Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Stability of Deep Underground Mine Drift through Complex Geology Conditions in Quang Ninh Coal Area

Dang Van Kien, Vo Trong Hung, Do Ngoc Anh, Do Ngoc Thai, Dao Van Chi

Inżynieria Mineralna

|

2020

|

no. 2, vol. 1

221--230

EN

The stability of deep underground mine drifts is pivotal to sustainable, safe mining in underground coal mines. The main objective of this research is to determine the stability and drifting safety issues in 500-m-deep deep underground mine drift through complex geology in the Quang Ninh coal area. The laboratory experimentation and field measurements were used to analyze the large deformations and failure characteristics of the surrounding rock, the influence factors of safe excavation and stability of deep underground mine drift, and to study the stability control countermeasures. This study also shows the main factors influencing the stability and drifting safety include complex geology zones, high in situ stress, poor mechanical properties and engineering performance of the argillaceous rock mass. According to the field study, the groutability of cement-matrix materials in the argillaceous rock in the complex geology zones were extremely poor, and deformations and failure of the surrounding rock were characterized by dramatic initial deformation, high long-term creep rate, obviously asymmetric deformations and failure, the rebound of roof displacements, overall loosened deformations of deep surrounding rock on a large scale, and high sensitivity to engineering disturbance and water immersion. Various geo-hazards occurred during the underground mine drift excavation, including roof collapse, groundwater inrush. Control techniques are proposed and should be adopted to ensure drifting safety and to control the stability of deep underground mine drift through complex geology zones, including choice of reasonable drift shape, reasonable support type, steel sets, regional strata reinforcement technique such as ground surface pre-grouting, primary enhanced control measures, grouting reinforcement technique, and secondary enclosed support measures for long-term stability, which are critical for ensuring the sustainable development of the underground coal mine.

PL

Stabilność sztolni w głębokiej podziemnej kopalni ma kluczowe znaczenie dla zrównoważonego i bezpiecznego wydobycia w podziemnych kopalniach węgla. Głównym celem tych badań jest określenie zagadnień ze stabilnością i bezpieczeństwem wyrobisk w głębokiej na 500 m podziemnej kopalni drążonej przez złożoną geologię w zagłębiu węgla Quang Ninh. Doświadczenia laboratoryjne i pomiary terenowe posłużyły do analizy dużych odkształceń i charakterystyk zniszczenia otaczającej skały, czynników wpływających na bezpieczne wydobycie i stabilność sztolni oraz do zbadania środków zaradczych kontroli stabilności. Badanie to pokazuje również, że główne czynniki wpływające na stabilność i bezpieczeństwo wyrobisk obejmują złożone strefy geologiczne, wysokie naprężenia, słabe właściwości mechaniczne i parametry inżynieryjne górotworu ilastego. Zgodnie z badaniami terenowymi, fugowalność materiałów osnowy cementowej w skale ilastej w złożonych strefach geologicznych była wyjątkowo słaba, a odkształcenia i uszkodzenia otaczającej skały były następstwem dramatycznego odkształcenia początkowego, wysokiej długoterminowej szybkości pełzania, oczywiście asymetrycznej. odkształcenia i uszkodzenia, odbicia przemieszczeń stropu, ogólne poluzowane odkształcenia głęboko otaczającej skały na dużą skalę oraz duża wrażliwość na zakłócenia inżynieryjne i zanurzenie w wodzie. Podczas wykonywania sztolni w kopalniach podziemnych występowały różne zagrożenia geologiczne, w tym zawalenie się stropu, napływ wód gruntowych. Proponowane są techniki kontrolne, które należy przyjąć, aby zapewnić bezpieczeństwo procesu drążenia i kontrolować stabilność wyrobisk przechodzących przez złożone strefy geologiczne, w tym wybór rozsądnego kształtu wyrobiska, rozsądnego typu podpory, zestawów stalowych, regionalnych technik wzmacniania warstw, takich jak wstępna powierzchnia gruntu, podstawowe wzmocnione środki kontroli, technika zbrojenia spoinowania i dodatkowe zamknięte środki wspierające dla długoterminowej stabilności, które są kluczowe dla zapewnienia zrównoważonego rozwoju podziemnej kopalni węgla.

