Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Wymywanie makroskładników z górnych warstw profilu glebowego łąki górskiej w warunkach zróżnicowanego nawożenia

Kacorzyk P.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2017

|

T. 17, z. 1

53--61

PL

Celem pracy było określenie wpływu zróżnicowanego nawożenia łąki górskiej na ilość wymytych makroskładników z dwóch poziomów glebowych (15 i 40 cm). Doświadczenie obejmowało sześć wariantów w trzech powtórzeniach; badania prowadzono w latach 2012–2014. Wodę do analiz laboratoryjnych pobierano w trzech różnych okresach: intensywnej wegetacji roślin, spowolnionej wegetacji roślin i pozawegetacyjnym. Ilość wyniesionych składników nawozowych z wodami odciekowymi była uzależniona od głębokości profilu glebowego. Na ilość wymytego z gleby azotu i potasu wpływały również nawożenie i sposób aplikacji dawki azotu. Duże ilości azotu i fosforu wynoszone z gleby w okresie pozawegetacyjnym wynikały z mineralizacji materii organicznej, braku pobierania tych składników z roztworu glebowego przez system korzeniowy oraz zwiększonej objętości odcieków w tym okresie.

EN

The aim of the study was to determine an effect of differentiated of the fertilization mountain meadow on the amount of macroelements leaching from the two soil profiles (15 and 40 cm). The experiment included six variants in triplicate, the study was conducted in the years 2012–2014. Water for laboratory analysis was collected at three different periods: intense vegetation of the plants, slow vegetation and off-season period. The amount of fertilizer compounds eluted with leachate waters depended on the depth of the soil profile. The amount of nitrogen and potassium eluted from the soil was also affected by fertilization, and the way of nitrogen dose distribution. Large amounts of nitrogen and phosphorus eluted from the soil during the off-season from resulted mineralization of organic matter and lack of these ingredients uptake from the soil solution by the root system and increase of eluate volume in this period.

2

Quality of shallow groundwater and manure effluents in a livestock farm

Smoroń S.

Journal of Water and Land Development

|

2016

|

no. 29

59--66

EN

The aim of the study was to assess the quality of shallow groundwater on the site pens and runoff from livestock manure heaps, in three selected farms involved in animal production and vegetable crops in the area of Plateau Proszowice. The analysis mainly included water from farm wells and effluents from manure. Additionally, water from drainage ditch running nearby farms was collected, before inflow of effluent (i.e. ditch water without manure effluent) and below inflow of effluent from heap of manure (i.e. ditch water containing manure effluent). Samples of the research material were collected from April 2012 to March 2014 at monthly intervals and analysed for the content of NO3-N, NH4-N, PO4-P, K, Na and Cl. Based on the obtained results it was found that water from the farm wells near the livestock buildings and from manure storage sites, was heavily polluted by the majority of these contaminants. The highest concentration of these pollutants, except for the NO3-N, was found in manure effluent – it exceeded a few dozen to a few hundred to any standards for water quality. There was also a significant deterioration in the quality of drainage ditch water because of the penetration of contaminants into ditch water from heaps of improperly stored manure. The water of the farm wells was characterized by excessive concentrations of NO3-N which disqualified it for drinking purposes.

PL

Celem pracy była ocena jakości płytkich wód gruntowych na terenie zagrody i odpływów ze stert obornika w trzech wybranych gospodarstwach zajmujących się produkcją zwierzęcą i uprawą warzyw na obszarze Płaskowyżu Proszowickiego. Analizowano zwłaszcza wodę ze studni zagrodowych i odcieków obornikowych. Dodatkowo w jednym przypadku pobierano wodę z rowu melioracyjnego biegnącego w pobliżu zagrody, przed i poniżej dopływu wycieku ze sterty obornika. Próbki materiału badawczego pobierano co miesiąc od kwietnia 2012 do marca 2014 r. i analizowano je pod kątem zawartości N-NO3, N-NH4, P-PO4, K, Na, Cl. Na podstawie uzyskanych wyników badań stwierdzono, że woda ze studni zagrodowych w pobliżu budynków inwentarskich i miejsc składowania obornika była bardzo zanieczyszczona większością wymienianych substancji chemicznych. Największe stężenie składników z wyjątkiem N-NO3, stwierdzono w odcieku obornikowym – przekraczały one nawet od kilkudziesięciu do kilkuset razy wszelkie normy jakości dotyczące środowiska wodnego. Zaobserwowano również znaczne pogorszenie jakości wody w okresie badań z rowu melioracyjnego, do którego przenikały zanieczyszczenia ze sterty niewłaściwie składowanego obornika. Woda studni zagrodowych cechowała się nadmiernym stężeniem N-NO3, co dyskwalifikowało ją do celów pitnych.

