Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Świadczenia ekosystemów mokradłowych, czyli rzecz o niemających alternatywy, opartych na naturze metodach gospodarowania wodą

Strzęciwilk Karolina, Stachowicz Marta, Grygoruk Mateusz

Gospodarka Wodna

|

2023

|

Nr 1

16--21

PL

Usługi ekosystemowe (świadczenia ekosystemów) są dobrami naturalnymi wytwarzanymi przez środowisko, funkcjami i procesami środowiska oraz wszelkimi korzyściami pochodzącymi ze środowiska, które są wykorzystywane przez ludzi i przyczyniają się do dobrobytu gospodarczego, społecznego i kulturowego. Ekosystemy wodne i mokradłowe dostarczają społeczeństwu szeregu mierzalnych korzyści, które w wyniku niewłaściwej gospodarki wodnej ulegają utraceniu. W artykule podjęto próbę syntetycznej oceny świadczeń ekosystemów mokradłowych, których dostarczanie i wartości są determinowane możliwością wdrożenia nowoczesnej, mniej inwazyjnej gospodarki wodnej. Określono, że najważniejsze świadczenia ekosystemów bagiennych - retencjonowanie wody, sekwestracja węgla w glebach torfowych oraz usuwanie przez bagienne strefy buforowe zanieczyszczeń (azotu całkowitego i fosforu całkowitego) - są możliwe wyłącznie w warunkach utrzymania odpowiednio wysokiego ich uwilgotnienia. Oceniono, że średnia łączna wartość tych czterech usług ekosystemowych mokradeł wynosi 3 141,12 EUR x ha-1 x rok-1 i jako taka powinna być stosowana w algorytmach optymalizacji zysków i strat płynących z użytkowania terenów bagiennych.

EN

Ecosystem services are natural assets produced by the environment, environmental functions and processes as well as all benefits originating from the environment and used by people, contributing to their economic, social and cultural well-being. Water and wetland ecosystems provide a number of measurable benefits which, due to improper water management, are lost. The article constitutes an attempt at synthetic analysis of wetland ecosystem services, the provision and value of which are determined by the possibility to implement modern, less invasive water management. The authors conclude that the most important services of wetland ecosystems - water retention, carbon sequestration in peat soils and elimination of pollution by peat bog buffer zones (total nitrogen and total phosphorus) - are possible only in conditions maintaining their high level of moisture. The article indicates that the average value of these four ecosystem services amounts to EUR 3,141.12 x ha-1 x year-1 and as such it should be used in algorithms for optimisation of profits and losses originating from the use of peat land.

2

Dynamika zmian parametrów jakości wody wzdłuż Zbiornika Dobczyckiego

Droździk Anna

Gospodarka Wodna

|

2022

|

Nr 10

11--17

PL

Wody płynące mają zdolność do samooczyszczania, czyli stopniowej redukcji zanieczyszczeń. Proces zmniejszania stężeń substancji widać wyraźniej, gdy są one wprowadzane punktowo w sposób skoncentrowany, jak ma to miejsce w przypadku oczyszczalni w Myślenicach, wprowadzającej oczyszczone ścieki do Raby tuż przed jej ujściem do Zbiornika Dobczyckiego. Na długości zbiornika, tj. ok. 10 km, widać wyraźną redukcję stężeń substancji zanieczyszczających, co świadczy o znaczeniu przepływowości zbiornika dla jakości jego wód i możliwości wykorzystania go jako źródła wody pitnej.

EN

Running waters have a self-purification capacity, that is the potential to gradually reduce the amount of pollution. The process of reducing pollutants concentrations is more visible if they are discharged into water at concrete points and in an accumulated manner, as in case of the Myślenice sewage treatment plant, discharging treated sewage to the Raba River just upstream of its confluence with the Dobczycki Reservoir. Along the reservoir, in the section of ca. 10 km, a visible reduction of pollutant concentrations can be observed, which proves the importance of the reservoir's patency for the quality of its water and the possibility to use it as drinking water.