2

Modyfikacje płuczek do wierceń HDD pod kątem przewiercania iłów : porównanie jonowych inhibitorów hydratacji

Wysocki Sławomir, Gaczoł Magdalena, Stryczek Stanisław, Formela Małgorzata

Przemysł Chemiczny

|

2019

|

T. 98, nr 5

825--828

PL

Przedstawiono wyniki badań pęcznienia skał ilastych pod wpływem płuczek przeznaczonych do wierceń typu HDD (horizontal directional drilling). Receptury tych płuczek zostały rozbudowane o dodatek wybranych inhibitorów hydratacji skał ilastych (KCl, K₂CO₃, HCOOK, CaCl₂). Przeprowadzono testy parametrów technologicznych zmodyfikowanych płuczek do wierceń HDD oraz pęcznienia beleczek QSE Pellets i liniowego pęcznienia próbek pochodzących z otworów wierconych techniką HDD pod wpływem badanych płuczek.

EN

Drilling muds for horizontal directional drilling (HDD) were modified by addn. of selected clay rock hydration inhibitors (KCl, K₂CO₃, HCOOK, CaCl₂). Swelling and linear swelling of samples collected from boreholes drilled by HDD technique with modified drilling muds were detd.

3

Właściwości pęczniejące skał ilastych na przykładzie otworu P-1

Goc A., Stec M., Wojtasiak P.

Wiadomości Naftowe i Gazownicze

|

2018

|

R. 21, Nr 7 (237)

4--8

EN

One of the challenges faced by the Drilling Fluids Service is the drilling through clay rocks. The word clay is often a synonym for: shale, marlstones, shalestones, siltstones or any rock sensitive to hydration. Getting to know the drilled clay rocks allows for proper selection of drilling mud parameters which will ensure safe and trouble-free drilling of the borehole. During the drilling of the P-1 well on the Carpathian Flysch samples of the carried cuttings from the drilled clay rocks were collected. These samples of cut tings were checked for their interaction with water and compared to the Miocene Shale, which sample was obtained from the outcropping bed. The vertical P-1 borehole was drilled to a depth of 2600 m, and rocks from the following epochs (stages) were drilled: Miocene, Oligocene, Eocene and Paleocene. The cuttings samples were examined with the Linear Swelling Meter, determining its behavior in water. With regard to the Miocene Shale, all samples of cuttings were characterized by a smaller increase in volume, while the shape of the curve of volume growth in time was identical. During the first three hours of exposure to water, a rapid increase in its volume occured, which then decreased to the minimum values. Along with the depth of burial of the sediment and the age of the drilled nocks, the growth of sample volume decreased. Based on the tests carried out, particular attention was paid to the filtration of the drilling mud, so that it is at the lowest possible level. The second important element that has been highlighted is the filter cake, which significantly limits migration of the filtrate to the rock and stabilizes the walls of the hole as long as it is thin and flexible. The experience gained while drilling the P-1 well, as well as a detailed analysis of the impact of water on the rock samples, allowed to develop a composition of drilling mud for drilling through the rocks on the Carpathian Flysch.

