Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Small sacral architecture in the Sub-Carpathian countryside landscape. The case of Czarnorzeki and Wydrze

Sołtysik A., Dołęga A., Szarek N.

Topiarius. Studia krajobrazowe

|

2017

|

Nr 4

67--85

EN

The characteristic feature of Polish rural landscape is the presence of wayside crosses and shrines which create the unusual atmosphere of countryside. They date back to the early years of Christianity in Poland. At the beginning they were built in former pagan places of worship. Wayside shrines have various architectural forms. In Sub-Carpathian region there are five basic types of wayside shrines: chapel shrine, cabinet shrine, wall shrine, column shrine and pedestal shrine. In those shrines, depending on type, sacred figures were placed in different places – as a crowning in cabinets or in niches?. The presence of shrines and crosses in the landscape of countryside is connected with their various functions. The most important was and still is the sacral function. The surrounding of shrines could be considered in spatial, symbolic and functional context. The examples of small sacral architecture in Sub-Carpathian villages are shrines situated in Czarnorzeki and Wydrze. In Czarnorzeki most common are stone column shrines and in Wydrze chapel shrines.

PL

Charakterystyczną cechą polskiego krajobrazu wiejskiego są przydrożne krzyże i kapliczki tworzące niezwykły klimat wsi. W subtelny sposób wpisują się one w krajobraz. Geneza powstawania kapliczek jest ściśle związana z obecnością religii chrześcijańskiej na terenie Polski. Przydrożne kapliczki przybierają różne formy architektoniczne. W krajobrazie Podkarpacia można wyróżnić pięć podstawowych typów kapliczek: domkowe, szafkowe, wnękowe, słupowe i postumentowe. Kapliczki te, w zależności od typu, najczęściej mieściły w sobie figury świętych lub były nimi zwieńczone. Obecność kapliczek i krzyży w krajobrazie wsi wiąże się z różnymi funkcjami jakie pełniły. Najważniejsza z nich to funkcja sakralna. Otoczenie małej architektury można rozpatrywać w kontekście przestrzennym, symbolicznym i funkcjonalnym. Przykładem są kapliczki znajdujące się na terenie dwóch małych miejscowości Czarnorzek i Wydrza. W Czarnorzekach spotkać można kapliczki słupowe wykonane z kamienia, w krajobrazie Wydrza przeważają kapliczki domkowe.

2

Religious tourism in areas of environmental value in Poland

Mróz F.

Ekonomia i Środowisko

|

2017

|

nr 2

215--230

EN

The study presents pilgrimage sites located in environmentally valuable areas – the areas subject to two forms of nature protection in Poland, i.e. national parks and natural landscape parks. The purpose of the paper is to present, in quantitative terms, shrines in the protected areas of Poland and to analyse the scale and forms of tourism relating to these sites. The subject of the research includes only shrines of the Roman Catholic Church. A descriptive-analytic method, a dynamic-comparative method, as well as statistical methods were used to present the study results. Over 70 of more than 830 shrines that operate in Poland nowadays are located in areas of nature protected by legislation. At present, in the area of nine Polish national parks, there are twelve shrines and pilgrimage sites that are frequently visited by pilgrims and tourists traveling for religious or religious and cognitive reasons. Nowadays, in the area of Polish natural landscape parks (with buffer zones), there are more than 60 shrines.

3

Sacrum w krajobrazie kulturowym Japonii widziane przez polski „filtr percepcyjny”

Pawłowska K.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2013

|

nr 19

11--25

PL

Krajobraz miejski wielkich metropolii japońskich dla Europejczyka jest zaskakujący i niezrozumiały. Jako taki prowokuje do szukania wyjaśnień, co jest równie trudne, jak wyjaśnianie wszystkiego, co zaskakuje w Japonii, a co spotyka Europejczyka niemal na każdym kroku, mimo pozorów globalizacji. Barierą wydatnie utrudniającą zrozumienie jest zasadnicza odmienność kultury i mentalności japońskiej w stosunku do europejskiej. My i oni patrzymy na świat przez odmienne „filtry percepcyjne”. Artykuł ten poświęcony jest tematowi sacrum w krajobrazie japońskim, czyli temu, co w nim najpiękniejsze i najbardziej charakterystyczne. Jedną z podstawowych obserwacji dotyczących krajobrazu miejskiego jest fakt, iż to co z europejskiego punktu widzenia stanowi oazy piękna w generalnie chaotycznym krajobrazie miejskim, jest z reguły związane z sacrum – są to świątynie i otaczające je ogrody. Zapewne pełne zrozumienie japońskiego krajobrazu można uzyskać tylko stosując japoński „filtr percepcyjny”. Bez tego możliwe jest raczej postawienie problemu niż jego rozwiązanie i takie właśnie ujęcie zostało przyjęte w niniejszych rozważaniach.

