Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Is the Current Reality Conducive to the Implementation of Sustainable Development?

Sztumski Wiesław

Problemy Ekorozwoju

|

2023

|

Vol. 18, nr 2

42--48

EN

The idea of sustainable development did not appear in the eighteenth century for ecological reasons to save the environment or humanitarian reasons to save humanity, but for economic reasons to improve the management of forests and fossil resources. Its creator was Hans Carl v. Carlowitz (1645-1714), a Saxon tax accountant and mining administrator. The idea has always served an economic purpose – constant economic growth as well as increase of productivity and profit. Therefore, it worked best in the sphere of management. Over time, it turned out that one could achieve better economic effects. when one combines economic goals with those that people have always strived for – to create a better world, life and interpersonal relations. This requires care for the good condition of the natural and social environment. Consequently, the idea of sustainable development was coupled with the goals of ecology and sozology. Unfortunately, for various reasons, the modern world is less and less conducive to achieving these goals. Therefore, one can increasingly difficult implement the postulates of sustainable development, even in the sphere of economy. It has become clear that sustainable development is not a panacea for all the ills of the world. The idea of this unrealizable development turned into a myth and a tool to manipulate people's feelings and dreams of a better life. With their help, one mobilizes people to higher and higher productivity, which generates an increase in the enrichment of the financial elite and to the accompanying to it deepening of social inequalities, which are the source of all the evil.

PL

Idea rozwoju zrównoważonego nie pojawiła się w XVIII wieku z przyczyn ekologicznych dla ratowania środowi-ska ani humanitarnych dla ratowania ludzkości, tylko z ekonomicznych dla poprawy gospodarowania lasami isu-rowcami kopalnymi. Jej twórcą był Hans Carl v. Carlowitz (1645-1714), saksoński księgowy podatkowy i za-rządca górniczy. Przez cały czas służyła celom ekonomicznym –nieustannemu wzrostowi gospodarczemu, wy-dajności i zysku. Dlatego najlepiej sprawdzała się przede wszystkim w sferze gospodarowania. Z czasem okazało się, że lepsze efekty ekonomiczne można osiągać wtedy, gdy cele ekonomiczne połączy się z takimi, do których ludzie zawsze zmierzali –do stworzenia lepszego świata, życia i relacji międzyludzkich. A to wymaga troski odobry stan środowiska przyrodniczego i społecznego. Wskutek tego idea rozwoju zrównoważonego sprzęgła się z celami ekologii i sozologii. Niestety, z różnych względów współczesny świat coraz mniej sprzyja realizacji tych celów. Dlatego coraz trudniej urzeczywistniać postulaty rozwoju zrównoważonego, nawet w sferze ekonomii. Przekonano się, że rozwój zrównoważony nie jest panaceum na wszystkie bolączki świata. Idea tego nierealizo-walnego rozwoju przekształciła się w mit i narzędzie manipulacji uczuciami i marzeniem ludzi o lepszym życiu. Za ich pomocą mobilizuje się ludzi do coraz wyższej produktywności, która generuje wzrost bogacenia się elit finansowych i towarzyszące mu pogłębianie nierówności społecznych będących źródłem wszelkiego zła.

2

Sozologia we współczesnych naukach o Ziemi i praktyce gospodarczej - wybrane aspekty

Gałaś Andrzej, Abramowicz Anna, Gałaś Slávka, Kot-Niewiadomska Alicja, Misz-Kennan Magdalena

Przegląd Geologiczny

|

2022

|

Vol. 70, nr 11

826--833

EN

Known mostly in Poland, formulated by Prof. W. Goetel, the science - called sozology perfectly corresponds to today's pro-environmental activities developing worldwide. Sozology combines both concern for the precious values of primeval nature and the management of areas transformed by man. It includes civilization changes, climate change, and access to natural resources. The article discusses four main research directions: 1) protection of the natural environment and mineral resources, 2)rational spatial management, 3) post-exploitation management of industrial areas, 4) analysis and prevention of environmental changes. The authors point to the need to integrate specialists from various fields who can jointly solve environmental problems.

