Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Zmiana paradygmatu. Aspekty środowiskowe jako imperatyw zmiany w środowisku mieszkaniowym

Mikielewicz Renata

Środowisko Mieszkaniowe

|

2022

|

nr 39

88--97

PL

Sacrum w przestrzeni zamieszkiwania przedstawia szacunek dla niewidzialnego. Ludzie, tworząc prywatne sanktuaria w domach, stawiając przydrożne krzyże i kapliczki, podkreślają swoją potrzebę bezpieczeństwa i ochrony w codziennym życiu. Ale dzisiejsze sanktuaria są inne; architektoniczne i urbanistyczne środki wyrazu różnią się od tych z poprzednich stuleci. Jednocześnie często odnoszą się lub wykorzystują ten sam język by wyrazić ideę sacrum. Pogłębiona analiza prac teoretycznych i przykładów realizacji oparta na wieloletnich badaniach naukowych i obserwacji realizowanych obiektów pozwala autorce na sformułowanie tezy o zmianie paradygmatu zjawiska, które można zdefiniować jako sacrum w środowisku mieszkaniowym.

EN

The sacred in the habitation space depicts respect for the unseen. The people underlined their fear and hope for safety, comfort, and well-being in the sanctuaries inside their homes or roadside crosses and chapels. But contemporary shrines are different; architectural and urban means and solutions differ from those from previous ages. At the same time, they refer to or even use the same elements to express the holy. An expanded analysis of theoretical works and design examples based on longtime research and observations of the described phenomenon allows the author to formulate a thesis about a strongly changing paradigm in what one can describe as the sacred in a housing environment.

2

Sakralizacja i desakralizacja przestrzeni miejskich na przykładzie Krakowa i Lwowa

Bylina Leszek, Cherkes Bohdan, Uruszczak Michał

Środowisko Mieszkaniowe

|

2022

|

nr 40

29--44

PL

Celem artykułu jest ukazanie problematyki związanej z sakralizacją i desakralizacją przestrzeni w miastach, na przykładzie Krakowa i Lwowa. Przez setki lat były to miasta położone w obrębie Polski, doświadczone rozbiorami, a rozdzielone – w zakresie przynależności państwowej – po II wojnie światowej. Lwów włączono do ZSRR, zaś Kraków pozostał w Polsce. Po roku 1990 Lwów stał się jednym z ważniejszych miast niepodległego państwa ukraińskiego. Kilkadziesiąt lat socjalizmu w wydaniu radzieckim (Lwów) i w wydaniu PRL (Kraków) wpłynęło mocno na oblicze "uświęconych" przestrzeni, w tym powstawania nowych i dewastacji już istniejących. Analiza historii przestrzeni miejskich Krakowa i Lwowa wykazała, że zachodzi ciągły proces sakralizacji, desakralizacji i resakralizacji niektórych obszarów, w zależności od aktualnie obowiązującej ideologii bądź doktryny społeczno-politycznej czy religijnej. Jednocześnie, na przykład w Krakowie, istnieją na niejako miejsca "święte", których nie naruszyły burzliwe zawieruchy dziejowe. Aby pokazać czym jest sacrum przestrzeni miejskich, autorzy podjęli próbę wypracowania naukowej metodyki wskazywania takich miejsc.

EN

The paper's objective is to shed light on the issue of sacralisation and desacralisation of space in cities with Kraków and Lviv as examples. The cities had been part of Poland for hundreds of years. They jointly suffered from the Partitions of Poland and were separated politically after the Second World War. Lviv joined the USSR and Kraków remained a Polish city. After 1990, Lviv became a major city of independent Ukraine. Several decades of Soviet (Lviv) socialism and Polish communist (Kraków) socialism have left a profound impression on their "sacred" spaces, including the creation of new and the devastation of existing ones. The historical analysis of Kraków's and Lviv's urban spaces exhibited a continuous process of sacralisation, desacralisation, and sacralisation of some areas according to the current prevailing ideology or sociopolitical or religious doctrine. At the same time, a city, Kraków for example, can have certain "holy" places that have remained unaffected by times of turmoil. To demonstrate what an urban sacred space is, the authors attempted to propose a scientific methodology for identifying such places.

