Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Brine evaporation speed enhancement by solar energy for optimization of salt production of lake Merouane El Oued southeastern of Algeria

Remli Samir, Benselhoub Aissa, Rouaiguia I., Hamani S.

Inżynieria Mineralna

|

2020

|

no. 2, vol. 2

193--202

EN

In this present paper we will study an assembly of two systems for collecting solar energy at the unit of SME (Salins Merouane El Meghaier) located in southeastern Algeria, by the development of a black grid floating in the brine and a reflection mirror of the solar radiation directed towards the evaporating surface in the test pan P4 and also a witness pan P0 which helps us to illustrate the influence of these two systems, results will be obtained suggest an increase in the evaporation-crystallization rate of P4 compared to that of P0 which is due to the improvement of the annual production of SME unit.

PL

W niniejszym artykule przeanalizowano zastosowanie dwóch systemów do wykorzystania energii słonecznej w jednostce SME (Salins Merouane El Meghaier) zlokalizowanej w południowo-wschodniej Algierii, poprzez wdrożenie czarnej siatki unoszącej się w solance i lustrzanego odbicia światła słonecznego. Promieniowanie skierowano na powierzchnię lustrzaną P4, i na powierzchnię doskonale czarną P0, co pozwoliło porównać oba rozwiązania. Uzyskane wyniki sugerują wzrost szybkości parowania i krystalizacji P4 w porównaniu z P0, który ocenioną analizując wyniki rocznej produkcji jednostek MŚP.

2

Rola Państwowego Instytutu Geologicznego w badaniach genezy i określeniu wielkości polskich zasobów solnych po II wojnie światowej

Czapowski Grzegorz

Przegląd Geologiczny

|

2019

|

Vol. 67, nr 4

241--251

EN

The Polish Geological Institute (PIG),established in 1919 as the geological survey, during the last 100 years carried out geological prospection of Poland, worked out the actual knowledge of geology and hydrogeology of the country, as well as discovered most of mineral deposits, essential to the national economy. This synthetic review presents the PIG achievements in prospecting and documenting of most deposits of rock and potash salts as well as in successful creation and application of new methodology and technics (e.g. chemostratigraphy, resource aspects of facies analysis, 3D images of salt deposits and structures, interferometry) to predict salt occurrences with optimal resource parameters, explain the tectonic and stratigraphic problems and to propose tools favoring the mining safety. The data regarding regional geology, collected during a century, enabled estimation of accessible prospective resources of both salt types and selection of optimal salt occurrences forfuture management as storages for hydrocarbons, gas (air, hydrogen) and safe waste disposals.

3

Badania złóż soli kamiennej i potasowo-magnezowej prowadzone w Państwowym Instytucie Geologicznym

Czapowski Grzegorz, Peryt Tadeusz, Marek

Przegląd Geologiczny

|

2019

|

Vol. 67, nr 7

594--598

EN

Middle Miocene Badenian salt, occurring in the frontal zone of the Carpathian Overthrust (southern Poland), and the Upper Permian (Zechstein) bedded and diapir salt deposits, have been the subject of the research by PGI scientists. Many salt deposits were discovered by the PGI, but in particular, the greatest achievement related to the origin of salt deposits is the reconstruction of sedimentary environments and conditions based on detailed sedimentological and geochemical analyses.

4

Wilgoć w budynkach zabytkowych

Wikłacz Z.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2018

|

Nr 55

57--66

PL

Wilgoć jest głównym zagrożeniem dla zabytków. Prowadzi bezpośrednio do degradacji substancji zabytkowej oraz uruchamia procesy niszczące niewystępujące bez jej udziału. Poprawne rozpoznanie źródeł zawilgocenia pozwala na podjęcie odpowiednich kroków w stronę skutecznej i trwałej renowacji. Jednak właściwa diagnoza często nie jest łatwa, a z pozoru oczywiste obserwacje mogą owocować sformułowaniem błędnych wniosków i wdrożeniem działań, które przyniosą więcej szkody niż pożytku. Artykuł opisuje najczęstsze przyczyny powstawania zawilgoceń w budynkach zabytkowych oraz zwraca uwagę na podstawowe czynniki, które należy wziąć pod uwagę, chcąc uniknąć nieskutecznych i kosztownych napraw. Szczególnie podnosi problem tzw. wilgoci wstępującej od gruntu, zdecydowanie zbyt często i łatwo wskazywanej jako główny powód zawilgocenia.

EN

Dampness is considered to be one of the most serious threats to heritage buildings. It leads directly to degradation of historical fabric and triggers damaging processes that would not appear without it. Correct diagnosis of the source of damp is necessary for implementing appropriate measures that will lead to effective and lasting renovation. But making a correct diagnosis is not easy, and what appears obvious from observation can lead to formulating incorrect conclusions and actions, which do more harm than good. The paper describes the most common causes of dampness in heritage buildings and draws attention to the basic factors, which need to be taken into account, in order to avoid ineffective and costly repairs. Special attention is devoted to the so-called damp rising from the ground, which is too often and too easily implicated as the main cause of dampness.