PL

Jednym z wyzwań przed jakim stoi Serwis Płuczkowy jest przewiercanie skał ilastych. Słowo ił jest często synonimem dla: łupków, margli, iłowców, mułowców, czy iłów wrażliwych na hydratację. Poznanie przewiercanych skał ilastych pozwala na odpowiednie dobranie parametrów płuczki wiertniczej, które zapewnią bezpieczne i bezawaryjne odwiercenie otworu. W trakcie wiercenia otworu P-1 na Fliszu Karpackim zebrano próbki urobku z przewiercanych skał ilastych. Próbki urobku sprawdzono pod kątem oddziaływania ich z wodą i porównano do łupka mioceńskiego, którego próbkę pozyskano z wychodni. Pionowy otwór P-1 został odwiercony do głębokości 2600 m i przewiercono skały następujących epok (oddziały): Miocen, Oligocen, Eocen oraz Paleocen. Próbki urobku badano przy pomocy Linear Swelling Meter, określając jego zachowanie w wodzie. W odniesieniu do łupka mioceńskiego, wszystkie próbki urobku charakteryzowały się mniejszym przyrostem objętości, natomiast kształt krzywej przyrostu objętości w czasie był identyczny. Przez pierwsze trzy godziny oddziaływania wody na próbkę następował gwałtowny przyrost jej objętości, który następnie zmniejszał się do minimalnych wartości. Wraz z głębokością pogrzebania osadu i wiekiem przewiercanych skał, przyrost objętości próbek malał. Na podstawie przeprowadzonych testów zwrócono szczególną uwagę na filtrację płuczki wiertniczej tak, aby była ona na najniższym możliwym poziomie. Drugim ważnym elementem, na który zwrócono uwagę to osad filtracyjny, który ogranicza znacząco migrację filtratu do skały oraz stabilizuje ściany otworu, o ile jest cienki i elastyczny. Zdobyte doświadczenie przy wierceniu otworu P-1 a także szczegółowa analiza oddziaływania wody na próbki skały pozwoliły na opracowanie receptury płuczki wiertniczej do przewiercanych skał na Fliszu Karpackim.

4

Dobór optymalnych inhibitorów hydratacji skał ilastych do przewiercania warstw łupkowych

Zima G., Uliasz M., Błaż S., Jasiński B., Wiśniowski R., Wysocki S.

Prace Naukowe Instytutu Nafty i Gazu

|

2016

|

nr 209 wyd. konferencyjne

259--263

PL

W referacie przedstawiono wyniki badań przydatności nowych środków aminowych, kopolimerów i poliglikoli pod kątem zastosowania ich w płuczkach wiertniczych przeznaczonych do przewiercania skał ilastych. Przeprowadzono badania parametrów reologicznych opracowanych płuczek, ich wpływu na dezintegrację wzorcowej skały ilastej (łupek mioceński) oraz badania odporności termicznej, odporności na skażenie jonami jedno- i wielowartościowymi. Na podstawie uzyskanych wyników zaproponowano składy płuczek wiertniczych charakteryzujących się odpowiednimi parametrami technologicznymi oraz skuteczną inhibitacją hydratacji skał ilastych.

EN

The paper presents the results of the usefulness of the new amine, copolymers and poliglycols for their application in drilling fluids for drilling shale rocks. There were carried out studies of rheological parameters, their impact on the disintegration of standard rocks (Miocene) and research of thermal resistance, resistance to contamination ions single- and multi-valued. Based on the obtained results were proposed drilling fluids characterized by the appropriate technological parameters and effective hydration inhibition of shale rocks.

5

Kryterium mineralogiczne jako element oceny przydatności niektórych polskich surowców ilastych do budowy przesłon hydroizolacyjnych

Ratajczak T., Hycnar E., Bożęcki P.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2016

|

R. 57, nr 4

19--25

PL

Zagadnienia ochrony środowiska związane z koniecznością ograniczenia szkodliwego oddziaływania na środowisko zgromadzonych na składowiskach odpadów są jednym z podstawowych wyzwań cywilizacyjnych XXI wieku. Zjawiska te można ograniczyć za pomocą przesłon hydroizolacyjnych. Wieloletnie doświadczenia związane z budową i funkcjonowaniem składowisk wskazują, że najlepsze efekty uzyskuje się poprzez wykorzystanie do ich budowy skał ilastych. Spośród wielu parametrów decydujących o takich możliwościach wykorzystania skał ilastych najważniejszy jest ich skład mineralny. W artykule dokonano charakterystyki zróżnicowanych litostratygraficznie skał ilastych występujących na terenie Polski w kontekście możliwości ich wykorzystania do budowy przesłon hydroizolacyjnych.

EN

The environmental issues associated with the need to reduce negative environmental impact accumulated in waste landfills are one of the major challenges of the XXI century civilization. These effects can be reduced using waterproofing barriers. Years of experience with the construction and functioning of the barriers show that the best results are achieved by the use of clay rocks for their construction. Out of the many parameters which determine the possibilities of using such clay rocks the most important is their mineral composition. The mineral composition of clay rocks is the most important out of the many parameters which determine such possibility of using. The article presents the characteristics of different lithostratigraphic clay rocks, occurring on Polish territory in the context of their use for the construction of waterproofing barriers.

