Procesy litodynamiczne i morfodynamiczne w strefie brzegowej morza rejonie Łeby (KM 179,5 + 180,5). Analiza wpływu progów podwodnych na brzeg morski. Model fenomenologiczny wyjaśniający mechanizm powstania erozji brzegu na zakończeniu konstrukcji. Zalecenia na przyszłość.
EN
Lithodynamic and morphodynamic processes in the coastal zone of Łeba (KM 179,5 + 180,5). Analysis of the impact of submerged breakwaters on the seashore. A phenomenological model explaining the mechanism of shoreline erosion at the end of structures. Recommendations for the future.
W artykule przedstawiono projekt płaszczyznowego systemu ogrzewania podłogowego wodnego według normy PN-EN 1264 w wybranym pomieszczeniu domu jednorodzinnego. Ze względu na ograniczenia narzucone przez wytyczne projektowe konieczny okazał się podział systemu na dwa mniejsze obiegi. Sprawdzono warunki projektowe i przedstawiono rozmieszczenie rur grzejnych. Czasochłonność metody przemawia za stosowaniem w praktyce metod uproszczonych zalecanych przez producentów konkretnych rozwiązań lub komputerowych narzędzi projektowych.
EN
The article presents a design of an underfloor water heating system according to the PN-EN 1264 standard in a selected room in a single-family house. Due to the restrictions imposed by the design guidelines, it was necessary to divide the system into two smaller circuits. Design conditions were checked and the location of heating pipes was presented. Time-consuming nature of this method implies the use of simplified methods recommended by manufacturers of specific solutions or computer design tools.
Metoda oceny funkcjonalności stref brzegowych jezior (SFI) jest stosunkowo nowa i dotyczy ogólnego stanu środowiska jeziornego wokół strefy brzegowej. Zastosowany w niej wskaźnik jest łatwy do zbadania i w przyszłości może stanowić narzędzie wspierające zrównoważone planowanie i zarządzanie. Opracowana została we Włoszech, a następnie testowana w Chile oraz kilku krajach Europy. Pierwsze próby adaptacji wskaźnika w Polsce prowadzono na Jeziorze Charzykowskim w ramach projektu EULAKES.
EN
The Shorezone Functionality Index (SFI) method is relatively new and refers to the general state of the lake environment along the coastline. The index it uses is easy to examine and it may become a tool supporting sustainable planning and management. The method was elaborated in Italy and then tested in Chile and in several European countries. First index adaptation tests in Poland were carried out on the Charzykowskie Lake, under the EULAKES project.
Strefa brzegowa Zbiornika Brackiego na rzece Angarze jest niezwykle ciekawym przykładem złożonego kompleksu procesów egzogenicznych z wyraźnym wpływem antropopresji, będącej wynikiem utworzenia zbiornika wodnego i jego eksploatacji. Badania monitoringowe, rozpoczęte jeszcze przed utworzeniem zbiornika, wskazują na transformację i intensyfikację przebiegu procesów egzogenicznych zachodzących na tym obszarze przed utworzeniem zbiornika (procesy osuwiskowe, procesy krasowe, erozja linijna), objęcie nimi kolejnych terenów, wcześniej pasywnych, jak również pojawienie się procesów nowych, przedtem nie występujących w tym regionie (procesy eoliczne, procesy abrazyjno-akumulacyjne). Badania te prowadzone są przez pracowników Instytutu Skorupy Ziemskiej RAN, a od kilku lat, w ramach dwustronnych umów, uczestniczą w nich również pracownicy Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
EN
The Brack Reservoir on Angara river was created in 1967. It is the second in terms of capacity (170 km3) and surface (5,500 km2) man-made lake on Earth. Monitoring tests, that started before the reservoir has been created, gives the information about transformation and intensification of exogenous processes occurring in this area, in comparison to state before reservoir creation (landslides, karst, erosion processes). Those processes have taken new areas. Additionally on this area new processes have appeared as result of reservoir exploitation (eolian processes, accumulation-abrasive processes).