5

Fenylohydrazyna i jej sole – w przeliczeniu na fenylohydrazynę : dokumentacja proponowanych dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

Kilanowicz A., Skrzypińska-Gawrysiak M.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2018

|

Nr 4 (98)

111-145

PL

Fenylohydrazyna w temperaturze pokojowej jest bezbarwną lub żółtą oleistą cieczą, a w niższych temperaturach występuje w postaci krystalicznej. Fenylohydrazyna jest stosowana w syntezie organicznej jako silny środek redukujący lub jako półprodukt w syntezie innych związków chemicznych (np. barwniki, leki). Fenylohydrazyna jest również stosowana jako odczynnik chemiczny. Na początku XX wieku fenylohydrazyna była stosowana jako lek w czerwienicy prawdziwej oraz innych zaburzeniach krwi. Zawodowe narażenie na fenylohydrazynę i jej sole może występować podczas: produkcji, dalszego przerobu i dystrybucji tych związków, a także podczas ich stosowania. W Polsce w 2014 r. na fenylohydrazynę było narażonych 711 osób (w tym 531 kobiet). Według danych GIS tylko 2 pracowników było narażonych na stężenie fenylohydrazyny w powietrzu w zakresie > 0,1 ÷ 0,5 obowiązującej wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS = 20 mg/m3 ). Fenylohydrazyna jest klasyfikowana jako substancja toksyczna po podaniu drogą pokarmową, w kontakcie ze skórą i w następstwie wdychania. W dostępnej literaturze opisano kilka przypadków zatrucia ludzi fenylohydrazyną drogą inhalacyjną i przez skórę. Niepożądane skutki przewlekłego działania fenylohydrazyny u pacjentów stosujących ją jako lek to: postępująca niedokrwistość hemolityczna z hiperbilirubinemią i urobilinemią, obecność ciałek Heinza w krwinkach czerwonych, upośledzenie funkcji nerek i wątroby jako objaw wtórny do działania hemolitycznego fenylohydrazyny. Czasami występowała methemoglobinemia i leukocytoza. Najczęstsze objawy zatrucia to: zawroty głowy, biegunki, ogólne osłabienie, zmniejszenie ciśnienia krwi. Fenylohydrazyna działa drażniąco na skórę. Opisano także kilka przypadków reakcji nadwrażliwości skóry na fenylohydrazynę i jej chlorowodorek. Wykazano, że fenylohydrazyna daje reakcje krzyżowe z solami hydrazyny. U zwierząt głównymi objawami ostrego zatrucia fenylohydrazyną było tworzenie znacznych ilości methemoglobiny i powstawania jej następstw, tj.: hemoliza, tworzenie ciałek Heinza, retikulocytoza, hiperplazja szpiku kostnego, powiększenie śledziony i uszkodzenie wątroby. Obserwowano także pobudzenie motoryczne (ruchowe) oraz drgawki toniczno-kloniczne. W wyniku powtarzanego nara- żenia stwierdzono, że fenylohydrazyna oprócz niedokrwistości hemolitycznej powoduje również zaburzenia hemostazy oraz prowadzi do ostrej zakrzepicy płuc. Dostępne dane nie są wystarczające do określenia zależności dawka-skutek ani do ustalenia wartości NOAEL. Fenylohydrazyna jest mutagenem w warunkach in vitro. Niektóre dowody wskazują na jej aktywność genotoksyczną w warunkach in vivo (metylacja i fragmentacja DNA). Fenylohydrazyna i jej sole zostały sklasyfikowane jako substancje mutagenne kategorii zagrożenia 2. W dostępnym piśmiennictwie i w bazach danych nie znaleziono informacji dotyczących działania rakotwórczego fenylohydrazyny i jej soli na ludzi. Wykazano natomiast działanie rakotwórcze fenylohydrazyny na zwierzęta doświadczalne. Narażenie myszy drogą pokarmową powodowało wystąpienie nowotworów płuc oraz nowotworów naczyń krwionośnych. Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC) nie sklasyfikowała fenylohydrazyny i jej soli pod kątem działania rakotwórczego. W Unii Europejskiej fenylohydrazynę i jej sole sklasyfikowano jako substancje rakotwórcze kategorii zagrożenia 1.B. Nie ma wystarczających danych dotyczących wpływu fenylohydrazyny na rozrodczość i toksyczność rozwojową, aby można było ocenić, czy skutki takie mogą wystąpić u ludzi narażonych na fenylohydrazynę i jej sole. Na podstawie obserwowanych skutków ogólnoustrojowych/układowych u ludzi i zwierząt nara- żonych na fenylohydrazynę i jej sole można przyjąć, że związki te są wchłaniane do organizmu: drogą inhalacyjną i pokarmową, przez skórę oraz po podaniu parenteralnym. W dostępnym piśmiennictwie nie znaleziono danych ilościowych dotyczących wydajności wchłaniania poszczególnymi drogami. Główne szlaki metaboliczne fenylohydrazyny to hydroksylacja do p-hydroksfenylohydrazyny oraz powstawanie fenylohydrazonów w reakcji z naturalnymi keto-kwasami. Metabolity w postaci glukuronidów są wydalane głównie z moczem. Istniejące dwa badania rakotwórczego działania chlorowodorku fenylohydrazyny wykazały, że związek podawany drogą pokarmową powodował istotny wzrost powstawania nowotworów płuc lub nowotworów naczyń krwionośnych. W drugim badaniu, pomimo dłuższego czasu narażenia, nie obserwowano istotnego wzrostu nowotworów płuc. Mimo tego, że wyniki obu tych badań wydają się mało wiarygodne w świetle obecnych kryteriów i są ograniczone tylko do jednego gatunku zwierząt (myszy) i jednej dawki, to jednak na ich podstawie Unia Europejska zaklasyfikowała fenylohydrazynę jako związek rakotwórczy kategorii zagrożenia 1B z przypisanym zwrotem wskazującym rodzaj zagrożenia H350 – może powodować raka. Z przeprowadzonej ilościowej oceny rakotwórczości fenylohydrazyny wynika, że pracy w narażeniu na fenylohydrazynę, równym dotychczasowej wartości NDS w Polsce (20 mg/m3 ) przez okres 40 lat pracy, odpowiada ryzyko wystąpienia raka płuca na poziomie 5,7 10-². Ryzyko takie jest nieakceptowalne. Z szacowania ryzyka nowotworowego wynika, że dotychczasowa wartość NDS dla fenylohydrazyny powinna zostać zmniejszona. Istniejąca baza danych dotycząca toksyczności fenylohydrazyny i jej soli jest niewystarczająca, aby można było wyprowadzić wartość NDS na podstawie wartości NOAEL/LOAEL. Fenylohydrazyna ze względu na mechanizm działania oraz główne skutki toksyczne (hematotoksyczność) ma profil toksykologiczny podobny do aniliny. Zaproponowano, aby wartość NDS dla fenylohydrazyny przyjąć analogicznie do wartości NDS aniliny, tj. 1,9 mg/m3 , co odpowiada wielkości ryzyka raka płuca w warunkach narażenia zawodowego na poziomie 5,4 10-³. Ze względu na wchłanianie dermalne fenylohydrazyny, zaproponowano oznaczenie normatywu zwrotem „skóra” – wchłanianie substancji przez skórę może być tak samo istotne, jak przy narażeniu drogą oddechową. Dodatkowo, ze względu na działanie: drażniące, uczulające, rakotwórcze i mutagenne fenylohydrazyny, zaproponowano oznakowanie literami: „I” – substancja o działaniu drażniącym, „A” – substancja o działaniu uczulającym, „Carc. 1B” – substancja rakotwórcza kategorii zagrożenia 1B oraz „Muta. 2” – substancja mutagenna kategorii zagrożenia 2. Nie ma podstaw do ustalenia najwyższej dopuszczalnej wartości chwilowej (NDSCh) oraz wartości dopuszczalnej w materiale biologicznym (DSB).

