Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Wybrane pierwiastki śladowe w górnopermskich (cechsztyn) utworach solnych i potasonośnych w Polsce : ocena złożowa

Czapowski Grzegorz, Tomassi-Morawiec Hanna, Wachowiak Jacek

Przegląd Geologiczny

|

2022

|

Vol. 70, nr 5

384--409

2

Przestrzenna analiza międzypoziomowej migracji pustki poeksploatacyjnej w ujęciu probabilistycznym

Malinowska A., Guzy A., Ulmaniec P., Hejmanowski R.

Przegląd Górniczy

|

2017

|

T. 73, nr 1

68--77

PL

W przypadku kopalń soli problem zachowania bezpieczeństwa w rejonie wyrobisk komorowych i na powierzchni terenu jest niezwykle złożony. Na przebieg procesu deformacji w górotworze solnym mają wpływ zarówno własności geomechaniczne różnych typów soli, jak i cały szereg czynników górniczych, geologicznych i hydrogeologicznych wpływających na potencjalne ryzyko wywołania zapadlisk czy deformacji ciągłych na powierzchni terenu. Przy tak złożonym zagadnieniu zasadnym i optymalnym rozwiązaniem wydaje się być wykorzystanie Systemów Informacji Geograficznej (GIS), które umożliwiają integrację wielu czynników i pozwalają na wyłonienie stref o szczególnym zagrożeniu zapadliskowym. Analizy przestrzenne zrealizowane w GIS pozwoliły na wyłonienie rejonów, w których wzajemny układ komór jest niekorzystny i w których wytężenia górotworu solnego mogłyby prowadzić do znacznego zaciskania się wyrobisk komorowych. W rejonach tych istnieje prawdopodobieństwo międzypoziomowej migracji pustki z poziomów niższych do wyższych. W badaniach opracowano koncepcję zintegrowanego systemu oceny zagrożenia złoża solnego opartego o funkcjonalność analityczną GIS w ujęciu estymacji prawdopodobieństwa międzypoziomowej migracji pustki poeksploatacyjnej.

EN

The problem of safety in historic salt mines is an extremely complex issue. The process of deformation in rock masses related not only to geomechanical properties of different types of salt, but also a whole range of mining, geological and hydrogeological factors affecting the potential risk of causing sinkholes or continuous deformation on the surface. With such a complex issue a reasonable and optimal solution seems to be the application of Geographic Information Systems (GIS), which support the integration of multiple factors. Spatial analysis carried out in GIS enables detection of the areas with unfavorable chambers distribution that could lead to increase strains in rock mass and significant tightening of the excavation chamber. In those areas there is a likelihood of cross-level void migration from low to high levels. A new concept of an integrated system of risk assessment salt deposits based on the analytical functionality of GIS in terms of the probability of cross-level void migration has been presented.

3

Litostratygrafia i geochemia cechsztyńskiej serii solnej przewierconej otworem M-35 w wysadzie solnym Mogilno

Wachowiak J.

Przegląd Solny

|

2016

|

T. 12

114--126

PL

Otwór badawczo-eksploatacyjny M-35 jest zlokalizowany w południowo-wschodniej części wysadu solnego Mogilno (Ryc. 2). Został odwiercony do głębokości 1755 metrów. Otwór nawierca ewaporaty późnego permu (cechsztynu). W analizowanym rdzeniu wydzielono 13 ogniw cechsztyńskiej serii solnej cyklotemów PZ2, PZ3 i PZ4. Złoże solne w rejonie otworu M-35 jest uformowane tektonicznie. W wyniku procesów halokinetycznych i halotektonicznych warstwy solne zostały silnie sfałdowane i zalegają bardzo stromo. Upad warstw waha się od 35 do 90°. Najczęściej jednak wynosi 70-80°. W wyniku częstych zmian kąta upadu i przefałdowań otwór przewierca kilkakrotnie te same ogniwa. Ponadto wiele wydzieleń jest zredukowanych lub całkowicie wyklinowanych. W profilu nie stwierdzono warstw stropowych cyklotemu PZ4 i ewaporatów starszych niż ogniwo starszej soli kamiennej (Na2).