5
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Określenie oddziaływania ostróg na odkładany na brzegu refulat. Symulacje numeryczne dla geometrycznego układu ostróg na Półwyspie Helskim i typowego układu batymetrycznego w strefie brzegowej Półwyspu pokazały, że odłożony materiał w bezpośrednim sąsiedztwie brzegu w polach między ostrogami utrzymuje się o około 30% czasu dłużej niż dla brzegu niezabudowanego.
EN
Determination of the impact of groins on beach fill residence time. Numerical simulations for the geometric layout of groins on the Hel Peninsula and the typical bathymetry in the coastal zone of Peninsula have shown that the residence time of the fill in the immediate vicinity of the shore between the groins grew by approximately 30% with respect to a beach without groins.
6
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Charakterystyka obszaru badań (M. Bałtyckie, M. Czarne). Pomiary (falowanie, prądy, morfologia). Analiza (falowanie, prądy, morfologia). Wyniki badań prądów poprzecznych i wzdłużbrzegowych pokazują że czynnikiem definiującym wielkości tego rodzaju prądów w strefie brzegowej jest jego ekspozycja w stosunku do wypadkowego wektora energii i wartość samej energii ruchu falowego. Najgrubsze frakcje osadów występują na linii wody, malejąc w kierunku głębi plaży i morza.
EN
Description of investigated areas (Baltic and Black Seas). Measurements and analysis (waves, currents, morphology). The results of investigations of crossshore and long shore currents show that the shore position against energy resultant vector and the wave energy value are the main factors defining the magnitude of such currents. The coarsest fractions of sediments occur along the shoreline, decreasing both landwards and seawards.
Od ponad ośmiu lat autorzy prowadzą badania, których celem jest określenie tempa zmian klifu i plaży w cyklach sezonowych i w wieloleciu, z uwzględnieniem roli ekstremalnych zjawisk hydrodynamicznych. Do celów prowadzonych prac należy także zaliczyć weryfikację dotychczasowych poglądów na temat znaczenia poszczególnych czynników decydujących o tempie i charakterze zmian nadbrzeża (budowa geologiczna, warunki hydrodynamiczne, czynniki antropogeniczne i in.). Autorzy realizują swoje cele badawcze głównie poprzez pomiary geodezyjne wybranych profili klifowych, a także rozpoznanie budowy geologicznej klifów, rejestrację mezo- i mikroform klifowych i plażowych oraz analizę danych meteorologicznych i hydrologicznych. Obserwacje autorów wskazują, że procesy abrazji i procesy masowe nie „konkurują” ze sobą w formowaniu strefy nadbrzeża, a tworzą swoistą sekwencję, w której abrazja związana ze sztormami i wysokimi stanami morza prowadzi do „wystromienia” klifu, zaś rola procesów stokowych (obrywania, osypywania i osuwania) ujawnia się w okresach bezsztormowych i prowadzi do „wygładzenia” profilu klifu. Stwierdzono też, że duże sztormy, które wystąpiły późną jesienią 2004 r., a także w sezonach 2005/06 i 2006/07, wpłynęły na uaktywnienie klifów w dziewięciu z dziesięciu badanych profili, jednak zakres zaobserwowanej abrazji jest dużo mniejszy od oczekiwanego.
EN
Monitoring of cliff cross profile changes in the Ustka area have been carried out by the authors for more than 8 years. The aim of the project has been to verify the validity of the model suggested by different authors before, who described patterns of cliff development in the area. For example, certain observations on the South Baltic cliffs have led to the preliminary conclusion that the role played by geological conditions and related hydrogeological features in differentiating rates of cliff evolution is more important than assumed so far. The measurements in the controlled cliff profiles have yielded the following results: – beaches are the most dynamic areas in the onshore part. They undergo periodical changes, accreting from spring to summer and being eroded in autumn and winter; – upper sections of the cliffs, typically built of aeolian sand, are least resistant. Hence, they are subject to mass movement, particularly in summer, under impact of vacationers. As a consequence, sandy taluses and aprons form in the depositional area near the cliff base; – toes of landslide tongues in Poddąbie and Dębina are now being progressively abraded. The slide in Dębina was reactivated during winter seasons 2005/2006 and 2006/2007, causing further enlargement of the landslide niche; – after extreme storms beach accretion takes place in coastal sections located eastward from the most abraded cliffs, e.g. between Rowy and Czołpino, east from the landslide-affected areas at Poddąbie and Dębina. In the 2005–2007 period a significant increase in beach width has been observed. Nevertheless, it is difficult to offer serious conclusions at this stage, particularly because a series of big storms has not occurred recently. Detailed measurements described in this paper will be supplemented by detailed analysis of the geological structure of cliffs and of geomorphology and geology in offshore area.