3

Historia Sekcji Sozologicznej Polskiego Towarzystwa Geologicznego

Paulo Andrzej

Przegląd Geologiczny

|

2022

|

Vol. 70, nr 6

468--475

EN

The article presents a brief history of the Sozological Section of the Polish Geological Society and its genesis in the context of the environmental protection movement and the idea of sustainable development, as well as political changes in Poland. The section adopted and popularized the name sozology for the emerging interdisciplinary science of rational and economical use of environmental resources, named by this creator, outstanding geologist and organizer of science, Walery Goetel. In the years 1963-1972, he chaired the pioneering Seminar on the Conservation of Nature Resources and Securing the Durability of Use of Raw Materials, which made the realities of resource and land-use management in the People's Republic of Poland aware. At the same time, he popularized good practices of resource conservation and reclamation. Goetel's initiatives preceded high-profile reports by the United Nations and the WECD: U Thant's (1969) “Problems of the Human Environment”, and Brundtland's (1987)“Our common future”. The Sozological Section of the PGS operated briefly but dynamically in the years 1992-2005. Its activity has been focused on the organization of scientific conferences, demonstration of environmental problems and practical solutions in the field and popularization. The branches of PGS in Kraków, Poznań and Kielce were most involved in the organization of the conferences, along with local leaders A. Paulo, J. Skoczylas and Z. Rubinowski. The subject of the conferences evolved towards the management of industrial degraded areas and for some time their organization benefited from the support of the mineral industries. The final part of the article presents the current state of sozology in Poland and the diagnosis of future needs.

4

Ekologia (sozologia) : droga do bezpieczeństwa

Wolski Aleksander

Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

|

2020

|

Nr 1(16)

57--75

PL

Prezentowany artykuł przenika kilka płaszczyzn analizy. W pierwszej odsłonie stanowi próbę uporządkowania terminologicznego pojęć ekologia i sozologia. Analiza omawianych zjawisk prowadzi do kwestii związanych z bezpieczeństwem sensu largo, aby następnie skoncentrować uwagę na kwestii bezpieczeństwa ekologicznego. Rozpatrywane są w tym kontekście kwestie jego funkcji, czynników kreujących potrzebę bezpieczeństwa ekologicznego, jak konsekwencji realizacji wskazanej drogi zmian społecznych. Osobną kwestią, tu zaproponowaną, są refleksje na temat istotności budowy społecznej świadomości w kontekście bezpieczeństwa ekologicznego – jako najlepszego gwaranta tegoż bezpieczeństwa.

EN

The presented article has several levels of analysis. The first part is an attempt to organize the terminological concepts of ecology and sozology. The analysis of these phenomena leads to safety issues in a broad sense in order to focus on the issue of ecological safety. The issues of functions, factors creating the need for ecological safety and the consequences of implementing the path of social change are considered. A separate issue are reflections on the importance of building social awareness in the context of ecological safety – as the best guaratnee of this safety.

5

Uban sozology assumption in the planning of housing areas

Kobylarczyk Justyna, Marchwiński Janusz

Technical Transactions

|

2019

|

Vol. 116, iss. 10

21--34

EN

Sozology is a newly discovered direction in urban planning stem from the growing threats to the natural environment. A contemporary man pursues close and positive relations with the environment and focuses on the premises of human ecology that directly impact the process of planning and composing urban spaces. The article presents the influence of climatic conditions on the shaping of housing areas. The problem was presented on the basis of an analysis of a specific example. The assessment included the shading of the buildings by neighbouring buildings, the shading of the common spaces and the issue of ventilation. These phenomena connected with the structure of the buildings, their scale and intensity have a significant impact on the conditions of the residence. Other factors also affect the housing environment. Their rational use with the help of teams of experts from complementary fields can contribute to raising the standards of the housing environment even at the planning stage, and later to optimising land use by the community of its inhabitants.