EN

The M-35 exploratory borehole and operating well is located in the south-eastern part of the Mogilno Salt Dome (Fig. 2). It was drilled down to the depth of 1,755 m penetrating the Upper Permian (Zechstein) evaporates. Its core section enabled to distinguish 13 lithostratigraphic members of the Zechstein salt series, represented cyclothems PZ2, PZ3, and PZ4. The observed salt units had been tectonically extremely folded and steeply arranged. The layers dip varies from 35° to 90°, mostly 70-80° and the same salt units repetated several times in the section. Also many of them were reduced in thickness or completely wedged out. The uppermost units of PZ4 cycle or evaporates older than the Older Halite (Na2) unit, were not found in the studied profile.

4

Charakterystyka własności fizycznych złóż soli występujących w Polsce

Cebulski D.

Prace Naukowe Instytutu Nafty i Gazu

|

2016

|

nr 209 wyd. konferencyjne

659--662

PL

Sól jest skałą chemiczną powstałą na drodze wytrącania się z roztworu solnego. Złoża soli powstały po odparowaniu wody ze zbiorników morskich oraz słonych jezior. W Polsce głównie występuje sól kamienna (halit) oraz sole potasowe i potasowo-magnezowe.

EN

Rock salt is formed by chemical precipitation from a solution. Salt deposits formed after the evaporation of water from reservoirs of sea and salt lakes. In Poland there are mainly rock salt deposits (halite) and also potassium salts and potassium-magnesium salts.

5

Lithostratigraphic and bromine profile of the Zechstein salt series In the area of borehole M-29 of the Mogilno Salt Dome

Wachowiak J.

Przegląd Solny

|

2015

|

T. 11

81--97

EN

The M-29 exploratory borehole and operating well is located on the Mogilno I deposit in the south-eastern section of the Mogilno Salt Dome (Fig. 2). It was drilled down to the depth of 1,751 m in 2014. The borehole penetrated the evaporites of the Upper Permian (Zechstein) and a sequence of clay-mudstone-sand formations of the Lower Triassic. 11 lithostratigraphic members of the Zechstein salt series, belonging to cyclothems PZ-2, PZ-3, and PZ-4, were separated in the core subjected to our analysis. The salt deposit of the borehole M-29 area had been formed tectonically. The borehole cuts through a deep syncline, filled with the sediments of cyclothems PZ3 and PZ4. The syncline is limited on the ceiling and floor sides by anticlines composed mainly of Na2 rock salt. As a result of the uplift of the two anticline intrusions, the salt layers became strongly folded and formed very steeply. The borehole pierces through the same members several times. Many divisions are reduced in thickness or completely wedged out. No ceiling layers of cycle PZ-4 or evaporites, being older than Older Halite (Na2), were found in the profile. As a result of halokinetic and tectonic deformations, the salt layers became extremely folded and steeply arranged. The layer dip varies from 35° to 90°, mostly 60-80°. Numerous changes of the dip angle and multiple folding are demonstrated by the fact that the borehole often penetrated the same members.

PL

Otwór badawczo-eksploatacyjny M-29 jest zlokalizowany w południowo-wschodniej części wysadu solnego Mogilno, na złożu Mogilno I (Ryc. 2). Został on odwiercony w 2014 r. do głębokości 1751 m. Otwór nawierca ewaporaty późnego permu (cechsztynu) oraz kompleks utworów ilasto-mułowcowo- piaszczystych dolnego triasu. W analizowanym rdzeniu wydzielono 11 ogniw cechsztyńskiej serii solnej cyklotemów PZ-2, PZ-3 i PZ-4. Złoże solne w rejonie otworu M-29 jest uformowane tektonicznie. Otwór przewierca głęboką synklinę, wypełnioną osadami cyklotemów PZ3 and PZ4. Synklina ograniczona jest od stropu i spągu antyklinami, zbudowanymi głównie z soli kamiennej Na2. W wyniku wypiętrzenia tych dwóch intruzji antyklinalnych warstwy solne zostały silnie sfałdowane i zalegają bardzo stromo. Otwór przewierca kilkakrotnie te same ogniwa. Wiele wydzieleń jest zredukowanych lub całkowicie wyklinowanych. W profilu nie stwierdzono warstw stropowych cyklu PZ-4 i ewaporatów starszych niż Starszy Halit (Na2). W wyniku deformacji halokinetycznych i tektonicznych warstwy solne są silnie pofałdowane i zalegają bardzo stromo. Upad warstw waha się od 35 do 90°. Najczęściej jednak wynosi 60-80°. Otwór przewierca wielokrotnie te same ogniwa ze względu na częste zmiany kąta upadu i przefałdowania.

