Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Naturalne geologiczne bariery izolacyjne na obszarach glacjalnych na przykładzie fragmentu Wysoczyzny Nidzickiej w okolicach Grzebska

Falkowska E.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2008

|

T. 34, z. 4

663-675

PL

Badania prowadzono na glacjalnym obszarze Wysoczyzny Nidzickiej w okolicach Grzebska. Celem ich było wykazanie związku występowania naturalnych geologicznych barier izolacyjnych z morfogenezą tego obszaru. Opierając się na analizach właściwości filtracyjnych, pojemności wymiany kationowej, charakterystyce litologicznej oraz na analizie geomorfologicznej, przyporządkowano jednostkom geomorfologicznym klasy zdolności do zatrzymywania zanieczyszczeń. Do I klasy zaliczono formy, które zbudowane są z gruntów o wysokich właściwościach sorpcyjnych, niskiej wodoprzepuszczalności oraz charakteryzujące się ciągłością struktur i niskim poziomem zwierciadła wód podziemnych, a więc takie, w obrębie których występuje naturalna bariera izolacyjna. Zaliczono do nich misy wytopiskowe doliny Orzyca, obniżenia wytopiskowe na wysoczyźnie i dolinki boczne. II klasę stanowi wysoczyzna morenowa w strefie wychodni glin, III - pokrywy ablacyjne, IV - kemy, kemy dolinne, moreny czołowe i moreny martwego lodu. V klasę tworzą jednostki geomorfologiczne, w obrębie których bariera izolacyjna nie występuje. Należą do nich tarasy kemowe i równiny wodnolodowcowe. Badania wykazały przydatność analizy morfogenetycznej do waloryzacji obszaru o genezie glacjalnej pod względem występowania naturalnych barier izolacyjnych.

EN

The investigations were carried out in the eastern part of the Nidzica Upland near Grzebsk. The main aim of this research was to prove the connection between the occur of natural isolation barriers and the morphogenesis of this postglacial area. A geomorphologic model of the area was constructed. Geomorphological units were divided into five classes with regard to their abilities to retain pollution. The classification is based on the lithological characteristics of deposits, permeability coefficient, cation exchange capacity (CEC) and presence of continuous layers. Class I includes melt-out depressions, ice-dammed basins within the plateau, and side valleys which are built of peats, warps and gytia. They are characterized by very high sorption abilities, low permeability coefficient, and occurr as a continuous layer and at low groundwater level. Class II includes a morainic plateau built of glacial till; class III - an ablation cover, class IV - kames, valley kames, frontal moraines and dead-ice maraines, class V includes gemorphological units without natural isolation barriers in form of kame terrace and fluvioglacial plateau. The usefulness of morphogenesis analyses to valorize the studied part of the Nidzica Upland as a natural isolation barrier has been shown.

2

Ocena wrażliwości środowiska geologicznego na zanieczyszczenia w planowaniu przestrzennym na przykładzie obszaru okolic Orli na Podlasiu

Falkowska Ewa

Geologos

|

2007

|

Vol. 11

151--162

PL

Badania przeprowadzone na obszarze Równiny Bielskiej w okolicach Orli w celu określenia prawidłowości rozmieszczenia naturalnych barier izolacyjnych (geologicznych) wskazują na występowanie związku pomiędzy genezą form geomorfologicznych a zdolnościami do zatrzymywania zanieczyszczeń osadów budujących ich strefę przypowierzchniową. W ramach badań wykonano kartowanie geologiczne z wykorzystaniem zdjęć lotniczych oraz określono skład granulometryczny, zawartość węglanu wapnia, zawartość substancji organicznej, pH, pojemność wymiany kationowej (CEC) oraz zawartość Cu, Cr, Co, Zn, Pb dla reprezentatywnych próbek gruntów. Morfogeneza obszaru, związana z procesem deglacjacji arealnej, spowodowała powstanie różnorodności litologicznej i strukturalnej tej strefy, a w konsekwencji także odmienności właściwości izolacyjnych osadów. Wysoczyznę morenową w okolicach Orli, ze względu na niską wodoprzepuszczalność i wysokie wartości pojemności sorpcyjnej budujących ją osadów, można uznać za obszar występowania naturalnej bariery izolacyjnej. Potencjalne zagrożenie stanowić tu może jednak odpływ ewentualnych zanieczyszczeń ze spływem powierzchniowym w kierunku stref o gorszych własnościach izolacyjnych, takich jak równiny akumulacyjne, tarasy kemowe lub fluwioglacjalne równiny piaszczyste. Rolę bariery izolacyjnej spełniają także organiczne utwory obniżeń wytopiskowych - torfy i namuły. Tarasy kemowe wysoczyzny zbudowane z piasków są strefami ułatwionej migracji potencjalnych zanieczyszczeń. O wysokim poziomie zagrożenia tych stref decyduje też płytkie położenie zwierciadła wód gruntowych. Dlatego lokalizacja obiektów uciążliwych w strefach występowania kemów i równin akumulacyjnych wymaga rozważenia konieczności zastosowania sztucznych barier izolacyjnych. W rejonie Orli stwierdzono również występowanie strefowości układu form geomorfologicznych. W sąsiedztwie doliny Białki i Orlanki powstały obszary o skomplikowanej budowie geologicznej i mozaikowym układzie wychodni. Natomiast fragmenty wysoczyzn morenowych oddalone od dolin rzecznych charakteryzują się występowaniem większych i jednorodnych litologicznie form. Jest to prawidłowość, która w znacznym stopniu powinna ułatwiać proces planowania przestrzennego.