EN

The landscape of huge Japanese metropolises is shocking and incomprehensible for a European. As such it calls for explanation, though it proves as difficult to explicate as everything what strikes a European almost at every turn, despite the apparent globalisation. The main barrier that makes understanding difficult is the cultural and mental difference between Japan and Europe. We and they perceive the reality through different ‘perception filters’. This article is devoted to the theme of the sacrum in Japanese landscape, which is what, in the most beautiful and the most characteristic. One of the basic considerations concerning the Japanese urban landscape is that what a European perceives as an oasis of beauty within otherwise chaotic city landscape is usually connected with sacrum; most often these are temples and surrounding those gardens. Certainly one may comprehend the Japanese landscape if only he or she applies the Japanese ‘perception filter’. Otherwise it is possible only to formulate the research question rather than to answer it, and this is the approach adapted for the present analysis.

4

Majowe obrzędy religijne na Nizinie Południowopodlaskiej

Bytniewski M., Zbucki Ł., Dąbrowski D.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2013

|

nr 19

141--149

PL

Krajobraz kulturowy Niziny Południowopodlaskiej wzbogacają liczne obiekty sakralne wśród nich kapliczki i krzyże przydrożne. Usytuowane są na skrzyżowaniach dróg, w pobliżu dużych kompleksów leśnych, przy niebezpiecznych zakrętach, mostach, grobach powstańców, na początku i końcu wsi i miast oraz wielu innych miejscach. Przydrożne kapliczki stawiano w wielu intencjach np.: aby otrzymać błogosławieństwo w pracach polowych, z okazji urodzin, powrotu do zdrowia, czy na przebłaganie Boga za winy. Na Nizinie Południowopodlaskiej znajdują się również kapliczki związane z kultem Matki Boskiej, które w majowe wieczory gromadzą wiernych na nabożeństwa. Celem pracy jest wskazanie znaczenia miejsca kapliczek w codziennym życiu mieszkańców Podlasia oraz sfery sacrum, która towarzyszy tym miejscom.

EN

The cultural landscape of the Southern Podlasie lowland is shaped by numerous religious buildings, including chapels and wayside crosses. They are located at road junctions, near large forests, with dangerous curves, bridges, tombs of the insurgents, at the beginning and at the end of the village and towns, and in many other places. Roadside shrines were located for a number of intentions, for example: to get a blessing in a field work, on the occasion of birthday, recovery, and in atonement for the sins. Here, in the Southern Podlasie lowland, one can find also shrines associated with the cult of the Virgin Mary, were believers gather for worship during the May evenings. The aim of this study is to document the existence of shrines in the region and the sacred sphere associated with inhabitants’ daily life. This will enable an assessment of the culture based values that are connected with the sacrum, that currently is getting more and more deteriorated.

