakietów nasuwczych ku NE doszło w czasie głównej deformacji kompresyjnej D2 podczas orogenezy gotyjskiej (ok. 1,55-1,45 mld lat). Dla genezy masywu suwalskiego o typie AMCG, zgodnie z danymi strukturalnymi i kinematycznymi, zaproponowano model „cyplowego (jęzorowego) wytapiania skorupowego”, podczas orogenezy duńsko-polonijnej (późnogotyjskiej) ze skracaniem i nasunięciami podatnymi. Progresywna deformacja D2 masywu suwalskiego nie była spowodowana kolapsem postkolizyjnym poprzednio pogrubionej tektonicznie skorupy. Ta deformacja D2 wystąpiła podczas późnogotyjskiej i/lub duńsko-polonijnej orogenezy (ok. 1,55-1,45 mld lat) i charakteryzowała się także reżimem kompresyjnym do słabo transpresyjnego z młodszą deformacją D3 z lokalnym słabym odkształceniem ekstensyjnym.
EN
The structural and kinematic analysis of non-oriented drill cores (ca. 81 120 m drill cores) from 94 boreholes, out of 103 boreholes, in the crystalline rocks of the Suwałki Massif (Mazury Complex, Poland NE) has been carried out. This massif area of about 250-300 km2 is built mainly of the Calymmian anorthosites, norites, dioritoids and their variations of transition. Particular attention has been paid tn recognition of ductile shear zones with the SM mylonitic foliation, or the complex foliation SM (±SO), the LM mylonitic lineation and the kinematic indicators. Almost 3.500 locations of ductile shear zones with very heterogeneous development. The results of the analysis made it possible to establish the direction of tectonic transport and deformation regimes in individual boreholes and throughout the area of the Krzemianka ore deposit mainly. The dip angle of the SM or SM (±SO) foliations are mainly about 50-60° with approximately parallel to the plunge of LM stretching lineation. On the basis of the various indirect data, but mainly from the measurements of curvature of the borehole axis is proposed that the strike of the foliation is consistent at a regional scale with the NW-SE to WWN-EES directions. Almost all shear sense indicators show reverse sense of ductile movements with the to the NE. Overthrusting to the NE were mostly as like thin thrust sheets (duplexes) with basic rocks and ferrolites of the Krzemianka and Udryń deposits of the Fe-Ti-V ores. The numerous packets of ore bodies are located in bottom and/or in frontal domains of thrust sheets displaced from the SW towards NE in ductile conditions of displacement. Some of them resemble an antiformal stack geometry. The D2 main deformation is related with compression regime and is connected with the development of ductile thrust packages during amphibolite and granulite facies of regional metamorphism during the Danopolonian orogeny (about 1.55-1.45 Ga). The origin of the AMCG-type Suwałki Massif, according to the structural and kinematic data, it was proposed a new model of “crustal tongue melting”, as declining effect of the Danopolonian orogenic (late-Gothian) shortening and the development of ductile overthrusting of the thrust sheets. The D2 progressive deformation of the Suwałki Massif was not due to a post-collisional collapse of previously tectonically thickened crust. These later deformations occurred during the late Gothian and/or Danopolonian orogeny (ca. 1.55-1.45 Ga), and were characterized also by a compressional to weakly transpressional regime with later (D3 deformation) local weak extensional strain.
