Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Radiacyjnie modyfikowane polietylenowe sznury dylatacyjne

Głuszewski Wojciech

Postępy Techniki Jądrowej

|

2024

|

z. 1

36--40

PL

Dylatacje to celowo utworzone szczeliny w konstrukcji budowlanej, których zadaniem jest zapobieganie nadmiernym naprężeniom, spowodowanym zmianami temperatury oraz obciążeniami eksploatacyjnymi. Do wykonania dylatacji można stosować sznury o okrągłym przekroju wykonane z pianki polietylenowej. W przypadku mas budowlanych wylewanych na gorąco (np. asfalt) kord dylatacyjny powinien w czasie około 10 minut wytrzymać temperaturę do 210oC. Zbadano możliwości podniesienia termicznej odporności handlowych polietylenowych materiałów izolacyjnych poprzez radiacyjne sieciowanie. Wykorzystano polietylen spieniany zarówno metodami fizycznymi, jak i chemicznymi. Do modyfikacji właściwości użytkowych materiału komórkowego użyto wiązki elektronów i promieniowanie gamma. Zwrócono uwagę na radiolizę gazu obecnego w zamkniętych komórkach pianek. Może on w reakcjach z makrorodnikami na polietylenowych łańcuchach podnosić walory termiczne materiału.

EN

Expansion joints are intentionally created gaps in the building structure, the purpose of which is to prevent excessive stresses caused by temperature changes and operational loads. Round cords made of polyethylene foam can be used to make expansion joints. In the case of hot-poured building materials (e.g. asphalt), the expansion cord should withstand temperatures up to 210oC for about 10 minutes. The possibilities of increasing the thermal resistance of commercial polyethylene insulating materials through radiation cross-linking were investigated. Polyethylene foamed using both physical and chemical methods was used. Electron beams and gamma radiation were used to modify the functional properties of the cellular material. Attention was paid to the radiolysis of gas present in closed foam cells. In reactions with macroradicals on polyethylene chains, it can increase the thermal properties of the material.

2

The use of gas chromatography for the determination of radiolytic molecular hydrogen, the detachment of which initiates secondary phenomena in the radiation modification of polymers

Głuszewski Wojciech

Polimery

|

2019

|

T. 64, nr 10

697--702

EN

The paper summarizes long-term research into the radiolysis of polymers. The starting point in all cases was the preliminary determination of the radiolytic efficiency of hydrogen evolution. This value is approximately proportional to the number of radicals arising as a result of irradiation, which determines post-radiation phenomena. It was not about accurately describing the radiolysis of a specific polymer, but about paying attention to the benefits of starting the study of radiolysis from the analysis of hydrogen evolution. The Table 2 gives specific hydrogen yields for selected polymers. The results of these studies were used in the planning of the radioactive waste repository in Los Alamos National Laboratory.

PL

Artykuł podsumowuje wieloletnie badania autora nad radiolizą polimerów. Punktem wyjścia we wszystkich omawianych wypadkach było wstępne określenie radiolitycznej wydajności wydzielania wodoru. Wartość ta jest w przybliżeniu proporcjonalna do zawartości powstających w wyniku napromieniowania rodników, które inicjują zjawiska postradiacyjnej modyfikacji. Tabela 2 podaje wybrane, uzyskane przez autora, konkretne wydajności wodoru w odniesieniu do wybranych polimerów. Wyniki badań wykorzystano, przykładowo, przy planowaniu składowiska odpadów promieniotwórczych w Los Alamos National Laboratory.

3

Modyfikowane radiacyjnie kompozyty polimerowe w ochronie przed promieniowaniem mikrofalowym

Głuszewski W., Kubacki R., Rajkiewicz M.

Postępy Techniki Jądrowej

|

2017

|

z. 1

20--23

PL

Niezabezpieczone odpowiednio urządzenia i podzespoły elektroniczne, w których znajdują się układy scalone ulegają bezpowrotnemu zniszczeniu pod wpływem wysokomocowych impulsów elektromagnetycznych - HPM [1]. Urządzenia generujące HPM mogą być zastosowane do działań wojskowych, ale również w celach terrorystycznych [2]. W artykule podsumowano wyniki wstępnych badań w zakresie radiacyjnej modyfikacji kompozytów polimerowych skutecznych w ochronie przed działaniem promieniowań mikrofalowych i radiowych. Prace dotyczyły konkretnego zadania - znalezienia absorbera do pomiarów na otwartych poligonach badawczych. Zbadano pod tym kątem modyfikowany radiacyjnie kompozyt: szkło metaliczne, grafit, elastomer Engage 8200.

EN

Improperly secured electronic devices and components, which include integrated circuits are irrevocably destroyed by high power electromagnetic pulse - HPM [1]. HPM generating device can be used for military operations, but also for terrorist purposes [2]. The article summarizes the results of preliminary research in the field of radiation modification of polymer composites effective in protecting against microwave and radio radiations. The work was related to a particular task - finding absorber for measurements on open research proving grounds. From this angle radiation modified composites were examined: metallic glass, graphite, elastomer Engage 8200.

