Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Selected geosites of the Cracow Upland

Alexandrowicz S. W., Alexandrowicz Z.

Polish Geological Institute Special Papers

|

1999

|

Vol. 2

53-60

EN

The Cracow Upland encloses the Variscan bedrock covered with the Epivariscan Platform forming the Cracow-Silesian Monocline, composed of the sequence of Permian-Cretaceous deposits. Upper Jurassic limestones are the main formation shaping the landscape of this region rich in rocky valleys, tors and karst forms. Landscape parks extending over the considerable part of the mentioned area enclose numerous nature reserves and monuments. The presented European network of geosites consists of the Ojców National Park and 11 small areas or individual localities. This list comprises 7 objects just protected while the remaining ones are documented and proposed for conservation.

PL

Wyżyna Krakowska zajmuje część monokliny śląsko-krakowskiej, obejmującej utwory permo-mezozoiczne oraz występujące w ich podłożu skały dewonu i karbonu. Wapienie górnej jury są główną formacją geologiczną decydującą o cechach rzeźby wyżyny, takich jak: skaliste doliny, skałki wierzchowinowe i formy krasowe. Znaczna część obszaru jest objęta ochroną w Zespole Jurajskich Parków Krajobrazowych, znajdują się tu także liczne rezerwaty i pomniki przyrody. Proponowaną sieć europejskich stanowisk reprezentuje Ojcowski Park Narodowy oraz 11 mniejszych obszarów i pojedynczych obiektów. Siedem z nich jest już objętych ochroną, a pozostałe są proponowane do objęcia ochroną.

2

Representative geosites of the Góry Świętokrzyskie (Holy Cross Mts.) and the Nida Basin, Central Poland

Urban J., Wróblewski T.

Polish Geological Institute Special Papers

|

1999

|

Vol. 2

61-70

EN

The Góry Świętokrzyskie (Holy Cross Mts.) are formed mainly of Palaeozoic and Mesozoic sedimentary rocks and tectonically framed during the Caledonian, Variscian and Alpine orogenesis. Abundant in mineral resources excavated for many hundreds years, this region has been a matter of geological studies since the end of the 18th century. The Góry Świętokrzyskie combined with Nida Basin are the only area in Poland where sedimentary rocks representing every stratigraphic period from Cambrian to Quaternary are accessible at the surface. This area adjoins vast lowlands, situated to the north, which are almost devoid of outcrops of pre-Quaternary formations what emphasizes the scientific importance of these units. The Nida Basin is famous of Tertiary gypsum with primary depositional structures and secondary karst forms. Regarding mainly the scientific value, 15 geosites are selected as representative for both these regions and proposed forsuperregional list.

PL

Góry Świętokrzyskie są zbudowane głównie ze skał osadowych wieku paleozoicznego i mezozoicznego. Tektonicznie zostały ukształtowane w czasie ruchów kaledońskich, waryscyjskich oraz alpejskich. Region ten, obfitujący w kopaliny eksploatowane przez setki lat, był przedmiotem badań geologicznych od końca osiemnastego wieku. Góry Świętokrzyskie wraz z niecką nidziańską stanowią jedyny w Polsce obszar, na którym są dostępne na powierzchni skały reprezentujące wszystkie okresy geologiczne od kambru po czwartorzęd. Obszar sąsiaduje od północy z rozległymi nizinami, pozbawionymi prawie odsłonięć skał przedczwartorzędowych, co uwypukla jego znaczenie dla badań naukowych. Niecka nidziańska jest znana przede wszystkim z występowania trzeciorzędowych gipsów charakteryzujących się obecnością pierwotnych struktur sedymentacyjnych oraz wtórnych form krasowych. Biorąc pod uwagę przede wszystkim wartości naukowe, wytypowano 15 obiektów reprezentatywnych dla obu regionów i godnych wpisania na ponadregionalną listę dziedzictwa geologicznego.

3

Preliminary list of the Quaternary geosites in Northern and Central Poland, their age and geological position

Ber A.

Polish Geological Institute Special Papers

|

1999

|

Vol. 2

77-86

EN

On the basis of geological and geomorphological investigations performed in Northern and Central Poland a preliminary selection of internationally significant Quaternary geosites (exposures, landforms, and erratic boulders) was done. Totally selected fifteen exposures, landforms, and erratic boulders represent the considerable values with regard to geological and geomorphological features as well as a high scientific values and good sightseeing accessibility. All presented geosites are grouped within extents of the Vistulian (Weichselian) and Middle Polish (Saale) glaciations. Recently, within of the Polish Lowland area there are 12 nature reserves, about 1000 inanimate nature monuments (mainly erratic boulders and 43 other monuments) and 5 documentary sites.

