Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 13

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
Wyszukiwano:
w słowach kluczowych:  shaft sinking
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
PL
W artykule przedstawiono możliwość zastosowania niskobudżetowego skanera LiDAR zaimplementowanego w smartfonie iPhone 13 Pro do kontroli prac w głębionym szybie górniczym. Celem badań było określenie przydatności oraz dokładności wygenerowanych modeli 3D. Badania przeprowadzono na obiekcie powierzchniowym będącym makietą szybu. Na podstawie walidacji zebranych danych, z użyciem profesjonalnego skanera, stwierdzono możliwość zastosowania smartfona iPhone 13 Pro do zadań niewymagających wysokiej dokładności. Na podstawie kontroli otrzymanych danych pomiarowych stwierdzono, że testowany LiDAR zapewnia pomiary odległości do 5 m z klasą dokładności 2,5, co przy jednoczesnej rejestracji z kamery/aparatu fotograficznego smartfona zapewnia szybkie pozyskanie trójwymiarowego odwzorowania badanego obiektu z przypisaną kolorystyką i teksturą materiału konstrukcyjnego.
EN
Article aims to present possibility of application low-cost LiDAR scanner of iPhone 13Pro for workings inspections in mining shaft sinking process. Main goal of research was to verify accuracy and usefulness of generated 3D models. Measurements were conducted inside model of mining shaft on the surface. Based on validation, conducted with use of professional TLS, iPhone 13 Pro LiDAR scanner usefulness was proved for inspections that don’t need high accuracy. Tested iPhone 13 Pro LiDAR scanner measures up to 5m with accuracy class 2,5. With simultaneous camera recording provides quick triaxial reflection of object with color and texture of material.
EN
This study aims to investigate the effectiveness of the ground support systems that are planned to be implemented on Block A, which will be excavated through the Marikana fault zone. The block of ground being prepared for mining has been physically affected by the presence of the Marikana fault and is therefore geomechanically and geotechnically weaker than the normal stoping conditions on the rest of the shaft. Joint mapping conducted in Block A raiselines indicated that there is a high concentration of shallow dipping joints which are dipping in opposite directions. Such conditions present special challenges in the planned excavations because they can lead to sudden and uncontrolled collapses unless appropriate action is taken to mitigate such instances. The orientation of joint sets aid the formation of keyblocks, which can collapse provided their weight exceeds the support load bearing capacity or if they are located in between support units. Therefore, stoping in the Marikana fault zone requires a more intensive support with a higher than normal support resistance. The existing ground control strategies, the processes, tools, techniques, and methods that are currently being used for support design were investigated and incorporated into the new system where applicable.
EN
In underground mines, where the deposit is located at considerable depths, mining shafts are key excavations. The project of making the deposit available requires selection of appropriate shaft sinking technology adapted to geological and hydrological conditions and natural hazards. Shafts can be made using the classic drilling and blasting technique or mechanical cutting of the shaft face. Mechanical cutting requires the use of a mining machine, which together with machines for loading and hauling the output and protecting the side walls is a shaft complex. Drilling using mechanized shaft complexes allows for high efficiency and work safety. To improve the efficiency of drilling, it is particularly important to implement many processes in parallel. The article presents an analysis of the progress of shaft sinking with a mechanized complex as a function of technical and organizational parameters. The analysis concerned a new generation cutting shaft complex, developed for the needs of shaft sinking for one of the Polish hard coal mines. The calculations were carried out for a shaft with a maximum diameter of 9.5 m and a total depth of 830 m. The article briefly presents a new solution for the shaft complex. There are presented results of calculations of daily drilling progress and total time of shaft sinking for the developed working technology of this complex. The efficiency of the complex depends on many factors related to technical parameters of individual machines and devices forming the complex and organizational parameters, hence a multi-variant analysis was carried out.
PL
Szyb jest wyrobiskiem udostępniającym, łączącym wyrobiska podziemne z powierzchnią terenu. Obecnie szyby wykonywane są jako wyrobiska o kołowym przekroju poprzecznym, a ich stateczność i funkcjonalność zabezpiecza obudowa o odpowiedniej konstrukcji [1, 6].
