Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Górnośląski System Informacji o Zagrożeniach Zapadliskowych i jego wykorzystanie w zwalczaniu procesów egzotermicznych w zlikwidowanych kopalniach węgla kamiennego na terenie Katowic

Kotyrba Andrzej, Siwek Sławomir

Przegląd Górniczy

|

2019

|

T. 75, nr 6

41--49

PL

Górnośląski System Informacji o Zagrożeniach Zapadliskowych (zapadliska@gig.eu) jest platformą internetową udostępniającą użytkownikom dane o geograficznym położeniu rejonów dokonanej i zakończonej płytkiej eksploatacji górniczej węgla kamiennego, rud cynku i ołowiu oraz obiektów górniczych (szybów, sztolni) zbudowanych w przeszłości dla udostępnienia złóż tych surowców w obszarze Górnego Śląska. Dane te można wykorzystywać do analiz, badań oraz projektowania działań zmierzających do neutralizacji zagrożeń dla użytkowania terenów zlikwidowanych kopalń węgla kamiennego. Jednym z takich zagrożeń jest utlenianie i spalanie się węgla kamiennego pozostawionego w złożach i związane z nim zmiany warunków geotermicznych w obszarach zlikwidowanych kopalń. Konsekwencją procesów egzotermicznych zachodzących w węglu jest wydzielanie się gazów do atmosfery i deformacje powierzchni. W artykule przedstawiono analizę takiego zagrożenia na terenach północnej części miasta Katowice (dzielnice Wełnowiec-Józefowiec, Dąb, Koszutka i Bogucice), w oparciu o informację geologiczną, górniczą oraz 11 udokumentowanych przypadków wystąpienia zjawisk egzotermicznych na tym obszarze. Wszystkie przypadki wystąpiły w latach 1977 - 2018 na terenach dokonanej płytkiej eksploatacji węgla kamiennego. Ich efektem było wydzielanie się toksycznych gazów do atmosfery, a w czterech przypadkach deformacje podłoża obiektów budowlanych.

EN

Upper Silesian Information System about Sinkhole Hazards (zapadliska@gig.eu) is an Internet platform providing users with data on the geographical location of the completed shallow coal and zinc/lead ore mining likewise about location of mining facilities (shafts, tunnels) built in the past to provide access to these deposits in the area of Upper Silesia. These data can be used for analysis, research and design of activities for the purposes of eliminating threats to the use of post-mining areas. One of such threats is the spontaneous oxidation and combustion of coal left in deposits and changes in geothermic conditions in the abandoned mines. The consequence of exothermic processes occurring in coal is the release of gases into the atmosphere and surface deformations. The paper presents such hazard analysis for the northern part of the city of Katowice (Wełnowiec-Józefowiec, Dąb, Koszutka and Bogucice quarters) based on geological and mining information as well as 11 cases of exothermic processes occurrence in this area. All these phenomena occurred in the years 1977 - 2018 in the areas of shallow coal exploitation. Their effect was the release of toxic gases into the atmosphere and in four cases the occurrence of deformation of the structures’ subsoil.

2

Przygotowanie rozpoznania byłych wyrobisk górniczych w pokładzie 510 od strony głównej kluczowej sztolni dziedzicznej w zabrzu

d'Obryn K., Słota K., Słota Z., Żurek L., Maciaszek M.

Przegląd Górniczy

|

2018

|

T. 74, nr 12

20--26

PL

W Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu prowadzona jest działalność turystyczna w wyrobiskach, które pozostały po prowadzonych w przeszłości pracach górniczych. Wyrobiska znajdujące się pod kuratelą MGW zostały w większości zinwentaryzowane. Istnieją jednak wyrobiska, które nie zostały do tej pory dokładnie rozpoznane i zbadane. Informacje o nich pochodzą najczęściej ze starych map, zachowanej dokumentacji lub relacji świadków. W artykule przedstawiono przygotowanie rozpoznania byłych wyrobisk górniczych na przykładzie prac prowadzonych w pokładzie 510 od strony Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej w Zabrzu. Opisano wyniki penetracji przeprowadzonej przez ratowników górniczych. Dokonano szeregu pomiarów przestrzeni niepodsadzonej skałami zawałowymi i stwierdzono, że na 14 otworzonych tam izolacyjnych rejony za 4 tamami posiadają pustki o znacznych rozmiarach. W podsumowaniu wskazano także proponowany, dalszy przebieg rozpoznania.