4

Ocena struktury i wytrzymałości zmęczeniowej elastomerów termoplastycznych modyfikowanych nanocząstkami i sieciowanych radiacyjnie

Rybko M., El Fray M.

Polimery

|

2014

|

T. 59, nr 5

400--408

PL

Opisano metodę syntezy, modyfikacji oraz oceny właściwości termicznych i mechanicznych, w tym odporności na zmęczenie, semikrystalicznych poli(alifatyczno/aromatycznych-estrów) (PED). Multiblokowe elastomery PED są zbudowane z sekwencji [tak jak w poli(tereftalanie butylenu) (PBT)] tworzących segmenty sztywne i estrów butylenowych dimeryzowanego kwasu tłuszczowego (DLA) tworzących segmenty giętkie. Kopolimery PED modyfikowano, wprowadzając w toku syntezy różną ilość nanometrycznych cząstek SiO2 (0,2, 0,5 i 1 % mas.), a następnie napromieniano je dawkami 25, 50 i 75 kGy, stosując strumień wysokoenergetycznych elektronów. Budowę chemiczną kopolimerów PED badano metodą spektroskopii ATR FT-IR oraz 1H NMR. Strukturę fazową materiałów modyfikowanych nanocząstkami i promieniowaniem jonizującym określano na podstawie pomiarów DSC, TEM a także wyznaczonego udziału frakcji żelowej. Właściwości mechaniczne oceniano podczas badań quasi-statycznych — określano wytrzymałość na rozciąganie i moduł Younga — oraz podczas testów dynamicznych — prowadzono krótko- i długoterminowe badania zmęczeniowe, metodami SILT i SLT. Uzyskane wyniki, przeanalizowane pod względem wpływu zawartości nanocząstek i dawki promieniowania na właściwości materiałów wskazują, że zastosowanie tych metod pozwala uzyskać poprawę wytrzymałości zmęczeniowej (znaczące zmniejszenie wartości absolutnego pełzania) dzięki synergii zjawisk zachodzących podczas modyfikacji kopolimerów PED nanocząstkami i promieniowaniem jonizującym. Właściwości te są korzystne w zastosowaniach PED w charakterze miękkich implantów, narażonych na cykliczne, długotrwałe odkształcenia.

EN

This paper describes the synthesis of semicrystalline poly(aliphatic/aromatic-ester)s (PED), their modification and evaluation of thermal and mechanical properties, including fatigue resistance. PED multiblock elastomers are composed from hard segments [as in poly(butylene terephthalate) (PBT)] and butylene esters of dilinoleic fatty acid (DLA) forming the soft segments. PED copolymers were modified with nanoscale particles of SiO2 introduced during the synthesis at variable concentrations (0.2, 0.5 and 1.0 wt %), and were further irradiated by high energy electron beam with doses of 25, 50 and 75 kGy. The chemical structure of PED copolymers was determined using ATR FT-IR and 1H NMR spectroscopy. Phase structure of the materials modified by nanoparticles and e-beam was determined from DSC, TEM and gel content analyses. The mechanical properties were determined from the quasi-static tensile strength and Young's modulus values as well as dynamic short and long term fatigue tests, abbreviated as SILT and SLT method, respectively. The results, analysed in terms of the effect of nanoparticles content and radiation dose on selected properties of the obtained materials, indicate that the applied modification methods allow to improve fatigue resistance (a significant reduction of absolute creep) by a synergy between the processes occurring during the modification of PED copolymers with nanoparticles and ionizing radiation. Fatigue properties are important for future applications of PED as implants subjected to long term cyclic deformations.

5

Radiacyjne sieciowanie polilaktydu

Malinowski R., Żenkiewicz M.

Przetwórstwo Tworzyw

|

2012

|

[R.] 18, nr 5

458-462

PL

W pracy przedstawiono wybrane zagadnienia sieciowania polimerów biodegradowalnych, a głównie polilaktydu (PLA). Przedstawiono niektóre sposoby sieciowania tworzyw polimerowych, efekty jakie towarzyszą temu procesowi, rodzaje promieniowania jonizującego, a także składniki dodatkowe stosowane podczas sieciowania fizycznego. Scharakteryzowano proces sieciowania radiacyjnego polilaktydu oraz przedstawiono i porównano mechanizm sieciowania fizycznego i chemicznego PLA. Stwierdzono, że polilaktyd można sieciować fizycznie, tj. pod wpływem promieniowania elektronowego i przy udziale małocząsteczkowych związków wielofunkcyjnych. Stwierdzono także, że napromienianie PLA wyłącznie za pomocą promieniowania powoduje jego degradację.