Parametryzacja strefy brzegowej polskich brzegów morskich na podstawie pomiarów monitoringowych - niwelacyjno-batymetrycznych z lat 2004-2006. Wielkość powierzchni umownego przekroju strefy aktywnej brzegu (A) do wyznaczania systemu erozyjno-akumulacyjnego strefy brzegowej. Parametryzacja oraz określenie systemu erozyjno-akumulacyjnego strefy brzegowej do prognozowania tempa i zasięgu erozji oraz deficytu osadów brzegowych w aspekcie potrzeb wielkoskalowej ochrony brzegów metodą sztucznego zasilania.
EN
Determination of parameters of Polish coastline based on the leveling and bathymetrical monitoring in the period of 2004-2006. Area of selected cross-section of active coast sector for determination of erosion-accumulation system of coastal zone. Determination of parameters and erosion-accumulation system of coastal zone for prediction of the rate and range of erosion proces s as well as the deficit of sediments with respect to the needs of large scale shore protection in terms af artificial beach nourishment.
Zwrócono uwagę na podstawowe problemy, które należy brać pod uwagę podczas realizacji obiektów budowlanych, w tym zmienności poziomów wód gruntowych i przemieszczania się strefy rozdziału wód słonych i słodkich w kierunku lądu.
EN
Basic problems are discussed which must be taken into consideration while implementing construction projects, such as changing groundwater levels and the movement towards land of the zone separating salt and fresh water.
Obserwowane w ostatnich latach na świecie sukcesywne nasilanie się procesów erozji brzegu (Zawadzka 1999, Pruszak 2003, Living with erosion... 2004) powoduje coraz szersze zainteresowanie naukowców, reprezentujących różne dziedziny nauki, problemami strefy brzegowej. Jednakże złożoność zachodzących na brzegu morskim procesów, ich przyczyn i uwarunkowań, stwarza poważne problemy w ich opisie. Wielokrotnie podejmowane próby wyjaśnienia mechanizmów reakcji zachodzących w strefie brzegowej, jak do tej pory, nie dały zadowalających wyników. Poznanie prawidłowości rozwoju linii brzegowej ma kluczowe znaczenie dla rozwoju regionalnego i zagospodarowania przestrzennego, szczególnie w aspekcie bezpieczeństwa brzegu i jego infrastruktury, a także planowania rozwiązań prawnych i finansowych w odniesieniu do obszarów zagrożonych zniszczeniem. Wykorzystanie w badaniach metod teledetekcyjnych może przyczynić się do wyznaczenia obszarów ulegających morfodynamicznym procesom erozji i akumulacji, a co za tym idzie do poznania prawidłowości rozwoju brzegu. Szczególnie do tego celu przydatne są przetworzone fotogrametrycznie zdjęcia lotnicze, które pozwalają na przeprowadzenie szczegółowych, krótko- i długookresowych obserwacji obejmujących swoim zasięgiem znaczny obszar. Celem prezentowanych badań było odtworzenie położenia linii podstawy wydmy / podnóża klifu wybrzeża Gminy Rewal w latach 1938, 1951, 1973 i 1996 oraz określenie na tej podstawie wielkości zmian i tendencji rozwojowych brzegu. W wyniku przeprowadzonych pomiarów określono wielkość i tempo zmian zachodzących w tym rejonie. Wykazano wyraźny charakter erozyjny analizowanego wybrzeża. Zaobserwowano znaczne zróżnicowanie wielkości zmian nawet na sąsiadujących ze sobą, jednorodnych geomorfologicznie, odcinkach brzegu. Wyznaczenie szczególnie zagrożonych odcinków brzegu, o znacznej wielkości i dynamice zmian erozyjnych, ma duże znaczenie zarówno dla samorządów lokalnych, jak i instytucji odpowiedzialnych za bezpieczeństwo brzegu, szczególnie w aspekcie obserwowanego nasilania się zjawiska erozji.