PL
Na podstawie danych strukturalnych z rdzeni wiertniczych, regionalnych uwarunkowań geologicznych i analizy danych geofizycznych wykonano interpretacyjne przekroje geologiczne czterech głębokich, refrakcyjnych profili sejsmicznych (P2, P3, P4 i P5) eksperymentu POLONAISE’97, dla polskiej części kratonu wschodnioeuropejskiego (EEC). Otwory wiertnicze są rozmieszczone nierównomiernie na obszarze eksperymentu. Większość z nich wykonano na terenie suwalskiego masywu anortozytowego i w regionie podlaskim. Wyniki analizy strukturalnej rdzeni wskazują, że podatne strefy ścinania rozwijały się w różnej skali, od regionalnych stref o miąższości kilku kilometrów do warstewek o milimetrowej grubości. Ogólnie, kąty upadu głównej foliacji SM wynoszą około 50–60°. Regionalny bieg foliacji SM ustalono na podstawie skrzywienia osi otworów wiertniczych. Badania strukturalne rdzeni wiertniczych nie potwierdzają poprzednich modeli tektonicznych ze starymi „masywami” i młodszymi, otaczającymi je „pasmami” orogenicznymi. Cechą charakterystyczną ewolucji tektonicznej polskiej części EEC była obecność dwóch głównych procesów orogenicznych. Starsza orogeneza, swekofeńska (1,95–1,77 mld lat temu), jest związana z kompresyjnym reżimem deformacji i spowodowała rozwój podatnych pakietów nasuniętych generalnie ku SW. Młodsze deformacje wystąpiły podczas orogenezy późnogotyjskiej i/lub duńsko-polskiej (ok. 1,55–1,45 mld lat temu) w warunkach reżimu kompresyjnego i transpresyjnego oraz lokalnie ekstensyjnego. W południowo-zachodniej części suwalskiego masywu anortozytowego doszło do rozwoju podatnych nasunięć ku NE, niektóre z nich o geometrii spiętrzonej antyformy. Dane strukturalne z kompleksu mazurskiego sugerują, że te skały mezoproterozoiczne typu AMCG (anortozyt–mangeryt–czarnokit–granit rapakiwipodobny) intrudowały podczas kompresji z kierunku NE–SW i skracania skorupy, związanego z orogenezą późnogotyjską i/lub duńsko-polską.
EN
Geological interpretative cross-sections of four deep seismic refraction profiles (P2, P3, P4 and P5) of the POLONAISE'97 deep seismic refraction experiment from the Polish part of the East European Craton (EEC) based upon structural data Erom boreholes, regional geological considerations and analysis of geophysical data are presented. These boreholes are not uniformly distributed throughout the area of the POLONAISE'97 experiment. Most of them are concentrated in the Suwałki Anorthosite Massif and in the Podlasie region. The results of the structural analysis of drill-cores show that the ductile shear zones have developed from regional-scale kilometres-wide belts down to millimetre-wide bands. In general, the dip angle of the main mylonitic foliation (SM) is in the range of 50-60°. The regional strike of the foliation SM has been established in boreholes based on the curvature of well axis. Structural research of the drill-cores does not support previous models of the structure and evolution of the EEC with several old "massifs" and surrounding younger "orogenic belts". Two main orogenic processes characterise tectonic evolution of the Precambrian crust of the Polish part of the EEC. Older Svecofennian orogeny (1.95-1.77 Ga) is related to compressional regime of deformation and to development of ductile thrust sheets displacing generally top to-the-SW. Later deformations that occurred during the late Gothian and/or Danopolonian orogeny (ca. 1.55-1.45 Ga) were characterized by compressional to transpressional regime and locally to extensional strain. The southwestern part of the Suwałki Anorthosite Massif is characterized by the development of ductile thrust sheets displaced mainly top to-the-NE, some of them are similar to an antiformal stack geometry. The structural data of the Mazury Complex suggest these Mesoproterozoic AMCG (anorthosite-mangerite-charnockite -rapakivi-like granite) rocks were intruded during the NE-SW compression and crustal shortening connected with late Gothian and/or Danopolonian orogeny.
PL
Wykonano analizę strukturalną nieorientowanych rdzeni (ok. 10 000 m) z 12 otworów wiertniczych z obszaru złoża rud Fe—Ti—V „Udryń" (suwalski masyw anortozytowy; Polska północno-wschodnia). Szczególną uwagę zwrócono na rozpoznanie stref ścinania podatnego w zachowanym materiale wiertniczym, których stwierdzono co najmniej 485, a także orientacji foliacji mylonitycznej SM i lineacji ziarna mineralnego (z rozciągania) LM oraz ustaleniu asymetrycznych wskaźników kinematycznych. Wyniki tych badań umożliwiły określenie kierunku transportu tektonicznego i charakteru deformacji domen skalnych w poszczególnych otworach i na obszarze złoża „Udryń". Kąty upadu foliacji SM wynoszą ok. 50-60°. Lineacja z rozciągania LM jest w przybliżeniu równoległa do kierunku upadu foliacji SM. Te elementy strukturalne uznano za pozostałość po orogenezie gotyjskiej (ok. 1,55-1,45 mld lat), która charakteryzowała się skracaniem i zlokalizowanym rozwojem podatnych nasunięć. Problemem jest wiarygodność orientacji foliacji SM ustalona na podstawie skrzywień osi otworu. Wykorzystując dane z pomiarów skrzywienia osi otworów przyjęto, że bieg foliacji SM w skali regionalnej jest zgodny z kierunkiem NW—SE do WNW—ESE. Prawie wszystkie wskaźniki zwrotu ścinania wskazują na inwersyjny (nasunięciowy) zwrot przemieszczeń ku NE. Rozwój silnie heterogenicznych stref ścinania podatnego wpływał na rozmieszczenie i formy ciał rudnych na obszarze złoża „Udryń". Prawdopodobnie liczne wystąpienia rud ilmenitowo-magnetytowych w okolicy Udrynia znajdują się głównie w domenach frontalnych i/lub spągowych w szeregach łusek ponasuwanych ku NE. W większym stopniu lokalnie rozwinięte i młodsze były procesy tektoniczne związane z podatno-kruchym i kruchym uskokowaniem.