EN
A shaft is an access pit, linking underground excavations with the ground surface. Nowadays shafts are constructed as pits of circular cross-section and their stability and functionality is protected by a casing of the appropriate structure.
PL
Ze względu na konieczność eksploatacji pokładów zalegających na coraz większych głębokościach istnieje konieczność rozwiązania problemu dostępu do tych złóż. Ograniczenia inwestycyjne w branży spowodowały, że wiele kopalń decyduje się na prowadzenie eksploatacji podpoziomowej. Zasadnym wydaje się jednak rozważenie możliwości tradycyjnego rozwiązania tego problemu, czyli budowy nowych szybów, lub/i pogłębiania już istniejących. Każde z wymienionych rozwiązań ma swoje zalety i wady. W artykule przedstawiono wybrane aspekty techniczne procesu głębienia i pogłębiania szybów. Założono bowiem, że rozwiązanie to w wielu przypadkach jest znacznie bardziej opłacalne niż eksploatacja podpoziomowa. Omówiono stosowane obecnie metody głębienia szybów, z uwzględnieniem nowoczesnych systemów urabiających, transportowych, obudowy szybowej oraz bezpieczeństwa tego procesu. Celem prezentowanego materiału jest przekonanie, że przy obecnym stanie techniki, budowa nowych szybów i pogłębianie już istniejących ma sens ekonomiczny i techniczny.
EN
Due to a necessity of exploitation of seam laying at greater depths there is a need of resolving a problem of gaining access to those deposits. Limiting of investments in the industry has led many of the mines to conduct sublevel mining. However, it seems reasonable to consider a possibility of a traditional solution to this problem, which is sinking new shafts or deepening existing ones. All of the presented solutions have their pros and cons. The article presents chosen technical aspects of sinking and deepening mine shafts. It was assumed, that this solution is in many cases much more profitable than sublevel exploitation. Currently employed methods of shaft deepening, along with coal shearing and transport systems, shaft reinforcement and safety of this process were discussed. Aim of the presented work is to reason that in current state of technology sinking new shafts and deepening existing ones makes sense economically and technically.
6
Content available Mechanized shaft sinking system
EN
Development of mineral deposits located at significant depth may be carried out by means of vertical shafts. Shaft sinking technology usually requires a number of works to be carried out, including the selection of appropriate excavating techniques adapted to geological and hydrological conditions, including natural hazards. The production technology and the machines used determine the level of sinking costs and execution period. The article discusses the excavating technologies currently used across the world. Then the assumptions, concept and construction of a new generation of shaft sinking system were presented. The proposed new solution of the system and the excavating technology allow for parallel execution of key processes related to winning, loading, transport and shaft wall-side lining, which significantly increases the progress of sinking. The shaft sinking system was created by scientists from AGH in cooperation with KOPEX – Przedsiębiorstwo Budowy Szybów S. A. and Instytut Techniki Górniczej KOMAG.
PL
Znaczący wpływ na wybór systemu wykonywania szybu, jak i metody drążenia ma przyjęta technika urabiania. Można wyróżnić dwie techniki drążenia szybów: tradycyjną metodę górniczą czyli wiertniczo-strzelniczą oraz technikę mechanicznego urabiania dna szybu. Głównym czynnikiem determinującym wybór metody urabiania są własności fizykomechaniczne urabianych skał. Jednak istotne są również możliwości techniczno-ekonomiczne i organizacyjne. Stosowane obecnie i w przeszłości technologie głębienia szybów, niezależnie od stopnia zmechanizowania poszczególnych procesów charakteryzują się szeregiem wad, głównie w aspekcie urabiania w górotworze trudnourabialnym. Uzyskiwane rezultaty nie spełniają oczekiwań przyszłego użytkownika tak w zakresie stopnia mechanizacji procesów jak i postępów drążenia. Na podstawie przeprowadzonej analizy, uwzględniając jednocześnie oczekiwania przyszłego użytkownika stwierdzono, że konieczne jest poszukiwanie nowego rozwiązania, w postaci unikatowego kompleksu szybowego urabiająco-odstawczego. Mając na uwadze powyższe jak również zapotrzebowanie rynku na w pełni zmechanizowany system, zaproponowano koncepcję nowej generacji kompleksu szybowego. Kompleks ten będzie realizował równolegle procesy urabiania, ładowania i transportu urobku oraz montażu obudowy szybowej. Spełnienie tego