PL

Sozologia urbanistyczna z uwagi na narastające zagrożenia środowiska przyrodniczego to na nowo odkrywany kierunek w planistyce. Współczesny człowiek, podążając za kształtowaniem bliskich i pozytywnych relacji ze środowiskiem, coraz większą uwagę skupia na przesłankach ekologicznych, mających bezpośredni wpływ na proces planowania i komponowania przestrzeni miejskich. Środowisko naturalne w różnym stopniu było i nadal jest przekształcane przez człowieka. Dziś zawiera ono jedynie naturalne elementy, a w całości należy je nazywać środowiskiem antropogenicznym bądź przyrodniczym. W artykule poddany został rozważaniom wpływ uwarunkowań klimatycznych na kształtowanie obszarów mieszkaniowych. Problem przedstawiono na podstawie analizy konkretnego przykładu. Przy jego ocenie wzięto pod uwagę zacienienie budynków przez sąsiadujące obiekty oraz zacienienie przestrzeni wspólnej towarzyszącej zabudowie, a także problem przewietrzania. Są to zjawiska, których wpływ na warunki zamieszkania uzależniony jest od skali oraz intensywności zabudowań. Czynników oddziałujących na środowisko mieszkaniowe jest o wiele więcej. Ich racjonalne wykorzystanie przy wsparciu zespołów ekspertów z komplementarnych dziedzin przyczynić się może do podniesienia standardów tego środowiska już na etapie planowania, a następnie do optymalizacji użytkowania terenu przez wspólnotę jego mieszkańców.

6

Ochrona środowiska a system edukacji w Polsce

Falencka-Jabłońska M.

Inżynieria Ekologiczna

|

2017

|

Vol. 18, nr 5

36--39

PL

Edukacja prośrodowiskowa i skuteczność jej metod to konieczność, decydująca o zachowaniu zasobów przyrody dla kolejnych pokoleń. Kształcenie właściwych postaw wobec otaczającej przyrody musi opierać się na rzetelnie zdobytej wiedzy, popartej obserwacja, doświadczeniem oraz eksperymentem. Dydaktyka prowadzona na wszystkich poziomach nauczania sozologii powinna się opierać nie na szufladkowej wiedzy, a na umiejętności przyczynowo-skutkowego myślenia. Stawianie hipotez i ich weryfikacja oraz różnorodność metod poznania praw przyrody, zdecydują o skutecznym przeciwdziałaniu procesom degradacji środowiska w XXI wieku.

EN

Pro-environmental education and the effectiveness of its methods are a necessity, decisive for preserving natural resources for successive generations. Educating proper attitudes towards the surrounding nature must be based on sound knowledge gained, supported by observation, experience and experiment. Teaching conducted at all levels environmental science should be based not on boxed knowledge, but on causal thinking skills. Establishing hypotheses and their verification, as well as the variety of methods of understanding the laws of nature, will influence the effective prevention of environmental degradation in the 21st century.

7

The Anthropocentric Sozology of Julian Aleksandrowicz

Gawor L.

Problemy Ekorozwoju

|

2016

|

Vol. 11, nr 1

49--57

EN

The article presents original concepts of ecological conscience and prevention for human health by protection of the natural and social environment by Polish physician and scientist Julian Aleksandrowicz (1908-1988). Both of them in general contain threads of environmentalism, sozology, axiology with highlighted value of health and proposed medicine of tomorrow. In detailed considerations Polish researcher concentrates on issues of ecological conscience, diseases of civilization and social deformations – partly resulting from the degradation of nature, pacifism and standards for the physician of the future. In the article this matters are presented in three points: 1 Envi-ronmentalism; 2 Ecological Conscience; 3 Deformation of social and human health. Medicine of tomorrow. The text emphasizes the anthropocentrism in sozological aspect of Aleksandrowicz views. A proposal to recognize them in perspective sozophilosophy is also presented.