EN
Detailed structural analysis of non-oriented drill cores (ca. 10,000 m) from 12 deep boreholes from the "Udryń" Fe—Ti—V ore deposits area (the Suwałki anorthosite massif, NE Poland) has been carried out. Special attention has been paid to recognition of ductile shear zones in preserved drill cores, probably more than 485 zones, attitudes of the SM mylonitic foliation and the LM extensional (mineral) lineations, and to kinematic indicators. The results of the analysis made it possible to establish the direction of tectonic transport and deformation regimes in individual boreholes and throughout the area of the "Udryń" ore deposits. In general, the dip angle of the SM foliation is about 50-60° with approximately parallel to the dip of the LM stretching lineations. Both the structural elements are inferred to be remnants of the Gothian orogeny (ca. 1.55-1.45 Ga) with shortening and localised ductile thrusting. There are problems in the reliability of the SM foliation orientations using curving axis of individual boreholes. On the basis of the curvature axis it is proposed that the strike of SM foliation is consistent at a regional scale with NW—SE to WNW—ESE directions. Almost all shear sense indicators show reverse sense of movements with the top to the NE. The development of strongly heterogeneous ductile shear zones controlled the distribution and shapes of ore deposits in the vicinity of Udryń. It is quite probable that frequent occurrences of ilmenite-magnetite ores in the vicinity of Udryń are situated mainly in frontal and/or bottom domains of thrust sheets displaced towards the NE. More localised and younger tectonic processes were connected with ductile-brittle and brittle conditions during faulting.
PL
Badano mechanizm powstawania stref ścinania w taśmie ze stali niskostopowej związanych z uszkodzeniem zgorzeliny wtórnej podczas wielo-przepustowego walcowania na gorąco. Do analizy numerycznej, opierającej się na metodzie elementów skończonych, zastosowano opracowany wcześniej model matematyczny zgorzeliny, który został zweryfikowany zarówno w warunkah modelowania prób pomiarów własności zgorzeliny jak i walcowania na gorąco. Obliczenia numeryczne obejmowali symulacje próby na ściskanie z następującym rozciąganiem w kierunku prostopadłym do kierunku ściskania połączonych z modelowaniem walcowania taśmy na gorąco przez dwa przepusty. Badania przeprowadzono zarówno dla pojednczych fragmentów zgorzeliwny jak i dla spójnej warstwy zgorzelinowej umieszczonej odpowiednio na górnej i dolnej powierzchni taśmy. Wykonana analiza wskazuje na możliwości powstawania stref ścinania w warstwach powierzchniowych taśmy związanych z uszkodzeniem spójności zgorzeliny podczas odkształcenia. Identyfikowano strefy ścinania jako obszary odpowiednio zniekształconych elementów skończonych. Zaobserwowany efekt jest bardziej widoczny przy modelowaniu walcowania taśmy o małej grubości, około l mm i mniejszej. Powstawane strefy zniekszłconych elementów w obszarach materiału przylegających do fragmentów popękanej zgorzeliny mogą łączyć się przy odpowiednim usytuowaniu fragmentów na górnej i dolnej poweirzchni taśmy kształtując strefy przechodzące na wskroś przez przekrój poprzeczny taśmy. Uzyskane wyniki wskazująna to, że strefy zniekształconych elementów tworzą się w materiale taśmy przeważnie podczas odkształcenia w przepuście drugim. Obserwowano również, że nawet pojedynczy fragment zgorzelinowy umieszczony na powierzchni taśmy może doprowadzić do powstawania efektu zniekształcenia elementów, który pozostaje w materiale taśmy w przypadku odłupywania się zgorzeliny podczas przechodzenia przepustu.