założenia wymagało zaprojektowania zupełnie nowego systemu maszyn. Przedmiotowy kompleks przedstawiono schematycznie na rysunkach 1 i 2. Dla przyjętych założeń konstrukcyjnych maszyny takich jak: • zabiór organu urabiającego (szerokość urabianej warstwy) wynosząca Z = 0,8 m, • głębokość urabiania warstwy skalnej wynosząca Hu = 0,3 m. oraz ustalonych parametrów geometrycznych szybu i prędkości urabiania, przeprowadzono między innymi analizę możliwego do uzyskania postępu drążenia. Wyniki tej analizy wskazują, że zastosowanie proponowanego kompleksu szybowego pozwoli na osiągniecie postępu drążenia dochodzącego do 3,3 m/dobę. Drążenie wyrobisk szybowych jest procesem trudnym i skomplikowanym. Uwzględniając dodatkowo określone przez użytkownika wymiary szybu, czyli średnica około 9 m i głębokość około 850 m, należy liczyć się z trudnościami związanymi z wprowadzeniem zupełnie nowej maszyny urabiającej, zespołu ładowania i odstawy urobku oraz zespołu montażu obudowy przy jednoczesnym zapewnieniu bezpieczeństwa załogi. Przedstawiony w artykule projekt rozwiązania kompleksu szybowego spełnia postawione wymagania w zakresie założonych warunków pracy maszyn i urządzeń jak i możliwości realizacji procesów pomocniczych (zabezpieczanie wyrobisk, odwodnienie, mrożenie) nie związanych bezpośrednio z podstawowymi funkcjami kompleksu (urabianie, ładowanie, transport, zabezpieczenie ociosów). Szeroko przeprowadzona analiza efektywności przedmiotowego rozwiązania wykazała możliwość osiągnięcia dużego postępu, który spełnia postawione założenia. Przedmiotowy kompleks szybowy charakteryzuje budowa modułowa z szerokimi możliwościami modyfikacji co przekłada się na wiele wariantów dostosowanych nie tylko do różnych średnic, ale także różnych warunków pracy, potrzeb i wymagań przyszłych użytkowników. Kompleks ten znacznie różni się od dostępnych na rynku i znanych z literatury zestawów maszyn do drążenia szybów.
EN
The paper presents the review of methods for determining hydrogeological properties of rock mass in the place of mine shaft location. The largest Polish copper ore deposit is located in the Fore-Sudetic Monocline. It is the Kupferschiefer-type deposit occurring at a depth of 400 to 1200 metres. During the last 60 years the deposit was opened with 30 mine shafts, and the 31st shaft is currently being sunk. The methods of hydrogeological tests in boreholes as well as the methods of estimation of hydrogeological parameters and prediction of water inflow into the sinking mine shaft have evolved through the years. In the 1960s, the most popularfield test was the well bailing/infiltration test, and the most popular methods ofparameters estimation and inflow prognosis were analytical equations and analytical methods of water inflow forecasting. These methods provide very uncertain results. The best and reliable results of predicted water inflows are derived from methods based on long-term pumping tests and numerical modelling. These methods were used in the IMore project which concerns possibilities of dewatering of the Bundsandstein aquiferfor a mine shaft sinking purpose.
PL
W artykule przedstawione zostały zastosowane modyfikacje konstrukcji obudowy, polegające na wykorzystaniu specjalnych konstrukcji stalowych, elementów prefabrykowanych czy też zastosowania betonów wysokowartościowych, a także rozwiązania technologiczne do bezpiecznego głębienia szybu na podstawie doświadczeń z głębienia szybu w trudnych warunkach hydrogeologicznych i geologiczno-inżynierskich.
EN
Methods of determining the depth of rock mass freezing for the purpose of shaft sinking in solid rocks in difficult hydrogeological and geomechanical conditions are analyzed in this paper. There are presented factors on the basis of which the freezing depth can be determined in heterogeneous rocks media. The author focuses on the source of problems with establishing parameters used for defining the freezing depth. A method of interpreting hydrogeological and geomechanical source data is presented on two examples of weak and medium compact sandstones freezing for the purpose of shaft sinking in the Legnica-Głogów Copper Mining District, south-western Poland. Moreover, a general algorithm for determining the rock mass freezing depth is given. The following main criteria of freezing depth evaluation have been assumed: hydraulic conductivity values, porosity, rock quality designation index (RQD) and Protodiakonow’s rock compaction index. The outflow of drilling fluid in the exploration borehole was taken into account as a complementary criterion. The practical use of the algorithm was exemplified by a geological profile.