EN

Phenylhydrazine at room temperature is a colorless or yellow oily liquid, at lower temperatures it occurs in a form of a crystalline. Phenylhydrazine is used in an organic synthesis as a powerful reducing agent or as an intermediate in synthesis of other chemical compounds, such as dyes and drugs. Phenylhydrazine is also used as a chemical reagent. At the beginning of the 20th century, phenylhydrazine was used as a drug in polycythemia vera and other blood disorders. Occupational exposure to phenylhydrazine and its salts may occur during the production, further processing and distribution of these compounds, and also during their use. In 2014, 711 people were exposed to phenylhydrazine in Poland (including 531 women), of which 2 people only were exposed to phenylhydrazine in the air at a concentration range > 0.1–0.5 of the MAC value (20 mg/m3 ). Phenylhydrazine is classified as a toxic substance after oral administration, in contact with skin and after inhalation. The available literature describes several cases of human poisoning with phenylhydrazine with inhalation and through the skin. Adverse effects of phenylhydrazine exposure are progressive hemolytic anemia with hyperbilirubinaemia and urobilinemia, presence of Heinz bodies in red blood cells, impairment of renal and hepatic function as secondary symptom to the haemolytic activity of phenylhydrazine. Methemoglobinemia and leukocytosis sometimes occurred. General symptoms of poisoning included dizziness, diarrhea, general weakness and reduced blood pressure. Phenylhydrazine irritates the skin. Several cases of skin hypersensitivity reactions to phenylhydrazine and its hydrochloride have also been described. It has been shown that phenylhydrazine gives cross-reactions with hydrazine salts. In animals, the main symptoms of acute phenylhydrazine poisoning were the formation of significant amounts of methaemoglobin and its consequences: hemolysis, Heinz bodies formation, reticulocytosis, bone marrow hyperplasia, splenomegaly and liver damage. Motor excitation and tonic-clonic spasms were also observed. As a result of repeated exposure, it was found that phenylhydrazine also causes hemostatic disorders in addition to haemolytic anemia and leads to acute pulmonary thrombosis. The dose-effect relationship cannot be derived from existing data nor the NOAEL value be determined. Phenylhydrazine is an in vitro mutagen and some evidence points to its genotoxic activity in vivo (DNA methylation and fragmentation ). Phenylhydrazine and its salts have been classified as category 2 mutagenic substances. In the available literature and databases, no information was found on the carcinogenic activity of phenylhydrazine and its salts in humans. Carcinogenic activity of phenylhydrazine has been demonstrated in experimental animals. Exposure of mice via oral route resulted in the occurrence of lung tumors and tumors of blood vessels. The International Agency for Research on Cancer (IARC) does not classify phenylhydrazine and its salts as carcinogenic. In the European Union, phenylhydrazine and its salts have been classified as category 1B carcinogens. There is also insufficient data on the effect of phenylhydrazine on reproduction and developmental toxicity, so it is difficult to assess whether these effects may occur in humans exposed to phenylhydrazine and its salts. Based on the observed systemic effects in humans and animals exposed to phenylhydrazine and its salts, it can be assumed that these compounds are absorbed into the body by inhalation, oral route, through the skin and after parenteral administration. There are no quantitative data on the absorption efficiency of individual routes. The main metabolic pathways of phenylhydrazine are hydroxylation to p-hydroxyphenylhydrazine and formation of phenylhydrazones by reaction with natural keto-acids. Metabolites in the form of glucuronides are mainly excreted in the urine. The existing two studies of the carcinogenic activity of phenylhydrazine hydrochloride have shown that the compound administered via the oral route caused a significant increase in the formation of lung tumors or tumors of blood vessels. In the second study, despite the longer exposure time, no significant increase in lung cancer was observed. Although the results of both studies seem to be unreliable in the light of current criteria and are limited to one species (mice) only and one dose, on the basis of them, phenylhydrazine was classified in the EU as a carcinogen category 1B with the assigned phrase H350 ‒ may cause cancer. A quantitative evaluation of phenylhydrazine carcinogenicity was performed using data on the incidence of lung cancer in mice of both genders exposed to phenylhydrazine hydrochloride, administered intragastrically at 1 mg/day. The model adopted for calculations shows that exposure to phenylhydrazine, at the level of the adopted MAC value in Poland (20 mg/m3 ) over 40 years of work, corresponds to the risk of lung cancer at the level of 5.7 10-². Such risk is unacceptable. From the estimation of cancer risk, it appears that the current value of MAC for substance should be reduced. The existing database on the toxicity of phenylhydrazine and its salts is insufficient to derive a MAC value based on NOAEL/LOAEL values. Due to the mechanism of action and the main toxic effects (haematotoxicity), phenylhydrazine has an aniline-like toxicological profile. It was proposed that the MAC value for phenylhydrazine should be taken analogously to the MAC value for aniline, i.e. 1.9 mg/m3 , which corresponds to the risk of lung cancer in occupational exposure conditions of 5.4 10-³. Due to the dermal absorption of phenylhydrazine, the „skin” notation has been proposed (absorption through the skin may be as important as in the case of inhalation). Additionally, due to irritating, sensitizing, carcinogenic and mutagenic effects of phenylhydrazine, the normative should be marked with the letters „I” (substance with an irritating effect), „A” (a substance with sensitizing effect), Carc. 1B (carcinogenic substance category 1B) and Muta. 2 (mutagen category 2). There are no evidence to establish the STEL and BEI values.