EN
In the last years, the intensity of erosion processes have been observed worldwide (Zawadzka 1999, Pruszak 2003, Living with erosion...2004). Consequently, coastal zone problems have become a focus of interest for researchers representing different scientific disciplines. The complexity of processes operating in the coastal zone, their causes, and effects are very difficult to describe and analyse. Previous efforts to explain interactions between the litho-, hydro-, and atmosphere were not successful. Using remote sensing data makes it possible to collect short- and long-time observation series on coastline changes, whereby coast development processes may be followed. Photogrammetric georeferenced aerial photographs, taken in different years, supply short and long-term observation series. The area of study was a 20 km long stretch of the western Polilsh coast in the Rewal municipality (Maritime Bureau km 380-360). Analyses were carried out based on 4 series of aerial photograph taken in 1938, 1951, 1973, and 1996. The 1996 series was used to develop an orthophotomap, which was subsequently used to calibrate the remaining series (1938, 1951, and 1973). The dune base /cliff foot line was identified on every picture in each year. The changes in the location was calculated in different time spans (1938-51, 1951-73, 1973-96). Results of the calculations were used to analyse trends in the coast development and the rate of the changes; classification of dynamics changes was effected as well. Based on coastline change diagrams for 1938-1951, 1951-1973 and 1973-96, the magnitude of coast accretion and erosion in the area were analysed. As indicated by the results obtained, the Rewal municipality coast is erosive. In all the periods analysed, a substantial diversity of the magnitude of changes was observed, even in neighbouring, morphologically homogenous areas. The temporal analysis indicates an increase in the length of the coast affected by erosion; at the same time, the accretion area has been reduced; the accumulative sections of the coast have become shorter and shorter. The situation recorded in aerial photographs represents a net effect of coastal processes, so measurements taken indirectly incorporate effects of every factor that produced changes in the dune base /cliff foot line position in an individual period, e.g., sea level changes, storm surge damages, impacts of coastal defence structure (link side effect), and other human activities. Application of aerial photographs to measurements of dune base line changes makes it possible to look for patterns in coastline development. Identification of dangerous sections of the coast, affected by heavy coastal erosion and high dynamics of changes is very important for spatial planning, coastal protection, and ther activities, particularly in the part of the coast exposed to erosion hazard.
Strefa brzegowa ze względu na swa niedostępność i dynamiczne procesy w niej zachodzące stanowi bardzo ciekawy, ale równocześnie, trudny obszar badawczy. Zróżnicowanie środowisk wymagało do tej pory stosowania różnych technik badawczych, a analiza pozyskanych w ten sposób wyników nie pozwalała na pełny opis skomplikowanych zjawisk i prawidłowości rozwoju. Nowe możliwości w badaniach strefy brzegowej pojawiły sie wraz ze skonstruowaniem zintegrowanych urządzeń skanowania laserowego (LiDAR) pozwalających na równoczesna, szybka i precyzyjna rejestracje rzeźby dna morskiego i przylegającej do niego powierzchni ładu. Wykonanie pomiarów w okresie największej przejrzystości wody i przy sprzyjających warunkach pogodowych, uwzględniających siłę wiatru i falowania, pozwala na rejestracje dna do 2.5÷3 głębokości krążka Secchi`ego, co w warunkach południowego Bałtyku odpowiada ok. 30 m. Analiza otrzymanego modelu pokrycia powierzchni terenu (DSM) oraz po odfiltrowaniu roślinności i innych obiektów - trójwymiarowego modelu powierzchni terenu (DTM), może pozwolić na powiązanie przyczyn i skutków procesów dynamicznych obserwowanych zarówno w podwodnej jak i nadwodnej części strefy brzegowej. Stwarza, wiec nieporównanie większe możliwości zrozumienia uwarunkowań i przebiegu zjawisk decydujących o skutkach, jakie obserwujemy w strefie brzegowej, szczególnie w aspekcie zniszczeń posztormowych zagrażających infrastrukturze.