3

Wieloletnia analiza wpływu przedsiębiorstwa górniczo-chemicznego Siarka w Jaworowie (Ukraina) na stężenie siarczanów(VI) i chlorków w wodzie transgranicznej rzeki Szkło

Kowalczyk A., Gałczyńska M., Kuźniar A.

Przemysł Chemiczny

|

2016

|

T. 95, nr 2

310--313

PL

Przedstawiono zmienność zawartości siarczanów(VI) i chlorków w wodzie w granicznym i ujściowym punkcie rzeki Szkło w latach 1990–2013. Wskaźniki zasolenia wód porównano w czterech przedziałach czasowych związanych z oddziaływaniem Państwowego Górniczo-Chemicznego Przedsiębiorstwa Siarka w Jaworowie (Ukraina). Ustalono, że korzystne zmiany jakości wody zostały spowodowane rekultywacją terenów po zlikwidowanym przedsiębiorstwie. Zaobserwowany znaczny spadek średniej zawartości siarczanów(VI) w punkcie ujściowym rzeki Szkło w stosunku do poprzednich okresów może wskazywać na wzrost efektywności samooczyszczania się rzeki na terenie Polski.

EN

The variability of the SO42- and Cl- contents in Szkło River water was detd. At distance of 20 km from the Polish border, there is a former mining-chemical enterprise “Sulfur” in Jaworów. This can have the impact on the water quality in the Polish section of the Szkło River. Long-term water quality data (1990–2013) in two sites were studied. In the last years, some favourable changes of the water quality were obsd. as a result recultivation carried out in 2003–2006 in the former mine. A significant decrease in the av. content si of SO42- took place after reclamation at the estuary point of the Szkło River, compared to previous period, and in relation to the border point. An increase in the efficiency of self-purification of the river on Polish territory was assumed.

4

Samooczyszczanie wód w procesie tworzenia form deltowych

Rzętała M. A., Jaguś A., Rzętała M.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2013

|

Tom 15, cz. 3

2510--2525

EN

The article concerns the self-purification of running waters in areas where they flow into water bodies. At such places, delta forms (alluvial fans, deltas) are created that are built up of the material accumulated by the watercourse. The study was conducted in the Upper Silesia region in southern Poland and concerned delta forms created in seven water bodies (Dzierżno Duże, Dzierżno Małe, Pogoria I, Pogoria III, Przeczyce, Kozłowa Góra, Pławniowice). The choice of the Upper Silesia region as the study area was dictated by the specific process whereby delta forms are created. In this region, which is among the most urbanised and industrialised in Poland, which results in most polluted surface waters. Running waters are heavily burdened with wastewater, by-products from processing minerals (particularly coal dust), technological water, sewage sludge, fertilisers, etc. The deposition of pollutants in river mouths leads to the rapid creation of delta forms with areas ranging from several hundred square metres to around 1 sq. km. The largest delta form has been created at the place where the Kłodnica River enters the Dzierżno Duże reservoir. During low water its area exceeds 1 sq. km and its thickness exceeds ten metres in some places. The overall volume of the Kłodnica River delta is estimated to be slightly over 2 million cu. m. Owing to the deposition that is taking place, running waters are subject to self-purification, particularly with respect to the solid particles they carry. This is a mechanical purification process. Apart from mineral substances, a significant amount of organic matter transported by the river is also deposited. The composition of delta sediments only partly reflects the characteristics of the substrate present in the catchments of the rivers that form the deltas in question, and the deposits often exhibit anthropogenic features. Delta sediments are a material that includes a large amount of organic matter, nutritional substances (mainly phosphorus compounds) and trace elements, including heavy metals. Concentrations of many elements exceed the levels characteristic of the natural geochemical background of sedimentary rocks. Therefore pollutants are immobilised, at least temporarily, during the process of creating the delta form, which protects the quality of the water in the water bodies. This purification effect is amplified by the vegetation overgrowing the deltas, which is dominated by common reed. This vegetation serves as a biological filter for waters that filter through it or remain stagnant, removing many pollutants by way of biological assimilation. Apart from their significance for water self-purification, deltas are important from the point of view of reducing the silting up of water bodies. Delta forms perform many functions in the natural environment as well. These include increasing the retention capacity of the surrounding area, shaping new habitats and increasing local biodiversity.