6

Klasyfikacja osadów deponowanych w instalacjach kopalnianych pod kątem doboru metod ich usuwania

Kluk D.

Nafta-Gaz

|

2018

|

R. 74, nr 3

193--200

PL

W artykule przedstawiono zagadnienia związane z depozycją osadów w instalacjach transportujących ropę naftową i gaz ziemny. Omówiono czynniki wpływające na rodzaj deponowanych osadów. Szczególną uwagę zwrócono na osady parafinowoasfaltenowe, solne oraz inne – pochodzenia zarówno organicznego, jak i nieorganicznego. Istotnym zagadnieniem przedstawionym w artykule jest opis sposobów likwidowania zdeponowanych w instalacjach osadów. Materiał badawczy stanowiły osady zdeponowane w instalacjach kopalnianych. Na podstawie wyników fizycznych i chemicznych badań osadów zaproponowano dobór metod ich usuwania. Zaproponowane metody usuwania osadów dostosowane są indywidualnie do rodzaju osadu. Wybór metody dokonano na podstawie: oceny składu osadów zdeponowanych w rurociągach w powiązaniu z zawartością parafin, żywic, asfaltenów i węglowodorów aromatycznych, wyników efektywności rozpuszczania osadów w różnych rozpuszczalnikach w temperaturach 20°C i 50°C, podatności na biodegradację osadów, określonej podczas testów respirometrycznych, szybkość biodegradacji substancji ropopochodnych analizowano, wykorzystując zestaw OxiTop Control. W artykule przedstawiono również wytyczne postępowania związane z ograniczeniem deponowania osadów podczas wydobywania i transportu ropy naftowej. Na podstawie uzyskanych wyników eksperymentów sformułowano wnioski dotyczące zagadnień związanych z problematyką depozycji osadów w instalacjach transportujących płyny złożowe oraz określono wytyczne, zmierzające do zapobiegania ich powstawaniu.

EN

The article discusses the issues associated with the deposition of sediments in pipelines. The factors influencing the type of deposited sediments are discussed. Particular attention has been paid to paraffin-asphaltic, salt and other organic and inorganic sources. An important issue described in the article, is the description of ways of liquidating sediments deposited in installations. The research material were sediments deposited in mine installations. Based on the results of physical and chemical tests of sediments, the methods of removing them were proposed. The proposed methods of removing sediments are adapted individually to the type of sediment. The choice was based on: evaluation of sediment deposited in pipelines in relation to the content of paraffin, resins, asphaltenes and aromatic hydrocarbons, results of solubilization efficiency in various solvents at 20°C and 50°C, susceptibility to biodegradation of sediments identified during respirometry tests; the rate of biodegradation of petroleum substances was analyzed using the OxiTop Control set. The article also presents guidelines for the reduction of sediment deposition during the extraction and transportation of crude oil. Based on the results of the experiments, conclusions were drawn on issues related to the deposition of sediments in fluid bed conveyor systems and guidelines were defined to prevent their formation.

7

The permeability of the nanofiltration membranes using for chromium concentration in the model solutions

Kaźmierczak B., Religa P., Gierycz P., Wojtkowska M.