EN

Selected cross-linking problems of biodegradable polymers, especially PLA have been presented in this paper. Different methods of cross-linking procedure as well as some effects accompanying this action, kinds of radiation and additional components used for physical cross-linking have also been revealed. The cross-linking process by electron irradiation of PLA has thoroughly been described and physical and chemical PLA cross-linking methods have been compared. It has been stated that PLA can be cross-linked physically, i.e. by electron irradiation accompanied by low-molecular multi-functional compounds. The sole electron irradiation may cause PLA degradation.

6

Wpływ wybranych czynników sieciujących na stopnie zżelowania i spęcznienia polilaktydu

Malinowski R., Żenkiewicz M., Richert A.

Przemysł Chemiczny

|

2012

|

T. 91, nr 8

1596-1597

PL

Przedstawiono wyniki badań wpływu sieciowania polilaktydu (PLA) na jego stopnie zżelowania (Xz ) i spęcznienia (Xs ). Sieciowanie wykonano za pomocą promieniowania elektronowego o dużej energii elektronów przy udziale małocząsteczkowych związków wielofunkcyjnych (MZW), takich jak izocyjanuran triallilowy (TAIC), triakrylan trimetylopropanu (TMPTA) lub diakrylan 1,6-heksanodiolu (HDDA). Zbadano wpływ dawki promieniowania, rodzaju MZW oraz różnej zawartości TAIC (1, 3 lub 5% mas.) na Xz i Xs . Stwierdzono, że promieniowanie elektronowe bez obecności MZW powoduje istotną degradację PLA, a skutecznym środkiem sieciującym PLA pod wpływem promieniowania elektronowego jest TAIC.

EN

Polylactide was mixed with triallyl isocyanurate, 1,5-dihydroxy-3-hydroxy-methylpentane triacrylate or 1,6-hexandiol diacrylate (1–5% by mass), granulated by extrusion, crosslinked by high-power electron radiation (dosis up to 90 kGy) and studied for gelation and swelling degrees detd. by dissoln. in CHCl3 at 23°C. The addn. of triallyl isocyanurate (4–5%) resulted in the highest gelation degree (93–94% for 40 kGy). At its lower content (1%), the highest swelling degree (39% for 10 kGy) was achieved.

7

Produkty sieciowane radiacyjnie w ofercie firmy CEGA

Raywer J., Skoczyński K., Woźniak A.

Instal

|

2011

|

nr 1

120-22

PL

Artykuł przybliża proces sieciowania radiacyjnego, zastosowanie tej technologii oraz przedstawia ciekawe produkty dla rynku ciepłowniczego wykonane przy zastosowaniu tej technologii. Autorzy wyjaśniają skąd bierze się zjawisko termokurczliwości oraz co daje w praktyce. W artykule omówione są również unikalne produkty znajdujące się w ofercie firmy CEGA Sp. z o.o. wytworzone m.in. dzięki technice sieciowania radiacyjnego.

EN

The article presents the process of Radiation Crosslinking, it's applications and shows some interesting products for district heating created by this technology. Authors are explaining the phenomenon of heat-shrinking and what is the usage of it. You'll find here also a closer look at few unique radiation crosslinked products which CEGA Sp. z o.o. offers.

8

Modyfikacja radiacyjna nanostrukturalnych biomateriałów elastomerowych zawierających alifatyczne i aromatyczne sekwencje poliestrowe

El Fray M., Piątek-Hnat M.

Elastomery

|

2011

|

T. 15, nr 4

16-19

PL

Zbadano wpływ promieniowania jonizującego na właściwości fizykochemiczne, strukturę i biozgodność kopolimeru multiblokowego zbudowanego z aromatycznych segmentów sztywnych poli(tereftalanu butylenu) (PBT) i giętkich alifatycznych segmentów oligoestrowych (DLA). Kopolimer multiblokowy otrzymano w wyniku polikondensacji metodą stopową, a następnie napromieniowany różnymi dawkami pro-mieniowania jonizującego (25, 50, 75 i 100 kGy). Analiza wyników wykazała istotne zmiany w reorganizacji struktury nadcząsteczkowej polimeru modyfikowanego najwyższą dawką promieniowania, tj. 100 kGy, co przyczyniło się do wzrostu zawartości frakcji żelowej oraz spowodowało znaczący wzrost wartości modułu. Stwierdzono również, że najwyższa dawka promieniowania jonizującego nie ma niekorzystnego wpływu na właściwości biologiczne, gdyż biozgodność in vitro była porównywalna do bio-zgodności silikonu o jakości medycznej.

EN

The effect ofionizing radiation on physicochemical characteristics of acopolymer constructed from hard aromatic segments of poly(buthylene terephihalate) (PBT) and soft aliphatic segments of oligoester (DLA) was investigated. This thermoplastic elastomerprepared by meltpolycondensation was exposed to different doses of ionizing radiation (25, 50, 75 and 100 kGy). The analysis of the results indicated that increasing ionizing radiation doses had strong influence on physicochemical properties of thermoplastic elastomers. Analysis of results showed significant changes in reorganization of the supermolecular structure of a polymer modified with high-dose radiation, i.e. 100 kGy, which contributed to the increase of gel fraction and caused a significant increase in modulus value. It was also found that the highest dose of ionizing radiation does not adversely affect the biological properties as biocompatibility in vitro was comparable to the biocompatibility of medical grade silicone.