3

O projekcie rewaloryzacji parku pałacowego w Kościelcu w Chrzanowie i potencjalnych zagrożeniach genius loci.

Zachariasz Agata

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie

|

2021

|

T. 49

419--448

PL

W artykule przedstawiono zespół pałacowo-parkowy w Kościelcu, obecnie dzielnicy Chrzanowa, i składające się na jego genius loci wartości materialne i niematerialne, w tym różne formy sacrum tu występujące. Omówiono opracowane dla obiektu studia historyczno-krajobrazowe oraz projekt rewaloryzacji parku pałacowego, który stał się przestrzenią publiczną. Materiały kartograficzne pozwoliły w części odtworzyć historyczny układ komunikacji i wnętrz parkowych. Wobec bardzo skromnej ikonografii i materiałów źródłowych zastosowano studia porównawcze, wykorzystano też ówczesne poradniki zakładania ogrodów. Rozważano też potencjalne zagrożenia parku i sfery sacrum w sytuacji przekształceń i zmian funkcji.

EN

This paper presents the palace and park complex in Kościelec, which is currently a district of Chrzanów, and the tangible and intangible values that make up its genius loci, including various forms of the sacred present there. The historical and landscape studies focusing on the structure and a restoration design of the palace, which became a public space, were presented. Cartographic materials allowed for a partial recreation of the complex’s circulation layout and its park interiors. Due to very modest amounts of iconography and source materials, comparative studies were used as well as period garden design manuals. Potential threats to the park and the sphere of the sacred in the event of alterations and changes in use were discussed.

4

Restauracja elewacji letniego Pałacu Lubomirskich w Rzeszowie

Wróbel K.

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2017

|

z. 64, nr 3/II

443--453

PL

Letni Pałac Lubomirskich wzniesiony pod koniec XVII przez Hieronima Augustyna Lubomirskiego jako część dużego kompleksu ogrodowego wokół Zamku Lubomirskich jest jednym z najcenniejszych zabytków architektury niesakralnej Rzeszowa. Czasy jego świetności przypadają na połowę XVIII wieku. Wówczas to, wraz z otaczającym go parkiem został rozbudowany i stał się chętnie odwiedzaną rezydencją. Pałac zmieniał właścicieli, a w roku 1908 został sprzedany rodzinie Nieciów, którą w latach 70-tych XX wieku wywłaszczono. W roku 2012 po latach walki Nieciowie odzyskali obiekt, a następnie sprzedali go Okręgowej Izbie Lekarskiej w Rzeszowie. Od roku 2014 Pałac wraz z otoczeniem jest remontowany z przeznaczeniem na siedzibę Izby. W pierwszej kolejności wyremontowano wnętrza, następnie ogrodzenie i elewacje. Na najbliższy okres zaplanowano remont tarasów, odtworzenie ogrodu oraz budowę drogi wewnętrznej i parkingu. Przedmiotem niniejszego artykułu jest przedstawienie zakresu i sposobu remontu elewacji obiektu. Remont elewacji wraz z detalami wystroju przeprowadzono w roku 2016 na podstawie szczegółowej technologii remontu opracowanej przez autorkę artykułu (dostosowanej do stanu technicznego obiektu) oraz programu prac konserwatorskich. Prace były prowadzone pod ścisłym nadzorem Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków. W referacie opisano stan techniczny elewacji przed remontem, zakres prac przygotowawczych, remontowych, napotkane problemy i efekt końcowy – perfekcyjnie odrestaurowane elewacje ze wszystkimi detalami wystroju. Dzięki ogromnemu zaangażowaniu Właściciela obiektu i nakładowi pracy wielu specjalistów możliwe było przywrócenie stanu technicznego i wyglądu elewacji Pałacu z czasów jego świetności.