PL
W wyniku trwającego rozwoju prognozuje się rosnące zapotrzebowanie na surowce mineralne. Kontynuowane jest wydobycie rud polimetalicznych w Legnicko-Głogowskim Okręgu Miedziowym (LGOM) w SW Polsce i niewykluczona jest eksploatacja złóż rud polimetalicznych w Polsce NE. W praktyce głębienia szybów stosowana jest metoda mrożenia selektywnego. Metoda ta wymaga dokładnego określenia bezpiecznej głębokości wytworzenia płaszcza mrożeniowego. W pracy zaproponowano metodykę postępowania w celu określenia głębokości zamrażania w skałach zwięzłych o trudnych warunkach hydrogeologicznych i geomechanicznych, szczególnie kiedy napór hydrostatyczny wody wynosi kilka MPa. Dokonano oceny czynników oraz ich efektów wpływających na określenie bezpiecznej głębokości zamrażania wodonośnych skał zwięzłych w górotworze oraz zestawiono schematycznie (Fig. 1). Na dwóch przykładach przedstawiono sposób interpretacji źródłowych danych hydrogeologicznych i geomechanicznych w celu określenia głębokości mrożenia górotworu. Przykłady dotyczą mrożenia górotworu dlaszybów w LGOM: GG-1 i SW-4. W celu określenia głębokości zamrożenia skał dla obu szybów istotne są poziomy wodonośne występujące do głębokości około 650-700 m w piaskowcach triasu dolnego. Poziomy te występują w strefach słabo i średnio zwięzłych, silnie spękanych piaskowców o zróżnicowanej jakości i wytrzymałości na ściskanie. Wpływa to na ich zwiększoną porowatość i przepuszczalność (Tabela 1 i 3). Stosunkowo niskie wartości wskaźnika spękania rdzenia wiertniczego (RQD) i współczynnika zwięzłości skał Protodiakonowa (fd) wskazują, że w tej strefie głębokości występują niekorzystne warunki geomechaniczne (Tabela 2 i 4). Głębokość zamrożonego górotworu dla potrzeb głębienia szybu GG-1 metodą selektywnego zamrażania winna wynosić 690 m, czyli do spągu strefy wodonośnej wytypowanej na etapie wstępnej analizy. Dla szybu SW-4 winna wynosić 650 m. Głębokości te uwzględniają 10 m zapasu miąższości skał - koniecznego ze względów bezpieczeństwa. Zaproponowano ogólny algorytm postępowania w celu określania głębokości zamrażania górotworu dla głębienia szybów w skałach zwięzłych, w trudnych warunkach geologicznych (Fig. 2). Etap 1 ma na celu określenie przedziału głębokości występowania poziomów wodonośnych w skałach zwięzłych, które będą przedmiotem dalszej analizy. Analiza szczegółowa (Etap 2) polega na sprawdzeniu spełnienia kryteriów oceny przez poszczególne poziomy wodonośne. Kryteriami oceny głębokości zamrażania są odpowiednie wartości dopuszczalne współczynnika filtracji (k), porowatości ogólnej (n), wskaźnika spękania rdzenia wiertniczego (RQD) i współczynnika zwięzłości skał Protodiakonowa (fd). Przyjęte wartości dopuszczalne są podane w postaci dwóch wartości danego parametru. Odnoszą się one nie tylko do wartości maksymalnej (k i n) lub minimalnej (RQD i fd ), ale także do ich wartości średniej, spośród wartości prezentowanych w raportach z prac badawczych w otworach wiertniczych. Takie elastyczne podejście wynika z potrzeby uwzględnienia naturalnej zmienności wartości tych parametrów w górotworze, szczególnie szczelinowym. Wystarczy że jeżeli trzy kryteria analizy są spełnione, to należy zakwalifikować daną strefę wodonośną do zamrożenia. W przypadku oceny wykazującej, że jedynie dwa kryteria charakteryzujące dany poziom wodonośny są spełnione, sprawdza się dodatkowe kryterium oceny (Etap 3). Tym kryterium jest wystąpienie odpływu płuczki wiertniczej z otworu badawczego, w zakresie głębokości odpowiadającym ocenianemu