9

Wykorzystanie procesów radiacyjnych w polimerach stosowanych w medycynie

Kornacka E. M.

Postępy Techniki Jądrowej

|

2009

|

z. 3

27-31

10

Wpływ promieniowania jonizującego na właściwości mechaniczne alifatycznych poliestrów modyfikowanych kwasem fumarowym

Kozłowska A.

Elastomery

|

2009

|

T. 13, nr 2

3-7

PL

Przedstawiona praca dotyczy wpływu sieciowania radiacyjnego na właściwości mechaniczne alifatycznych kopolimerów estrowych modyfikowanych sekwencjami nienasyconymi. Badane polimery otrzymywane są metodą polimeryzacji kondensacyjnej z dimeryzowanego kwasu tłuszczowego, sebacynowego oraz 1,4-butanodiolu. W celu wprowadzenia wiązań nienasyconych do łańcucha polimerowego do syntezy zastosowano kwas fumarowy. Otrzymano serie kopolimerów o zmiennym udziale wiązań nienasyconych. Kopolimery zostały poddane napromieniowaniu różnymi dawkami promieniowania jonizującego (25, 50, 75 i 100 kGy). Analiza wyników wykazała istotny wpływ promieniowania jonizującego na właściwości poliestrów. Pod wpływem napromieniowania nastąpiła częściowa degradacja polimerów.

EN

The paper concerns the effect of electron beam radiation on mechanical properties of aliphatic ester copolymers modificated unsaturated sequences. Investigated polymers were prepared by polycondensation in the melt from dimerized fatty acid, sebacic acid and 1,4-butanediol. Fumaric acid was used for unsaturated bonds introduction to polymer chain. Series of copolymers with variable content of unsaturated bonds were synthesized. Copolymers were exposed to different doses of ionizing radiation (25, 50, 75 and 100 kGy). Analysis of the results indicated that increasing ionizing radiation had strong influence on properties of copolyesters. The polymers became partially degradation by electron beam radiation.

11

Sieciowanie radiacyjne w przemyśle kablowym

Przybytniak G., Nowicki A.

Elastomery

|

2009

|

T. 13, nr 6

3-8

PL

Napromieniowanie przewodów i kabli wiązką elektronów znajduje obecnie coraz szersze zastosowanie, gdyż obróbka radiacyjna w znacznym stopniu poprawia mechaniczne i fizykochemiczne właściwości izolacji. Technologia radiacyjna jest wykorzystywana w przemyśle kablowym w celu poprawy odporności na ścieranie, zarysowanie i pękanie, zwiększenia odporności chemicznej na rozpuszczalniki i oleje, wzrostu udarności, zmniejszenia palności oraz poprawy właściwości elektrycznych izolacji. Jest to również metoda, która może być stosowana w celu zahamowania migracji plastyfikatorów i zwiększenia trwałości materiału zarówno w niskich, jak i wysokich temperaturach. Istotne znaczenie ma fakt, że wraz z poprawą jakości izolacji można zredukować jej grubość. Niestety, w Polsce brak jest w tej branży producentów, którzy stosują radiacyjne sieciowanie tworzyw sztucznych. Zasadnicze aspekty technologii radiacyjnego sieciowania kabli wiążą się z następującymi zagadnieniami: dobór surowca na izolacje/osłony, dystrybucja dawki absorpcyjnej w cienkich warstwach w kontekście zasięgu wiązki wysokoenergetycznych elektronów, homogeniczność procesu sieciowania i dozymetria, termiczne efekty indukowane promieniowaniem jonizującym w izolacji i żyłach wykonanych z miedzi albo aluminium, zjawiska międzypowierzchniowe itp. Technologia radiacyjna wykorzystywana jest głównie do modyfikacji tworzyw wytwarzanych na podstawie polietylenu i octanu winylu. Sieciowane są również niektóre elastomery stosowane w charakterze izolacji (EPDM - terpolimer etylenowo-propylenowo-dienowy) albo osłon (Hypalon - chlorosulfonowany polietylen). Dla wybranych rodzajów EPDM, w celu osiągnięcia usieciowania bliskiego 80%, dawka absorpcyjna mieści się w przedziale 100-150 kGy.