Journal of Machine Construction and Maintenance - Problemy Eksploatacji

|

2018

|

no. 2

79--85

EN

In the paper, the permeability of polymer nanofiltration membranes was analysed. The studies were carried out for the model wastewater chromium (III) solutions at pH 4. The model wastewater chromium (III) solutions were included different concentrations of NaCl, Na2SO4, and CrCl3 . It was found that on the membrane permeability is influenced by their morphology and electrostatic properties, regardless of the composition of the feed. The negative charge of the DL membrane was limited by the polarization of the membrane and the osmotic effect. This had a beneficial effect on the permeability of the DL membrane. It positively influenced the permeability of the membrane. For the HL membrane, it does not have a surface charge under the process conditions, and the electrostatic effect is not observed. The formation of the polarization layer and the osmotic effect is limited only to a small extent by the Donnan effect. Thus, a significantly higher permeability drop for the separated salt of solutions was observed for the HL membrane, despite its looser structure. In the case of the CK membrane, it increased the polarization of the membrane, because, under the process conditions, the membrane was positively charged. This caused a reduction in membrane permeability, practically excluding its use as a nanofiltration membrane for concentrating chromium in salt solutions. The presence of small amounts of chromium in the solution containing a fixed concentration of chlorides and sulphates resulted in a slight increase in the permeability of the DL membrane to the solutions of the salts themselves. In the case of the HL membrane, this relationship was not observed. In the case of both membranes, an increase in chromium concentration caused a constant, slow decrease in permeability.

PL

W pracy przeanalizowano przepuszczalność polimerowych membran nanofiltracyjnych. Badania przeprowadzono dla modelowych roztworów ścieków chromowych o pH 4, zawierających różne stężenia NaCl, Na2SO4 oraz CrCl3 . Stwierdzono, że bez względu na skład nadawy, przepuszczalność membran zależy od ich morfologii oraz właściwości elektrostatycznych. Ujemny, w warunkach procesu, ładunek membrany DL ograniczał polaryzację membrany oraz efekt osmotyczny, co korzystnie wpływało na jej przepuszczalność. W przypadku membrany HL, w warunkach procesu nie posiada ona ładunku powierzchniowego, więc nie obserwuje się efektu elektrostatycznego. Powstawanie warstwy polaryzacyjnej i efektu osmotycznego tylko w nieznacznym stopniu jest niwelowane przez efekt Donnana. Zatem w przypadku membrany HL, mimo jej otwartej struktury, obserwowano znacznie wyższy spadek przepuszczalności dla separowanych roztworów soli. W przypadku dodatnio naładowanej w warunkach procesu membrany CK występowało zwiększenie polaryzacji membrany oraz obniżenie jej przepuszczalności. Praktycznie wykluczające użycie membrany CK jako membrany nanofiltracyjnej do zatężania chromu w roztworach soli. Obecność niewielkich ilości chromu w mieszaninie zawierającej ustalone stężenie chlorków i siarczanów powodowała nieznaczny wzrost przepuszczalności membrany DL w stosunku do roztworów samych soli. W przypadku membrany HL takiej zależności nie obserwowano. W przypadku obu membran wzrost stężenia chromu powodował stały, powolny spadek przepuszczalności.

8

Potencjał zasobowy soli kamiennej i soli potasowo-magnezowych obszaru przedsudeckiego

Czapowski G.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2017

|

nr 469

105--127

PL

Intensywne badania geologiczne, prowadzone od połowy ub. wieku na omawianym obszarze przedsudeckim, umożliwiły rozpoznanie wystąpień późnopermskich (cechsztyn) soli kamiennych i potasowo-magnezowych. Zaowocowało to udokumentowaniem 2 złóż soli kamiennej: Sieroszowice i Bądzów o zasobach bilansowych wynoszących 4,09 mld Mg, w tym 0,49 mld Mg zasobów przemysłowych. Zasoby szacunkowe (prognostyczne) soli kamiennej, jako kopaliny towarzyszącej w 6 złożach rud miedzi, oceniono na ok. 45,19 mld Mg. Celem wskazania na obszarze przedsudeckim występowania obszarów perspektywicznych wystąpień cechsztyńskiej soli kamiennej i soli potasowo-magnezowych oraz oszacowania ich zasobów przewidywanych (prognostycznych + perspektywicznych) opracowano łącznie 34 arkuszy map w skali 1:200 000. Przygotowano 28 map dla 4 pokładów soli kamiennej, odpowiadających 4 cyklotemom cechsztynu (od PZ1 do PZ4) i 6 map dla 2 serii potasonośnych, związanych z cyklotemami PZ2 i PZ3. Przewidywane zasoby soli kamiennej, oszacowane dla 42 obszarów perspektywicznych, wynoszą ponad 1 bln Mg, a ich powierzchnia to ponad 18,5 tys. km2. Ostateczna wielkość zasobów przewidywanych, pomniejszona o zasoby wspomnianych 6 złóż miedzi, wynosi ponad 995,7 mld Mg. Doliczając udokumentowane zasoby 2 złóż soli kamiennej, łączne zasoby soli kamiennej na obszarze przedsudeckim do głębokości 2 km można szacować na blisko 1000 mld Mg. Przewidywane zasoby soli potasowo-magnezowych, oszacowane dla 9 obszarów perspektywicznych, wynoszą blisko 3,3 mld Mg, a ich powierzchnia to ponad 456 km2. Wiele wskazanych obszarów perspektywicznych wystąpień soli kamiennej ze względu na dużą miąższość pokładu soli może być rozważane nie tylko jako miejsce wydobycia soli (kopalnia podziemna i ługownicza), ale także jako miejsca budowy kawernowych magazynów węglowodorów (gazu ziemnego i ropy) czy wodoru, bądź składowisk odpadów. Niektóre spośród wskazanych wystąpień soli potasowych i potasowo-magnezowych mogą być również zagospodarowane górniczo, jednak dopiero po ich dokładnym geologicznym rozpoznaniu i określeniu zasobów.