6

Określanie ilościowego składu mineralnego skał zawierających minerały ilaste metodą Rietvelda

Kowalska S.

Nafta-Gaz

|

2013

|

R. 69, nr 12

894--902

PL

Artykuł prezentuje możliwości programu SIROQUANT wykorzystującego metodę Rietvelda do analizy składu mineralnego skał zawierających minerały ilaste. Program ten pozwala modelować dyfraktogramy rentgenowskie skał przy założeniu określonego składu chemicznego i ustalonej budowy krystalograficznej faz w nich występujących. Powyższa metoda umożliwia bezpośrednią ocenę jakości wykonanych oznaczeń na podstawie stopnia dopasowania dyfraktogramów eksperymentalnych z wyliczonymi oraz zawartości dodanego do próbek wzorca. Wiary-godność wyników otrzymywanych podczas analizy w programie SIROQUANT potwierdzono poprzez ich korelacje z wynikami analizy składu chemicznego.

EN

The paper presents the capabilities of the SIROQUANT program (the Rietveld method) for the analysis of mineralogical composition of clay-reach rocks. The SIROQUANT enables X-ray diffraction patterns modeling with the assumption of chemical composition and crystallographic structure of phases present in the rock sample. The above method allows direct evaluation of the quality of the achieved results in two ways: on the basis of the goodness of fit of the experimental and modeled X-ray diffraction patterns and obtained content of the standard added earlier to the sample. Validity of the results received with the use of the SIROQUANT program was also verified by their correlation with the results of chemical analysis.

7

Nowa generacja płuczek do przewiercania reaktywnych skał ilastych

Błaż S.

Nafta-Gaz

|

2010

|

R. 66, nr 5

390-398

PL

W artykule zostały przedstawione wyniki badań laboratoryjnych nad doborem nowych rodzajów inhibitorów hydratacji powierzchniowej i osmotycznej skał ilastych oraz możliwości zastosowania tych środków w składach płuczek wiertniczych. W wyniku przeprowadzonych badań opracowano skład płuczki wiertniczej charakteryzującej się wyższą zdolnością inhibitowania reaktywnych skał ilastych niż dotychczas stosowane płuczki wodnodyspersyjne. Płuczki te ponadto charakteryzują się dobrymi właściwościami smarnymi, wykazują dużą odporność na skażenie fazą stałą i przeciwdziałają dyspergowaniu zwiercin.

EN

This publication presents laboratory investigation results on the choice of the new kinds of surface and osmotic hydration inhibitors for clay rocks and about the possibility of their use in drilling mud composition. Developing of muds for drilling in a reactive clay rocks was performed in parallel with the examination of potassium-polymer mud, glycol-potassium mud, and silicate-potassium mud as an comparison. Chemical pollutants were added to the drilling muds, such properties as swelling, dispersion and lubricity were examined. Also the mud high temperature resistance and impact of the addition of drilled chips were checked. The research work led to the development of a new drilling mud composition characterized by higher ability of the reactive clay rock inhibition than the previously used water based drilling muds. Moreover, this mud has good lubricity, has a high resistance to the contamination by solid phase and minimizes drilling chip dispersing.

8

Surowce ilaste ceramiki budowlanej w dawnych ośrodkach wydobycia rud żelaza

Szczepańska M., Witkowska M.

WUG : bezpieczeństwo pracy i ochrona środowiska w górnictwie

|

2007

|

nr 6

58-59

PL

Przy eksploatacji dawnych złóż rud żelaza monokliny śląsko-krakowskiej oraz zewnętrznych Karpat fliszowych skały ilaste stanowiły materiał odpadowy. Obecnie skały ilaste są wydobywane jako ważny surowiec dla ceramiki budowlanej. Syderyty, stanowiące niegdyś rudy żelaza, są składnikiem niepożądanym przy eksploatacji iłów. Zwrócono uwagę na brak aktualnych możliwości wykorzystania syderytów oraz na fakt, że ich wietrzenie na hałdach stanowi niebezpieczeństwo dla środowiska naturalnego.

EN

At exploitation of ancient ironores deposits from Cracow-Silesia upland and Flysch Carpathians, clays were not utilized. Actually they are the main source of building ceramics raw materials. The siderites, being formerly ironores are waste material at exploitation of clay deposits. The authors point out for lack of possibilities to utilize siderites and for the fact that their weathering on dumps is dangerous for natural environment.

9

Płuczka poliamfolityczno-potasowa na osnowie bentonitu niemodyfikowanego do przewiercania skał ilastych

Wysocki S., Bielewicz D., Strauss H., Wysocka M.

Wiertnictwo, Nafta, Gaz

|

2005

|

R. 22/1

455--460

PL

W niniejszym artykule przedstawiono wyniki badań płuczki poliamfolityczno-potasowej o podwójnym systemie inhibicji hydratacji przeznaczonej do przewiercania skał ilastych. Przeprowadzone badania wykazały, że polimer amfolityczny AMF-4xHCl zapewnia płuczce sporządzonej na osnowie z bentonitów niemodyfikowanych dobre właściwości reologiczne, niską filtrację oraz odporność na podwyższoną temperaturę i skażenie solami jedno- i wielowartościowymi.

EN

The results of analyses of polyampholyte-potassium drilling mud with a double hydration inhibition system for drilling in clayey rock are presented in the paper. The experiments show that the ampholytic polymer AMF-4xHCl provides a non-modified bentonite mud good rheological properties, low filtration, high resistivity to increased temperature and contamination with mono- and multivalent salts.

10

Wpływ zjawisk zachodzących na kontakcie płuczka wiertnicza - zaczyn cementowy - skała ilasta na skuteczność cementowania

Herman Z., Uliasz M.

Prace Instytutu Górnictwa Naftowego i Gazownictwa

|

2002

|

nr 116 wyd. konferencyjne

351--356

PL

W artykule omówiono zjawiska zachodzące na granicy płuczka wiertnicza - zaczyn cementowy - skała ilasta. Podjęto próbę wyjaśnienia wpływu tych zjawisk na skuteczność uszczelnienia przestrzeni pozarurowej w płytko zalegających utworach mioceńskich na obszarze przedgórza Karpat.

EN

Disccused are reactions at the drilling mud-cement slurry/silty rock interface. The influence of these reactions on cement bond integrity is discussed for shallow Miocene sediments of Carpathian Foreland.

11

Doskonalenie metod badania hydratacji powierzchniowej i osmotycznej łupków i skał ilastych

Herman Z., Migdał M.

Wiadomości Naftowe i Gazownicze

|

2000

|

R. 3, Nr 9 (29)

6-12

12

Uwolnienie wody związanej w skałach ilastych przyczyną powstawania wysadów ilastych oraz formowania złóż ropy naftowej

Zalajew N. Z., Klecan A.

Prace Instytutu Górnictwa Naftowego i Gazownictwa

|

2000

|

nr 110 wyd. konferencyjne

375--379

EN

Release of bound water from silt rocks causes abnormal pressure zone generation and oil expulsion from source rocks. Under condition of quick subsidence and large silt layer thickness, with influence of unbalanced overburden gravity and tectonic forces, semi-liquid silt mass with abnormal pressure zone may easily moved and create diapir structures. The mass carries hydrocarbones, and oil deposits may be created within porous layers. There arc also possible non-structural oil deposits within thermally transformed shale beds (secondary fisured porosity as the result of bound water release).

13

Badania laboratoryjne właściwości inhibitujących hydrację skał ilastych przez płuczkę krzemianową oraz jej wpływ na zmianę przepuszczalności skał zbiornikowych

Bielewicz D.

Nafta-Gaz

|

2000

|

R. 56, nr 3

141-147

PL

W artykule przytoczono opis mechanizmu stabilizacji ścian otworu przez płuczki krzemianowe, przedstawiono receptury i właściwości opracowanych płuczek krzemianowych. Załączono wyniki badań laboratoryjnych: wpływu płuczki na próbkę QSE Bentonit Pellets, dezintegracji łupka eoceńskiego oraz wpływu pluczki na zmianę przepuszczalności piaskowca szydłowieckiego. Wyniki badań wskazują, że płuczki krzemianowe charakteryzują się dobrymi parametrami reologicznymi i filtracją, bardzo dobrym wskaźnikiem dezintegracji skały ilastej oraz powodują zaledwie niewielką zmianę przepuszczalności badanego piaskowca.

EN

The paper discusses mechanism of wellbore stabilization effect of silicate muds, as well as composition and properties of these muds. The laboratory experiments were carried out to evaluate the following: mud impact on QSE Bentonite pellets, desintegration of Eocene shales, mud impact on a permeability of Szydłowiec sandstone. Laboratory experiments proved that silicate muds have good water loss and good rheological properties. The mud-induced desintegration of rock structure and mud impact on rock permeability were proved to be quite small.

14

Skały ilaste byłego województwa bielskiego jako surowce ceramiki budowlanej

Ratajczak T., Stachura E.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2000

|

T. 16, z. 2

5-24

PL

Występujące na terenie byłego województwa bielskiego skały ilaste można podzielić na dwie grupy: plastyczne - iły i gliny oraz lite - łupki. Do pierwszej należą czwartorzędowe gliny aluwialne, zwietrzelinowe i lessowe, a także iły mioceńskie. Druga reprezentowana jest przez odmiany łupków zalegające w różnych ogniwach litostratygraficznych Karpat. Okolice Bielska-Białej nie należą do rejonów szczególnie zasobnych w te odmiany skał. Można je uznać za mało zróżnicowane genetycznie i nie najlepsze surowcowo. Złoża ceramiki budowlanej tego rejonu reprezentują typ wielosurowcowy. Eksploatuje się w nich dwie, trzy, a nawet cztery odmiany surowców. Z uwaqi na ich własności wyróżnia się odmiany mogące mieć zastosowanie w następujących technologiach: - ceramika budowlana; ten kierunek wykorzystania dotyczy czwartorzędowych glin zwietrzelinowych i lessowych oraz częściowo aluwialnych, a także iłów mioceńskich i łupków cieszyńskich; - produkcja keramzytu; takie możliwości istnieją w przypadku m. in. łupków warstw hieroglifowych czy istebniańskich. Zasoby surowców ilastych tego rejonu - zarówno udokumentowanych, jak i zarejestrowanych - są nieduże. W złożach zalega około 14 mln m3 kopalin udokumentowanych w różnych kategoriach. Eksploatacja prowadzona jest w 10 złożach. Dysponują one około 9,5 mln m3 surowców. W pięciu zakładach produkcja odbywa się okresowo. Wydobycie surowca w 1998 r. wynosiło około 25 tys. m3. Wykorzystywany on był głównie do produkcji zróżnicowanych wyrobów ceramiki budowlanej. Forma zdecydowanej większości złóż jest pokładowa. Obecny w nich surowiec zazwyczaj reprezentuje klasę III B (Wyrwicka, Wyrwicki 1994). Powierzchnie ich są nieduże, nie przekraczają 1 ha. Charakter i jakość kopaliny powodują, że system produkcji i eksploatacji pozostaje bezodpadowy. Szansę na powiększenie zasobów i produkcji należy upatrywać w: - udokumentowaniu nowych zasobów w istniejących złożach; - uruchomieniu wydobycia i produkcji w złożach obecnie nieczynnych. W większości przypadków złoża surowców ceramiki budowlanej w byłym województwie bielskim można zaliczyć do grupy 3A kwalifikacji sozologicznej. Nieczynne i wyeksploatowane wyrobiska po surowcach ceramiki budowlanej mogą stać się dogodnym miejscem deponowania odpadów. Z uwagi na walory krajobrazowe rejonu należy zwrócić uwagę na dbałość przeprowadzanych w nich prac rekultywacyjnych.

EN

Clay rocks occurring in the area of the former Bielsko-Biała Voidvodship can be divided into two groups: plastic varieties - clays and loams, and indurated varieties - shales. The first are reperesented by Quaternary alluvial, residual and loess loams as well as Miocene clays, the other by clay-shales belonging to various lithostratigraphical units of the Carpathians. The vicinity of Bielsko-Biała is not particularly rich in these rock types, which can be considered as: - poorly diversified from the point of view of their lithology and genesis; - of inferior quality. The deposits of raw materials of building ceramics in this area should be classified as multifunctional, providing two, three and even four useable rock types. The clay rocks of the former Bielsko-Biała Voivodship can be further divided considering their industrial properties into groups applicable in the following technologies: - building ceramics. Into this category we can include Quaternary residual and loess loams, part of alluvial loams, Miocene clays and Cieszyn shales; - production of keramsite (artificial ilght aggregate). the appropriate properties are displayed, among others, by shales of the Hieroglyphic and Istebna Beds. Resources of raw materials of building ceramics in the area, both proved and recorded, are not big. The deposits there contain about 14 mln m3 of proved raw materials, documented in various categories. Open pit mining proceeds in ten deposits with total reserves of 9,5 mln m3. In five brickyards mining of clays and firing of bricks is a periodic activity. In 1998 some 25,000 m3 of rock was mined; the material was used in production of various types of building ceramic materials. Most of the deposits have the layered form. They belong to the IInd (Wyrwicka, Wyrwicki 1994) category of deposits considering their geological and mining conditions of occurence. Their areas are rather small, not exceeding 1 ha. The character and properties of raw materials mined decide about the waste-free system of exploitation and production. The chances for enlargement of resources and intensification of production can be seen in: - proving new reserves in existing deposits; - opening of mining and production in deposits documented but currently not mined. A substantial number of deposits of raw materials of building ceramics in the former Bielsko-Biała Voivodship can be included into the group no. 3A (Wyrwicka, Wyrwicki 1994) in the environmental classification. Not used and abandoned opencast workings after mining of building clay raw materials may cecome suitable places for disposing of various waste materials. Considering the landscape amenities of the region, special care should be taken during recultivation of such pits.

15

Charakterystyka surowcowa iłu krakowieckiego ze złoża Kolbuszowa-Kupno

Szczepek-Wcisło K., Wyszomirski P.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2000

|

T. 16, z. 2

25-41

PL

W pracy zamieszczono wyniki badań iłów krakowieckich ze złoża Kolbuszowa-Kupno. Przedstawiono skład ziarnowy i mineralny, a także skład chemiczny w zakresie pierwiastków głównych, podrzędnych i śladowych. Na podstawie analizy termicznej metodą EGA określono skład chemiczny gazów wydzielających się podczas ogrzewania iłu. Uzyskane wyniki porównano z właściwościami iłów krakowieckich z innych rejonów ich występowania. Ponadto zbadano podstawowe parametry technologiczne iłu wypalonego metodą tradycyjną w piecu laboratoryjnym i w piecu do szybkościowego wypalania. Stwierdzono możliwość znacznego skrócenia czasu wypalania bez istotnego wpływu na właściwości uzyskanego tworzywa.

EN

The Tertiary Krakowiec clay deposit in Kolbuszowa-Kupno is one of the biggest in south-eastern Poland. The clay is illitic in character. Together with illite there occur other clay minerals (kaolinite, smectites, chlorites), non-clay ones (quartz, calcite, feldspars) and organic matter. Taking into account grain size distribution, one can point to the possibility of applying this mineral raw material for the production of such structural clay products as lighweight brics and blocks. The clay studied is characterized by high plasticity as well as relatively low make-up water and drying shrinkage. The natural radioactivity coefficients f1 and f2 for the clay studied are significantly lower than permissible Polish limits for structural clay products and their raw materials. During firing of clay samples the compressive strenght and shrinkage of the body increase while the permeability decreases. These processes are intensified at a temperature of 1050oC. During firing of the clay studied, mainly water vapour and carbon dioxide are released. The lack of the emission of such detrimental volatiles as SOx and HF is advantageous from the environmental viewpoint. The comparison of technological properties of products made of clay of the Kolbuszowa-Kupno deposit, manufactured by traditional method and by fast firing method indicates that the time of the production process can be remarkably reduced without significant influence on technological parameters of the ceramic body obtained.