3

Charakterystyka zasobności gleb w gminie Raba Wyżna

Świerk W., Twardy S., Matoga W.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2015

|

T. 15, z. 2

129--146

PL

Celem pracy była ocena stanu jakościowego gleb zlewni górnej Raby, przeprowadzona na przykładzie gminy Raba Wyżna. Analizy zasobności gleb wykonano w Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej w Krakowie (OSChR). Dotyczyły one fosforu, potasu i magnezu oraz stopnia zakwaszenia gleb wraz z określeniem potrzeb ich wapnowania. W pracy wykorzystano dane pochodzące z gminnego monitoringu gleb, który prowadzono w latach 2005–2008. Łącznie pobrano i przeanalizowano 576 próbek materiału glebowego, pochodzących z użytków rolnych. Stwierdzono, że w ponad 60% próbek występował odczyn bardzo kwaśny lub kwaśny, co wskazuje na potrzebę wapnowania analizowanych gleb. Natomiast próbki o odczynie obojętnym nie przekraczały 10% ogólnej liczby próbek poddanych analizie. Zawartość makroelementów (fosfor, potas, magnez) w badanych glebach były zróżnicowana: od bardzo niskiej do bardzo wysokiej. W ok. 55% przebadanych próbek gleb zawartość fosforu była bardzo niska, a w ponad 50% próbek – bardzo niska zawartość potasu. Natomiast zawartość magnezu w prawie połowie badanych próbkach gleb była wysoka i bardzo wysoka.

EN

The study aims to assess soil quality in the upper Raba River basin based on the example of the Raba Wyżna commune. Soil richness analyses were performed at the Regional Chemical-Agricultural Station in Kraków. They involved phosphorus, potassium, magnesium, and the degree of soils acidification together with an indication of the need of soil liming. The study uses data from the communal monitoring of soils, which was carried out in the years 2005–2008. In total, 576 soil samples from agricultural lands were collected and analyzed. Over 60% of samples had acidic or very acidic pH, which indicates the need for liming of analyzed soils. The share of samples with neutral pH did not exceed 10% of the total number of analyzed samples. The content of macroelements (phosphorus, potassium, magnesium) in examined soils varied ranging from very low to very high level. Approximately 55% of analyzed soil samples had very low phosphorus, and more than 50% had very low potassium content. In contrast, magnesium content in almost half of analyzed soil samples was high and very high.

4

Physicochemical and microbiological characteristics of pig slurry

Marszałek M., Kowalski Z., Makara A.

Czasopismo Techniczne. Chemia

|

2014

|

R. 111, z. 1-Ch

81--91

EN

Pig slurry is classified as a natural fertilizer of animal origin, being a mixture of faeces, urine, remains of fodder and water used for the elimination of faeces. It is generated in non-bedding pig farming conditions, where animals are kept on slatted floors (grate or slotted floor). This paper presents the general characteristics of pig slurry, its physicochemical properties and its microbiological composition. Also, factors affecting slurry properties are discussed.

PL

Gnojowica świńska klasyfikowana jest jako nawóz naturalny pochodzenia zwierzęcego będący mieszaniną kału, moczu, resztek paszy oraz wody stosowanej do usuwania odchodów. Powstaje ona w warunkach bezściółkowego chowu trzody chlewnej, w którym zwierzęta utrzymywane są na podłogach ażurowych (szczelinowych lub rusztowych). W niniejszym artykule przedstawiono ogólną charakterystykę gnojowicy świńskiej, jej właściwości fizykochemiczne oraz skład mikrobiologiczny. Omówiono także czynniki wpływające na właściwości gnojowicy.

5

Rozpraszanie składników nawozowych z żywności traktowanej jako odpad

Sapek A.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2013

|

T. 13, z. 1

129--142

PL

Środki spożywcze wytworzone w rolnictwie są tylko częściowo konsumowane przez człowieka. Raport Komisji Europejskiej przyjmuje, że łącznie w handlu i gospodarstwach domowych krajów Unii Europejskiej ok. 11% masy towarowej żywności przeznaczonej do spożycia ulega zmarnowaniu i jako odpad jest wyrzucana. Inne źródła podają, że udział wyrzucanej żywności jest jeszcze większy i wynosi do 50% gotowych wytworów z rolnictwa. Do wyprodukowania żywności, która jest następnie wyrzucana, potrzebne są dodatkowo odpowiednie ilości wody, energii i materiałów. Aby wyprodukować w 27 państwach Unii Europejskiej w 2010 r. ok. 30% marnowanej żywności niezbędne było nawożenie mineralne odpowiadające w przybliżeniu w mln t ·r- ¹: 3,2 N, 0,47 P i 1,1 K. Odpady wyrzucone na wysypisko śmieci lub do kanalizacji rozkładają się, co wiąże się z uwalnianiem azotu i fosforu, które ulegają rozproszeniu do środowiska.