poziomowi lub w jego bezpośrednim sąsiedztwie. W przypadku, gdy warunki geologiczne w najgłębszym poziomie (oznaczonym jako N), są na tyle korzystne że nie musi być zamrażany, to należy przejść do Etapu 4 procedury - czyli do sprawdzenia kryteriów oceny kolejno w coraz płytszych poziomach (N-1, N-2,…). Sprawdzanie spełnienia kryteriów oceny w takiej kolejności ma na celu uniknięcie ryzyka, że poziom który powinien być zamrożony, mógłby nie zostać wytypowany. Ilustruje to przykładowy schematyczny profil geologiczny (Fig. 3). Profil obejmuje cztery poziomy wodonośne wytypowane na etapie oceny wstępnej. W wyniku analizy szczegółowej przeprowadzonej zgodnie z algorytmem, wskazano dla każdego z nich, który winien być objętym zamrożeniem, a który tego nie wymaga. Proponuje się aby do głębokości spągu najgłębszego poziomu wodonośnego objętego mrożeniem dodać 10 m miąższości skał, jako dodatkowe zabezpieczenie. Przedstawiony algorytm postępowania mającego na celu określenie głębokości zamrażania górotworu dla potrzeb głębienia szybów w skałach zwięzłych, w trudnych warunkach geologicznych, może być zastosowany szczególnie w LGOM. Ze względu na dążenie do bardziej uniwersalnego charakteru przyjętych kryteriów oceny, metodyka może być również stosowana w innych rejonach złóż. Prezentowane podejście może stanowić podstawę dalszych prac badawczych, gdyż możliwe jest uzupełnienie algorytmu o inne kryteria oceny w przypadku znacznej odmienności warunków geologicznych w innych rejonach lub jego modyfikacja.
PL
Przedstawiono analizę wpływu ciepła hydratacji betonu na procesy termiczne zachodzące w strefie kontaktowej płaszcza mrożeniowego z wykonywaną w warunkach zamrożonego górotworu obudową szybową. Ilość ciepła emitowana w procesie wiązania betonu może mieć kluczowe znaczenie dla stanu zamrożenia ociosów, co bezpośrednio może przełożyć się na bezpieczeństwo podczas głębienia szybu. Analiza ta została wykonana z zastosowaniem metody elementów skończonych. Do obliczeń posłużono się rzeczywistymi wartościami parametrów termicznych skał oraz betonu. W wyniku analizy uzyskano informacje odnośnie dynamiki zmian temperatury strefy kontaktowej, a w szczególności określono czas, po którym nastąpi powtórne jej zamrożenie.
EN
In this paper hydratation heat influence into the thermal processes that occurs in the contact zone between frozen wall and concrete lining has been analysed. Amount of heat that is emitted by this concrete may be crucial for freezing wall condition which may be important in matter of safety during the shaft sinking. This analysis was conducted using Finite Elements Method. Real thermal properties of rock and concrete were used within the calculations. Information about the dynamics of temperature changes at the contact zone as well as the time of refreezing were gained during this analysis.
PL
W dostępnej literaturze naukowo-technicznej brak jest obliczeniowych metod wyznaczania stanu naprężeń, odkształceń i przemieszczeń pierścienia zamrożonego górotworu w otoczeniu otworu szybowego uwzględniających współpracowanie z tym pierścieniem rur mrożeniowych. W artykule omówiono sposób oraz wyniki wyznaczenia stanu naprężeń, przemieszczeń oraz kształtu linii ugięcia rur w czasie odsłonięcia ociosów głębionego szybu. Obliczenia przeprowadzono dla dwóch rodzajów gruntów: iłu stalowo-szarego i piasku mało ilastego oraz dwóch cyklogramów robót: przy zabiorze 1,5 m/d i zabiorze 3 m (2 zabiory po 1,5 m). Zastosowana metoda obliczeniowa została szczegółowo omówiona w pracy [1].