6

Wybrane zagadnienia z geologii złóż Dominikany – sprawozdanie z wyprawy naukowej PSGS

Jaworska J., Wachowiak J.

Przegląd Solny

|

2014

|

T. 10

139--149

PL

Republika Dominikańska, położona między Morzem Karaibskim a Atlantykiem, słynie z kilku surowców – błękitnego larimaru (prowincja Barahona, w Los Chupaderos) i bursztynu (w rejonie El Valle) o niebieskawym zabarwieniu. Do niedawna była również liczącym się w tej części świata producentem soli kamiennej (okolice Las Salinas). Zapoznanie się z budową geologiczną i warunkami eksploatacji tych złóż było celem ekspedycji naukowej Polskiego Stowarzyszenia Górnictwa Solnego, która odbyła się w dniach 26.11-06.12 2013. W trakcie wyjazdu członkowie wyprawy mieli również możliwość poznania przyrody ożywionej (parki narodowe w okolicach Samany i Saony), nieożywionej (jaskinie), architektury i historii Republiki Dominikańskiej. Niezwykle cenne okazały się nawiązane kontakty z najwyższymi przedstawicielami ministerstwa gospodarki, energetyki i górnictwa.

EN

The Dominican Republic, situated between the Caribbean Sea and the Atlantic, is well known for several raw materials: blue larimar (Los Chupaderos, Barahona Province) and bluish amber (El Valle area). Until recently, the country was also an important regional salt rock producer (Las Salinas areas). Exploration of the geological structures and learning the local mining conditions of those mineral deposits was the goal of the field trip organized by the Polish Salt Mining Association which took place from 26 November to 6 December 2013. During the trip, the participants also had an opportunity to observe nature (National Parks in the areas of Samana and Saona), geological formations (caves), and architecture, as well as learn the history of the Dominican Republic. Our contacts with high ranking representatives of the Ministries of Economy, Power Engineering, and Mining turned out to be extremely valuable for the attainment of our objectives.

7

Edukacyjna rola Kopalni Soli „Wieliczka" - wczoraj i dziś

Obyrn K. d', Przybyło J.

Geology, Geophysics and Environment

|

2013

|

Vol. 39, no. 3

301--308

PL

Przez stulecia istnienia Kopalni Soli „Wieliczka" stopniowo kształtowała się jej rola dydaktyczna. W wiekach XVI-XVII z zagadnieniami eksploatacji złoża zapoznawały się europejskie elity. Po pierwszym rozbiorze Polski austriaccy zarządcy kopalni rozpoczęli organizować trasy dla masowej turystyki. Po odzyskaniu niepodległości bliskie związki połączyły kopalnię z Akademią Górniczą (późniejszą Akademią Górniczo-Hutniczą). Pod koniec lat 90. XX i w początkowych latach wieku XXI edukacja w kopalni bazowała na sieci stanowisk dokumentacyjnych przyrody nieożywionej oraz rezerwacie Groty Kryształowe. Od 2009 roku oparto ją na trasie „Tajemnice wielickiej kopalni". W latach 2001-2012 na terenie kopalni odbywały się zajęcia dla studentów Akademii Górniczo-Hutniczej, Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, Uniwersytetu Wrocławskiego, Uniwersytetu Poznańskiego, Uniwersytetu Śląskiego, Uniwersytetu Warszawskiego, Politechniki Śląskiej, a także studentów z zagranicy, m in. z uniwersytetów w Koszycach, Ostrawie, Parmie i Wiedniu. W latach 2001-2012 praktyki odbyło około 4800 studentów.