5

Obniżanie trofii wód w systemach kaskadowych, na przykładzie kaskady Soły (Południowa Polska)

Jachniak E, Jaguś A

Inżynieria Ekologiczna

|

2013

|

Nr 32

65--73

PL

W pracy podjęto temat samooczyszczania wód w kaskadach zbiorników wodnych. Przedstawiono wyniki badań hydrobiologicznych trzech zbiorników zaporowych (Tresna, Porąbka i Czaniec), tworzących kaskadę rzeki Soły. Określono status troficzny zbiorników na podstawie stężenia chlorofilu, wielkości biomasy fitoplanktonu i występowania wskaźnikowych gatunków glonów planktonowych. Wyniki badań wskazały na obniżanie trofii wód w układzie od najwyższego do najniższego zbiornika kaskady. Średnie stężenia chlorofilu wynosiły odpowiednio 19,99 μg∙dm-3, 8,74 μg∙dm-3 oraz 4,29 μg∙dm-3, natomiast średnia wielkość biomasy 4,1 mg∙dm-3, 3,4 mg∙dm-3 i 0,1 mg∙dm-3. Obserwowane gatunki glonów planktonowych potwierdziły istnienie różnic między zbiornikami. W Tresnej rozwijało się więcej gatunków wskazujących na eutrofię, zaś w Porąbce oraz Czańcu rozwijały się gatunki występujące w wodach oligomezotroficznych. Samooczyszczanie wód w kaskadzie Soły, wyrażone obniżaniem ich żyzności, jest ważne dla gospodarki wodnej regionu, gdyż zbiornik Czaniec pełni funkcję zbiornika wodociągowego.

EN

In this thesis the subject of water self-purification in cascade systems of water reservoirs was engaged. The results of hydrobiological research of three dam reservoirs (Tresna, Porąbka and Czaniec), creating the Soła river dam cascade were presented. The trophic status of these reservoirs was defined on the grounds of the concentration of chlorophyll a, biomass of phytoplankton and occurrence of indicating species of planktonic algae. The results of research indicated on decreasing of water trophy in the layout from the highest into the lowest reservoir of the cascade. The average concentrations of chlorophyll a amounted appropriately 19,99 μg∙dm-3, 8,74 μg∙dm -3 and 4,29 μg∙dm-3, instead the average biomass of phytoplankton amounted appropriately 4,1 mg∙dm-3, 3,4 mg∙dm-3 and 0,1 mg∙dm-3. The observed species of algae confirmed occurrence of differences between reservoirs. In Tresna reservoir more species of phytoplankton indicating for eutrophy were thrived, instead in Porąbka and Czaniec reservoirs the species occurring in oligomesotrophic water thrived. Water self-purification in the Soła river dam cascade expressed decreasing of their fertility is important for water management of the region, because the Czaniec reservoir fulfill a function of water-supply reservoir.

6

Zmiany wartości i stężeń fizykochemicznych wskaźników jakościowych wód rzeki Prądnik-Białucha (Wyżyna Krakowsko-Częstochowska)

Bogdał A., Kanownik W., Wiśnios M.