EN

The Lubomirski Summer Palace was erected in the end of the 17th century by Hieronim Augustus Lubomirski as part of a large garden complex around the Lubomirski Castle. It is one of the most valuable not sacred monuments of Rzeszow architecture. Times of his glory fall in the mid- 18th century, when palace and the surrounding park were expanded and became a readily visited residence. The palace changed owners. In 1908 it was sold to the Nieć family and expropriated in the 70's of the 20th century. After years of battles the family recovered the palace in 2012 and sold it to the Regional Medical Chamber. Since 2014 the palace and its surroundings have been renovated for the seat of the Chamber. First of all the interior of the place was renovated, then the fence and façades. For the nearest future following works are planned: renovation of terraces and restoration garden as well as building an internal road and car park. The subject of this article is a detailed presentation of the scope and method of façade renovation of the object. Renovation of the façade with maintenance of decorative details was carried out in 2016 according to the detailed renovation technology developed by the author of this paper (adapted to the technical condition of the facility) and the conservation work program. The work was conducted under the strict supervision of the Provincial Office for the Preservation of Monuments. The paper describes in details the range of preparatory and renovation works, problems encountered during the works and the end result – perfectly restored façades with all details of the architectural decoration. Thanks to the huge involvement of the owner of the facility and the workload of many specialists it was possible to restore the technical condition and appearance of the façades of the palace from its glory times.

5

Miejsce i rola cmentarzy w budowaniu krajobrazu sakralnego wsi, na przykładzie Bieszczadów i Warmii

Długozima Anna

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2014

|

T. 10, nr 1

5--19

PL

Artykuł ma na celu zaprezentować wyniki uzyskane w czasie badań 58 wsi bieszczadzkich i warmińskich z cmentarzami. Badano miejsce i rolę miejsc pochówku w budowaniu krajobrazu sakralnego. Analizowano archetypy sacrum oraz elementy je budujące, relacje przestrzenne i symboliczne świątynia – cmentarz. Dzięki zestawieniu danych dla dwóch okresów – międzywojennego i współczesności – wskazano przemiany w zakresie konstruowania sacrum. Wygenerowano także najpowszechniej występujące w przebadanych wsiach typy kompozycji sakralnych.

EN

The aim of the article is to present results conducted during researches of 58 villages with cemeteries in the Bieszczady and Warmia – regions of various demographic, cultural, historical and natural conditions. Place and role of the burial grounds in sacred landscape creation were conducted. Archetypes of sacred, elements building its, spatial and symbolic relations temple – cemetery were analyzed.Study was conducted in two periods: in the interwar period and today. Comparison of 58 villages in two periods has shown changes in the construction of sacred. Moreover, results underlined types of sacred composition in analyzed settlement units.

6

Sacrum w ofercie ekomuzeum „Trzy kultury” w Bieszczadach

Mitura T., Buczek-Kowalik M.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2013

|

nr 19

121--131

PL

Koncepcja ekomuzeologii rozwinęła się we Francji w latach 60 XX w., a jej celem było poznanie i ochrona krajobrazu jako całości. W Polsce pierwsze ekomuzea pojawiły się pod koniec lat 90.XX w., a obecnie idea ta jest coraz powszechniej wykorzystywana. W Bieszczadach utworzonych zostało kilka ekomuzeów, a kolejne są w fazie opracowań. Najbardziej znane to ekomuzea: Hołe, W krainie Bobrów, W Krainie Bojków oraz Trzy Kultury. Elementem wyróżniającym opisywanego ekomuzeum Trzy Kultury jest wielokulturowość odnosząca się do czasów przed II wojną światową, kiedy Bieszczady zamieszkiwane były przez Polaków, Ukraińców i Żydów. Na 13 kilometrowej trasie zaprezentowane zostały walory dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego, wśród których na uwagę zasługują obiekty sakralne rzymskokatolickie, greckokatolickie i judaistyczne, świadczące o wieloreligijności tego obszaru.

