Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Konserwować czy odnawiać? Estetyczny aspekt zabiegów wykonywanych przy tynkach, dekoracjach malarskich i sgraffitowych na elewacjach kamienic Starego i Nowego Miasta w Warszawie

Sawicki Tytus

Wiadomości Konserwatorskie

|

2022

|

Nr 69

141--155

PL

W ostatnich latach kamienice Starego i Nowego Miasta w Warszawie poddawane są remontom. Czy prace te mieszczą się w pojęciu konserwacja-restauracja, czy są renowacją? Wątpliwości budzi przede wszystkim efekt estetyczny – nadanie elewacjom efektu nowości. Konieczność zachowania autentycznego wyrazu artystycznego dekoracji kamienic Starego i Nowego Miasta wynika z faktu, że są to dzieła wybitnych polskich artystów. Poza tym Stare Miasto jest wpisane na Listę światowego dziedzictwa UNESCO. W artykule skupiono się na problemie rozwiązań estetycznych i artystycznych, które są jednak ściśle powiązane z zabiegami technicznymi. Skomentowano przykłady konserwacji tynków, dekoracji malarskich oraz sgraffit wykonanych w ciągu ostatnich sześciu lat. Krytycznej ocenie poddano decyzje dotyczące estetycznych rozwiązań. Omówiono też niektóre zabiegi techniczne np. kładzenie na elewację barwionych w masie tynków. Celem analizy jest zaproponowanie rozwiązań, które pozwolą na zachowanie wartości dawności i autentyzmu wystrojów kamienic Starego i Nowego Miasta.

EN

In recent years, the tenement houses of the Old and New Town in central Warsaw have been undergoing renovation. Does this work fall within the concept of conservation-restoration, or merely renovation? The aesthetic effect is questioned-giving the facades a fresh new appearance. The need to maintain the authentic artistic expression of the decorations of the Old and New Towns is necessary as they are works of outstanding Polish artists. In addition, the Old Town is inscribed on the UNESCO World Heritage List. This paper focuses on the aesthetic and artistic solutions that are closely related to technical measures. Examples of the conservation of plasters, painting decorations and sgraffito that has been undertaken in the last six years are commented on. Decisions regarding aesthetic solutions are critically assessed. Some technical procedures were also discussed, e.g., the application of colored plaster on the facade. The aim of the analysis is to propose solutions that will allow the preservation of the age-values and the authenticity of the exterior decorations of the Old and New Town houses.

2

"Esgrafiado segoviano" as an expression of the city's regional tradition and identity

Bręczewska-Kulesza Daria

Architectus

|

2022

|

Nr 1 (69)

91--101

EN

The historic centre of Segovia abounds in buildings with façades entirely or partially covered with sgraffito decoration. Consistently applied and developed over the centuries, this consistent form of façade decoration has become a distinctive feature of the architecture of the city and the region. The aim of the article is to investigate Segovian sgraffito as an expression of the regional tradition and identity of the city. During the research, historical studies were carried out on the development of the sgraffito tradition in Spain. They allowed to emphasize the distinctiveness of this form of decoration in Segovia compared to other centers. A critical analysis of literature and sources as well as architectural and conservation studies was performed. In situ tests were also carried out, during which a rich photographic material was collected, necessary for the formal analysis of the tested decorations. The article follows the development of the sgraffito technique in Segovia against a historical background. A brief analysis of the formal decoration was carried out based on the in-situ studies carried out by the author. Subsequently, the influence of sgraffito on the cohesion of the city’s architecture was investigated. Finally, it was considered whether sgraffito could become part of the identity and business card of the city. The article focuses on the decorative function of sgraffito as part of regional architecture. After analysing the historical and contemporary aspects of the development of sgraffito in Segovia, this form of decoration can be considered as a regional phenomenon, representing a factor for the identity of the city, which, together with the aqueduct, can become the symbol of Segovia.