PL

Artykuł przedstawia oryginalne koncepcje polskiego lekarza i uczonego, Juliana Aleksandrowicza (1908-1988): sumienia ekologicznego oraz profilaktyki zdrowia człowieka poprzez ochronę środowiska naturalnego i społecz-nego. Są zawarte w nich na płaszczyźnie ogólnej wątki ekologizmu, sozologii, aksjologii z wyróżnioną wartością zdrowia i projektowanej medycyny jutra. Na obszarze konkretnym rozważania polskiego badacza dotyczą kwestii sumienia ekologicznego, chorób cywilizacyjnych, deformacji społecznych, po części będących skutkiem degradacji przyrody, pacyfizmu i wzorca lekarza przyszłości. Problematyka ta jest zawarta w trzech punktach: 1. Ekologizm; 2. Sumienie ekologiczne; 3. Deformacje społeczne a ludzkie zdrowie. Medycyna jutra. W tekście uwypuklony jest antropocentryzm sozologicznego aspektu poglądów Aleksandrowicza. Wyłożona jest też propozycja ujęcia ich w perspektywie sozofilozofii.

8

Istota i wielowymiarowość renty sozologicznej

Szymański E. M.

Ekonomia i Środowisko

|

2016

|

nr 1

22--34

PL

Celem artykułu jest dokonanie przeglądu literatury dotyczącej renty oraz zdefiniowanie pojęć renty sozologicznej i sozoekonomicznej, jako efektu racjonalnego podejmowania decyzji w zakresie ochrony przyrody. W artykule wykorzystano analizę literatury przedmiotu. Artykuł składa się z trzech części. W pierwszej autor dokonuje analizy literatury z zakresu renty gruntowej, ekonomicznej oraz korzyści sozologicznych, które stanowią podstawę do budowy modelu oraz zdefiniowania renty sozologicznej oraz sozoekonomicznej. W drugiej części artykułu przedstawia różne wymiary renty sozologicznej jako dopełnienie modelu. W ostatniej części odnosi się do tych wymiarów przez pryzmat przykładu pszczelarstwa.

EN

Economic and ground rent is a base to considerations about how to create a model of sozological rent. Taking this topic is necessary to underline that taking care of the environment in few places or countries is not the only approach to base on. This definition of rent in global and strategic look must be a mission which should be put as the main purpose of every action. Obtaining the sozological rent is possible if functions of sozological actions and degradation of the environment have crossed the balance point. This kind of rent is multidimensional and can be contemplated on different levels of precision, but it is the easiest is to study individual examples like beekeeping and its effects. The main purpose of this article is the review of the literature on rent and definition of sozological rent and sozoeconomical rent, as a result of rational decision-making in the field of nature conservation.

9

Walery Goetel i idea sozologii

Gawor L.

Problemy Ekorozwoju

|

2013

|

Vol. 8, nr 1

83--89

EN

The article presents the concept of sozology, formulated by Walery Goetel in the 1960s, an innovative proposal to establish an autonomous and interdisciplinary branch of science concerning the protection of the environment. The essence of this idea was to determine the subject matter of the postulated branch science that would include the protection of the natural environment as well as the social environment, which was a major breakthrough and is now an indisputable axiom of ecology, ecophilosophy, the study into the protection of the life of human envi-ronment, and the idea of sustainable development. Furthermore, the text contains a short biography of the Polish scientist and presents the reception of Goetl in modern Polish ecological thought in the form of systemic sozolo-gy and sozophilosophy.

PL

Artykuł prezentuje sformułowaną przez Walerego Goetla w latach 60. XX w. koncepcję sozologii – nowatorską propozycję ustanowienia autonomicznej i interdyscyplinarnej nauki o ochronie środowiska. Istotą tego pomysłu było określenie przedmiotu postulowanej nauki obejmującego ochronę nie tylko środowiska przyrodniczego, ale także i społecznego, co stanowiło prawdziwy przełom a współcześnie jest niepodważalnym aksjomatem ekolo-gii, ekofilozofii, nauki o ochronie życia środowiska ludzkiego, a także idei zrównoważonego rozwoju. Tekst zawiera także krótką biografię uczonego polskiego oraz ukazuje recepcję Goetla we współczesnej polskiej myśli ekologicznej w postaci idei sozologii systemowej oraz sozofilozofii.