EN

During the past centuries, the educational character of the "Wieliczka" Salt Mine was gradually shaped. Only European elites were familiar with the issues of exploiting the Wieliczka salt deposits in the 16th and 17th centuries. After the First Partition of Poland, the Austrian managers of the Salt Mine began to arrange trails for mass tourism. After Poland regained independence, special bonds connected the Salt Mine with the Academy of Mining (presently called the AGH University of Science and Technology). At the end of the 1990s and at the beginning of the 21st century, the educational field trips were based on a network of documented sites and the nature reserve called the Crystal Grottoes. Since 2009, the trips follow the route called "The Mysteries of the Wieliczka Mine." Apart from the AGH University of Science and Technology, classes were also organised for the students of the Jagiellonian University, Pedagogical University of Cracow, University of Wroclaw, Adam Mickiewicz University, University of Silesia, University of Warsaw, and Silesian University of Technology (2001-2012). Foreign students were coming from Kosice, Ostrava, Parma, or Vienna. Approximately 4,800 students participated in field trips and internships in the "Wieliczka" Salt Mine between 2001 and 2012.

8

Geology and resources of salt deposits in Poland: the state of the art

Czapowski G., Bukowski K.

Geological Quarterly

|

2010

|

Vol. 54, No 4

509-518

EN

Rock salt occurs in Poland (Central Europe) in two salt-bearing formations of upper Permian (Zechstein) and Neogene (Middle Miocene, Badenian Stage) age, while potash salts are only of Permian age. The total resources of rock salt are >106 X 10981 X 109669

9

WinUrbo dla platformy .NET - nowa implementacja, nowe możliwości

Kunstman A., Urbańczyk K.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2010

|

T. 36, z. 3

459-464

10

Sprawozdanie i wnioski z XIV Międzynarodowego Sympozjum Solnego z cyklu Quo Vadis Sal, Jelitkowo 2009

Czapowski G., Tomassi-Morawiec H.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2010

|

T. 36, z. 3

473-481

11

Spotkajmy się wśród soli

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2010

|

T. 36, z. 3

465-472

12

Efektywna pojemność komór magazynowych gazu w pokładowych złożach soli kamiennej

Ślizowski J., Serbin K., Wiśniewska M.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2010

|

T. 36, z. 3

407-417

PL

W pracy przeanalizowano możliwości magazynowania gazu w cechsztyńskich złożach soli na monoklinie przedsudeckiej (dziewięć obszarów) i w rejonie wyniesienia Łeby (cztery obszary). Rozważanymi parametrami była miąższość złoża, wpływająca na objętość komór oraz głębokość zalegania złoża, od której zależą minimalne i maksymalne ciśnienie magazynowania, a tym samym pojemność komory. Stwierdzono, że duża początkowa pojemność magazynowa, jaką można uzyskać na złożach położonych najgłębiej ulega szybkiemu spadkowi na skutek zjawiska konwergencji. Najkorzystniejsze warunki do budowy komór magazynowych na monoklinie przedsudeckiej występują w rejonie Bytomia Odrzańskiego, natomiast na wyniesieniu Łeby - w rejonie Kosakowa, gdzie rozpoczęto ich budowę. W artykule przedstawiono szacunkowe pojemności magazynowe pojedynczych komór na analizowanych złożach oraz pojemności przypadające na 1 km2 powierzchni złoża.

EN

This paper presents the perspectives for gas storage in the Zechstein salt deposits in the Fore-Sudetic Monocline (nine areas) and in the Łeba elevation region (four areas). The parameters taken into account were: the thickness of the deposit, affecting the cavern volume and the depth of the deposit that affects the minimum and maximum storage pressures, hence volume of the gas that could be stored in the cavern. It has been found that large initial storage capacities, that can be obtained from deposits located deeper, decrease rapidly due to the convergence. The most favorable conditions for location of the storage caverns at the Fore-Sudetic Monocline occur in the Bytom Odrzański region. At the Leba elevation, the most favorable conditions occur in the Kosakowo region, where construction of the storage facility has been started. To summarize the results, the estimated storage capacities of the individual caverns located in the selected regions and the storage capacities per 1 km2 of deposits surface are presented in the paper.