PL

Historyczne centrum Segowii obfituje w budynki z elewacjami w całości lub w części pokrytymi dekoracją wykonaną w technice sgraffito. Spójna forma zdobienia elewacji budynków, konsekwentnie stosowana i rozwijana przez stulecia, stała się elementem wyróżniającym architekturę miasta i całego regionu. Celem artykułu jest zbadanie segowiańskiego sgraffito jako wyrazu regionalnej tradycji i tożsamości miasta. W trakcie badań przeprowadzono studia historyczne nad rozwojem tradycji sgraffito w Hiszpanii. Pozwoliły one na uwypuklenie odrębności tej formy dekoracji w Segowii na tle innych ośrodków. Dokonano krytycznej analizy literatury przedmiotu i źródeł oraz opracowań architektoniczno-konserwatorskich. Na podstawie rezultatów badań in situ, podczas których zebrano bogaty materiał fotograficzny, przeprowadzono analizę formalną tych dekoracji. Następnie zbadany został wpływ sgraffito na spójność architektury miasta. W końcu rozważono problem, czy sgraffito może stać się elementem tożsamości miasta i jego wizytówką. W artykule skupiono się na dekoracyjnej funkcji sgraffito jako elementu regionalnej architektury. Po przeanalizowaniu aspektów historycznych i współczesnych rozwoju sgraffito w Segowii można uznać tę formę dekoracji za regionalne zjawisko, będące czynnikiem budowania tożsamości miasta, które tak jak akwedukt może stać się symbolem Segowii.

3

Details' wandering – transformations of architectural details and sgraffito of Grodno Castle in Zagórze Śląskie

Dziedzic Teresa

Architectus

|

2021

|

Nr 4 (68)

63--72

EN

The article attempted to trace the history of the creation and conservation as well as changes in the location of modern portals in Grodno castle (Kinsburg). The turbulent history of their transfer, assembly and restoration is closely related to the history of the castle in the last 200 years. Research based on the analysis of archival materials from the 19th and 20th centuries, which, however, only partially capture the subject of the portals, were supplemented with an analysis of iconography and the results of field research conducted between 2019 and 2021 by a team from the Faculty of Architecture of the Wrocław University of Science and Technology. The presented research results revealed the problem of determining the original location of several portals and the origin of their components. The condition of the portals requires an urgent conservation intervention. This article encourages undertaking more extensive research and analysis of the details of window and door dressings in Grodno Castle in Zagórze Śląskie.

PL

Tematem artykułu jest próba prześledzenia historii powstania i konserwacji oraz zmian w lokalizacji nowożytnych portali w zamku Grodno (Kinsburg). Burzliwa historia ich przenoszenia, składania i uzupełnień łączy się ściśle z historią zamku w okresie ostatnich 200 lat. Studia oparte na analizie archiwaliów pochodzących z XIX i XX w., które jednak w sposób cząstkowy ujmują problematykę portali, uzupełniono analizą ikonografii oraz wynikami badań terenowych, prowadzonych w latach 2019-2021 przez zespół z Wydziału Architektury PWr. Zaprezentowane wyniki badań pozwoliły ujawnić problem związany z ustaleniem pierwotnej lokalizacji kilku portali oraz pochodzenia ich elementów składowych. Stan zachowania portali zmusza do podjęcia pilnej ingerencji konserwatorskiej. Niniejszy artykuł jest przyczynkiem do podjęcia szerszych badań i analiz detalu obramowań okiennych i drzwiowych w zamku Grodno w Zagórzu Śląskim.

4

Awareness of Materiality in Time and Condition. Thoughts on the relation between Art History and Conservation

Huth Andreas, Stahlbuhk Katharine

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2019

|

Nr 8

123--138

EN

Art historical research needs to consider the materiality of artefacts, but the character of the material and the state of preservation of any object change over time. Today’s restoration and conservation sciences provide the basis for present research in the field of history of art and architecture. Following this premises and with some examples from current research projects our contribution tries to show how much the contemporary academic Art History can benefit from the material and technical knowledge of conservators.

5

Malarstwo monumentalne Kazimierza Bieńkowskiego (1907-1993) w kościołach Pomorza Zachodniego : Przyczynek do dziejów architektury wnętrz sakralnych

Dziubecki T.

Architecturae et Artibus

|

2018

|

Vol. 10, no. 3

21--27

PL

Twórczość Kazimierza Bieńkowskiego (1907-1993), znakomitego rzeźbiarza, twórcy architektury wnętrz prezbiteriów kościołów na terenie Pomorza Zachodniego, nie była dotychczas przedmiotem badań. Niniejszy tekst stanowi przyczynek do opracowania dzieł sztuki tego artysty, wypełniając jednocześnie postulat badawczy dotyczący rozwijania wiedzy na temat dziejów współczesnej sztuki sakralnej w Polsce po 1945 roku, zwłaszcza w kontekście zmian liturgicznych po Soborze Watykańskim II.