5

Miejsce kapliczek i przydrożnych krzyży w krajobrazie terenów wiejskich Mazowsza

Fortuna-Antoszkiewicz Beata, Kimic Kinga

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2007

|

T. 3

35--47

PL

Krajobraz terenów wiejskich Mazowsza to rozległe równinne obszary pól uprawnych poprzecinane pasmami lasów oraz towarzyszące im wioski i małe miasteczka. Szczególne miejsce w tej scenerii zajmują kapliczki i krzyże przydrożne, których istnienie związane jest ściśle z lokalną tradycją. Pochodzą one z różnych okresów historycznych, a najwięcej zachowanych do dziś powstało w końcu XIX i w I połowie XX w. Obok tych najstarszych tworzonych przez anonimowych ludowych artystów odnaleźć można również współczesne, przyjmujące różnorodne formy. Fundowane w celach wotywnych do dziś pełnią one rolę symboliczną, która wyraźnie podkreślana jest w okresach świąt religijnych. Te drobne elementy przestrzenne związane z krajobrazem wiejskim wystawiane były wmiejscach o szczególnym znaczeniu. Towarzyszące drogom i lokalizowane na ich rozstajach stawały się jednocześnie drogowskazami ułatwiającymi orientację, odszukanie wybranego miejsca, mówiły o granicach istniejących podziałów przestrzennych. Przystrajane kwiatami i świecami zachęcały do zatrzymania się, modlitwy i kontemplacji. O wartościach tych niewielkich obiektów sakralnych decyduje ich wiek i walory artystyczne, ale także głęboko zakorzenione treści historyczne i kulturowe oraz ich ścisły związek religijny i emocjonalny z lokalną społecznością. Dziś niestety możemy zaobserwować pogłębiającą się rywalizację tych tradycyjnych elementów architektury z obiektami infrastruktury technicznej, co przyczynia się do zatracania granicy pomiędzy sacrum a profanum. Znacznym przekształceniom ulega krajobraz wiejski, a wraz z nim kapliczki i krzyże przydrożne znikają na tle intensywnej zabudowy, gubią się w gąszczu słupów wysokiego napięcia, znaków drogowych i reklamowych tablic. Wobec tych wszystkich zagrożeń niezbędna jest właściwa ochrona tych unikalnych elementów naszego dziedzictwa.

EN

The Mazovia's rural landscape with its villages and small towns is characterized by wide flat area crossed by fields and parts covered by forests. Very important in that scenery are small sacral elements like wayside shrines and crosses which existence is closely connected with local tradition. Many of them created by anonymous popular artists in the end of 19th and the first part of 20th centuries are still preserve. They were founded as votive designs and conveyed acts of faith. Their symbolic meaning is still visible in the time of church holidays. Those small architectural elements of rural landscape were placed in singular localisation. They accompained transit roads and cross-roads as a kind of road signs, pointed the direction to other important places or buildings and marked the spatial division. Shrines and wayside crosses embelished by flowers and candles encouraged people to stop, provoke them to pray and spend time on contemplation. The unique values of those objects are connected with their age and artistic quality. They became elements of the Mazovia"s spiritual and material culture, the part of its history and tradition. Unfortunatelly today we observe the intensive rivalry between those sacral objects and technical elements what lose the thin border of sacrum and profanum. The Mazovia's rural landscape is changed very fast by common urbanisation. In this situation old shrines and wayside crosses fade away against the background of buildings, traffic-signals and billboards. The maintenance of those unique sacral elements of our heritage is necessary in the case of that negative changes.

6

Krajobraz z sacrum w tle - kapliczki przydrożne jako element krajobrazu wsi opolskich

Cała Anna

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2007

|

T. 3

24--34

PL

Krajobraz wiejski jest bardzo ważnym składnikiem kultury regionalnej w całej Polsce. Całościowy kształt przestrzenny regionu jest wynikiem długotrwałego procesu uwarunkowanego zmianami przyrodniczymi i kulturowymi. Podstawowym składnikiem krajobrazu regionalnego są oprócz zabudowy także roślinność, zabytki oraz różne typy kapliczek i miejsc kultu. W artykule skupiono się na jednym z tych elementów: obiektami kultu i roślinności im towarzyszącej. Kapliczki, krzyże przydrożne i rzeźby sakralne stanowią bez wątpienia bardzo ważną część krajobrazu kulturowego. Niestety większość z nich jest niszczona przez siły natury, upływ czasu i rozwój cywilizacji.

EN

The country landscapes are very important component of the regional culture in whole Poland. The entire shape of country region is result of long lasting processes like action of natural forces and local culture. Basic parts of regional landscapes are not only the old buildings but also flora, monuments, all types of shrines and the other elements of regional sacred culture. In this report I would like to focus on the one, select part of village scenery: the sacred elements and flora which is assigned to. Shrines, crosses, monuments and sculptures of saints, are very interesting part of the cultural landscape. Unfortunately, most of these structures are being destroyed by forces of nature, passage of time and human civilization. Here is a need to protect and catalogue every sacred par of country scenery, otherwise most of them will disappear for ever.