PL

Na podstawie badań geologicznych i geomorfologicznych prowadzonych w Polsce północnej i środkowej, zestawiono wstępną listę czwartorzędowych, geologicznych pomników przyrody o międzynarodowym znaczeniu. Na przedstawionej, wstępnej liście znalazło się 15 obszarów (odsłonięcia, obszary z formami rzeźby i głazy narzutowe) reprezentujących, w odniesieniu do charakterystyki geologicznej i geomorfologicznej, wysokie wartości naukowe i dydaktyczne. Wszystkie geostanowiska występują w obrębie zasięgu zlodowaceń wisły (Weichselian) i warty (Saale). Obecnie na Niżu Polskim znajduje się 12 rezerwatów przyrody, około 1000 pomników przyrody nieożywionej i 5 stanowisk dokumentacyjnych.

4

List of the most representative geosites of Lithuania

Satkunas J., Mikulenas V., Lincius A., Baltrunas V.

Polish Geological Institute Special Papers

|

1999

|

Vol. 2

97-102

EN

The list of most representative geosites of Lithuania has been compiled. The geosites could be subdivided into the three major groups: the landforms and landscape features, Quaternary type sections and pre-Quaternary type sections. The following criteria for selections have been identified: scientific value, educational meaning, historical-ethnographical meaning, aesthetic value, touristic attraction and relevance for practical use. Taking into account the peculiarities of geological structure - thick Quaternary cover, formed during glacial and interglacial stages, and bedrock formed by sedimentary rocks - the most representative geosites demonstrate typical geological and geomorphological features of Lithuania.

PL

Zestawiono listę najbardziej reprezentatywnych geostanowisk Litwy. Wybrane geostanowiska można podzielić na trzy główne grupy: formy rzeźby i typy krajobrazu, stratotypowe profile czwartorzędowe i stratotypowe profile przedczwartorzędowe. Przy wyborze uwzględniono następujące kryteria: wartości badawcze, dydaktyczne, historyczno-etnograficzne, walory estetyczne, atrakcyjność turystyczną i znaczenie praktyczne. Biorąc pod uwagę specyfikę budowy geologicznej - miąższa pokrywa czwartorzędowa utworzona w okresach glacjalnych i interglacjalnych, podłoże zbudowane ze skał osadowych - najbardziej reprezentatywne geostanowiska obrazują typowe cechy geologiczne i geomorfologiczne Litwy.

5

Important geosites of the Polish Sudetes

Bobiński W., Gawlikowska E., Kłonowski M.

Polish Geological Institute Special Papers

|

1999

|

Vol. 2

19-26

EN

The Sudetes constitute the marginal, northern part of the Bohemian Massif. The area is a part of the Variscian orogen rejuvenated in the Tertiary and subsequently faulted and uplifted. Formation of geomorphological relief of the Sudetes has been controlled by denudation, erosion, glacial, fluvial and volcanic processes. Conservation of inanimate nature in the Sudetes has been initiated by the Germans and after 1945 continued by Polish scientists. Present network of geoconservation sites consists of two national parks, 7 landscape parks, 12 geological reserves, 70 monuments of inanimate nature and 1 natural-landscape complex. Works on development of the network of a new form of legal protection - documentation site, are well on their way. Many of the already protected areas in the Polish Sudetes continue to the Czech territory. Such places should be protected conjointly. This paper concerns eight selected geosites of the Sudetes.

PL

Sudety obejmują północną, brzeżną część Masywu Czeskiego. Obszar ten stanowi fragment orogenu waryscyjskiego, który został odmłodzony w trzeciorzędzie, poprzecinany uskokami i wypiętrzony. Rzeźba Sudetów została ukształtowana pod wpływem denudacji, erozji oraz procesów glacjalnych, fluwialnych i wulkanicznych. Ochronę przyrody nieożywionej w Sudetach zapoczątkowali Niemcy, a po 1945 roku kontynuowali naukowcy polscy. Obecnie sieć geostanowisk obejmuje 2 parki narodowe, 7 parków krajobrazowych, 12 rezerwatów geologicznych, 70 pomników przyrody nieożywionej oraz 1 zespół przyrodniczo-krajobrazowy. Prace nad tworzeniem sieci stanowisk dokumentacyjnych - nowej formy ochrony prawnej - są znacznie zaawansowane. Wiele obszarów chronionych na terenie Sudetów przechodzi na terytorium Czech. Takie miejsca powinny był wspólnie chronione. W niniejszym artykule omówiono 8 wybranych geostanowisk w Sudetach.