EN

Kazimierz Bieńkowski, an eminent sculptor active basically in Poznań, where he was a professor in the High School of Art (now University of Fine Arts), created a number of pictures and interior designs in churches in West Pomerania. His first work there was the tomb of the bishop Teodor Bensh in the Gorzów Wielkopolski cathedral in 1958. During 1964-1965 Bieńkowski created sgrafitto scenes as part of the presbitery design in the parochial church in Łobez, which seems to be one of the first arrangement following the Vatican II Council liturgical requirements in Poland. Sgraffito technique was prevailing in a series of the interior wall paintings by the artist, e.g. churches in Szczecin and Police. Prestigious work Bieńkowski effected in the seventies and eighties in the cathedral in Szczecin: composition of the presbytery including the altar, the bishops’ chair (cathedra) and stalls. He also painted (oil on canvas) 14 pictures of Via Crucis there. The paper presents an intitial outline of the oeuvre of Kazimierz Bieńkowski, thus fulfilling the knowledge of artistic life in West Pomerania after 1945.

6

Zabór palace in the light of the latest discoveries - interior of the elevation using sgraffito technology

Bielinis-Kopeć B.

Civil and Environmental Engineering Reports

|

2016

|

No. 23(4)

5--13

EN

The property in Zabór from the fifteenth century belonged, among others, to families: von Tschammer, von Dyhrn, Montani, von Dünnewald, von Cosel and von Schönaich-Carolath. The testimony of its magnificence is a palace built by Count Johann Heinrich von Dünnewald in the 4th quarter of the seventeenth century, in the type of early baroque French residence, which, after 1745 was expanded in a magnificent baroque residence by Count Friedrich August von Cosel. In 2014 during the renovation of the monument one encountered a mannerist sgraffito, and facades of the old previously unknown buildings, were decorated with it, dating back probably to the early seventeenth century, which sheds a new light on the history of the monument and its construction phases.

PL

Zachowany do dnia dzisiejszego w Zaborze pałac, wzniesiony został przez hr. Heinricha Johanna von Dünnewald w 4 ćwierci XVII wieku w typie wczesnobarokowych rezydencji francuskich. Po 1745 roku został rozbudowany w okazałą barokową rezydencję przez hr. Friedricha Augusta von Cosel. Niewielkie zmiany wprowadzono w XIX wieku, gdy należał do rodu von Schönaich-Carolath. W literaturze przedmiotu utrwalił się pogląd, że von Dünnewald wzniósł pałac na miejscu starszej, drewnianej siedziby, która została spalona. Wymaga on weryfikacji w związku z dokonanym w 2014 roku odkryciem. W trakcie remontu elewacji natrafiono na manierystyczne sgraffita, którymi ozdobione były elewacje starszej, nieznanej dotąd murowanej budowli. Sgraffita z Zaboru są analogiczne pod względem kompozycji, ornamentyki oraz techniki do wystroju elewacji pałacu w Broniszowie, datowanego na 1606 roku, co rzuca nowe światło na dzieje pałacu w Zaborze i fazy jego budowy. Należy przyjąć, że już w początkach XVII wieku wzniesiono tu murowaną siedzibę. Inicjatorem budowy był zapewne Christoph von Dyhrn, który w 1604 roku pojął za żonę Anne von Stentzsch, zaś cztery lata później został zamordowany na swoim zamku w Zaborze. Wspomniany po raz pierwszy w źródłach w 1608 roku zamek jest zapewne budowlą, na której ślady natrafiono w trakcie remontu. Nie ulega więc wątpliwości, iż historia pałacu w Zaborze wymaga uwzględniania jego starszej fazy tj. murowanego zamku, którego pozostałości należy szukać w strukturze skrzydła zachodniego pałacu, przyjmując czas powstania budowli, dekorowanej w technice sgraffita, z wykorzystaniem manierystycznej ornamentyki, na początek XVII wieku.