10

Sozologiczne aspekty eksploatacji ropy naftowej i gazu ziemnego ze złoża Barnówko - Mostno - Buszewo

Fabiańczyk E., Ślusarczyk S.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2013

|

R. 54, nr 3-4

121--132

PL

W artykule przedstawiono analizę wpływów środowiskowych eksploatacji ropy naftowej i gazu ziemnego ze złoża BarnówkoMostno-Buszewo. Wykazano ograniczony, długotrwały wpływ na poszczególne komponenty środowiska. Opisano natężenie wpływu w czasie od odkrycia i udostępnienia złoża do chwili obecnej. Zwrócono uwagę na malejący trend wpływu w szczególności w odniesieniu do zwierzostanu.

EN

This paper presents an analysis of environmental impact of oil and natural gas exploitation from Barnówko-Mostno-Buszewo deposit. It was proved that this sustained impact on particular elements of environment is limited. Value of impact from the time of deposit development up to now was described. It was pay attention to decreased tendention of this environmental impact especially in relation to game population.

11

Ekologia przestrzeni

Sztumski W.

Problemy Ekorozwoju

|

2011

|

Vol. 6, nr 1

117-138

EN

The subject of the ecology of space is basically the social space. It also includes the physical space only in so far as it is part of the social space and directly interacts with it. The structure of social space is complex. It contains a set of social sub-spaces and related landscapes. The landscape is defined as a subjective perception of objective space. The paper presents descriptions of some social landscapes (physical, urban, acoustic, axiological, and virtual landscapes as well as the landscapes of faith, truth and communication) in respect of their degeneration caused by Western culture, liberalism and the ideology of consumerism. That should entitle the need for the care of social landscapes within the ecology of space.

PL

Przedmiotem badań ekologii przestrzeni jest w zasadzie przestrzeń społeczna, a fizyczna tylko o tyle, o ile wchodzi w skład przestrzeni społecznej i bezpośrednio wpływa na nią. Struktura przestrzeni społecznej jest złożona. Zawiera zbiór przestrzeni cząstkowych oraz odpowiadające im pejzaże. Pejzaż jest określony jako su-biektywne spostrzeganie obiektywnej przestrzeni. W artykule znajdują się opisy niektórych pejzaży (fizycznego, urbanistycznego, akustycznego, aksjologicznego, wirtualnego, wiary, prawdy i komunikacji), przedstawione w aspekcie ich degeneracji spowodowanej przez kulturę zachodnią, liberalizm i ideologię konsumpcjonizmu, co ma uzasadnić potrzebę ich ochrony w ramach ekologii przestrzeni.

12

Mapa sozologiczna obszarów zurbanizowanych w skali 1:10 000

Kubiak J., Ławniczak R.