Gaz, Woda i Technika Sanitarna

|

2012

|

Nr 8

358-361

PL

Celem pracy było ustalenie zmian jakości i walorów użytkowych oraz wyznaczenie stref zanieczyszczenia i samooczyszczania wód na długości rzeki Prądnik-Białucha. Badana rzeka o zlewni położonej w sąsiedztwie Krakowa na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, przepływa przez tereny typowo rolnicze, prawnie chronione oraz z osadnictwem rozproszonym i z zabudową podmiejską i miejską. W 15 punktach pomiarowych prowadzono jesienią 2011 r. badania hydrochemiczne, które polegały na oznaczaniu metodami referencyjnymi 23 wskaźników fizykochemicznych. Na podstawie analizy danych stwierdzono, że w górnym odcinku rzeki wody źródlane wzbogacały się lub zubażały w składniki mineralne. W środkowej części, na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego i jego otuliny, zachodziły procesy samooczyszczania poprawiające jakość wody, co miało związek z mniejszą antropopresją i większą lesistością tego obszaru. W dolnym odcinku rzeki, tereny o zwartej zabudowie podmiejskiej i miejskiej powodowały intensywne zanieczyszczanie wód. Stan ekologiczny wód ze względu na duże stężenia azotu azotanowego na całej długości rzeki był poniżej dobrego. Wody te nadawały się do spożycia, ale na różnych odcinkach rzeki wymagały różnych procesów uzdatniania, dostosowanych do wód kategorii Al, A2 i A3. Badane wody rzeczne ze względu na duże stężenia azotynów nie stwarzały, za wyjątkiem krótkiego źródłowego odcinka, dogodnych warunków do życia ryb. Zagrożenie wód eutrofizacją występowało na całej długości rzeki ze względu na duże stężenia azotanów i azotu azotanowego.

EN

The aim of the paper was establishing changes of quality and utility values, and determining the zones of pollution and self-purification of waters along the length of the Prądnik-Białucha river. The analyzed river, with a catchment situated on the Krakowsko-Częstochowska Upland in the vicinity of Krakow, flows through typically agricultural and legally protected areas, with dispersed settlements and suburban and urban built-up areas. Hydrochemical research, involving assessment, using reference methods of 23 physicochemical indices, was conducted in 15 measurement points. On the basis of the data analysis it was stated that in the headstream spring waters were either enriched or impoverished in minerals. In the middle river, i.e. the area of the Ojców National Park and its protection zone, self-purification processes improving water quality were occurring, which was connected with smaller anthropopressure and greater woodiness of the area. In the lower river, compactly built-up suburban and urban areas caused intense water pollution. Due to high concentrations of nitrate nitrogen, ecological state along the whole river length was less than good. This water was unfit for human consumption, however along various river stretches required different treatment processes adjusted to categories A1, A2 or A3 waters. Because of high nitrite concentrations, the analysed waters did not provide convenient living conditions for fish, except for a short riverheads section. Water euthropication hazard occurred along the whole river length due to high concentrations of nitrates and nitrate nitrogen.

7

Wpływ presji antropogenicznej na stan czystości wód jezior okolic Trzcianki

Zioła A., Szymański M., Kaźmierczak J., Kubiński A., Kuleczka M., Siepak M., Siepak J.

Ekologia i Technika

|

2003

|

R. 11, nr 1

21-30

PL

W artykule zaprezentowano i poddano przedyskutowaniu wyniki badań fizykochemicznych próbek wód jezior z okolic Trzcianki, przeprowadzonych na przełomie lat 1990-2002. Rezultatem prowadzonego monitoringu w zakresie badań stała się klasyfikacja wód powierzchniowych jeziora Sarcz, Logo i Smolarskiego pod kątem klasy czystości oraz zmian wynikających z działalności człowieka. Uzyskane wyniki badań wskazują na wyraźną i ustabilizowaną poprawę stanu czystości wód jezior z okolic Trzcianki, co świadczy o posiadaniu przez te jeziora zdolności samooczyszczania.

EN

The results of physicochemical determinations carried out in 1990-2002 on water samples from the lakes situated near Trzcianka have been presented and discussed. The systematic monitoring allowed to classify the surface waters in the Sarcz, Logo and Smolarskie lakes with respect to the purity class and changes resulting from human activities. Our results indicated a significant and stabilized improvement of water purity class in the lakes near Trzcianka what, in turn, suggested that the lakes were able to self-purification.

8

Zastosowanie biotestu z Hydra attenuata do oceny jakości wody z potoków Kościeliskiego i Chochołowskiego

Pawul M.