EN

Foodstuff produced in agriculture is only partly consumed by humans. A report of European Commission (DG ENV) stated that about 11% of food designed for human consumption is wasted in retail and household and thrown away to dumping places or to sewerage. Other sources estimate food losses at up to 50% of trade mass. To produce food which is then wasted in 30%, adequate amount of water, energy and materials should be used. For this purpose, 3.2 million t N, 0.47 million t P and 1.1 million t K in fertilizers were applied in 27 member countries of the EU in the year 2010. Food waste thrown to dumping places or sewerage decompose and release nitrogen and phosphorus that are dispersed in the environment.

6

Ładunek składników nawozowych wnoszony z opadem atmosferycznym na powierzchnię ziemi w rejonie górskim

Kacorzyk P., Kasperczyk M., Szewczyk W.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2012

|

T. 12, z. 4

145-150

PL

W 3-letnim okresie badań oceniono zawartość oraz ładunek ważniejszych składników nawozowych wnoszonych z opadem atmosferycznym na powierzchnię ziemi w rejonie górskim. W rocznej ocenie wyróżniono dwa okresy: wegetacyjny i zimowy. Opad atmosferyczny w okresie wegetacji zawierał mniej związków azotu, potasu i sodu, a więcej wapnia, fosforu i magnezu w porównaniu z opadem zimowym. Coroczny ładunek powyższych składników wnoszonych na powierzchnię ziemi wynosił ok. 90 kg·ha-¹, z czego na okres wegetacji przypadało ok. 60%. W wielkości rocznego ładunku poszczególne składniki miały następujący udział: Ca - 58%, N - 19%, K - 12%, Mg - 6%, Na - 4% i P - 1%.

EN

During the 3-year long experiment the load of the most important nutrient deposited with precipitations on the earth surface has been measured. The experiment was conducted in the mountains region (650 m a.s.l.). The assessment includes two periods: the growing season (from middle of April to middle of October) and winter season. Precipitation during the growing season contained less nitrogen, potassium and sodium and more calcium, phosphorus and magnesium as compared with Winter season precipitation. The annual load of those ingredients deposited on the surface soil was about 90 kg·ha-¹. From this the growing season accounted for about 60%. The amount of the annual load of studied components have the following part: Ca - 58%, N - 19%, K - 12%, Mg - 6%, Na - 4% and P - 1%.

7

Changes of Fertilizer Components and Heavy Metal Contents during Composting Process

Ozimek A., Kopeć M.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2012

|

Vol. 19, nr 9

1073-1079

EN

The changes of fertilizer components and heavy metal contents were analyzed in selected municipal wastes during composting process while the quality of produced compost was assessed in view of its impact on the environment. The material for analyses was provided by a mixture of selected wastes from green areas subjected to composting process using MUT-Kyberferm technology. Contents of organic carbon, potassium, phosphorus, heavy metals and total nitrogen were assessed in the collected samples. Contents of organic carbon diminished with composing time, opposite to changes of nitrogen content, which were increasing. Composting proceeded showing a considerable dynamics of organic carbon content changes. Heavy metal contents did not exceed the values permissible for organic fertilizers. Results of organic carbon and heavy metal contents analysis in the tested compost indicate its potential application in agriculture, which is a rational way of organic waste material management.

PL

Podjęto badania, których celem było określenie zmian zawartości składników nawozowych oraz metali ciężkich, zachodzących w czasie kompostowania wybranych odpadów komunalnych. Materiał do badań stanowiła mieszanina wyselekcjonowanych odpadów z utrzymania terenów zielonych, poddana procesowi kompostowania według technologii MUT-Kyberferm. Próbki pobrano w odstępach miesięcznych z kompostowni w Krakowie-Płaszowie. W pobranych próbkach materiałów organicznych oznaczono zawartość węgla organicznego, zawartość potasu i fosforu, metali ciężkich oraz azot ogólny. Zawartość węgla organicznego zmniejszała się wraz z upływem czasu kompostowania, przeciwnie do zmian zawartości azotu, która zwiększała się. Kompostowanie przebiegało z dość dużą dynamiką zmian zawartości węgla organicznego. Zawartości metali ciężkich nie przekroczyły wartości dopuszczalnych dla nawozów organicznych. Wyniki badań zawartości węgla organicznego, pozostałych składników nawozowych i metali ciężkich w badanym kompoście wskazują na możliwość wykorzystania tych wyników w rolnictwie. Jest to racjonalny sposób zagospodarowania odpadowych materiałów organicznych.