Polski Przegląd Kartograficzny

|

2011

|

T. 43, nr 3

252--262

PL

Podjęty temat z zakresu kartografii tematycznej, dotyczy rozwinięcia treści mapy sozologicznej. Prace związane z powstaniem, ewolucją i praktycznym wykorzystaniem mapy w skali 1:50 000 prezentowane były już wielokrotnie np. przez S. Żyndę (1999), J. Kijowską i S. Żyndę (2007) oraz R. Ławniczaka i J. Kubiaka (2009). Informacje o tej mapie dostępne są ponadto poprzez serwis WWW Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii w Warszawie. Autorzy podejmują natomiast próbę prezentacji kartograficznej form ochrony i degradacji środowiska przyrodniczego w formie mapy wielkoskalowego. Problematyka dotyczy głównie obszarów zurbanizowanych i silnie przekształcanych przez człowieka. Opracowanie to wykonane w postaci analogowej, a także w formie numerycznej, jest odpowiedzią na oczekiwania użytkowników tego systemu dotyczące zwiększenia dokładności i szczegółowości mapy. W tym celu zaproponowano skalę 1:10 000, której wybór uzasadniony jest dostępnością innych materiałów źródłowych niezbędnych do prawidłowego opracowania mapy. Zastosowanie większej skali dla mapy sozologicznej, pozwala przede wszystkim na: • poszerzenie charakterystyki jakościowej, zwłaszcza form użytkowania terenu, • zmianę typu geometrycznego niektórych obiektów (zastosowanie regionów zamiast punktów), • zmniejszenie stopnia generalizacji prezentowanego obszaru, tym samym skartowanie większej liczby szczegółów, • precyzyjniejszą lokalizację kartowanych obiektów, • większe możliwości analityczne systemu. Na prezentowane w artykule wyniki składają się doświadczenia zebrane w trakcie wykonywania różnorodnych opracowań (realizowane prace magisterskie, wykonywanie opracowań ekofizjograficznych podstawowych gmin). Mapa sozologiczna w skali 1:10 000 stanowi rozwinięcie treści mapy sozologicznej opracowanej w skali 1:50 000. Jest ona traktowana jako materiał źródłowy, toteż wiele elementów jej treści zostało bezpośrednio przeniesione do mapy wielkoskalowej. W treści nowej mapy znalazły się ponadto niektóre elementy zaczerpnięte z mapy hydrograficznej w skali 1:50 000, mające związek z degradacją i ochroną wód powierzchniowych i podziemnych. Zachowana została główna struktura legendy – treść tematyczna uszeregowana jest w oparciu o takie same poziomy informacyjne. Zwiększeniu oraz pewnym modyfikacjom uległy natomiast grupy występujących tu elementów. Zakres treści mapy analogowej jest nieco węższy w stosunku do jej wersji numerycznej, z uwagi na ograniczenia redakcyjne wpływające na czytelność, np. liczba stosowanych barw, liczba nakładających się deseni, duża liczba stosowanych linii zasięgu itp. Ograniczeń tych nie ma wersja cyfrowa. W wersji cyfrowej zachowano tę samą strukturę warstw tematycznych co na mapie w skali 1:50 000, ale rozbudowano o nowe warstwy, dodając ponad 40 nowych wydzieleń. Przedstawiona propozycja rozszerzonej treści mapy wymaga dalszej dyskusji. Istotne jest precyzyjne zdefiniowanie poszczególnych warstw tematycznych, gdyż w dynamicznym środowisku przyrodniczym, przy dużej skali mapy częstym problemem będzie właściwe zakwalifikowanie niektórych obszarów, a ma to znaczenie w późniejszych pracach analitycznych. Wydaje się celowe podjęcie prac nad opracowaniem instrukcji, która ostatecznie zdefiniuje zakres treści mapy, jej formę graficzną dla wersji analogowej i strukturę baz danych dla wersji numerycznej.