13

Budowa geologiczna i techniki eksploatacji złoża w wyrobiskach nowej trasy specjalistycznej w Kopalni Soli "Wieliczka"

d'Obyrn K., Przybyło J., Wiewiórka W.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2010

|

T. 36, z. 3

287-311

PL

Od wieków kopalnia wielicka udostępniała zwiedzającym swoje podziemia. Wieloletnia jej współpraca z uczelniami i jednostkami badawczymi w kraju i na świecie, a także rosnąca popularność turystyki aktywnej doprowadziła do udostępniania podziemnych wyrobisk poza istniejącą trasą turystyczną. Wiosną 2009 roku podjęto decyzję o przygotowaniu trasy dla grup specjalistycznych, ukazującej różne sposoby eksploatacji górniczej, z ciekawymi odsłonięciami budowy geologicznej złoża. Ostatecznie zdecydowano o wytyczeniu nowej trasy na poziomach od I do III w centralnej i wschodniej części kopalni, w wyrobiskach o długości około 3400 m. W artykule przedstawiono zarys problematyki geologicznej i górniczej, z jakimi zwiedzający mogą się zapoznać. Przedstawiono także uwarunkowania hydrogeologiczne oraz atrakcyjne poznawczo i widokowo miejsca wtórnej krystalizacji halitu.

EN

Since centuries the Wieliczka Salt Mine has been open to visitors. Many-year collaboration with the Polish and world universities and research institutes, and also growing popularity of the active tourism, led to the opening of undergrounds excavation chambers off the existing regular tourist route. In spring of 2009 the decision about preparing the route for the specialists' groups was made. The route illustrates different methods of salt excavation with interesting exposures of the salt deposit geological structure. Finally, the new ca. 3400-m long route leads along levels I, II and III of the central and eastern part of the mine. The paper describes geological and mining aspects presented to visitors. It also explains the hydrological conditions and presents attractive locations of the halite re-crystallization sites.

14

Zmienność wydajności i chemizmu wycieku WIII-9 jako element oceny zagrożenia wodnego w Kopalni Soli ,,Wieliczka''

Brudnik K., Przybyło J., Winid B.

Wiertnictwo, Nafta, Gaz

|

2009

|

T. 26, z. 1--2

99-105

PL

Wyciek WIII-9 zlokalizowany jest na III poziomie Kopalni Soli Wieliczka w poprzeczni Koerber w rejonie tzw. ''bunkra popiołowego'', wybudowanego w okresie II wojny światowej lub zaraz po jej zakończeniu. Do bunkra sypano żużel z kopalnianej kotłowni, wykorzystując wykonane w tym celu trzy otwory z powierzchni. Żużel przewożono i lokowano w pobliskich wyrobiskach komorowych. W rejonie wylotów otworów rejestrowano od 1969 roku wykroplenia solanki. W roku 1987 przeprowadzono likwidację otworów popiołowych. Wydatek wycieku zmniejszył się, ale nadal istnieje dopływ w ilości około 0,1 1/min. Dopływ ujęty jest w dwóch rząpiach. Na podstawie obserwacji jakościowych (zasolenia i zawartości jonów SO4, Ca, Mg) i wydajności wycieku - pomiarów wykonywanych w ciągu kilkudziesięciu lat analizowano zmienność tego dopływu. Omówiono założenia projektu doszczelnienia otworów zsypowych mającego na celu likwidację zagrożenia wodnego tego rejonu.