8

Wpływ obornika owczego składowanego na zadarnionym stoku górskim na jakość wód spływających

Twardy S., Smoroń S.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2011

|

T. 11, z. 2

165-171

PL

Celem pracy było określenie skutków niewłaściwego składowania obornika owczego na jakość środowiska wodnego. Prześledzono zmiany zawartości N-NO3, N-NH4, PO4, Na i K w odciekach z pryzmy obornika ułożonej na łące górskiej. Tradycyjny jesienno-zimowy termin wywożenia obornika jest podyktowany względami praktycznymi. Pokrywa śnieżna ułatwia bowiem transport obornika z wykorzystaniem sań, zwłaszcza na zboczach o dużym nachyleniu. Wiosną, po zejściu śniegu, obornik jest rozrzucany na powierzchni pól. Wody opadowe oraz roztopowe wymywają składniki nawozowe z tego rodzaju pryzm i spływają one z powierzchni stoku. W badaniach stwierdzono znaczne stężenie składników nawozowych w tych wodach, zwłaszcza o charakterze biogennym, które zanieczyszczają środowisko przyrodnicze.

EN

The objective of the work was to determine the impact of inadequate manure storage in mountain grassland on aquatic environment. Changes in the chemical composition of runoff from manure heaps piled on a hillside meadow in the small Pieniny were analysed. The traditional autumn-winter period of removing manure is dictated by practical aspects. Snow cover facilitates manure transport on sleighs particularly on highly inclined slopes. In the spring, after snow melt, manure is spread on field surface. Precipitation and melt waters leach nutrients from such heaps and carry them down the slope. Studies revealed considerable amount of nutrients which deteriorated the aquatic environment.

9

Zieleń Warszawy źródłem surowca do produkcji kompostu. Część III. Doświadczalne kompostowanie masy roślinnej oraz jakość kompostu

Madej M., Siuta J., Wasiak G.

Inżynieria Ekologiczna

|

2010

|

Nr 23

47-49

PL

Artykuł zawiera wyniki doświadczalnego kompostowania roślin trawnikowych i opadłych liści zebranych z 18 powierzchni zieleni warszawskiej uwzględniając ich funkcje i zanieczyszczenie środowiska. Doświadczenie prowadzono w kompostownikach Schiifera o pojemności 240 dm3. W kompostowanych masach roślinnych i kompostach oznaczono zawartości (w s.m.): suchej masy, substancji organicznej, węgla organicznego, azotu, fosforu i potasu oraz metali ciężkich: Cd, Hg, Pb, Zn, Ni, Cr i Cu. W kompostach stwierdzono bardzo dobre wskaźniki podstawowych składników nawozowych oraz małe zawartości metali ciężkich, które są wielokrotnie mniejsze od polskich limitów określonych prawnie dla kompostu w Polsce. Spełniają też wymogi norm Unii Europejskiej.

EN

The paper presents results of experimental composting of grass clippings and leaves wchich were collected from 18 selected places in Warsaw with varying degrees of environmental contamination. The experiments were conducted in special composting boxes (Schiifer) of240 dm3. In the raw material and composts the content of dry matter, organic matter, TOC, total N P K and heavy metais (Cd, Hg, Pb, Zn, Cr, Cu) were determined. The composts are characterised by high fertilization parameters. Heavy metais content is low, much lower than the acceptable concentration limits defined by Polish regulations. Also the analysed composts meet more restrective EU regulations.

10

Evaluation of the Possibility of Agricultural Use of Sewage Sludge Compost Produced by the Municipal Wastewater Plant in the City of Łowicz

Szulc W., Rutkowska B., Stępień W., Podkońska A.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2010

|

Vol. 17, nr 8

1013-1017

EN

Evaluation of chemical properties of municipal sewage sludge compost was carried out in view of the possibility of agricultural use. The results obtained indicated neutral to acidic reaction of tested compost and the high content of nitrogen calcium and organic matter. At the same time. the levels of heavy metals did not exceed the nonns for compost agricultural use. Therefore, this waste material can be used for plant fertilization in field cultivation. The maximum application rate of the anałysed compost calculated taking into account the results obtained as well as the levels permitted in the Regulation of the Minister of Environment is limited by the content of zinc and it amounts to approximately 5 Mg of dry mass per ha annually, being equivalent to 11.5 Mg of fresh mass.