EN

Intensive geological prospection in the Fore-Sudetic area in the second half of the 20th century enabled to recognize occurrences of late Permian (Zechstein) rock and potash salts and to contour two rock salt deposits: Sieroszowice and Bądzów (with the registered anticipated economic resources of 4.09 billion Mg and economic resources of 0.49 billion Mg), as well as to estimate the prognostic rock salt resources in six copper deposits at ca. 45.19 billion Mg. To contour the prospective areas of Zechstein rock and potash salts occurrences in the Fore-Sudetic area and to estimate their predicted (prognostic and prospective) resources, 34 map sheets at scale of 1:200,000 have been compiled. Twenty-eight map sheets have been constructed for four rock salt seams, representing the four Zechstein cyclothems (PZ1 to PZ4), and six map sheets for two potash-bearing series of the PZ2 and PZ3 cyclothems. The predicted rock salt resources, estimated for 42 prospective areas, are more than 1x1012 Mg, covering the total acrea of over 18.5 thousands km2. The final amount of these resources, reduced by the amount of resources of the above-mentioned six copper deposits, is over 995.7 billion Mg. Including the documented resources of two salt deposits, the total amount of Zechstein rock salt, in the study area down to a depth of 2 km is estimated at ca. 1000 billion Mg. The predicted resources of Zechstein potash salts in nine prospective areas were estimated at ca. 3.3 billion Mg with the total area of over 456 km2. Many prospective areas with significant thicknesses of rock salt seams could be managed both for salt production (underground and leaching mines) and as cavern storages (for hydrocarbons or hydrogen) and waste disposals. Only some of the indicated areas of potash salts could be considered for future mining, however, after their detailed geological surveying and resource calculation.

9

The Decopperization and Coagulation by Use the Carbon-N-Ox Method

Bydałek A., Migas P., Wołczyński W., Karwan-Baczewska J.

Archives of Metallurgy and Materials

|

2017

|

Vol. 62, iss. 4

2375--2380

EN

This paper discusses the impact of complex chemical reagents during the process of decopperisation of slag. The beneficial effect of carbide response factors with the participation of nitrogen was indicated as well as the role of stimulators surfactants. Based on the results of the research the basic structure of the slag during decopperisation was systematized. The effects of coagulation of droplets of copper in the slag were shown in this paper.

10

Solnictwo w XXI wieku – aktualne problemy geologii utworów solnych w Polsce

Bukowski K., Czapowski G.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2016

|

nr 466

17--31

PL

W artykule przedstawiono aktualny stan wiedzy nt. geologii utworów solnych cechsztynu i miocenu w Polsce, opierając się na najważniejszych opublikowanych wynikach badań prowadzonych od początku XXI w. Autorzy przeglądowo omawiają osiągnięcia w różnych dziedzinach – stratygrafii, sedymentologii, geochemii, mineralogii, tektoniki, hydrogeologii i badań geofizycznych utworów solnych oraz przedstawiają obecny stan udokumentowanych i szacunkowych zasobów soli w Polsce. Analizują także różne formy zagospodarowania wystąpień soli (produkcja soli kruszonej i solanki, magazyny mediów i składowiska odpadów) oraz posteksploatacyjnego funkcjonowania kopalń, wskazują istotne ich zdaniem kierunki, w których winny być prowadzone dalsze badania.

EN

This article provides an overview on the current state of knowledge on salt geology in Poland. Salt occurs in Poland in two salt- bearing formations: Zechstein (Permian) and Miocene (Neogene). The review briefly presents information on the various aspects of salt mining as well as description of results of different research topics discussed by scientists since the beginning of the 21st century: stratigraphy, sedimentology, geochemistry, mineralogy, geophysics, tectonics, hydrogeology as well as reserves and resources of salt deposits. Various forms of management of salt occurrences (crushed salt and brine production, storages of media, and waste disposals) and the post-mining activity of salt mines are commented. This review is based on extensive literature and proposes main directions of future studies in salt geology of Poland.

11

Mapy wystąpień zasobów perspektywicznych soli w Polsce jako narzędzie w projektowaniu przyszłego zagospodarowania złóż kopalin

Czapowski G., Bukowski K.