Inżynieria Środowiska / Akademia Górniczo-Hutnicza im. S. Staszica w Krakowie

|

2002

|

T. 7, z. 1

99-108

PL

Monitoring biologiczny wraz z klasycznym (chemicznym i fizycznym) monitoringiem środowiska pozwala na kompleksową ocenę wpływu skażeń na funkcjonowanie ekosystemu. W pracy przedstawiono zastosowanie biotestów z Hydra attenuata do oceny jakości wody z potoków Kościeliskiego i Chochołowskiego. Wykorzystano klasyczny biotest z Hydra attenuata oraz jego modyfikowaną wersję, zaproponowaną przez prof. dr. hab. Jana W. Dobrowolskiego. Stułbie są szczególnie przydatne do wykrywania obecności metali i różnych komunalnych zanieczyszczeń. W klasycznym bioteście z Hydra attenuata obserwowano zmiany morfologiczne stułbi, natomiast modyfikowany biotest polegał na obserwacji regeneracji stułbi. Bezpośrednio przed rozpoczęciem testu stułbie przekrojono w poprzek. Obserwacje stułbi wykonywano w lutym i kwietniu 1999 r., na próbkach wody z Doliny Kościeliskiej i Doliny Chochołowskiej. W pracy przedstawiono wyniki obserwacji zmian morfologicznych i regeneracji stułbi. Zaobserwowano niewielką toksyczność wód w kwietniu spowodowaną obniżeniem odczynu wody (roztopy). Bardziej czuły okazał się biotest oceniający regeneraqę stułbi, jednak to kryterium nie zostało jeszcze znormalizowane. Powinny zostać przeprowadzone szczegółowe testy dotyczące regeneracji stułbi przy znanym poziomie zanieczyszczenia wody (znana koncentracja i rodzaj substancji zanieczyszczającej).

EN

Biological monitoring along with chemical and physical monitoring allow comprehensive assessment of contamination impact on environment. This paper presents the application of biotest with Hydra attenuata to water quality assessment from Chochołowski and Kościeliski streams. Classical bioassay with Hydra attenuata and proposed by professor Jan W. Dobrowolski modified bioassay were applied to water quality assessment. Hydras are especially useful to detect metals and different municipal contamination presence. Morphological changes are observed in classical bioassay with Hydra attenuata. Regeneration of Hydra attenuata was observed in modified bioassay. Hydras were crosswise cut directly before test beginning. Hydras were observed in February 1999 and in April 1999, in water samples from Kościeliski and Chochołowski streams. Observation of Hydra attenuata morphological changes and regeneration is presented. Small water toxicity caused by lower power hydrogen was observed in April 1999. Apparently bioassay with regeneration of Hydra attenuata was more sensitive, but standardisation of this bioassay hasn't done yet. Detailed tests concerned changes of hydra regeneration depending on level of water pollution (known concentration and kind of contamination) should be done.

9

Hydrobotaniczne oczyszczalnie ścieków

Chmielowska A. M.

Inżynieria Środowiska / Akademia Górniczo-Hutnicza im. S. Staszica w Krakowie

|

2002

|

T. 7, z. 1

87-97

PL

Zaobserwowano zjawiska samooczyszczania wody na rozlewiskach nieuregulowanych rzek, bagnach i innych terenach. Obserwacje te doprowadziły do rozpoczęcia szerokich badań nad możliwością oczyszczania ścieków w oczyszczalniach hydrobotanicznych. Wykorzystywane są tutaj zdolności roślin do pobierania nadmiaru różnych pierwiastków i związków ze środowiska. Rozbudowany system korzeniowy powoduje powstanie stref dotlenionych i z niedoborem tlenu. Odpowiedni dobór roślinności oraz odpowiednie rozwiązania techniczne pozwalają na osiągnięcie bardzo dobrych wyników oczyszczania ścieków. Oczyszczalnie tego typu mają szereg zalet, co spowodowało wzrost zainteresowania tego typu możliwością oczyszczania ścieków.

EN

The phenomenon of self-purification has been observed on wetlands, swamps and rivers, that have not been regulated. Some broad researches have been undertaken on wastewater purification on constructed wetlands. The same phenomena occur on constructed wetlands and the natural ones. The swamp plants ability to take different elements and components from the environment is used in those cases. Thanks to a large root system of swamp plants there are some oxidized zones and some reduced ones. A proper plants and technical solutions selection give some very good wastewater purification results. Constructed wetlands have a lot of advantages, this is why they aroused a big interest.