EN

WIII-9 leak is located on the third level of Wieliczka Salt Mine in the Koerber crosswise gallery in the area of ''ash shelter'' which was built during the Second World War or just after its finished. Slag from local boiler room was stored in this shelter by the use of three boreholes from the surface. Slag was carried and placed in the nearby chambers. In the area of boreholes droplet leakages were reported since 1969. In 1987 boreholes were liquidated. Leakage discharge was reduced but it still exists in amount of about 0,1 1/min. The inflow is intaken in two places. Changes of this leakage during the dozen years were analyzed on the basis of the qualitative observations (salinity and 504, Ca, Mg contest) and leakage discharge. It was speak about the main assumption of pouring boreholes insulation due to reducing a risk of this area excavation flooding. The main assumption of pouring boreholes insulation was discussed due to reducing the risk of flooding the excavation sites in this area.

15

Złoża soli w Polsce - stan aktualny i perspektywy zagospodarowania

Czapowski G., Bukowski K.

Przegląd Geologiczny

|

2009

|

Vol. 57, nr 9

798--811

EN

The rock salts occur in Poland (Central Europe) in two salt bearing formations of the Upper Permian (Zechstein) and the Neogene (Middle Miocene) and the potash salts - in the Upper Permian only. The total resources of rock salts are estimated at over 84 x 109 Mg. The share of Permian salts is here predominating as resources related to 4 thick rock salt complexes with extent comprising almost two thirds of the area of Poland are estimated at over 80 x 109 Mg in 15 documented salt deposits both of stratiform and diapir types. These deposits are currently exploited in 2 underground salt mines and 2 solution mines and annual output totalled about 3.1 x 106 Mg in 2007(mainly from the diapirs). The most perspective future use of these rock salt deposits is construction of safe underground cavern storages for oil and gas(now 2 such ones already exist) and depositories. The Neogene deposits (stratiform and stratiform-folded), exploited in the past millennium, occur in a limited area in southern Poland and are now only of historical-touristic value. The potash salts, quite frequent in the Permian evaporite complexes, are documented in one salt diapir in central Poland where they are mainly represented by carnallite and kieserite with resources > 72 x 106 Mg and are occasinally exploitated on limited scale. They are also documented in sulphate horizons accompanying the rock salt seam in northern Poland (4 deposits of polyhalite with resources of ca. 0.67 x 109Mg). However, low market prices of potash products offered by the neighbouring countries e.g. Russia, Belarus, Ukraine, make exploitation of these domestic potash salt resources uneconomic.

16

Wykształcenie i tektonika utworów solnych cechsztynu w wysadzie solnym Góra koło Inowrocławia w oewietle wyników kompleksowych badań geochemiczno-litologicznych w profilach wybranych otworów wiertniczych

Czapowski G., Tomassi-Morawiec H., Tadych J., Grzybowski Ł., Sztyrak T.

Przegląd Geologiczny

|

2009

|

Vol. 57, nr 6

494-503

EN

Detailed macroscopic profiling of salt cores from selected wells drilled in the Góra salt diapir (central Poland; Fig. 1, 2) and analyses of bromine content made it possible to define and characterize lithostratigraphic units of the Zechstein (Upper Permian) succession (Fig. 3, 4). Interpretation of relations between the units identified in the studied well sections allowed the first schematic reconstruction of internal structure of top part of the salt trunk (Fig. 5). The principal idea of this reconstruction is probable origin of the Góra diapir as a salt trunk with a recumbent fold at the top (Fig. 6A). Subsequent uplift of the diapir and erosion resulted in removal of significant part of younger salt deposits so only those squeezed into the salt trunk interior escaped the erosion (Fig. 6B). Models of internal structure of salt diapirs are of remarkable practical value as they facilitate proper location of the mining works (e.g. leaching wells, galleries, chambers and caverns) and prediction of possible gas and water hazards.

17

Aspekty interpretacji obrazów pseudoimpedancji akustycznej ośrodka skalnego

Figiel W., Kawalec-Latała E.