EN

Estimating the level of geological environment degradation risk appears to be a very important element of land planning. Among other things it should include an assessment of the soils susceptibility to pressure from anticipated anthropogenic factors. With the aim of such an assessment, investigations were carried out in the part of the Bielska Plain near Orla (eastern part of the Polish Lowlands). A geomorphologic model of the area was constructed as well as the evaluation of the susceptibility of cover soils to pollution. Lithological characteristics of deposits, filtration coefficient, cation exchange capacity (CEC) and heavy metal content (Pb, Cd, Cu, Cd, Cr, Zn, Co) were adopted as indicators of deposits’ pollution retention abilities. The connection between the presence of natural insulation barriers, and the geological setting and origin of postglacial areas in the Bielska Plain area was established. The geomorphology of the studied area was as the result of areal deglaciation. Typical morphological forms in the analyzed area include moranic plateau, melt-out depressions, side valleys connecting postglacial smaller melt- outs on the plateau and accumulation plains with a high-stand or ice-dammed sandy-silty or sandy cover. These forms are of different sediments which are characterized by different physical and chemical properties. Due to very high sorption abilities, low permeability potential and cohesive soils of morainic plateau and organic sediments form a natural barriers protecting groundwater from pollution.

3

Ocena właściwości sorpcyjnych zrekultywowanych utworów zwałowiskowych

Bykov R.

Inżynieria Środowiska / Akademia Górniczo-Hutnicza im. S. Staszica w Krakowie

|

2001

|

T. 6, z. 2

243-257

PL

Do podstawowych substancji glebowych tworzących kompleks sorpcyjny zalicza się koloidy organiczne (próchnicę) oraz mineralne (minerały ilaste), mniejsze znaczenie mają: uwodnione tlenki żelaza i glinu, fosforany oraz koloidalna krzemionka. W niniejszym artykule podjęto próbę określenia zdolności sorpcyjnej zrekultywowanych utworów zwałowiska zewnętrznego kopalni siarki "Piaseczno". Do badań wytypowano 6 profili glebowych, w tym: 3 ilaste, 2 piaszczyste oraz 1 pylasty. Pojemność sorpcyjną określono metodą wskaźnikową błękitu metylenowego, zaś dla usunięcia substancji organicznej zastosowano metodę wody utlenionej. Przeanalizowano wpływ zarówno organicznej, jak i mineralnej składowej kompleksu sorpcyjnego. Uzyskane wielkości pojemności sorpcyjnej minerałów ilastych badanych utworów mieszczą się w zakresie podawanych danych literaturowych. Zakumulowana materia organiczna utworów zwałowiskowych nie wykazuje właściwości sorpcyjnych w pełni wykształconej próchnicy. Nie stwierdzono korelacji sorpcji organicznej składowej kompleksu sorpcyjnego z odczynem gleb.

EN

Main substances responsible for adsorbing abilities of soil are organic (humus) and mineral (clay minerals) colloids, hydroxides of iron and aluminium, phosphates and colloidal silica are of less importance. In this article the author tries to quantify the sorption abilities of recultivated soils of dumping grounds of sulphur mine "Piaseczno". 6 profiles including, 3 clay sols, 2 sand sols and 1 silt sols were used. Sorption capacity was determined by methylen blue method and organic matter was decomposed with the use of hydrogen peroxide. The influence of both mineral and organic part of sorption complex has been analysed. The values obtained for sorption capacity for clay minerals are in agreement with literature data. Accumulated organic matter, doesn't show, however, the sorption abilities of fully developed humus. No correlation between the sorption capacities of organic part of soils and their pH has been found.