PL

Dokonano oceny składu chemicznego pod kątem możliwości rolniczego wykorzystania kompostu z komunalnego osadu ściekowego. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że badany kompost charakteryzuje się odczynem słabo kwaśnym do obojętnego oraz dużą zawartością substancji organicznej, azotu i wapnia. Jednocześnie zawartość metali ciężkich nie przekracza norm umożliwiających rolnicze wykorzystanie tego kompostu. W związku z tym odpad ten może być wykorzystywany do nawożenia roślin w uprawie polowej. Maksymalna dopuszczalna dawka tego kompostu, obliczona zgodnie z ilością podaną w Rozporządzeniu Ministra Środowiska i zawartością metali ciężkich w badanym kompoście, jest limitowana przez cynk i wynosi około 5,0 Mg suchej masy na ha rocznie, co odpowiada dawce 11,5 Mg świeżej masy.

11

Plonowanie, stan odżywienia oraz efektywność wykorzystania składników nawozowych przez dawne i współczesne odmiany pszenicy ozimej w ekologicznym systemie produkcji roślinnej

Stalenga J.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2009

|

Vol. 54, nr 4

106-119

PL

Celem przeprowadzonych badań była ocena plonowania, stanu odżywienia podstawowymi makroelementami oraz efektywność wykorzystania składników nawozowych (NPK) przez dawne i współczesne odmiany pszenicy ozimej uprawiane w ekologicznym systemie produkcji roślinnej. Do przeprowadzenia badań wykorzystano doświadczenie polowe założone w 1994 r. w Stacji Doświadczalnej IUNG w Osinach, którego celem jest porównywanie różnych systemów produkcji roślinnej. Badania prowadzono w latach 2005-2007 na polu pszenicy ozimej w systemie ekologicznym. W doświadczeniu testowano sześć współczesnych odmian pszenicy ozimej (Kobra, Roma, Korweta, Sukces, Zyta, Mewa), trzy dawne odmiany: Ostkę Kazimierska Kujawianka Więcławicka i Wysokolitewka Sztywnosłoma, a także odmianą Schwabenkorn ozimej formy pszenicy orkisz. Największe i najbardziej stabilne plony spośród testowanych odmian pszenicy ozimej średnio w całym okresie badań uzyskiwała odmiana Żyta - 4,36 t/ha oraz Roma i Sukces - 4,05 t/ha. Odmiany współczesne pszenicy ozimej uzyskały plony średnio o około 1,5 t/ha większe, niż tzw. odmiany dawne. Uzyskane wyniki badań wskazują, iż odmianami pszenicy ozimej bardziej przydatnymi do uprawy w rolnictwie ekologicznym są jakościowe odmiany Żyta i Sukces, a także oścista odmiana Mewa. Dawne odmiany pszenicy ozime mają ograniczoną przydatność do uprawy w rolnictwie ekologicznym ze względu na wyraźnie niższą wydajność oraz większe porażenie aparatu asymilacyjnego przez patogeny grzybowe. Istotnym kryterium oceny przydatności odmian do systemu ekologicznego wydaje się być zdolność do efektywnego pobrania składników nawozowych z gleby oraz ich skuteczna redystrybucja do części generatywnych.

EN

Evaluation of yielding, nutrient status and efficiency of nutrient uptake by selected modern and old winter wheat cultivars in organic crop production system was the aim of the research. The research was based on a special field experiment established in 1994 at the Experimental Station in Osiny on a grey-brown podzolic soil in which different crop production systems (organic, integrated and conventional) are compared. The research was conducted in 2005-2007 on the field of winter wheat in the organic system. Six different cultivars of common winter wheat (Mewa, Roma, Kobra, Sukces, Zyta and Korwetta) and one cultivar of spelt winter wheat (Schwabenkorn) were compared. Moreover 3 old cultivars of winter wheat were taken into account: Wysokolitewka Sztywnosłoma, Kujawianka Więcławicka, Ostka Kazimierska. The largest and the most stable grain yields of winter wheat were noted for modern cultivars. Among them Zyta (4.36 t/ha), Sukces and Roma (4.05 t/ha) gave the largest yields. Old winter wheat cultivars yielded on the level of about 1,5 t less in comparison to modern ones. The results of the research showed that modern, quality cultivars Zyta and Sukces, as well as husky cultivar Mewa are better adapted for organic farming than old ones. Old cultivars are worse adapted, because they give smaller yields and their leaves are more infested by fungal pathogens. An important criteria of cultivar seleetion for organic farming should be firstly high resistance on fungal pathogens and secondly ability to effective uptake of nutrients and their distribution to generative parts of plant.