EN

The concept of ecomuseology was developped in France in the 60s of the 20th century and aimed at presenting a holistic model of the landscape. In Poland, first attempts at creating ecomuseums were made at the end of the 90s of the 20th century, and at present, the idea is increasingly implemented. In Bieszczady region, there were build several ecomuseums and establishing the next ones is at the stage of analysis. The most renowned are the ecomuseums Hołe, W krainie Bobrów, W krainie Bojków and Trzy Kultury. What distinguishes the Trzy Kultury ecomuseum in question is the multiculturalism referring back to preWorld War Two times when Bieszczady region was inhabited by Poles, Ukrainians and Jews. A thirteen kilometre long trail provides the natural and cultural heritage values, among which noteworthy are sacred buildings of Roman catholic, Greek catholic and Judaic Rites which testify to the cooccurrence in this area of the representatives of different denominations.

7

Twórczość Dominikusa Böhma na Śląsku. Cz. 3

Żurakowska E. M.

Przestrzeń i Forma

|

2012

|

nr 18

291--304

PL

Okres śmiałej awangardy architektonicznej pierwszej połowy XX wieku to również czas niezwykłej weny twórczej niemieckiego architekta Dominikusa Böhma. Tworzył on niejako na uboczu owej awangardy. Inspiracji poszukiwał zarówno w historyzmie jak i wkraczających na rynek nowych technologiach dynamicznie pędzącej industrialnej cywilizacji stali, betonu i szkła. Architekt o ugruntowanej w latach 20-tych XX w. pozycji w Niemczech został zaproszony na Śląsk w nadziei zbudowania nowoczesnego założenia urbanistycznego młodego, przemysłowego organizmu miejskiego – Zabrza. Niestety zadanie nie powiodło się. I tak Dominikus Bohm pozostawił po sobie zaledwie kilka budynków użyteczności publicznej i Kościół Św. Kamila - zlokalizowane w obrębie Placu Traugutta oraz kościół Św. Józefa położony w innej części miasta. W kościele Św. Józefa zaś wspaniałe witraże własnego projektu, jako plastyczne dopełnienie zaproponowanej bryły architektonicznej.

EN

The period of daring architectural avant-garde during the first half of the 20th century was also the time of unusual creativity of Dominikus Böhm’s German architect. The artist created, could be said, a bit off the beaten track avant-garde movement. Böhm was seeking inspiration both in history and new technologies coming onto the market as an effect of rapidly developing industrial civilization promoting steel, concrete and glass. Widelyknown and respected German architect in the 1920s was invited to Silesia hoping to establish modern urban conception for the young industrial city of Zabrze. Unfortunately, the not successful task. Dominikus Böhm left behind him only a few public buildings and the St. Kamil’s Church situated within Traugutta’s Square and the St. Joseph’s Church situated in another part of town. There are Dominikus Bohm's stained glass in the St. Joseph Church. These stained glass are gorgeous and they are a complement of the proposed architecture.

8

Twórczość Dominikusa Böhma na Śląsku. Cz. 2

Żurakowska E. M.

Przestrzeń i Forma

|

2012

|

nr 17

517--530

PL

Okres śmiałej awangardy architektonicznej pierwszej połowy XX wieku to również czas niezwykłej weny twórczej niemieckiego architekta Dominikusa Böhma. Tworzył on niejako na uboczu owej awangardy. Inspiracji poszukiwał zarówno w historyzmie jak i wkraczających na rynek nowych technologiach dynamicznie pędzącej industrialnej cywilizacji stali, betonu i szkła. Architekt o ugruntowanej w latach 20-tych XX w. pozycji w Niemczech został zaproszony na Śląsk w nadziei zbudowania nowoczesnego założenia urbanistycznego młodego, przemysłowego organizmu miejskiego – Zabrza.