EN

In the Coal Mining Museum in Zabrze (MGW), tourist activities are carried out in excavations that have remained after previous mining operations. MGW’s workings were almost completely inventoried. However, there are places that have not been precisely identified and researched so far. Information about them comes mostly from old maps, preserved documentation, or witnesses’ accounts. This paper presents the reconstruction preparation in the former mining excavations on the example of works carried out in the coal bed 510 from the Main Kay Hereditary Adit in Zabrze. Among the 14 confirmed insulation dams, behind 4 of them voids of considerable size were detected. The summary also indicates the proposed further course of diagnosis.

3

Niedokończona historia kopalni węgla kamiennego „Nowa Przemsza” w Mysłowicach

Manowska M.

Hereditas Minariorum

|

2018

|

Vol. 5

123--140

PL

Kopalnia „Nowa Przemsza” działała w Mysłowicach w latach 1850-1925, a jej obszar górniczy obejmował tereny, na których węgiel wydobywano od roku 1800. Na przełomie XIX i XX wieku kopalnia była – po kopalni „Mysłowice” – największym zakładem przemysłowym miasta. Budynki kopalni, do tej pory użytkowane gospodarczo, zostały zachowane w bardzo dobrym stanie, lecz nie są niestety w żaden sposób oznakowane czy opisane wśród atrakcji krajobrazowych Mysłowic, choć z pewnością należy je zaliczyć do dziedzictwa kulturowego Górnego Śląska. Historia już niemal zapomnianej kopalni zachowała się w niekompletnych dokumentach i opracowaniach i warta jest zbiorczego opracowania. Planowane wznowienie wydobycia węgla kamiennego na dawnym polu górniczym kopalni może spowodować skutki katastrofalne dla mieszkańców i środowiska.

EN

The "Nowa Przemsza" coal mine operated in Mysłowice in the years 1850-1925, and the mining zone included areas where coal had been mined since 1800. At the turn of the 19th and 20th centuries, the mine was the second largest industrial plant in the city – after the Mysłowice mine. The buildings of the mine that have been in use for economic purposes up to now have been preserved in very good condition, but unfortunately they are neither marked nor included in the landscape attractions of Mysłowice, although they certainly should be regarded as part of the cultural heritage of Upper Silesia. The history of the almost forgotten mine has been preserved in incomplete documents and monographs and is worth a comprehensive elaboration. The planned resumption of hard coal mining in the former mining field of the mine may cause catastrophic consequences for residents and the environment.

4

Górnośląski system informacji przestrzennej o zagrożeniach powierzchni na terenach pogórniczych

Kotyrba A., Frolik A., Kortas Ł., Siwek S.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2016

|

nr 94

91--103

PL

Tereny Górnego Śląska ze względu na duże zasoby surowców mineralnych podlegały w przeszłości, i podlegają obecnie, silnej presji górniczej. Jednocześnie są to tereny, które uległy silnym procesom urbanizacji i znaczna ich część wykorzystywana jest na cele budowlane. Dokonana działalność górnicza spowodowała trwałe przeobrażenie naturalnego środowiska geologicznego. Obejmuje ono szereg cech strukturalnych oraz własności fizykochemicznych i mechanicznych utworów geologicznych a także zaburzenie w rozkładzie pola grawitacji ziemskiej. Pole to jest zasadniczą przyczyną procesów geodynamicznych kształtujących równowagę mechaniczną w litosferze. Konsekwencją przeobrażenia jest istnienie potencjalnego zagrożenia niestabilnością powierzchni terenów dokonanej eksploatacji (deformacje) a w szczególności obszarów, w których eksploatację surowców prowadzono na małej głębokości. Potencjalna niestabilność powierzchni stwarza zagrożenie bezpieczeństwa zarówno dla ludzi, jak i obiektów budowlanych. W artykule opisano projekt informatyczny realizowany w Laboratorium Geofizyki Inżynierskiej Głównego Instytutu Górnictwa mający na celu udokumentowanie dokonanej płytkiej eksploatacji górniczej węgla i rud metali na współczesnych mapach powierzchni oraz udostępnienie tej informacji w przestrzeni publicznej w postaci portalu internetowego zapadliska.gig.eu . Strona funkcjonuje na serwerze Głównego Instytutu Górnictwa pod nazwą „Górnośląski System Informacji o Zagrożeniach Powierzchni na Terenach Zlikwidowanych Kopalń”. W 2015 roku zrealizowano pierwszy etap projektu obejmujący kwerendę map górniczych północno-wschodniej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego, tj. Zagłębia Dąbrowskiego oraz rejonu jaworznicko-chrzanowskiego. W artykule opisano strukturę informatyczną projektu oraz wykorzystane zasoby danych kartograficznych i geologiczno-górniczych w celu jego realizacji.