Przegląd Solny

|

2015

|

T. 11

5--31

PL

W ramach zadań państwowej służby geologicznej Państwowy Instytut Geologiczny-Państwowy Instytut Badawczy opracował szereg arkuszy map w skali 1:200 000 (Ryc. 1), na których przedstawiono obszary perspektywiczne wystąpień soli kamiennej i soli potasowo-magnezowych w Polsce, wyznaczone w oparciu o ustalone kryteria (Tab. 1). Niektóre z tych obszarów pogrupowano w tzw. rejony perspektywiczne. Dla permskiej soli kamiennej, występującej w 4 cyklotemach cechsztynu, przedstawiono na 53 arkuszach map (np. Ryc. 2, 4, 5, 7, 9, 11 i 13) 14 rejonów perspektywicznych i 55 obszarów perspektywicznych, w tym: 3 obszary i 3 rejony perspektywiczne, grupujące wybrane wysady solne (Tab. 2) oraz 11 rejonów i 52 obszary perspektywiczne w obrębie pokładowych wystąpień soli (Tab. 3 i 4). Obszary i rejony opatrzono kartami informacyjnymi, zawierającymi podstawowe dane o ich położeniu, geologii i perspektywach zagospodarowania wystąpień soli (np. Ryc. 3, 6, 8, 10 i 12). Dla soli kamiennej wieku mioceńskiego wyznaczono na 4 arkuszach map (Ryc. 15) cztery obszary perspektywiczne (Tab. 5; Ryc. 16). Łączne zasoby przewidywane soli kamiennej w Polsce oszacowano na ok. 4,059 bln Mg, a powierzchnia ich wystąpień wynosi ponad 31,7 tys. km2. Dwanaście obszarów perspektywicznych (Tab. 6) wystąpień pokładowych soli potasowo-magnezowych wieku cechsztyńskiego wyznaczono na 8 arkuszach map topograficznych w skali 1:200 000 (np. Ryc. 17) i opatrzono je kartami informacyjnymi (np. Ryc. 18). Zasoby przewidywane tych soli w Polsce wynoszą ok. 3638,1 mln Mg, zaś całkowita ich powierzchnia to ok. 465 km2. Zaprezentowane mapy obszarów perspektywicznych przygotowano także w wersji ilustrującej tzw. stopień konfliktowości (wersja B), uwzględniającej możliwe konflikty środowiskowe w przypadku podjęcia działalności inwestycyjnej na wybranym obszarze. Obie wersje map wraz z kartami informacyjnymi mogą być przydatne jednostkom administracji państwowej i samorządowej w przygotowaniu planów zagospodarowania przestrzennego oraz potencjalnym inwestorom w wyborze obszaru przyszłej koncesji eksploatacyjnej.

EN

The Polish Geological Institute-National Research Institute as the national geological service prepared the several map sheets at scale 1:200 000 (Fig. 1), presenting the prospective areas of rock and potash salts occurrences in Poland. These areas were contoured under the special criteria (Tab. 1) and many of them were grouped in so called the prospective regions. 53 map sheets (e. g. Fig. 2, 4, 5, 7, 9, 11 and 13) illustrate the 14 prospective regions and 55 areas of the Permian rock salt formations, encountered by the 4 cycles of the Upper Permian (Zechstein) evaporites. These prospects include: 3 prospective areas and 3 regions of salt occurrences within the salt diapirs (Tab. 2) as well as 11 regions and 52 areas of stratiform salt bodies (Tab. 3 and 4). To each area and region the reports containing the basic data on their location, geology of salt bodies, and suggestions of their possible management (e.g. Fig. 3, 6, 8, 10 and 12) were dedicated. Four prospective areas (Tab. 5; Fig. 16) of the Miocene rock salt occurrences were located on the 4 map sheets (e.g. Fig. 15). The total predicted resources of both the Permian and the Miocene rock salts in Poland were estimated at ca. 4.059 x 1012 Mg and they occupy total area of over 31.7 x 106 km2. Eight map sheets (e.g. Fig. 17) present 12 prospective areas (Tab. 6) of the stratiform occurrences of Permian potash salts, with the dedicated reports for each one (e. g. Fig. 18). Their total predicted resources were calculated for ca 3638.1 x 106 Mg and the total area is ca. 465 km2. The all commented maps of prospective areas and regions have also the editions illustrating the level of conflicts (B version of map sheet) expected during the future management of any area. Both map editions together with the reports of each prospective region and area could be helpful for the administrative units in preparing the options of local aerial management as well as for the possible investors in selection the concession areas for future exploitation.

12

Metody usuwania i neutralizacji soli w murach z materiałów ceramicznych /cz. 2/

Trochonowicz M.

Ceramika Budowlana

|

2007

|

R. 55, nr 1

14-16

13

Wpływ soli rozpuszczalnych w wodzie na ceramiczne materiały budowlane

Trochonowicz M.

Ceramika Budowlana

|

2006

|

R. 54, nr 4

15-17

14

Badanie równowagi strącania - rozpuszczania soli trudno rozpuszczalnych z pominięciem reakcji ubocznych

Ufnalski W.

LAB Laboratoria, Aparatura, Badania

|

2004

|

R. 9, nr 6

29-37

15

Sposoby ograniczania negatywnego wpływu wilgoci na obiekty budowlane

Rokiel M.

Izolacje

|

2004

|

R. 9, nr 2

47-56

PL

Czynnikiem powodującym najwięcej zagrożeń dla obiektów budowlanych jest woda wszechobecna w sąsiedztwie każdej budowli, występująca w postaci opadów deszczu, śniegu, mgły, wody gruntowej itp., a obiekty takie jak baseny, kanały, zapory są wręcz przez cały czas swojej eksploatacji narażone na szkodliwy wpływ wody i wilgoci. Zatem za głównych wrogów budynku uznać można wodę (pod najróżniejszymi postaciami) oraz rozpuszczalne sole.

16

Shear-induced structures in a commercial surfactant-based system: effect of various salts

Liaw M. S., Moggridge G. D.

International Journal of Applied Mechanics and Engineering

|

2003

|

Vol. 8, no spec.

73-78

EN

LAS (linear alkylbenzene sulfonate) is a commercially important material. In its unprocessed state, it possesses a planar lamellar layered microstructure and has the consistency of a soft paste. One of the key parameters in industrial processing is the firmness of the LAS paste: shearing the LAS paste with sodium disilicate powder at 60°C has been used to modify its properties to make it suitable for downstream processes. The resulting change in material properties has been attributed to the transformation of the microstructure to MLVs (multi-lamellar vesicles), which are structurally similar to "onions". The current study investigates the effect of shearing LAS paste at 60°C with a variety of salts. All of the salts were found to induce densely-packed MLV microstructures in the processed pastes. After shearing, these pastes were all firmer than the LAS processed at 60°C without additives. It was also found that the d-spacing, or fundamental repeating distance of the lamellar layers did not affect the tendency of the MLVs to form.