12

Przyczyny zmian stężenia azotu i fosforu w wodach powierzchniowych górnej zlewni Sanu (po przekrój w Przemyślu) w latach 1990-2005

Kuźniar A., Twardy S., Kowalczyk A.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2008

|

T. 8, z. 1

185-196

PL

W pracy przedstawiono zmiany stężenia związków azotu i fosforu zarejestrowane w wodach Sanu po profil wodowskazowy w Przemyślu (3663 km²) oraz w rzece Wiar - ujście do Sanu - Krówniki (798,3 km²). Wykorzystano dane WIOŚ w Rzeszowie z 12 punktów pomiarowo-kontrolnych oraz wyniki własne, zgromadzone w ramach prac statutowych IMUZ. WIOŚ prowadzi monitoring wód dwukrotnie w ciągu miesiąca, co daje podstawy do oceny zmian stężenia amoniaku (NH4+), azotanów (NO3-), fosforanów (PO43-) oraz fosforu ogólnego (Pog) w wodach powierzchniowych zlewni Sanu z uwzględnieniem ich związku z produkcją roślinną, zwierzęcą i ze zmianami demograficznymi. Zgromadzony materiał poddano analizie ze szczególnym uwzględnieniem okresu zimowego (XI-IV), okresu letniego (V-X) oraz całego roku. Stwierdzono, że w okresach letnich występowało mniejsze niż w półroczach zimowych średnie stężenie związków azotu i fosforu. Analizując zmiany stężenia w poszczególnych częściach zlewni Sanu, wykazano że największe zróżnicowanie średnich wartości stężenia zanotowano w rzece Wiar. Stężenie składników nawozowych u jej ujścia było największe i odpowiadało III i IV klasie czystości.

EN

In this paper the changes of nutrient components registered in the San River (at Przemyśl section 3 663 km²), and in the Wiar River - at the mouth of a San River (Krówniki - 798.3 km²), were presented. The results of research studies for the period of 1990-2005 were shown for 12 measurement sections. In the work the data of the Regional Inspectorate of Environmental Protection in Rzeszów were utilised, which monitors the surface waters twice a month as well as IMUZ Institute's the own research results, gathered within the framework of statute works. It enables the evaluation of the changes of nitrogen components, ammonium NH4+ nitrate, NO3- phosphates PO43- and P appearing in the surface waters of the San Basin. The relationships with plant and animal production as well as demographic changes were taken into consideration. The collected materials for the period 1990-2005 were analysed including the winter period (Nov--arch), summer period (May-Oct) as well as for the whole year. It was found that in the summer periods (as compared with the winter periods) lower concentrations of nutrient components appeared. And the results of the analysis of particular sections of the San courses have shown that during the research periods the highest difference in average concentrations was registered in the Waiter River. The nitrogen and phosphorus concentrations at the mouth were equivalent to III and IV cleanness classes.

13

Wskaźniki chemiczne wody do picia z ujęć własnych w gospodarstwach wiejskich w otulinie Biebrzańskiego Parku Narodowego

Jaszczyński J., Sapek A., Chrzanowski S.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2006

|

T. 6, z. 2

129-142

PL

Badania dotyczyły jakości wody do picia z tradycyjnych (kręgowych) i wierconych studni wybranych gospodarstw rolnych, położonych na torfowisku Kuwasy w basenie środkowej Biebrzy oraz zlokalizowanych w granicach Biebrzańskiego Parku Narodowego w dolinie dolnej Biebrzy. W próbkach wody oznaczono: N-NO3, N-NH4, P-PO4, Na, K, Mg, Ca, Cl oraz rozpuszczalny węgiel organiczny (RWO). W wodzie ze wszystkich badanych studni notowano podwyższone stężenie składników nawozowych, lecz jej jakość tylko w 6 studniach z badanych 13 nie odpowiadała wymaganiom wody do picia z uwagi na duże średnie stężenie azotanów bądź jonu amonowego. Podwyższone stężenie azotanów, jonu amonowego, potasu, sodu i chlorków oraz rozpuszczalnego węgla organicznego występowało w badanych gospodarstwach w całym okresie badań i było skutkiem zanieczyszczenia pochodzącego z działalności bytowej lub rolniczej. Potwierdzeniem jest duże (7,7-52,4 mg K·dm-³) średnie stężenie potasu w próbkach z większości studni tradycyjnych, na ogół większe niż stężenie sodu. Stężenie sumy tych kationów było znacznie większe niż chlorków. Stężenie azotanów w wodzie ze studni tradycyjnych było istotnie skorelowane ze stężeniem chlorków, sodu, potasu, magnezu oraz wapnia, a ponadto ze stężeniem rozpuszczalnego węgla organicznego (RWO, ang. "DOC - dissolved organic carbon"). Natomiast w studniach wierconych większemu stężeniu azotanów towarzyszyło większe stężenie fosforanów, mniejsze zaś jonu amonowego. Podwyższone stężenie wszystkich badanych składników stwierdzono w wodzie ze studni gospodarskich (będącej składową wody gruntowej) na terenach wiejskich wchodzących w skład Biebrzańskiego Parku Narodowego i jego otuliny. Świadczy to o możliwości powstawania zanieczyszczeń obszarowych, obejmujących również Park.