EN

The discussed subject, in the fi eld of thematic cartography, regards the expansion of 1:50 000 ecological map content. Papers related to the making, evolution and practical use of the map in 1:50 000 were presented many times in Polish cartographic literature. In addition, information on the map is accessible on the WWW service of GUGiK (Head Office of Geodesy and Cartography) in Warsaw. The authors attempt to cartographically present forms of environmental protection and degradation in the form of a large-scale map. The issue mainly concerns urbanized areas and those strongly transformed by man. The elaboration made both in analogue and digital forms responds to the expectations of users of the system regarding improvements on precision and detail of the map. To meet the expectations, 1:10 000 scale was proposed, which was justified by the availability of other source materials indispensible for the correct making of the map. Using a larger scale ecological map mainly allows to: • expand on quality characteristics, especially on forms of land use, • change the geometrical type of some objects (application of area instead of points), • lower the degree of generalization of presented area, and thus map a larger number of details, • more precisely localize the mapped objects, • increase the analytical potential of the system. Results presented in the article are compiled from experience of making various kinds of elaborations (M.A. theses, eco-physiographical elaborations of basic districts). The ecological map in 1:10 000 constitutes an expansion of content of the ecological map in 1:50 000. It is treated as source material, so many of the elements of its content were directly transferred to the large-scale map. In addition, the content of the new map contains some elements related to degradation and protection of surface and underground waters taken from a hydrographic map in 1:50 000. The main structure of the legend was maintained – the subject matter is listed on the basis of the same information levels. However, groups of appearing elements were enlarged and modified to a certain extent. The scope of content of the analog map is somewhat narrower than that of its digital version due to editorial limitations affecting its clarity, e.g. the number of colors used, the number of overlapping patterns, large number of range lines used, etc. The digital version does not have these limitations. In the digital version the same structure of subject layers as in the map in 1:50 000 was maintained, but it was enlarged by new layers, adding over 40 new divisions. The presented proposition of the map’s extended content needs further discussion. It is essential to define the particular subject layers precisely, because in a dynamic natural environment, a frequent problem with the large-scale elaboration is adequate classification of some regions, and this in turn is important in later analytical work. It seems necessary to elaborate an instruction to finally define the scope of map content – its graphic form for the analog version and the structure of data bases for the digital one.

13

Sozologia w kształceniu dla zrównoważonego rozwoju

Szaniawska D.

Inżynieria i Aparatura Chemiczna

|

2010

|

Nr 2

119-120

PL

Omówiono sozologię, dyscyplinę naukową o systemowej ochronie środowiska naturalnego. Systemowe podejście oznacza kompleksową analizę procesów i problemów środowiskowych z uwzględnieniem oddziaływań między elementami składowymi środowiska jako systemu, jest niezbędne w edukacji dla zrównoważonego rozwoju na wszystkich poziomach kształcenia.

EN

In the paper sozology as a science discipline is presented. Sozological approach includes systematic, holistic and interdisciplinary analysis of environmental processes and issues considering the interaction between elements of environment as a system. This complex approach is essential for holistic environmental education in each study level.

14

Filozofia przyrody jako podstawa dla sozologii

Lemańska A.

Problemy Ekologii

|

2009

|

R. 13, nr 6

297-299

PL

W artykule uzasadnia się, że filozofia przyrody stanowi jeden z filarów, na których można się oprzeć, poszukując podstaw aksjologicznych dla działań podejmowanych w celu ochrony środowiska. Takich fundamentów nie mogą dostarczyć same nauki przyrodnicze, gdyż metoda eksperymentalna nie dopuszcza możliwości dokonywania wartościowań. W ramach filozofii przyrody można też próbować poszukiwać rozwiązań unikających skrajności zarówno antropocentryzmu, jak i biocentryzmu.

EN

The article presents a justification that the philosophy of nature is one of the pillars which can be used as a support while seeking the axiological foundations for the actions undertaken for environmental protection. These foundations cannot be solely provided by the natural sciences as the experimental method does not allow making valuations. The framework of the philosophy of nature enables making attempts to find solutions which avoid extremes of both anthropocentrism and biocentrism.

15

Sozologia systemowa - dyscyplina naukowa XXI wieku

Dołęga J.

Problemy Ekorozwoju

|

2006

|

Vol. 1, nr 2

11-24

PL

Artykuł zawiera istotną problematykę sozologii systemowej skupioną wokół następujących zagadnień: koncepcji sozologii systemowej - gdzie ukazuje się podstawowe założenia tego ujęcia, wyjaśnienie podstawowych terminów, syntetyczne ujęcie koncepcji sozologii empirycznej, humanistycznej, filozoficznej oraz charakterystykę systemowej koncepcji sozologii; epistemologii sozologii systemowej, w której analizuje się pojęcie sozologii, podejmuje próbę zdefiniowania tej nauki, określenia przedmiotu jej badań; metodologii sozologii systemowej; głównej problematyki sozologii systemowej i specyfiki badań z zakresu tej nauki. Tekst tego artykułu jest ulepszoną wersją wcześniej drukowanych moich prac w Studia Ecologiae et Bioethicae, w książce Koncepcja sozologii systemowej oraz w innych publikacjach.