EN

Scanned electron beam treatment of wires and cables is increasing world-wide gradually as the radiation processing significantly improves mechanical and physicochemical properties of the products. Irradiation can be used commercially in order to increase abrasion and scratch resistance, stress cracking resistance, solvent and oil resistance, impact strength, flame and melt resistance and to improve electrical insulating properties. The radiation treatment might also inhibit migration of plasticizers, and increase durability at both low and high temperatures. Additionally, insulation thickness might be reduced while the quantity of wire continues to increase. Unfortunately, in Poland there are no manufacturers that successfully introduced radiation cross-linking of plastics in this branch of industry. Some essential aspects of radiation processing of wires ought to be considered: selection of the materials for insulation, dose distribution in thin layer versus electron beam penetration, homogeneity of cross-linking and dosimetry, thermal effects in insulations and in copper/aluminum wire core, interfacial phenomena, etc. Radiation technology is applied predominantly for modification of plastics based on polyethylene and vinyl acetate. Some elastomers used either as insulation (EPDM - ethylene propylene diene monomer rubber) or as jacket material (Hypalon - chlorosulfonated polyethylene rubber) are also cross-linked. The dose required is in the range of 100-150 kGy for upwards of 80% cross-linking for some EPDM formulations.

12

Wpływ budowy chemicznej oligoestrowych i oligoeterowych segmentów giętkich na właściwości termiczne i mechaniczne elastomerów termoplastycznych modyfikowanych wiązką elektronów

Piątek M., El Fray M., Przybytniak G., Walo M.

Elastomery

|

2008

|

T. 12, nr 3

10-15

PL

Badano wpływ promieniowania jonizującego na właściwości fizykochemiczne dwóch kopolimerów zbudowanych z segmentów sztywnych poli(tereftalanu butylenu) (PBT) i giętkich segmentów oligoestrowych (DLA) i oligoeterowych (PEG). Obydwa elastomery termoplastyczne otrzymane w wyniku polikondensacji metodą stopową mogą być w przyszłości, po modyfikacji promieniowaniem jonizującym, zastosowane jako biomateriały polimerowe. Kopolimery zostały poddane napromienianiu różnymi dawkami promieniowania jonizującego (25, 50, 75 i 100 kGy). Analiza wyników wykazała istotny wpływ zastosowanej dawki promieniowania jonizującego na właściwości fizykochemiczne elastomerów termoplastycznych.

EN

The effect of ionizing radiation on physicochemical characteristic of two copolymers constructed from hard segments of poly(buthylene terephthalates) (PBT) and soft segments of oligoester (DLA) and oligoether (PEG) was investigated. These thermoplastic elastomers prepared by melt polycondensation can be, upon radiation modification, potentially used as polymeric biomaterials. Copolymers were exposed to different doses of ionizing radiation (25, 50, 75 and 100 kGy). Analysis of the results indicated that increasing ionizing radiation doses had strong influence on physicochemical properties of thermoplastic elastomers.

13

Radiacyjna degradacja i sieciowanie w biomateriałach elastomerowych

Piątek M., El Fray M., Puskas J. E.

Elastomery

|

2008

|

T. 12, nr 1

20-24

PL

Przedmiotem badań były poliestry multiblokowe typu (A-B)n, o alifatycznych segmentach giętkich pochodzących z dimeru kwasu linoleinowego (DLA) i aromatycznych segmentach zawierających poli(tereftalan butylenu) (PBT) oraz trójblokowe kopolimery typu A-B-A polistyren-poliizobutylen-polistyren (PS-PIB-PS). Aby poprawić właściwości mechaniczne kopolimerów, w tym odporność na pełzanie, kopolimery multiblokowe typu poli(alifatyczno/aromatycznych-estrów) (PED) i kopolimery blokowe typu polistyren-poliizobutylen-polistyren (PS-PIB-PS) o udziale wagowym segmentów sztywnych 30 %, zostały poddane napromienianiu różnymi dawkami promieniowania jonizującego (25, 50, 75 i 100 kGy). W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono występowanie zarówno degradacji, jak i sieciowania radiacyjnego w obu typach kopolimerów. W przypadku poliestrów przeważa sieciowanie nad degradacją, natomiast kopolimery PS-PIB-PS ulegają degradacji, nie jest więc możliwa ich sterylizacja metodą radiacyjną ze względu na gwałtowne pogorszenie właściwości mechanicznych.

EN

An object of research were multiblock-polyester materials of the (A-B)n type with aliphatic segments from dimmer of linoleic acid (DLA) and aromatic segments containing poly(butylene terephthalate) (PBT), and triblock copolymers of the A-B-A type polystyrene-polyisobutylene-polystyrene (PS-PIB-PS). To improve mechanical properties of copolymers, in this case the creep resistance, multiblock-copolymers of poly(aliphatic/aromatic-esters) (PED) type and block-copolymers of polystyrene-polyisobutylene-polystyrene (PS-PIB-PS) type, containing 30 wt % hard segments, were exposed to different ionization doses (25, 50, 75 and 100 kGy). As the result, the occurrence of both the degradation and radiation cross-linking process were detected. In the case of polyester materials, the cross-linking prevails over the degradation, while for PS-PIB-PS copolymers, the degradation is occurring predominantly, thus making impossible to use the e-beam radiation as sterilization method (rapid decrease of mechanical proprieties was observed).

14

Wpływ promieniowania jonizującego na wybrane właściwości kopoli(estro-b-estrów) (PED)

El Fray M., Piątek M., Przybytniak G.