EN

The study dealt with the quality of drinking water from traditional (dugout) and deep (drilled) wells in selected farms localized on bog Kuwasy in the middle Biebrza River basin and in the lower Biebrza River basin within the Biebrza National Park The concentrations of N-NO3, N-NH4, P-PO4, Na, K, Mg, Ca, Cl and of dissolved organic carbon (DOC) were determined. Water in all analysed wells showed elevated nutrient concentrations though its quality did not meet the quality standards in only 6 out of 13 studied wells mainly due to high concentrations of nitrates and ammonium. Increased concentrations of nitrates, ammonium ions, potassium, sodium and chlorides found in all wells in the whole study period originated from agricultural and/or domestic pollution. This was confirmed by a high concentration of potassium in traditional wells, clearly higher than that of sodium. Combined concentration of both cations was significantly higher than the concentration of chlorides. The concentration of nitrates in water from traditional wells was significantly correlated with the concentration of chloride, sodium, potassium, magnesium, calcium and DOC. This concentration in deep wells was positively correlated with the concentration of phosphate, and negatively with the concentration of ammonium ions. The water from farm wells is a part of ground water; therefore, the observed elevated nutrient concentrations in these wells from farms located inside the Biebrza National Park or its buffer zone demonstrate the possibility of non-point pollution also within the National Park.

14

Ładunek składników nawozowych wnoszonych z opadem atmosferycznym na powierzchnię ziemi na przykładzie pól doświadczalnych w Falentach

Sapek A., Nawalany P.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2006

|

T. 6, z. spec.

23-27

PL

W pracy przedstawiono stężenia składników nawozowych w próbkach wody opadu atmosferycznego, pobieranych w Falentach w latach 1988-2003. Mierzono pH oraz stężenie azotu azotanowego, azotu amonowego, fosforanów, siarczanów, chlorków, sodu, potasu, magnezu i wapnia. Obliczono ładunki składników nawozowych wnoszonych na powierzchnię ziemi w ciągu roku. Przeciętnie rocznie na powierzchnię gleby opadało na hektar około 17 kg N, 0,36 kg P i 18 kg Ca. Ładunek wapnia tylko w 45% zobojętniał zakwaszenie gleby powodowane opadem azotanów i amonu.

EN

Concentrations of nutrients in samples of wet deposition collected in Falenty in 1988-2003 are presented. pH as well as concentrations of nitrate and ammonium nitrogen, phosphates, chlorides, sodium, potassium, magnesium and calcium were determined. Average nutrient loads deposited on earth surface in subsequent years were calculated. Mean annual loads were: 17 kg N, 0.36 kg P and 18 kg Ca. Calcium load neutralized only 45% of soil acidification resulting from precipitation of nitrates and ammonium ions.

15

Możliwości zrównoważonego rozwoju specjalistycznych gospodarstw rolnych

Kuś J.

Problemy Inżynierii Rolniczej

|

2006

|

R. 14, nr 2

5-14

PL

Oceniono możliwości zrównoważonego rozwoju gospodarstw różniących się kierunkiem produkcji, powierzchnią i jakością gleb. W latach 2001-2003 badaniami objęto 48 gospodarstw. Stwierdzono, że gospodarstwa o powierzchni około 37 ha UR specjalizujące się w produkcji mleka lub tuczu trzody były efektywne ekonomicznie, stwarzały jednak zagrożenia środowiskowe spowodowane nadmiarem azotu i fosforu. Gospodarstwa prowadzące wyłącznie produkcję roślinną o powierzchni około 100 ha jedynie na lepszych glebach zapewniały zadowalające dochody. Zagrożenia ekologiczne związane z takim gospodarowaniem, to: zwiększone zużycie chemicznych środków ochrony roślin oraz ograniczona bioróżnorodność (transformacja TUZ na grunty orne, wąski asortyment gatunków uprawianych roślin).

EN

Conditions of sustainable development of specialised farms were evaluated. The farms were different in regard to profile of agricultural production, farm area and quality of agricultural area. 48 farms were analysed in 2001-2003. It was shown that farms (average farm area - 37 ha) specialised in milk or pork production were economically efficient. However nitrogen and phosphorus surpluses noted in theses farms might create potential danger for natural environment. Farms specialised in crop production with area of about 100 ha were economically efficient only on good soils. The following dangers connected with such type of farming can be distinguished: high use of chemical pesticides and low level of biodiversity (conversion of grasslands into arable lands, limited quantity of cultivated crops).