7

Sztuka jako wartość w procesie rewitalizacji przestrzeni miejskiej na przykładzie wybranych elewacji Drogi Królewskiej w Gdańsku

Grodnicki R., Osicki J., Strzelecki W., Tkaczuk J., Tyślewicz D., Urwanowicz E.

Biuletyn Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN

|

2016

|

No 264

347--356

PL

Rewitalizacja to pojęcie odnoszące się do kompleksowych akcji podejmowanych w obszarach miast, w szczególności w dzielnicach starych i na obszarach wybranych [Lorens 2010]. Taką też miała rolę (z obecnego punktu widzenia) podczas odbudowy Gdańska po zniszczeniach II wojny ś wiatowej. W wyniku wielu dyskusji, polemik dotyczących rewitalizacji zniszczonych obszarów zabytkowych Głównego Miasta w Gdańsku, powstała nowa koncepcja odbudowy. Była opisywana wielokrotnie i przez różnych autorów. Była wychwalana, była też krytykowana. Rozbierana na różne czynniki w kontekstach ekonomicznych, politycznych, historycznych itd. Przypisano jej różne oceny, nawet te skrajne. Autorzy, zwykle fachowcy w swych dziedzinach, przeważnie ograniczali się w opisach do warstwy znaczeniowej, która była najbliższa ich zainteresowań i wykształcenia. Najpełniejsze wydaje się być opracowanie Jacka Friedricha Odbudowa Głównego Miasta w Gdańsku w latach 1945-1960. W bardzo obszernej bibliografi i odbudowy Gdańska ciągle jeszcze brakuje pozycji, która uchwyciłaby w sposób wyważony i bezstronny wszystkie warstwy tego złożonego tematu. W grudniu 1952 r. miało miejsce ważne spotkanie Związku Polskich Artystów Plastyków ZPAP i Stowarzyszenia Architektów Polskich SARP. Zapadło wiele ważnych decyzji dla odbudowy Gdańska. 11.12.1952 r. głównym projektantem Drogi Królewskiej został mgr inż. arch. Lech Kadłubowski. Na podstawie wspólnych ustaleń, w latach 1953-1954 działały grupy tematyczne odtwarzające ciąg Drogi Królewskiej. Architekturą zajmował się wspomniany już L. Kadłubowski, malarstwem i plastyką J. Żuławski, artystów rzeźbiarzy reprezentował S. Horno-Popławski, kamieniarzy St. Bromke, grupę metaloplastyków prowadził M. Ogorzeja. Nad jakością wykonania czuwała rada techniczna pod przewodnictwem M. Osińskiego.

EN

The purpose of this publication is to draw attention to the revitalization of urban space with the use of artistic elements which occur in the architectural elevations of the Main City of Gdańsk. The art that, due to the native artists, arouse in those facades reconstructed in the fifties, resulted in brand new creative relationship between architecture and art. Due to limitations of this article we introduce only a few selected elevations of the King’s Road which were made in three different technologies: fresco, sgraffita, sculpture. These groundbreaking technologies resulted in splendour of colors, precious of used materials, spatiality of forms in relations to the facades’ platitude. We also would like to point the preciousness of the materials that were used in the fifties such as: lime plaster made out of longstanding forest lime as well as natural stone. Not without significance is a brief presentation of the city restoration commencement along with the artistic concepts carrying out by the eminent painters and sculptors.

8

Pałac w Rudnicy – historia, architektura, dekoracja

Pszczółkowski M.

Architectus

|

2013

|

Nr 4(36)

3--18

PL

W artykule podjęto temat historii budowlanej założenia pałacowego w Rudnicy (powiat ząbkowicki) ze szczególnym uwzględnieniem rekonstrukcji poszczególnych faz budowy oraz identyfikacji najcenniejszych reliktów historii obiektu. Wzniesiony jako dwór renesansowy, rozbudowany w renesansie i baroku, w ramach przebudowy w XIX w. otrzymał postać jednolitego założenia w stylistyce klasycystycznej. Obecnie znajduje się w stanie zaawansowanej ruiny. Za najcenniejszą pozostałość należy uznać renesansowe sgraffita odsłonięte w wyniku destrukcji późniejszych otynkowań. Duży zespół sgraffitów rudnickich należy do najstarszych przedstawień w tej technice na Śląsku. W jego skład wchodzą rzadkie w tym regionie przedstawienia figuralne. Zwraca uwagę ich wysoki poziom artystyczny oraz interesujący program ikonograficzny (m.in. groteski), niemający wyraźnej analogii na Śląsku. W zakończeniu artykułu postuluje się transfer najcenniejszych fragmentów sgraffitów oraz ich ekspozycję w warunkach muzealnych.