Elastomery

|

2007

|

T. 11, nr 1

20-25

PL

Przedstawiona praca dotyczy wpływu radiacyjnego sieciowania na właściwości kopolimerów multiblokowych kopoli(estro-estrowych) (PED). Polimery te mają potencjalne zastosowanie w medycynie i należą do grupy multiblokowych elastomerów termoplastycznych. W kopoli(estro-b-estrach) blokiem sztywnym jest produkt estryfikacji estru tereftalanu dimetylu z 1,4-BD, a blok giętki stanowią sekwencje kwasu dilinoleinowego. Kopolimery (zawierające 26 i 30 % wag. segmentów sztywnych) po procesie przetwórczym zostały poddane napromienianiu różnymi dawkami promieniowania jonizującego (25, 50 i 75 kGy). Analiza wyników wykazała istotny wpływ dawki promieniowania jonizującego na wybrane właściwości kopoli(estro-b-estrów) (polepszenie właściwości mechanicznych i wzrost granicznej liczby lepkościowej).

EN

The paper concerns the effect of electron beam radiation on selected properties of multiblock polyester (PED) copolymers. Those polymers are investigated as potential materials for biomedical applications. They belong to the group of multiblock thermoplastic elastomers. As far as copolyesters are concerned, the hard segment is a product of esterification of dimethyl terephthalate with 1,4-BD and the soft segment is composed of dilinoleic acid segments. Two different copolymers (26 and 30 wt. % of hard segment) were exposed to different doses of ionizing radiation (25, 50 and 75 kGy). Analysis of the results indicated that increasing ionizing radiation doses had strong influence on selected properties of copolyesters (increased mechanical strength and limiting viscosity number).

15

A comparison of methods to determination of macromolecule crosslinking yield from gel fraction data - Rapid Communication

Shyichuk A., Tokaryk G.

Polimery

|

2005

|

T. 50, nr 3

219-221

EN

Three methods of linearization of sol-gel analysis data are considered. The commonly used Charlesby-Pinner (Ch-P) method often yields non-linear plots. The same data may easily be linearized by using the virtual dose concept proposed by Charlesby and Rosiak (Ch-R). Very good linear representation of the data is also obtained by plotting the sol content versus irradiation dose in the double natural logarithmic scale (LLS). All the three methods result in rather similar values of gel dose and scission-to-crosslinking ratio. At the same time, both Ch-R and LLS methods seem to be more accurate due to the higher values of the coefficients of linear correlation.

PL

Rozpatrywano trzy metody linearyzacji danych analizy żel-zol. Zwykle stosowana do tego celu metoda Charlesby'ego-Pinnera (Ch-P) daje w wyniku wykresy nieliniowe (rys. 2). Natomiast te same dane łatwo linearyzowano wykorzystując koncepcję wirtualnej dawki, zaproponowaną wcześniej przez Charlesby'ego iRosiaka (Ch-R, rys. 3). Bardzo dobrą liniową transformację danych otrzymaliśmy również budując wykresy zależności zawartości zolu od dawki promieniowania z zastosowaniem skali logarytmów naturalnych (metoda LLS, rys. 4). Wszystkie trzy metody pozwoliły uzyskać podobne wartości dawki żelowania i stosunku pękanie/sieciowanie makrocząsteczek odpowiadające tym samym stężeniom acetylenu (rys. 6 i 7). Metody Ch-R i LLS są jednak bardziej dokładne o czym świadczą większe wartości współczynników korelacji liniowej (rys. 5).

16

Effects of vitrification on the isothermal polymerization of acrylate blends under radiation

Chuda K., Smolinski W., Defoort B., Rudz W., Gawdzik B., Rayss J., Coqueret X.

Polimery

|

2004

|

T. 49, nr 7-8

505-513

EN

The radiation-induced polymerization of some acrylate oligomers was investigated by means of FT-IR spectroscopy applied to films of various thickness that were cured under isothermal conditions. Different types of oligomers, one polyethyleneglycol diacrylatc (PEGDA), one polyurethane triacrylate (PURTA), and one epoxy diacrylate derived from bis-phenol A (EPDA) were selected for their contrasting networks properties, with a low, intermediate, and high T(g) of the radiation-cured materials, respectively. In order to gain a deeper insight into the effect of gradual vitrification on the reactivity of the polymerizable systems, the conversion - dose profiles of the epoxy diacrylate were recorded at various temperatures. The dependence of the limiting conversion on the polymerization temperature was examined under various experimental conditions and compared with the conversion - T(g) relation, which was deduced from dynamic thermo-mechanical analysis. The correlation between resulting T(g) measured in the samples at maximal conversion for each curing temperature was shown to be slightly deviating from linearity. A phenomenological model of the reaction kinetics was shown to depict satisfactorily the observed photopolymerization profiles. From the well-determined T(g) - conversion relation, a semi-mechanistic kinetic model taking into account the gradual vitrification of the network can be foreseen.