Górnictwo i Geoinżynieria

|

2009

|

R. 33, z. 1

169-178

PL

Bezpieczeństwo i niezawodność energetyczna jest ważną sprawą w dynamicznie rozwijających się gospodarkach krajowych i związków krajów (UE). Złoża soli kamiennej o jednorodnej wewnętrznej strukturze i poziomym lub prawie poziomym warstwowaniu stwarzają doskonałe warunki dla lokalizacji planowanych podziemnych zbiorników węglowodorów. Wykonanie inwersji sekcji sejsmicznych prowadzi do uzyskania przybliżonego rozkładu impedancji akustycznej. Dane takich rozkładów impedancji akustycznej są bazą do tworzenia obrazów i wizualnej interpretacji budowy ośrodka skalnego. Detekcja niejednorodności litologiczno-facjalnych w budowie pokładowych złóż soli może być rozpoznawana na podstawie właściwej interpretacji obrazów sekcji pseudoimpedancji akustycznej. W artykule zaproponowano przekształcenia kontekstowe i adaptacyjne obrazów dla zwiększenia efektywności poprawnej interpretacji obrazów symulowanych przez system INWERS. Przedstawiono algorytm przekształceń wizualizacji i analizy wyników określającej jakość interpretacji budowy ośrodka skalnego. Wprowadzono sugestie dotyczące utworzenia miary przydatności wprowadzanych przekształceń obrazów w celu ułatwienia interpretacji sekcji sejsmologicznych. Praca ma na celu rozwój zastosowań narzędzi obróbki obrazów do celów wykrywania zmian litologiczno-facjalnych w pokładach soli kamiennej.

EN

Safety and reliability of energy system are one of the most important issues in dynamic development of states and unions (EU). Rock salt deposits with homogeneous inner structure and horizontal or semi-horizontal layering may be excellent sites for localisation of underground hydrocarbon reservoirs. Calculations of seismic section inversion leads to approximation of distribution of acoustic impedance. Data of that acoustic impedance distribution are the basis for image generation and visual interpretation of rock formation structure. Detection of inhomogeneity of lithology-phacial structure of seam-like salt deposits may be recognised on the basis of proper image interpretation of acoustic pseudoimpedance section. In the paper, authors propose context and adaptive transformation of images as a way of increasing effectiveness of image interpretation simulated by INWERS system The paper introduces the algorithm of visual transformation and analysis of results to define quality of rock section structure interpretation. The paper presents the author's suggestion regarding necessity of setting up a gauge of used transformation on the images as a method to measure interpretation easiness of seismology section. The goal of the study is to develop applications of image transformation tools to inhomogeneity detection of lithology-phacial structure of seam-like salt deposits.

18

Salt geology and mining traditions: Kalush and Stebnyk mines (Fore-Carpathian region, Ukraine)

Bukowski K., Czapowski G.

Geoturystyka

|

2009

|

nr 3

27-34

EN

Development of industrial underground salt mining in western Ukraine has started in the mid-19th century with the discovery of large potash-magnesium salt deposits in Kalush (1854) and Stebnyk (1901). Potash salts concentrations occur within the Miocene sedimentary complexes of Ukrainian Carpathian Foredeep (correlated with the successions observed in the Polish part of Carpathian Foredeep) as isolated lenses or compressed folded layers of varied extent. Thickness of exploited potash seams varies from 4 m up to 150 m and the main mineral is sylvine, accompanied also by carnallite, kainite and langbeinite. Both Kalush and Stebnyk mines, now closed, belong to the first places in the world, where exploitation of potash salts were realized. Their unique historical character, documenting the salt exploitation traditions in this region and evolution of mining techniques, ought to be widely advertised as the valid points of Ukrainian-Polish cross-border geotouristic route, named "Traces of large extinct mammals, earth wax, oil and salt".