17

Symulacja równowag kwasowo-zasadowych za pomocą MS Excela. Cz. 2. Roztwory soli i wodorosoli słabych kwasów i mocnych zasad

Ufnalski W.

LAB Laboratoria, Aparatura, Badania

|

2002

|

R. 7, nr 3

33-38

PL

Artykuł jest kontynuacją cyklu, rozpoczętego w numerze 6/2001 naszego pisma, mającego na celu zaznajomienie Czytelników z obliczeniami i symulacjami ,,chemicznymi" za pomocą arkusza kalkulacyjnego MS Excel i zgodnie z przyjętymi założeniami dołączono do niego oprogramowanie i skoroszyty z przykładami; dalsze wyjaśnienia znajdzie Czytelnik na końcu artykułu.

18

Tribochemiczne przemiany kwasów tłuszczowych

Kajdas Cz., Majzner M.

Tribologia

|

2000

|

nr 3

375-390

PL

Przeprowadzono testy tribologiczne, w których węzeł tarcia smarowano kwasami tłuszczowymi. Następnie powierzchnię par trących badano w podczerwieni (FTIRM) w celu identyfikacji produktów przemian tribochemicznych kwasów. Stwierdzono, że w warunkach tarcia tworzą się sole kwasów tłuszczowych, jak również związki chelatowe, w których cząsteczkach występują wiązania nienasycone. Obecność tego typu związków na powierzchni tarcia potwierdza, że triboreakcje kwasów karboksylowych przebiegają według mechanizmu anionorodnikowego (NIRAM) oraz mechanizmu twardych i miękkich kwasów i zasad (HSAB).

EN

Tribological tests were carried out with pure fatty acids. Then FTIRM analysis was applied and spectra of balls and discs surfaces were obtained to identify tribological reactions products. On the base of those results it was stated that salts of fatty acids were created. On the other hand chelates containing unsaturated bonds were detected. That allowed to confirm that fatty acids react with metals during friction process according to negative iron-radical action mechanism (NIRAM) and hard and soft acids and bases mechanism (HSAB).

19

Porównanie badeńskiej serii solonośnej z Wieliczki i Bochni w świetle nowych danych

Bukowski K.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

1999

|

T.168

43--56

PL

W złożach soli kamiennej w Wieliczce i w Bochni obserwuje się wyraźną odmienność wykształcenia osadów terygenicznych i soli kamiennych spowodowaną m.in. odmiennymi warunkami sedymentacji i różnym natężeniem procesów tektonicznych. W obu kopalniach stwierdzono występowanie cienkich wkładek tufitowych, które dobrze się korelują i zawierają materiał piroklastyczny z nie przeobrażonymi pierwotnymi minerałami. Położenie tych wkładek pozwala z dużym prawdopodobieństwem stwierdzić ciągłość sedymentacji chemicznej w rejonie Wieliczka-Bochnia. Solom najstarszym w Wieliczce odpowiadają sole południowe w Bochni, sole zielone pokładowe mają swój odpowiednik w solach kryształowych, sól szybikowa i dolna część soli spizowych mają swój odpowiednik w solach środkowych, sole spiżowe górne odpowiadają solom północnym kończącym serię solną w Bochni. Z próbek hornblendy pochodzącej z tufitu amfibolowego występującego tuż poniżej serii ewaporatowej w Wieliczce wykonano kilka oznaczeń wieku radiometrycznego metodą K/Ar i Ar/Ar, stwierdzając dwie generacje amfiboli (ok. 18 i ok. 12,5 Ma) w materiale piroklastycznym. Zawartość bromu w solach w Wieliczce i Bochni jest stosunkowo mała. Skład chemiczny solanek z inkluzji w kryształach soli, jak również zawartość izotopów siarki δ34S i tlenu δI80 w anhydrytach występujących w obydwu złożach jest podobny.

EN

Badenian evaporites, due to their lithologic peculiarity and distribution, form a major correlation horizon in the Carpathian Foredeep. They occur as 2 facies: chloride (rock salts, anhydrites, gypsum and claystones — the Wieliczka Formation) and sulphate ones (gypsum, anhydrites, claystones — the Krzyżanowice Formation). The sulphate facies, 10-30 m thick, occurs over almost the whole Carpathian Foredeep. No evaporitic deposits have been found north of Rzeszów within the so-called “Rzeszów Isle” and locally north of Dębica, Ropczyce and Brzesko. The chloride facies occurs within a narrow near-Carpathian zone between Kraków and Przemyśl and in the Upper Silesia (Rybnik-Żory-Orzesze trough). Their thicknesses only locally exceed 40-50 m, in some places reaching 100 m. These deposits rest in both autochthonous and allochthonous position. The Badenian salt deposits were probably formed in the deepest parts of the evaporitic basin and in local overdeepenings. Their formation was influenced by submarine slides which transported terrigenous material and evaporites. Earlier deposited salts were probably transported from a shallower (shelf) marine zone down into an open sea where they were partly dissolved and recrystallized again. These processes, related to periodical changes in sea level and configuration of shoreline, were of a cyclic character. 5 sedimentary cycles — cyclothems, have been distinguished within the Badenian evaporitic sequence of the Carpathian Foredeep.

20

Underground space in salt formations of Ukraine: usage and projects

Khrushchov D. P., Shekhunova S. B.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

1999

|

nr 387

36--38