16

Composting of chromium-free tannery wastes

Urbaniak M. A.

Inżynieria i Ochrona Środowiska

|

2004

|

T. 7, nr 3/4

421-434

EN

The paper concerns rational management of chromium-free tannery wastes that are arduous protein-fat waste raw material. The attention has been paid to aerobic processes of composting. There were prepared several piles. Wastes were collected in a tannery in proportions typical for bovine and pig hides processing. The research has shown a possibility of influencing on the results of processes by adequate matching of the amount of structural material, pH value and time. The process conditions have a fundamental influence on the content of fertilising components (particularly nitrogen) and soil-forming components (hardly decomposable organic matter) in compost. Depending on processing conditions, composts from chromium-free tannery wastes may show prolonged release of nitrogen from hardly decomposable proteins and prolonged soil-forming activity. The nitrogen content is always bigger than in average manure, the phosphorus content is similar, and the potassium content is smaller. The nuisance of process may be reduced by the addition of lime. Composting of waste without the addition of lime is advisable to be run in bioreactors which allow to control the conditions.

PL

Kompostowanie odpadów garbarskich bezchromowych Praca dotyczy racjonalnego zagospodarowania uciążliwego odpadu białkowo-tłuszczowego, jakim są bezchromowe odpady garbarskie. Zwrócono uwagę na procesy tlenowe właściwe kompostowaniu. Przygotowano szereg pryzm. Odpady zebrano w proporcjach typowych dla przerobu skór surowych bydlęcych oraz skór surowych świńskich. Stwierdzono możliwość oddziaływania na wynik procesów przez dobór ilości materiału strukturalnego, wartości pH i czasu. Warunki procesu mają zasadniczy wpływ na zawartość składników nawozowych w kompoście (NPK) oraz składników glebotwórczych (substancje organiczne trudno rozkładalne). W zależności od warunków procesu komposty z odpadów garbarskich bezchromowych mogą wykazywać przedłużone działanie w zakresie uwalniania azotu z trudno rozkładalnych białek oraz przedłużone działanie glebotwórcze. Zawartość azotu jest zawsze większa od jego zawartości w przeciętnym oborniku, zawartość fosforu jest podobna, a potasu mniejsza. Uciążliwość procesu można ograniczyć, stosując dodatek wapna. Uzyskane wyniki sugerują, aby kompostowanie bez dodatków wapna prowadzić w warunkach kontrolowanych w bioreaktorach.

17

Wartość nawozowa osadów ściekowych

Maćkowiak C.

Inżynieria Ekologiczna

|

2001

|

Nr 3

135--145

18

Obieg oraz bilans azotu i fosforu w gospodarstwach rolnych a zagrożenie środowiska

Burczyk P., Sobieraj R, Woroniecki T.

Inżynieria Ekologiczna

|

2001

|

Nr 5

24--30

PL

Badania prowadzono w pięciu gospodarstwach rolnych lokalizowanych wokół jeziora Miedwie głównego źródła wody pilnej dla Szczecina. We wszystkich gospodarstwach przeprowadzono bilanse wnoszonych i wynoszonych składników mineralnych (azot i fosfor). Obliczono ich nadmiar i efektywność wykorzystania. Otrzymane wyniki wskazują, iż wiele gospodarstw województwa zachodniopomorskiego charakteryzuje się zbliżonym do gospodarstw zachodnioeuropejskich nadmiarem azotu (1-28,8 do + 193 kgNxha-1) i fosforu (-6 do 124,3 kgPxha-1) oraz zbliżona efektywnością ich wykorzystania (azot 7,2 do 73%, fosfor 13/1 76%)). Zmienne wartości bilansu oraz efektywności świadczą o dużym zróżnicowaniu intensywności gospodarowania składnikami nawozowymi.

EN

Investigations were carried oui in live farms located around Miedwie lake main drinking water source for Szczecin. Farm gale balances of nutrients (nitrogen and phosphorus) were made for all (arms. Effectiveness of nutrient management and surplus were calculated. We found that many Westpommeranian farms has similar to Western European farms surplus of nitrogen (128,8 do + 193 kgNxha -1) and phosphorus (-6 do + 24,3 kgPxha-1)- Also effectiveness of nutrient management was similar (nitrogen 7,2 73%, phosphorus 13,4-76%). Nutrient surplus and effectiveness variations shows high differences in nutrient management on farm level.