EN

The period of daring architectural avant-garde during the first half of the 20th century was also the time of unusual creativity of German architect Dominikus Böhm was the artist who could be said to create a bit out of this modern movement. Böhm was seeking inspiration both in history and new technologies coming onto the market as an effect of rapidly developing industrial civilization promoting steel, concrete and glass. Widelyknown and respected in 1920s German architect was invited to Silesia hoping to establish modern urban conception for young industrial city of Zabrze.

9

Man and Nature. A New Project on New Spirituality

Pasek Z., Dyczewska A.

Problemy Ekorozwoju

|

2012

|

Vol. 7, nr 2

67-76

EN

This article is a prelude to a planned project aimed at researching new ways of understanding and redefining the concept of nature in the so-called New Spirituality movements. The authors begin from a theoretical context associated with the meaning, for religious studies, of the sacred – profane and culture – nature dichotomies, and show the changes religiousness undergoes. Today we see an increasing number of people turning away from traditional forms of religious cult with a simultaneously declared wish to develop their own spirituality. New spirituality is provisionally defined here as the worldly transgression of the human condition committed in the name of different values strongly associated with the physical (bodily) dimension of life and a holistic vision of the world. On the basis of examples, drawn mainly from publications based on the Deep Ecology trend, the au-thors discuss three aspects: (1) a new understanding of one’s own nature, (2) a new understanding of the nature of the world; and (3) new forms of activity for changes in awareness. In the dimensions under discussion, the process of recently locating the element of the sacred in the profane sphere and the resacralisation of nature clearly emerges. In the conclusions we also consider to what extent the formative new spirituality on the ecolog-ical trait can help to popularise the sustainable development idea within the framework of changing the reli-giousness of man at the start of the twenty-first century.

PL

Artykuł ten jest zapowiedzią planowanego projektu mającego na celu zbadanie nowych sposobów rozumienia i redefiniowania pojęcia natury w ruchach z kręgu tzw. nowej duchowości. Autorzy wychodzą od kontekstu teore-tycznego związanego ze znaczeniem dla nauk religioznawczych takich podziałów jak sacrum – profanum i kul-tura – natura, ukazując zmiany jakim podlega religijność. Współcześnie obserwuje się odwrót coraz większej liczby osób od tradycyjnych form kultu religijnego z równoczesnym deklarowaniem chęci rozwijania własnej duchowości. Nową duchowość roboczo definiujemy tu jako transgresje doczesnej kondycji człowieka dokony-wane w imię różnych wartości, silnie powiązanych z fizycznym (cielesnym) wymiarem życia oraz holistyczną wizją świata. Autorzy na podstawie przykładów, zaczerpniętych głównie z publikacji z nurtu ekologii pogłębio-nej omawiają trzy aspekty: (1) nowe rozumienie swojej własnej natury, (2) nowe rozumienie natury świata i (3) nowe formy aktywności na rzecz przemiany świadomości. W omawianych wymiarach wyraźnie zarysowuje się proces umiejscawiania współcześnie pierwiastka sacrum w sferze profanum i resakralizacja natury. We wnio-skach zastanawiamy się również, na ile kształtująca się nowa duchowość o rysie ekologicznym może sprzyjać upowszechnianiu idei rozwoju zrównoważonego w ramach przemian religijności przemian religijności człowie-ka początku XXI wieku.

10

Zwyczajowe i obrzędowe gesty sakralne w krajobrazie kulturowym wsi

Kraczoń K.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2012

|

nr 17

138--147

PL

Przedmiotem artykułu są sakralne gesty obrzędowe, rozumiane jako utrwalone i osadzone w kontekście kulturowym czynności o charakterze symbolicznym. Autorka, w oparciu o materiały archiwalne i wywiady terenowe, opisuje gesty obrzędowe rytualnie powtarzane przy obiektach małej architektury sakralnej, wskazując cechy wyróżniające tego typu zachowania kulturowe. W wyniku analizy, przyjmując kryterium funkcjonalności, wydzielono: gesty święte i uświęcające, gesty oczyszczające, gesty powitań i pożegnań, gesty wotywne oraz gesty pamięci. Symboliczne działania obrzędowe wyrażają postawę człowieka wobec sacrum, określają jego światopogląd, porządkują codzienność, zapewniając zdrowie, pomyślność i urodzaj.