EN
In the available scientific and technical publications there are not any calculation methods for determining the state of stress, deformation and dislocations of the frozen rock mass ring in the vicinity of shaft hole which take into interaction of the ring and frozen pipes. The way and results of determining the state of stress, dislocations and the shape of deflection curve during uncovering the shaft walls during sinking operation are described in the paper. The calculations were carried out for two types of ground: gray clay and Iow silt sand and for two cycles of works: for the cut of 1.5 m/d and 3 m/d (two 1.5 m cuts). Calculation method is discussed in detail in [1].
PL
Stosowanie w budownictwie nowych materiałów o znacznie zwiększonej wytrzymałości oraz zmniejszonym współczynniku przewodzenia ciepła jest powszechne. Przynosi wiele korzyści ekonomicznych i pośrednio ekologicznych. Wprowadzenie materiałów nowej generacji do budownictwa podziemnego może również w znaczący sposób wpłynąć na zmiany w konstrukcji obudów wyrobisk przynosząc określone korzyści. Artykuł prezentuje koncepcję nowej obudowy szybów wykonywanych w warunkach sztucznego zamrożenia górotworu. Istota pomysłu polega na zastosowaniu nowych materiałów o wyższych niż dotychczas wytrzymałościach i znacząco niższym współczynniku przewodzenia ciepła w miejsce zwykłych betonów żwirowych. Mniejszy strumień ciepła przechodzącego przez obudowę pozwoli na podwyższenie temperatury w przodku szybowym powyżej zera, czyli poprawi komfort pracującej w nim załogi i jednocześnie pozwoli zmniejszyć intensywność mrożenia biernego. Idea obudów o większym oporze cieplnym może być zastosowana również do obniżenia strumienia ciepła wypływającego z górotworu do powietrza wentylacyjnego, prowadząca do oszczędności w stosowaniu klimatyzacji.
EN
Application of new material presenting higher strength and lower heat conductivity are widely used in nowadays civil engineering. It brings specific economical and ecological profits. Application of the materials so called "new generations" in constructions of underground structures especially in tunnel and shaft lining can provide several advantages. This paper presents new concept of shaft lining sunk by the method of rock mass freezing. Replacement of the ordinary gravel concrete by means of High Performance Concrete (HPC) and Light Weight Aggregate Concrete (LWAC) we can reduce heat stream flowing across the lining. It means that temperature inside the shaft bottom can be increased up to +5 degrees of Celsius without any risk of melting frozen rock mass. This let us in application into the permanent layer of the shaft lining the high performance concrete. This idea can be also introduced in the deep mines for lowering the quantity of heat flowing from rock mass to the ventilation air, resulting decrease of mine air conditioning power.
PL
Artykuł prezentuje historię i dorobek Przedsiębiorstwa Budowy Kopalń PeBeKa SA Część pierwsza przedstawia historię firmy - 45 lat doświadczeń w budownictwie podziemnym i powierzchniowym. Część druga omawia osiągnięcia budownictwa górniczego, specjalistyczne technologie inżynieryjne i możliwości PeBeKa SA w okresie 45 lat istnienia: głębienie szybów, budowę wyrobisk kopalnianych, mrożenie górotworu, tunele drogowe i kolejowe, warszawskie metro, technologie bezwypadkowe, budowę i remonty rurociągów wodnych i kanalizacyjnych, zabezpieczenie i renowację Kopalni Soli "Wieliczka", budowę i wyposażenie obiektów przemysłowych i użyteczności publicznej, budownictwo mieszkaniowe.
EN
This paper presents the history of development and the output of Przedsiębiorstwo Budowy Kopalń PeBeKa S.A. In the first part of the paper the history of the company - 45 years of experience in civil and underground engineering is described. Second part covers achievements in mining construction, specialist engineering technologies and potential of PeBeKa SA during its 45 years of existence: shaft sinking, driving mine excavations, ground freezing, road and railway tunnels building, Warsaw underground, trenchless technologies, construction of water and sewage pipes, protection and reconstruction of the "Wieliczka" Salt Mine, construction and furnishing of industrial plants, housing. The third part, summary, presents awards, distinctions and certificates obtained by the company.
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.