EN

The article includes the significant issue of systematic sozology which focuses on following problems: - the conception of the systematic sozology - this part shows the basic assumptions of it, explains the basic terms, synthetically describes the conception of empirical sozology, humanistic sozology and philosophical sozology and characterize the systematic conception of sozology; - the episthemology of systematic sozology - this part analysis the term 'sozology', tries to define this science and precise the subject of its research; - the methodology of systematic sozology; - the main issue of systematic sozology and characteristics of research in the area of this science. The solution of many sozological problems still depends on the research of different science branches. This is a sign of interdisciplinarity of sozology and many relations with medical, biological, geological, technical, economical, law, social, humanistic, philosophical and teological sciences. The achievements of these sciences determine questions and answers of sozology. The directions of improvement of sozology might oscillate around following issues: - the recording of interferences of the balance states between anthroposphere and biosphere; - recovering of the balance states between anthroposphere and environment; - controlling of the technical equipment and technological processes which focuses on the security of the exits from industrial plants which are dangerous for biological environment (protectional issue); - introducing of the new technologies of producing which will be safe for natural environment (perspectivical issue); The main problems of metaobjective systematic sozology are : - the elaboration of the notion - environment; - the determining of the contents of the expression: social-natural environment; - the elaboration of the definition of systematic sozology; - the definition of the object of research of this branch of science; - the presentation of the structure and, especially, the underlining the importance of: interdisciplinarity, transdisciplinarity, systemic and globalism in the methodology of systematic sozology. The main problems of objective systematic sozology are : - the state of the social-natural environment; - the sources of endangerment and pollution of environment, the influence of changing environment on life on the Earth; - the ways and means of protecting the environment; - environmental education; - the idea of balanced development. Sozology might be described as the science about systematic environmental protection (atmosphere, hydrosphere, lithosphere, cosmosphere, biosphere, anthroposphere) which is needed because of destructive influence of anthroposphere.

16

Sozologia - nauka XXI wieku

Dołęga J. M.

Paliwa, Oleje i Smary w Eksploatacji

|

2003

|

R. 12, nr 107

24-26

EN

The synthetic characteristics at sozology science of the end of XX century is presented. Sozology defined like by science of system's protection of biospher against destruction's action in side antropospher. Author hopes that this science will be constans element in educations systems in XXI century.

17

Stany eksploatacyjne urządzeń oczyszczających gazy odlotowe jako wskaźniki spełniania wymogów norm emisji zanieczyszczeń.

Janka R.M.

Zagadnienia Eksploatacji Maszyn

|

1998

|

Vol. 33, nr 3

449-460

EN

Graduation of exploitation conditions of the outlet gas cleaning installations from sozologic-diagnostic-management point o view were presented. Criteria that make possible determining of grading were formulated. Range of application of particular exploitation conditions and their connections with the range od pollution size introdeced into the atmosphere were defined. Functionally relationship were given between pollution size introduced into the atmosphere and exploitation efficiency achived level.

18

Sozologia - nauka o ochronie środowiska

Dołęga J.

Problemy Ekologii

|

1998

|

R. 2, nr 5

173-176

PL

Artykuł jest prezentacją idei 'sozologii' sformułowanej przez W. Geotla. Omówiono w związku z tym samo rozumienie sozologii, jej przedmiotu, przy czym wskazuje się także na jej interdyscyplinarny i systemowy charakter. Jest także wskazana rola jaką może pełnić sozologia w procesie edukacji ekologicznej, gdyż włączenie jej do tego procesu jest jedynym z postulatów Autora.

EN

This article is a presentation of the idea of sozology proposed by W. Geotl. Paying special attention to its interdisciplinary and systematic character, the notion and the subject of sozology have been discussed. The role that sozology may play in environmental education process have been also pointed out, as the author suggests it to be introduced to that process.