PL

Metodą FT-IR zbadano przebieg inicjowanej promieniowaniem UV bądź strumieniem elektronów (EB) polimeryzacji diakrylanu glikolu polioksyetylenowego (PEGDA), triakrylanu poliuretanu (PURTA) oraz epoksydiakrylanu pochodnej bisfenolu A (EPDA) [wzory (I)-(III)]. Utwardzone polimery charakteryzowały się, odpowiednio, niską, pośrednią i wysoką wartością temperatury zeszklenia (T(g)). Jako inicjatorów polimeryzacji użyto produktów handlowych o nazwach "Darocur 1173" - wzór (IV) oraz "Irgacure 651" - wzór (V)]. Określono charakter wpływu dawki promieniowania na wydajność (G) polimeryzacji PURTA i EPDA (rys. 4), a także zależność G w polimeryzacji EPDA od temperatury utwardzania, rodzaju inicjatora i czasu (rys. 7, 8, ta-bela 1). Innym analizowanym parametrem była maksymalna wydajność polimeryzacji (G(max)); zbadano wpływ temperatury utwardzania PEGDA i EPDA na G(max) a w przypadku EPDA - dodatkowo wpływ ilości i rodzaju inicjatora oraz grubości próbki (rys. 6,9,10). Temperaturę zeszklenia utwardzonych próbek EPDA oznaczano metodą dynamicznej analizy termomechanicznej (rys. 11). Pozwoliło to na ocenę zależności wartości T(g) od temperatury sieciowania (rys. 12). Zależność ta ma charakter liniowy jedynie do pewnej wartości temperatury polimeryzacji, po przekroczeniu której następuje znaczne odchylenie od liniowości. Stwierdzono, że zaproponowany fenomenologiczny kinetyczny model reakcji izotermicznej polimeryzacji [równanie (6)] dobrze opisuje badany proces. Na podstawie wyznaczonych zależności T(g)-konwersja można przewidzieć semi-mechanistyczny kinetyczny model stopniowego zeszklenia w toku polimeryzacji.

17

Radiacyjne sieciowanie elastomeru butadienowo-akrylonitrylowego

Bik J., Zagórski Z. P., Rzymski W. M., Głuszewski W.

Prace Naukowe Instytutu Technologii Organicznej i Tworzyw Sztucznych Politechniki Wrocławskiej. Konferencje

|

2003

|

Vol. 52, nr 25

147-150

PL

Z oznaczeń stałych elastyczności 2C1Npęcznienia, zawartości zolu i innych wynika, że gęstość sieci przestrzennej sieciowanego radiacyjnie uwodornionego kauczuku butadienowo-akrylonitrylowego (HNBR, zawartość związanego akrylonitrylu 34% mas.; stopień uwodornienia: 94,5-99,5% mol.) oraz jego nieuwodornionego prekursora jest liniową, rosnącą funkcją dawki promieniowania elektronowego. HNBR o stopniu uwodornienia 94,5% mol. i jego nienasycony prekursor charakteryują się wydajnością sieciowania o ok.15% większą niż w przypadku kauczuku o stopniu uwodornienia>96,5% mol. Sieciowaniu kauczuku towarzyszy degradacja jego makrocząsteczek. Na każde 100 aktów sieciowania przypada 6-16 aktów degradacji. Wartość dawki żelowania Dg=15 kGy i w granicach błędu doświadczenia nie zależy w istotny sposób od stopnia nienasycenia kauczuku.

EN

On the basis of 2C1N elasticity constant nad other measurementsit was found that the crosslinking density of hydrogenated butadiene-nitrile rubber of different hydrogenation degree is linear, increasing function of radiation dose. The crosslinking efficiency of elastomers containing at least 0,649 mol>C=C< double bonds/kg of rubber is about 15% higher than in the case of more saturated ones. The crosslinking of rubbers is accompanied by the 6-16 scission acts for every 100 crosslinking acts of macromolecules. The generation of terminal >C=C< double bonds during degradation processes follows from the FTIR analysis. The value of gel dose is about 15 kGy and it could be assumed that it doesn't depend on the unsaturation degree of irradiated elastomers.

18

Chemia radiacyjna a elastomery

Zagórski Z.P., Rajkiewicz M.

Elastomery

|

2003

|

T. 7, nr 4

9-17

PL

W artykule omówiono elementy chemii radiacyjnej wspólne wszelkim polimerom, a więc dotyczące i elastomerów, na tle chemii radiacyjnej ośrodków stałych. Omówiono dotychczasowe publikacje na temat chemii radiacyjnej wybranych elastomerów, ze szczególnym uwzględnieniem wcześniejszego dorobku w tej dziedzinie Zakładu Chemii Radiacyjnej Instytutu Badań Jądrowych w Warszawie. Zwrócono uwagę na elementy chemii i fizykochemii elastomerów w przebiegu reakcji inicjowanych promieniowaniem jonizującym. Przedstawiono prognozy, co do kierunku dalszego rozwoju obróbki radiacyjnej elastomerów wiązką elektronów dużej mocy. Przegląd dotyczy założeń grantu KBN zrealizowanego w latach 2001-2004.