PL

Rozwój podziemnego górnictwa solnego na obszarze zachodniej Ukrainy rozpoczął się w połowie XIX wieku w momencie odkrycia dużych złóż soli potasowo-magnezowych w Kałuszu (1854), a później w Stebniku (1901). Nagromadzenia soli potasowych występują tu w postaci odrębnych soczewek lub zmiętych sfałdowanych warstw o zmiennym rozprzestrzenieniu. Miąższość eksploatowanych pokładów soli potasowo-magnezowej zmienia się od 4 m do maksymalnie I50 m. Kopalinę stanowił głównie sylwinit, poza tym w złożach eksploatowano karnalit, kainit i langbajnit. Obydwie kopalnie w Kałuszu i Stebniku są jednymi z pierwszych w świecie miejsc, gdzie rozpoczęto eksploatację soli potasowo-magnezowych. Ich unikatowy historyczny charakter zasługują na przypomnienie i rozpropagowanie jako ważne miejsca polsko-ukraińskiej transgranicznej trasy geoturystycznej od Staruni do Krakowa "Szlakiem wielkich wymarłych ssaków, wosku ziemnego, ropy naftowej i soli".

19

Mioceńskie sole kamienne i potasowe zachodniej Ukrainy: Seminarium geologiczno-górnicze Polskiego Stowarzyszenia Górnictwa Solnego pt. Złoża soli na kresach wschodnich dawnej Rzeczpospolitej

Czapowski G., Poborska-Młynarska K., Bukowski K.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2009

|

T. 35, z. 3

479-490

PL

Polskie Stowarzyszenie Górnictwa Solnego zorganizowało w końcu maja 2008 r. terenowe seminarium geologiczno-górnicze, poświęcone złożom soli na terenie zachodniej Ukrainy. Celem wyjazdu było zapoznanie się geologią i metodami eksploatacji dolnoneogeńskich złóż soli kamiennych i potasowych, występujących na obszarze zapadliska przedkarpackiego i zakarpackiego w zachodniej części Ukrainy. Obecnie, ze względu na skomplikowane warunki hydrogeologiczne, intensywne zjawiska krasu solnego oraz ekstensywne zjawiska poeksploatacyjne od kilku lat nie eksploatuje się już złóż soli na tym obszarze. Z tego też względu pomimo wcześniejszych ustaleń uznano, że zwiedzenie podziemnej kopalni Solotwino oraz odkrywki w Kałuszu jest zbyt niebezpieczne. Metody eksploatacji oraz geologia tych złóż zostały przedstawione uczestnikom seminarium podczas spotkań w biurach zakładów górniczych.

EN

In the end of May 2008 the Polish Salt Mining Society had organized the field seminar focused on development and exploitation of rock and potash salt deposits of the Miocene age, occurred in the Western Ukraine. Actually the exploitation of all salt deposits in the Western Ukraine was stopped in last several years because of complicated geological-hydrological conditions, intensive salt karst phenomena and extensive former salt excavation. It caused that although the former agreements the visiting of underground mine chambers and surface salt quarries (in Kałusz and Sołotwino structures the salts pierced up to the surface) was too danger and in the both visited deposits their geology and methods of salt exploitation were only reported by miners in the office.

20

Geochemia bromu i wykształcenie utworów solnych cechsztynu w wybranych otworach wiertniczych w wysadzie solnym Góra koło Inowrocławia

Czapowski G., Tomassi-Morawiec H., Tadych J., Grzybowski Ł., Sztyrak T.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2009

|

T. 35, z. 3

287-305

PL

Kompleksowe badania wykształcenia i zmian zawartości bromu w materiałach rdzeniowych z trzech profili solnych utworów cechsztynu, odwierconych na terenie wysadu solnego Góra, umożliwiły przedstawienie charakterystyki poszczególnych ogniw litostratygraficznych solnych oraz skonstruowanie syntetycznych ich sukcesji w profilu pionowym. Obserwacje tendencji zmian zawartości bromu okazały się pomocne w wyznaczeniu kierunku stropu ogniw solonych i wskazaniu położenia osi przypuszczalnych wielkoskalowych deformacji fałdowych w obrębie kompleksów soli kamiennej.

EN

Detailed macroscopic profiling of salt cores from selected wells drilled in the Góra salt diapir (central Poland), supported with bromine content analyses, enabled to define and characterize the succession of Zechstein (Upper Permian) lithostratigraphic units in each well. The study results allowed also to define better the type of tectonic macrodeformations (as folds) within studied salt series, being so common in any salt diapir, but difficult to observe in well sections.