EN

Due to the large deposits of mineral resources, the Upper Silesia Area has been under strong mining pressure for the past several centuries. Nowadays, as the mines are abandoned, many post-mining regions are intended for revitalization and investments such as housing development and industrial building. The mining exploitation left transformations in the natural geological environment which have an impact on the geotechnical conditions. This includes a number of structural, physico-chemical and mechanical features of geological formations as well as disturbances in the distribution of the Earth’s gravity field. This field is the principal cause of geodynamic processes affecting the mechanical equilibrium in the lithosphere. As a consequence of mining exploitation in post mining areas surface deformations may occur, especially in places where mine extraction was conducted on a low depths. Potential surface hazards determine the safety for civil and building engineering. The main goal of the project which is developed in the Central Mining Institute is to record the areas of old shallow (up to 100 m) coal and ore exploitation on present cartographical maps. The results of the work will be presented on the website (zapadliska.gig.eu) working on the Central Mining Institute’s server. The first stage of the project focused on collecting the data from the North-East part of Upper Silesia was conducted in 2015. The structure of the project’s website and used resources of cartographical, geological and mining data has been described in the article.

5

Ocena zagrożenia zapadliskami metodą GPR 4D dla potrzeb uzdatnienia podłoża budowlanego na terenach pogórniczych

Tomecka-Suchoń S.

Przegląd Górniczy

|

2014

|

T. 70, nr 7

56--60

PL

W artykule przedstawiono wynik badań georadarowych prowadzonych w rejonie zapadlisk pochodzenia górniczego w Trzebini-Siersza. Czasoprzestrzenne badania georadarowe, tzw. 4D pozwoliły na śledzenie zmian zachodzących w górotworze i na przewidywanie wystąpienia zapadlisk. Na podstawie badań georadarowych stwierdzono, że w analizowanym rejonie obserwuje się ciągłe zmiany deformacji w górotworze, które mogą skutkować występowaniem deformacji nieciągłych w kolejnych latach. Wykazano potrzebę prowadzenia badań geofizycznych przed podjęciem prac naprawczych, jak również badań potwierdzających prawidłowość wykonanych prac uzdatniających podłoże. Badania prowadzone przez pracowników AGH miały charakter badań naukowych, ale okazało się, że mają one duże znaczenie utylitarne.

EN

This paper describes the subject of georadar (GPR) studies were carried out in the Trzebinia-Siersza area. Time-spatial GPR 4D studies allowed to control changes in the geological medium and to predict mining-origin deformations. Basing on GPR studies, it was concluded that permanent deformation changes may result in the occurrence of discontinuities in the future. This paper proves the usefulness of such studies for the prediction of mining-origin deformations. It also demonstrates the need for carrying out geophysical reconnaissance before undertaking preventive and reparative measures and studies confirming the correctness of the repairs that are to be carried out. Scientific studies performed by AGH scientists were found to be extremely useful especially in urban areas.