EN
The advanced physically based finite element model of the roll-stock interface developed at earlier stages of the research for a single rolling pass has been extended to provide the basis for detailed numerical investigations of the roll/stock interface behaviour during multi-pass hot rolling operations. The research encompassed the following consecutive stages: modelling of the combined hot compression-tension test followed by multi-pass hot rolling modelling of the steel strip having the same thickness. Longitudinal tension was added as a technological parameter. The possibility of a co-operative relationship between the formation of oxide scale related defects at the upper and lower faces and formation of shear zones within the steel strip has been demonstrated numerically. The observed effect is more pronounced for thin or ultra-thin hot rolled strips, such as 0.8 - 1.0 mm in thickness. It has been shown that the through-thickness shear zones within the material can link the scale related defects on both the upper and lower strip surfaces. Formation of the scale related shear zones within the strip volume takes place mainly during the second rolling pass. These zones remain within the strip volume after spallation of the scale fragments. A single scale fragment remaining on the strip surface after the first rolling pass can influence formation of the shear zones during consecutive rolling passes.
PL
Kompleks kaczawski jest największą jednostką geologiczną Sudetów, zbudowaną z paleozoicznych utworów wulkaniczno-osadowych zmetamorfizowanych w warunkach facji zieleńcowej podczas orogenezy waryscyjskiej. Szczegółowa analiza strukturalna i kinematyczna wykonana dla całego kompleksu kaczawskiego wskazuje na dwa etapy deformacji (D1 i D2) budujących go skał metamorficznych. Do rozwoju penetratywnej foliacji S1, równoległej do warstwowania i lineacji ziarna mineralnego L1, doszło podczas głównego etapu deformacji D1, który charakteryzował się rozwojem heterogenicznych stref ścinania podatnego z lokalną dominacją składowej ścinania prostego. Wskaźniki kinematyczne (m.in. struktury mylonityczne typu S-C i porfiroklasty typu s) dokumentują głównie przemieszczenia tektoniczne o zwrocie "góra" ku zachodowi i północnemu zachodowi podczas etapu D1. Podczas młodszego etapu deformacji (D2), odbywającego się w bardziej kruchych warunkach, doszło do lokalnego rozwoju struktur ekstensyjnych, głównie asymetrycznych pasemek ścinania typu C'. Struktury te wykazują przemieszczenia tektoniczne skierowane ku wschodowi lub - rzadziej - ku zachodowi. Pięć jednostek tektonicznych (Jakuszowej, Dobromierza, Cieszowa, Pyszczyńskiej Góry i Środy Śląskiej) zbudowanych z metabazytów skorupy oceanicznej zostało nasuniętych ku zachodowi wzdłuż strefy Kaczawy na jednostki allochtoniczne: Chełmca, Rzeszówka, Wlenia, Radzimowic, Bolkowa, Sadów Górnych i Domanic. Z kolei te jednostki, także tworzące struktury imbrykacyjne, zostały nasunięte ku zachodowi na znacznie mniej zdeformowane parautochtoniczne jednostki Lubania Śląskiego, Pilchowic, Świerzawy, Luboradza i nienazwaną jednostkę z okolic Bolesławca. Kluczowe znaczenie w tektonice nasunięciowej podczas etapu deformacji D1 odegrała strefa Kaczawy, będąca rozległym nasunięciem z odkłucia o nieregularnym przebiegu. W proponowanym modelu ewolucji tektonicznej kompleksu kaczawskiego, jego zachodnia część, oddzielona strefą Kaczawy, należy do terranu saksoturyńskiego z utworami stoku kontynentalnego, a płaszczowiny i zespoły łusek położone na wschód od tej strefy uznano za oderwane i nasunięte fragmenty zachodniej części terranu środkowosudeckiego z metabazytami o cechach MORB-u. Główne struktury tektoniczne kompleksu kaczawskiego powstałe w wyniku tektoniki transpresyjnej (etap D1) zostały potem zmodyfikowane przez lokalny rozwój waryscyjskich struktur ekstensyjnych (etap D2) i jeszcze późniejszych deformacji alpejskich.
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.