EN

The following paper discusses the history of the palace complex in Rudnica (Ząbkowice county, Silesia, Poland), particularly the reconstruction of the building as well as identification of the most valuable remains of the palace. Rudnica palace was built as a Renaissance mansion. Subsequently, it was extended and rebuilt in Baroque, and finally, in the 19th century, it was provided with the look typical of Classicism period. Unfortunately, at the moment, it is severely destroyed. What is the most precious is the collection of Renaissance sgrafittoes which were revealed under the layer of plaster. The above mentioned collection is one of the oldest in Silesia. It consists of a set of figures, which is extremely rare in this region. Their artistic level as well as the iconographic program (e.g. grotesque ornaments) is immensely interesting and does not indicate any analogies in the area. It is stated in the paper that the most valuable portions of the sgraffitoes should be transferred and exposed in more appropriate conditions, i.e. in a museum.

9

Zastosowanie najnowszych technik nieniszczących w badaniach tynków zabytkowych na przykładzie dekoracji sgraffitowej w Bożnowie

Rogal R., Rogóż J., Szroeder P., Bartz W., Cupa A.

Pomiary Automatyka Kontrola

|

2010

|

R. 56, nr 8

961-964

PL

Skuteczność konsolidacji rozwarstwionych i osłabionych strukturalnie tynków zabytkowych wymaga zarówno doboru odpowiednich środków konserwatorskich jak i znajomości zakresu występującej destrukcji. W czasie prac konserwatorskich przy dekoracji sgraffitowej w Bożnowie (Polska), w celu określenia zakresu występujących zniszczeń tynków, po raz pierwszy wykorzystano równocześnie technikę termowizyjną i radarową. Badania nieniszczące zostały uzupełnione analizami pobranych próbek metodami petrograficznymi, mikrochemicznymi oraz spektroskopowymi. Badania termowizyjne i radarowe powtórzono po zakończeniu prac konserwatorskich, co pozwoliło na ocenę skuteczności wykonanych zabiegów.

EN

The efficiency of consolidation of exfoliated and weakened historical plasters not only requires the choice of appropriate materials and careful examination of the range of destruction. In order to evaluate the deterioration of plasters of the sgraffito decoration in Bożnów (Poland) both thermovision and ground penetrating radar (GPR) techniques were applied jointly for the first time ever. Nondestructive testing was preceded by analysis of samples with petrographic, micro-chemical and spectroscopic methods. Thermovision and radar examination was repeated after the completion of restoration works, which allowed evaluating the efficiency of treatment performed. Sgraffito ornamentation on the northern wall of the western tower of the church in Bożnów was completed by Christoph Rutsch and his two assistants in 1609. The two-color technique was applied. Ornaments were scratched in moist, white lime paint applied on fresh lime plaster colored grey with charcoal. A collective character of the work is visible due to diversified workout of figures, ornaments and inscriptions. In the 19th century the sgraffito must have already been deteriorated and looked unattractive so it was punched with a hammer and covered with a layer of plaster. In 1931 the decoration was discovered by German scholars but it was plastered up again due to a poor state of preservation. It was uncovered again in 1972 and subjected to restoration treatment. For over 30 years the object was exposed to rainwater from the tower roof, which washed out lime paint and yield delamination and plaster losses. Except rainwater also capillary water was responsible for the deterioration of the ornament, as well as changing temperature and humidity conditions characteristic of outdoor exposure.

10

Malowane domy

Dodzian J. [oprac.]

Warstwy, Dachy i Ściany

|

2005

|

nr 4

73-76

11

Sgraffito pod względem historycznym, technicznym, technologicznym i artystycznym

Jagiełło-Kołaczyk M.