6

The role of geophysical methods in the estimation of sinkhole threat in the post-mining areas of shallow exploitation in the Upper Silesian Coal Basin, Poland

Pilecki Z.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2008

|

T. 24, z. 3/1

27-40

EN

The main aim of the paper is to present a methodology for recognition of destructive processes induced by voids and loosening zone in rock mass by geophysical methods. That recognition has a particular meaning in the estimation of sinkhole threat in the areas of post-mining exploitation of different deposits. Presence of a non back-filled void or discontinuity induced by mining creates unspecified in time risk for the surface area. Discontinuous deformations occur not always over the area where shallow deposit exploitation took place. Time and place of their occurrence are difficult to predict. Deformations observed till now in areas of shallow exploitation in GZW (Upper Silesian Coal Basin) and Olkusz region occurred shortly after mining activities closing and, as late as, over hundred years after.Geophysical researches, because of their measurement and interpretation capabilities, require distinct changes in physical properties of a rock mass. Those changes should be greater than errors and uncertainties of measurements carried out in particular conditions. The theoretical basis of geophysical recognition has been presented in the paper, as well as examples of that method use in the area of Upper Silesian Coal Basin in Poland. Specific features of geophysical investigations with reference to their measurement and interpretation possibilities are discussed. The methodology for recognition of the degree and range of terrain surface threat with discontinuous deformations in post-mining areas has been presented. This method consists in carrying out appropriately designed geophysical investigations and their control by means of drillings and special measurements in the borehole. The paper presents detailed methodology for selected geophysical measurements performed in geological-mining conditions of the GZW. The effect of geophysical work consists of as wide as possible information aquisition, which is to be used for optimal designing of subsurface protection in the areas of shallow mining threatened with discontinuous deformations.

PL

Głównym celem niniejszego artykułu jest przedstawienie metodologii rozpoznawania procesów destrukcyjnych wywołanych przez pustki poeksploatacyjne za pomocą metod geofizycznych. Wiedza ta ma szczególne znaczenie przy szacowaniu zagrożeń powstawania zapadlisk na byłych obszarach wydobycia różnego rodzaju pokładów. Występowanie niewypełnionej pustki lub nieciągłości spowodowanych eksploatacją wywołuje niesprecyzowane w czasie zagrożenie dla powierzchni. Deformacje nieciągłe nie zawsze powstają na obszarach, pod którymi miała miejsce eksploatacja pokładów znajdujących się na niewielkiej głębokości. Ciężko jest przewidzieć miejsce oraz czas po jakim one wystąpią. Odkształcenia terenu zaobserwowane na obszarach eksploatacji płytkich pokładów w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym (GZW) oraz Olkuszu wystąpiły zaraz po zaprzestaniu działalności eksploatacyjnej, jak również ponad 100 lat po jej zakończeniu. Badania geofizyczne, ze względu na ich możliwości badawcze oraz interpretacyjne, wymagają wyraźnych zmian we właściwościach fizycznych górotworu. Zmiany te powinny być większe od błędów oraz niepewności związanych z pomiarami przeprowadzonymi w określonych warunkach. Niniejszy artykuł przedstawia podstawy teoretyczne rozpoznania geofizycznego, jak również przykłady użycia tej metody na obszarze Górnośląskiego Zagłębia Węglowego w Polsce. Omówione zostały charakterystyczne cechy badań geofizycznych w odniesieniu do ich możliwości pomiarowych oraz interpretacyjnych. Przedstawiona została metodologia rozpoznawania stopnia oraz zasięgu zagrożenia powierzchni terenu deformacjami nieciągłymi na terenach byłych obszarów górniczych. Metoda ta polega na przeprowadzaniu odpowiednio opracowanych badań i ich kontroli przy pomocy odwiertów oraz specjalnych pomiarów w odwiertach. Artykuł szczegółowo opisuje metodologię wybranych pomiarów geofizycznych przeprowadzonych w warunkach geologicznych oraz eksploatacyjnych w GZW. Na wyniki badań geofizycznych składa się jak największa ilość zebranych informacji, które wykorzystane zostają w celu stworzenia optymalnej ochrony podpowierzchniowej na obszarach charakteryzujących się eksploatacją płytkich pokładów, zagrożonych deformacjami nieciągłymi.