EN

Elements of radiation chemistry common for elastomers and all other polymers, on the background of radiation chemistry of solid phase are presented in this article. The discussion of publications dealing with radiation chemistry of selected elastomers, with consideration of early achievments of the Department of Radiation Chemistry in the Institute of Nuclear Research. Elements of chemistry and physical chemistry of elastomers, which influence the course of reactions initiated by ionizing radiation, are discussed. Assumptions are expressed, concerning the future developments of applications of high power EB radiation processing of elastomers. The present survey is connected with the grant of Polish Committee of Scientific Research, realized in 2001-2004.

19

Zastosowanie taśm termokurczliwych z modyfikowanego radiacyjnie polietylenu do uszczelnień złącz rurowych

Woźniak A., Zimek Z., Nowicki A.

Prace Naukowe Instytutu Technologii Organicznej i Tworzyw Sztucznych Politechniki Wrocławskiej. Konferencje

|

2001

|

Vol. 50, nr 23

385-387

PL

Termokurczliwe taśmy wykonane z napromienionego polietylenu produkowane są w IChiTJ od wielu lat. Trójwymiarowa sieć wiązań pomiędzy łańcuchami polimeru tworzy się w trakcie procesu sieciowania inicjowanego promieniowaniem jonizującym. Efektem tego jest zjawisko pamięci kształtu. Usieciowanie wyrobów polietylenowych poprawia ich właściwości takie jak: elastyczność, udarność i odporność chemiczna oraz zmienia własności wytrzymałościowe i termiczne. Efekt pamięci kształtu wyrobów jest szeroko wykorzystywany w wielu zastosowaniach przemysłowych.

EN

Heat shrinkable tapes made from irradiated polyethylene have been produced at INCT for years. Three dimensional network of bonds is formed between polymer chains during cross-inking process initiated by ionizing radiation. It creates shape memory effect. Cross-inking of polyethylene products may improve their properties like flexibility, impact and chemical resistance and modified tensile and thermal properties. The memory effect of such products is widely used in many industrial applications.

20

Mechanizm ochrony przed radiolizą polipropylenu

Zagórski Z. P.

Prace Naukowe Instytutu Technologii Organicznej i Tworzyw Sztucznych Politechniki Wrocławskiej. Konferencje

|

2001

|

Vol. 50, nr 23

93-96

PL

Osiągnięcie planowanych skutków obróbki radiacyjnej polimerów, np. w celu sterylizacji radiacyjnej wyrobów medycznych, wymaga zastosowania dodatków ochronnych, zwłaszcza gdy stosowany polimer należy do tych, w których degradacja dominuje nad sieciowaniem, jak w przypadku polipropylenu. Referat omawia podstawy oddziaływań radiacyjnych w polimerach, decydujących o rozkładzie energii i produktów radiolizy. Dotychczas dobór dodatków ochronnychpolegał na stosowaniu typowych dodatków umożliwiających przetwórstwo i które metodą prób i błędów wykazywały jednocześnie korzystną ochronę przed radiolizą. Dziś coraz więcej wiadomo o mechanizmach radiolizy polimerów, a więc dobór składu może być łatwiejszy i bardziej skuteczny. Znajomość mechanizmów radiolizy jest też pożądana przy planowaniu składu dla osiągnięcia innych niż sterylizacja celów obróbki radiacyjnej. Najlepszym mechanizmem ochronnym jest przenoszenie energii jonizacji do związku aromatycznego, który jest w stanie rozproszyć energię pochłoniętą z minimalnym efektem chemicznym.

EN

The aim of radiation processing of polymers, e. g. sterilization of medical devices made from polymers can be reached only in the presence of proper additives, especially in the case of polymers which degrade and do not crosslink when irradiated, as polypropylene. The paper presents the background of radiation interactions, which decide on the distribution of energy and of product of radiolysis in the polymer blend. The choice of additives was determined several years ago by the application of usual preparations available commercially, which make processing of polymers possible at all. It has been found by try and error approach, that some conventional additives are protecting polypropylene from radiolysis better than others. Another approach consisted in application of polymers in mixtures of aliphatic and aromatic polymers in which the presence of aromatic moiety reduces the extend of radilysis. Deeper knowledge of mechanisms of protection and energy transfer permits improvement of radiation processing towards other applications, not only medical. They are directed towards the positive aspects of radiolysis (e.g. crosslinking) and not negative ones dominating in radiation sterilization. Differences in the protection effects from light and from ionizing radiation are explained in terms of photochemistry and radiation chemistry of polymers. Special attention is paid to the role of single-ionization spurs which can change their final location to specific places and multi-ionization spurs which cause irreparable scission of the chain, which cannot lead in the case of polypropylene to formation of crosslinks, as in the case of polyethylene (c.f. reference 1 in print).