EN
The coastal zone, due to its inaccessibility and dynamic processes, is a very interesting but difficult research area. Until recent years, the variety of coastal environments required the use of different research techniques, however the analysis of the results obtained, was not detailed enough to describe very complicated phenomena and coastal development. The integrated laser Canning (LiDAR) technology creates new opportunities to obtain fast, accurate and simultaneous data of the sea bottom and the beach relief. Laser scanning measurements taken in the highest water transparency with good sea and weather conditions make it possible to obtain 2.5÷3 Secchi Depth, which - in case of the south Baltic Sea - equals approximately 30 meters. The analysis of Digital Surface Model (DSM) and Digital Terrain Model (DTM), obtained through filtering vegetation and other objects, allows to identify the relationship between the causes and effects of dynamic processes observed in the underwater and the land part of the coastal zone. Application of the laser scanning technique creates better opportunities to understand the conditions and phenomena observed in the coastal zone, especially storm damages posing threat to the infrastructure.
13
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
The Laboratory of Remote Sensing and Marine Cartography is a part of the Faculty of Natura Sciences at the University of Szczecin and it was established in 1985. In the present organizational structure and under this name it has existed since 1992. Research activity of the Laboratory is focused on: Remote sensing analysis of coastal zone morphodynamics. Analysis of coastal zone circulation systems with the use of aerial photographs and satellite images Remote sensing analysis of southern Baltic surface streams. Issues of coastal zone GIS implementation to coastal zone management. Cartography and GIS on the web. Elements of thematic marine cartography. Methods of cartographic presentation of dynamic phenomena This paper presents some of the most important projects undertaken by the Laboratory.
14
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
The knowledge about long- and short-term coastal changes plays a key role in Integrated Coastal Zone Management processes. This project was realized in the Laboratory of Remote Sensing and Marine Cartography of the University of Szczecin, within the framework of .Remote sensing research of the tendency the coastline changes of the Pomeranian Bay (3P04E05023). financed from the State Committee for Scientic Reseaerch (KBN) resources. The following data were used in this project: historical aerial photographs taken in 1938, 1951, 1973, 1996, topographic maps in the scale 1:10000, technical belt maps in the scale 1:2000 and DEM created for 2 km wide coastal belt. The area of research is 100 km long and is located at the Eastern part of Pomeranian Bay from Swinoujscie to Kolobrzeg. On the basis of the aerial photographs taken in 1996 with the use of DEM and OrthoMaster software an orthophotomap was created. The others aerial photographs taken in 1938, 1951 and 1973 were calibrated on the basis of this orthophotomap. Finally, all aerial photographs and maps were transfered into the same coordinate system PUWG1992/19. A dune base line / cliff food line and the geodetic monuments (kilometrage of the coast) were identified on every picture. Changes of dune base line / cliff food line location in time were measured. Results were presented for three selected areas of the coast located near Swina, Dziwna and Rega river mouths. The analysis of the coastal changes in the river mouth areas shows that this sections of the coast are very dynamic and have a big variability of the morphodynamic processes. This research can be useful in the protection of the coast, indicating relatively stable or dynamic places along the coast. The knowledge about such places is very important in the aspect of erosion hazard and safe planning in the Integrated Coastal Zone Management.
15
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
The goal of the project was to evaluate methods for recording and analysing the geoindicators related to the coastal zone. Geoindicators, according to the definition elaborated by the IUGS, are measures (magnitudes, frequencies, rates and trends) of geological processes and phenomena occurring at or near the Earth’s surface and subject to changes over periods of 100 or less years. Shoreline changes are one of the most important geoindicators of processes on the coastal areas because of their importance to economy and nature conservation. Investigations were carried out on the southern and western coast of the Gulf of Gdańsk: in the Vistula river mouth, on cliffed coast south of Gdynia and at the tip of the Hel Peninsula. Shoreline changes in different time scales were identified by analyses of aerial photos, analyses of digital terrain models and GPS measurements.
16
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW