Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

The Jurassic–Cretaceous transition in the High-Tatric succession (Giewont Unit, Western Tatra Mts, Poland): integrated stratigraphy and microfacies

Lodowski Damian Gerard, Pszczółkowski Andrzej, Wilamowski Andrzej, Grabowski Jacek

Acta Geologica Polonica

|

2022

|

Vol. 72, no. 1

107--135

EN

Herein are presented the results of detailed bio - (calcareous dinocysts, calpionellids, foraminifers, saccocomids) and chemostratigraphic (δ13C) studies combined with high-resolution microfacies, rock magnetic and gamma-ray spectrometry (GRS) investigations performed on the upper Kimmeridgian-upper Valanginian carbonates of the Giewont succession (Tatricum, Giewont and Mały Giewont sections, Western Tatra Mountains, Poland). The interval studied covers the contact between the Raptawicka Turnia Limestone (RTL) Fm. and the Wysoka Turnia Limestone (WTL) Fm. Their sedimentary sequence is composed of micrites, pseudonodular limestones, cyanoid packstones, lithoclastic packstone and encrinites. A precise correlation with the previously published Mały Giewont section is ensured by biostratigraphy, rock magnetic and GRS logs. The methodology adopted has enabled the recognition of two stratigraphic discontinuities, approximated here as corresponding to the latest Tithonian-early (late?) Berriasian and the early Valanginian. The hiatuses are evidenced by biostratigraphic data and the microfacies succession as well as by perturbations in isotopic compositions and rock magnetic logs; they are thought to result from a conjunction of tectonic activity and eustatic changes. A modified lithostratigraphic scheme for the Giewont and the Osobita High-Tatric successions is proposed. The top of the RTL Fm. falls in the upper Tithonian, where cyanoid packstones disappear. At the base of the WTL Fm. a new Giewont Member is defined as consisting of a basal lithoclastic packstone and following encrinites.

2

Palaeomagnetism of Middle Ordovician Carbonate Sequence, Vaivara Sinimäed Area, Northeast Estonia, Baltica

Plado J., Preeden U., Joeleht A., Pesonen L. J., Mertanen S.

Acta Geophysica

|

2016

|

Vol. 64, no. 5

1391--1411

EN

The hill range of Vaivara Sinimäed in northeast Estonia consists of several narrow east- to northeast-trending glaciotectonic fold structures. The folds include tilted (dips 4-75°) Middle Ordovician (early Darriwilian) layered carbonate strata that were studied by mineralogical, palaeomagnetic, and rock magnetic methods in order to specify the postsedimentational history of the area and to obtain a better control over the palaeogeographic position of Baltica during the Ordovician. Mineralogical studies revealed that (titano)magnetite, hematite, and goethite are carriers of magnetization. Based on data from 5 sites that positively passed a DC tilt test, a south-easterly downward directed component A (Dref = 154.6°± 15.3°, Iref = 60.9°± 9.7°) was identified. The component is carried by (titano)magnetite, dates to the Middle Ordovician (Plat = 17.9°, Plon = 47.3°, K = 46.7, A95 = 11.3°), and places Baltica at mid-southerly latitudes. Observations suggest that in sites that do not pass the tilt test, the glaciotectonic event has caused some rotation of blocks around their vertical axis.

3

The local magnetostratigraphic scale for the supra-evaporitic Miocene deposits in the northern part of Carpathian Foredeep and its stratigraphic implications (drill-core Jamnica S-119)

Król E., Jeleńska M.

Kwartalnik Geologiczny

|

1999

|

Vol. 43, Nr 4

509-518

EN

The purpose of this study - to elaborate the local magnetostratigraphic sequence in the complete Jamnica S-119 core of Miocene marine sediments representing the time span from the Upper Badenian to Late Sarmatian/beginning of Pannonian(?), has been solved positively. The obtained results fulfill 6 of 10 criteria deciding about the proper quality of magnetostratigraphic data. The ferrosulphides - greigite and smythite - being the carriers of chemical magnetic remanence of secondary origin, had been identified for the first time in the examined Miocene sediments in Poland. Although the remanent magnetization has the secondary character - it has been acquired in short time after deposition of studied sequence of sediments - the obtained polarity sequence of the Earth magnetic field correlates properly with the fragment of the Global Polarity Time Scale between polarity chrones C3Br.3r and C5n.2n (~7.4-10.7 Ma). In spite of conducting the additional biostratigraphic studies of the investigated profile in the frame of this project there still exists unsolved question of the more precise location of the stratigraphic boundaries between the substages of the Middle Miocene against the time scale.

PL

Celem stworzenia lokalnej skali magnetostratygraficznej dla utworów środkowego miocenu (górny baden-dolny sarmat) zapadliska przedkarpackiego zbadano osady morskie pozyskane z otworu wiertniczego Jamnica S-119 k. Stalowej Woli. Próbki do pomiarów paleomagnetycznych pobrano z kolejnych, jednometrowych odcinków rdzenia, o określonej orientacji strop-spąg. Kolekcja, wycięta z 230 m bieżących rdzenia, liczy ok. 2500 próbek (bez uwzględnienia 30 m osadów zawierających głównie utwory czwartorzędowe). Otwór wiertniczy Jamnica S-119 został wytypowany do badań magnetostratygraficznych po szczegółowej analizie lokalnej sytuacji tektonicznej (Z. Krysiak,1994) w obszarze mało zaburzonym przez ruchy neotektoniczne. Bezpośrednia obserwacja ułożenia warstw osadów wzdłuż badanego profilu oraz analiza wyników pomiarów anizotropii podatności magnetycznej całej kolekcji potwierdziła poziome lub prawie poziome ułożenie warstw skalnych w badanej sekwencji osadów. Dzięki temu dla pomierzonych wartości inklinacji magnetycznej wektora naturalnej pozostałości magnetycznej wzdłuż całego rdzenia nie było potrzeby wprowadzania poprawek na upad warstw. Średnie wartości inklinacji magnetycznej (po rozmagnesowaniu) obliczone dla poszczególnych części badanego profilu były, zatem podstawą wnioskowania o zmianach polarności ziemskiego pola magnetycznego z okresu depozycji i kompakcji badanej sekwencji osadów. Badania składu frakcji minerałów magnetycznych występujących w badanych skalach stanowiły niezbędny warunek zrozumienia roli postsedymentacyjnych procesów chemicznych (redukcja tlenków żelaza do siarczków) w procesie nabywania chemicznej pozostałości magnetycznej, stanowiącej główną składową trwałego namagnesowania osadów. W badaniach składu minerałów ferromagnetycznych wykorzystano klasyczne metody termiczne (określania ich temperatur blokujących) oraz analizę rentgenowską i obserwacje pod mikroskopem elektronowym z mikrosondą wyseparowanej frakcji ferromagnetyków. Ponadto wykonano szczegółowe pomiary parametrów pętli histerezy dla próbek skał pobranych w równych odstępach wzdłuż rdzenia, co pozwoliło wyznaczyć poziomy litologiczne bogatszego występowania ferromagnetycznych siarczków żelaza: grejgitu i smytytu o jednodomenowych ziarnach, będących głównymi nośnikami chemicznej pozostałości magnetycznej. Pierwotne minerały magnetyczne -detrytyczne tlenki (magnetyt i maghemit) lub wodorotlenki żelaza - występują w badanych skalach w ilościach śladowych, zaś w warstwach o najniższych wartościach podatności magnetycznej i natężenia namagnesowania (np. w wapieniach) dominują paramagnetyki. Przeprowadzono analizę numeryczną krzywych rozmagnesowania naturalnej pozostałości magnetycznej wszystkich próbek. Rozmagnesowanie wykonano bądź zmiennym polem magnetycznym, bądź tez metodą termiczną. Stwierdzono, że do konstrukcji lokalnej skali magnetostratygraficznej należy wykorzystać składową pozostałości magnetycznej wyseparowaną z całkowitego wektora naturalnej pozostałości magnetycznej polem zmiennym nie wyższym niż 50-60 mT (z uwagi na wystąpienie silnego efektu gyromagnetycznego w wyższych polach rozmagnesowujących) albo składową wyseparowaną w trakcie grzania próbek do temperatur nie wyższych niż 350-370°C (tzn. do temperatur gwałtownego utleniania się siarczków żelaza). Jest to postsedymentacyjna składowa NRM pochodzenia chemicznego. Uśrednione wartości inklinacji magnetycznej tej składowej NRM posłużyły do zestawienia przebiegu zmian polarności magnetycznej wzdłuż profilu. Wartości deklinacji magnetycznej nie mogły być wykorzystane z powoda braku orientacji rdzenia w płaszczyźnie poziomej. Skalę magnetostratygraficzną opracowano przy zachowaniu 7 spośród 10 kryteriów dotyczących jakości i wiarygodności studium magnetostratygraficznego, zalecanych w nowoczesnych badaniach paleomagnetycznych (N. E. Opdyke, J. E. T. Channel, 1996). Otrzymany przebieg zmian polarności magnetycznej w profilu Jamnica S-119 został skorelowany z fragmentem globalnej skali zmian polarności ziemskiego pola magnetycznego w czasie, zestawionej przez C. Cande i D V. Kenta (1995), na odcinku od 11 do ok. 7.5 Ma. Porównanie lokalnej skali magnetostratygraficznej ze skalą globalną zostało zestawione z wynikami szczegółowych badań biostratygraficznych E. Gaździckiej (1994), J. Szczecharowej (1995), B. Studenckiej, J. Paruch-Kulczyckiej (1999) i A. Sadowskiej (1999) oraz pośrednia oceną prawdopodobnego wieku cienkich wkładek tufitów w spągowej części rdzenia (ok. 11 mln lat). Posłużono się także ocena średniej prędkości sedymentacji badanych utworów (0.07 mm/a) na podstawie rozpatrzenia modelu ich subsydencji i kompakcji, z uwzględnieniem stopnia porowatości badanych skał (N. Oszczypko, inf. ustna). Wnioski wypływające z porównania pozycji w czasie skali magnetostratygraficznej dla profilu Jamnica S-119 w zestawieniu ze schematami biostratygraficznymi skłaniają do rozważenia trzech możliwych sposobów wytłumaczenia obecności górnobadeńskich skamieniałości w spągowej części profilu Jamnica: 1. Fauna górnobadeńska obecna w spągowej części profilu została tam redeponowana w warstwach młodszych o co najmniej ok. 2 mln lat od warstw, w których pierwotnie była osadzana. 2. Badany profil może mieć lukę stratygraficzną odpowiadającą części dolnego sarmatu, która nie jest zauważalna w zapisie sedymentologicznym i magnetostratygraficznym. 3. Początek dolnego badenu powinien być odmłodzony o ok. 2 mln lat na skali wieku bezwzględnego. Jedynie przebadanie kompleksowe porównawczych profili stratygraficznych, wraz z wyznaczeniem wieku radiometrycznego i wykonaniem magnetostratygrafii, może w przyszłości rozstrzygnąć, która z tych opcji jest najbardziej uzasadniona.

4

Preliminary palaeomagnetic study of the High Tatra granites, Central Western Carpathians, Poland

Grabowski J., Gawęda A.

Kwartalnik Geologiczny

|

1999

|

Vol. 43, Nr 3

263-276

EN

Variscan granitoids of the High Tatra Mts. in Poland were the subject of palaeomagnetic, petrographical and rock magnetic investigations. The sampled rocks were granodiorites, rarely tonalites showing weak hydrothermal alterations (chloritisation, epidotisation). 31 hand samples from 7 localities were palaeomagnetically investigated. Stable palaeomagnetic directions of Late Palaeozoic age were isolated in four localities (mean direction: D = 193°, I = 17°, a95 = 12, k = 59, palaeopole: 4°E, 31°S). The stable magnetisation resides in hematite. This mineral occurs in hematite-ilmenite intergrowths that exsolved in high temperatures (670-720°C) and as secondary hematite of hydrothermal origin. Because of heterogeneity of magnetic carriers it is possible that the characteristic magnetisation is shifted in time between localities. Question of tectonic tilt of the High Tatra granite is discussed. The age of characteristic magnetisation based on palaeoinclination estimations apparently fits the isotopic cooling age of the intrusion (330-300 Ma) if tectonic correction is not applied. The palaeopole is situated between the European and African Apparent Polar Wander Paths (APWP) and could be matched with both reference curves. After tectonic correction the palaeopole could be matched only with the African APWP at the point ca. 360 Ma. In this case the magnetisation related to the high temperature hematite would preceed the cooling ages recorded by Ar-Ar method.

PL

Przeprowadzono badania paleomagnetyczne waryscyjskich granitoidów polskiej części Tatr Wysokich. Pobrano 31 próbek ręcznych z nastepujących 7 stanowisk: próg między kotliną Morskiego Oka i kotliną Czarnego Stawu (stanowiska M0l i M02), ściana Świstówki Roztockiej w Dolinie Roztoki (RZ), Wodogrzmoty Mickiewicza (WM), Dolinka za Mnichem (M), rejon Kościelca(K) i próg powyżej Czarnego Stawu w Dolinie Gąsienicowej (HG). Badane skały maja skład granodiorytów i tonalitów, ze śladami przeobrażeń hydrotermalnych (epidotyzacja, chlorytyzacja). We wszystkich stanowiskach stwierdzono obecność lineacji magnetycznej o przebiegu W-E. Granitoidy tatrzańskie wykazują duże zróżnicowanie własności magnetycznych. Stabilne kierunki paleomagnetyczne wieku późnopaleozoicznego wyróżniono w stanowiskach M0I, M02, RZ i WM (kierunek średni: D = 193°, l= 17°, (alfa 95) = 12, k = 59, paleobiegun: 4°E, 31°S). Kierunki te są oparte na hematycie, który występuje jako przerosty w dwufazowych ziarnach hematytowo-ilmenitowych, odmierzanych w wysokich temperaturach (670720°C) oraz jako minerał hydrotermalny. Średnie kierunki z poszczególnych stanowisk różnią się nieco i nie można wykluczyć, że namagnesowanie nie jest jednoczasowe. Wydaje się, że istnieje pewna korelacja między wiekiem namagnesowania a składem mineralnym granitoidu (kierunki starsze występują w granitoidach o składzie tonalitu), problem ten wymaga jednak dalszych badań. Interpretacja wieku namagnesowania zależy od zastosowania korekcji tektonicznej. Wiek charakterystycznego kierunku namagnesowania, określony na podstawie parametru paleoinklinacji, wykazuje lepszą zgodność z wiekiem izotopowym stygnięcia intruzji tatrzańskiej (330-300 mln lat) bez stosowania korekcji tektonicznej. Paleobiegun leży między środkowo/późnokarbońskimi odcinkami krzywych referencyjnych dla płyty europejskiej i afrykańskiej i, po uwzględnieniu niewielkich rotacji wokół osi pionowej, może być dopasowany do obu krzywych na odcinku 340-320 mln lat. Po zastosowaniu korekcji tektonicznej (określonej na podstawie zapadania warstw dolnego triasu autochtonicznej pokrywy trzonu krystalicznego na jego północnej krawędzi) paleobiegun można dopasować jedynie do krzywej afrykańskiej w punkcie 360 mln lat. Interpretacji takiej nie można jednoznacznie odrzucić, gdyż namagnesowanie związane z przerostami hematytowo-ilmenitowymi mogło utrwalić się znacząco wcześniej niż zamknięcie systemu 4°Ar-39Ar, wykazujące wiek stygnięcia intruzji (300-350°C). Jednoznaczna interpretacja wyników badań paleomagnetycznych granitoidu tatrzańskiego nie jest możliwa bez określenia wieku radiometrycznego badanych próbek.