Architectus

|

2003

|

Nr 1-2(13-14)

49--68

PL

Najkrócej rzecz ujmując można by powiedzieć, że sgraffito jest rodzajem dekoracji elewacji budynków; rzadziej wnętrz. Należy do tego dodać, że sgraffitami zdobiono także ceramikę. Sgraffitem, w odniesieniu do architektury, określa się zarówno sposób, jak i efekt ostateczny zdobienia ścian. Szczytowy rozwój tej techniki przypadł na okres od XV do XVII w.; swoim zasięgiem objęła ona całą niemal Europę, zwłaszcza jej część środkową oraz Włochy. Sam termin został zaczerpnięty z włoskiego sgraffiare, a wcześniej łacińskiego exgraffiare lub dysgraf-fiare, co oznacza skrobać, drapać. Uzyskany w ten sposób efekt przez niektórych jest traktowany jako malarstwo typu chiaroscuro. Takiej właśnie percepcji sgraffita dowodzi np. nazwa kamienicy w austriackim Eggenburgu - Gemalten Hans. Zwolennikami tej interpretacji oddziaływania estetycznego są m.in. Urbach: sgraffito jako pochodna fresku - tzw. Sgraffitomale-rei [61, s. 11], a także Pevsner, Fleming, Honour: dekoracja malarska wykonana w tynku [43, s. 329] oraz Kozakiewicz - jedna z technik dekoracyjnego malarstwa ściennego. Przez innych natomiast sgraffito jest odbierane jako rysunek. Jako pierwszy określił je w ten sposób Vasari: technika rysunkowa w wilgotnej zaprawie mineralnej [62, s. 168], Poparli ją Buczkowski: przez żłobienie i drapanie [...] wydobywa się rysunek zamierzonej kompozycji [14, s. 5], następnie Ślewiński: Sgraffito jest techniką rysunkową w mokrej zaprawie mineralnej [56, s. 76]. Jeszcze inni traktują sgraffito jako połączenie rysunku z malarstwem (rysowanie al fresco), np. Lomazzo pisał o kolorowaniu liniami, zwracając przy tym uwagę na jego graficzność, nie zaś kolorystyczne rozgrywanie płaszczyzn [37]. Wspierał go, współczesny Vasariemu, Giovanni Battista Armenini, który uważał ponadto sgraffito za technikę barbarzyńską) [6, za: [58, s. 78], Pośród konserwatorów i historyków sztuki znajdują się także zwolennicy poglądu o graficznym wyrazie dekoracji sgraffitowych. Takim porównaniem posłużył się m.in. Weixlg?rtner, który napisał: Najpiękniejszym przykładem dekoracji sgraffitowej, robiącej wrażenie miedziorytu jest, zniszczony niestety w znacznym stopniu, fryz na Palazzo Arroni-Racani w Spoleto1. Semper natomiast odwołał się do skojarzeń z niello pisząc: Stylem sgraffilo przypomina niello w powiększeniu.

EN

The article presents one of the most popular methods of decorating building elevations in Central Europe in the period of Renaissance, thus obtaining the final effect called sgraffito. The prevailing style of sgraffito decoration embraced almost all of Europe. It was especially popular in Italy which was the cradle of this manner of ornamenting walls - also in Austria, Switzerland, Bohemia, Slovakia, Poland, Hungary jtnd southern Germany. Sgraffito also appears in Spain and the Scandinavian coun-tries. Walls of buildings of various functions were thus ornamented (amongst them: castles, palaces, mansions, churches, town halls, tenement houses also defensive walls). The presentation has a many-trend character. The technique and technology of the decoration, in the historical aspect, are described first of all also the state of investigations on sgraffito technique and technology - since they were undertaken in the second half of the 19* century. Attention has been drawn to the technological differentiation of the sgraffito ornament in various countries and regions. Reference has been made to new technological solutions which appeared in the 19* century. Functions fulfilled by sgraffito ornamentation have been discussed in the second part of the article, attention has been drawn to the individual features in particular countries. The causes of these differences have been pointed out. Sgraffito designs and composition systems have been presented - demonstrating the trends of their development as well as local peculiarities and tastes. It has been shown that, for the first time, figurai sgraffito compositions were carried out in Austria and southern Germany, inspired by painted decoration fashionable in this area. Reference has been made to iconographie issues while defining the subjects presented also pointing to the models of the figurai compositions.