EN

The article examines sacred ritualistic gestures understood as established symbolic actions set in a given cultural context. Taking into account both archive materials and field based interviews, the author describes ritualistic gestures repeated in the vicinity of small sacred architecture (e.g. roadside crosses and shrines), distinguishing their characteristic features. Basing upon the criterion of functionality, the gestures have been classified into the following categories: sacred and sanctifying gestures, purifying gestures, welcoming and farewell gestures, votive gestures, and memory gestures. Arguably, these symbolic ritualistic actions demonstrate man’s attitude towards the sacred, define his/her outlook, organize his/her everyday life, as well as ensuring health, success, and harvest.

11

Zagadnienie sacrum natury – niektóre uwagi i dopowiedzenia

Łapiński J. L.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2012

|

nr 17

24--32

PL

Sacrum (aspekt socjologiczny) pojmuje się jako coś co obiektywizuje siły danej społeczności. W aspekcie fenomenologicznym sacrum to także moc, ale również idea oddzielenia, tajemniczości, etc. Dla wielu badaczy sacrum to centralna kategoria religii – fakt społeczny (E. Durkheim) oraz boska rzeczywistość (R. Otto, M. Eliade). Jednakże pojecie sacrum nadaje się także od wyrażenia relacji człowieka wobec przyrody oraz do zdefiniowania samej przyrody. Sacrum pełni podwójną rolę: diagnostyczną i wartościującą. W obszarze sacrum (i religii) rejestrowane są pierwsze symptomy zmian lub transformacji cywilizacyjnych. Sacrum pełni rolę detektora zmian cywilizacyjnych. Sacrum nadaje wartość przyrodzie i sprawia, iż cała przyroda osiąga wartość sacrum.

EN

The sacrum (sociological aspect) is conceived as something that objectifies the forces of a given community. In the phenomenological aspect the sacrum means not only the power, but also the idea of setting apart, mystery, etc. For many researchers the sacrum is the central category of religion – a social fact (É. Durkheim) and the divine reality (R. Otto, M. Eliade). However, the concept of the sacrum is also suitable for the expression of the relationship of humanity to nature and for defining nature itself. The sacrum has a dual role: diagnostic and evaluative. In the realm of the sacrum (religion) are recorded the first symptoms of change or of civilizational transformation. The sacred plays the role of a detector of cultural changes. The sacrum vests nature with value and in effect the whole of nature attains the value of the sacrum.

12

Sakralne widzenie krajobrazu

Królikowski J. T.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2012

|

nr 17

41--46

PL

Krajobrazy swoją pięknością skłaniające do modlitwy to jeden z rodzajów krajobrazów świętych wyróżnionych przez św. Jana od Krzyża. Skłonność do modlitwy w krajobrazie wymaga dostrzegania nie tylko piękna lecz także widzenia w pięknie miłości Boga do swego stworzenia. Sacrum w różny sposób pojawia się w krajobrazie lecz wymaga uwagi i zrozumienia. Świętość ziemi przypominał błogosławiony Jan Paweł II poprzez pocałunek. Świętość wody jest potwierdzana przez wiele cudownych źródeł odwiedzanych przez pielgrzymów. Miejsca odczytywane jako święte są utrwalane przez znaki umieszczane w krajobrazie. Rozumienie mowy znaków, które przekazuje krajobraz bezpośrednio poprzez naturę lub rzeczy uczynione przez człowieka jest sztuką i wymaga nauczenia się sztuki patrzenia i widzenia. Szereg przykładów sztuki dawnej i nieliczne współczesnej pokazują zmieniające się rozumienie sakralnego wymiaru krajobrazu. Dziś potrzebna jest odnowa sakralnego widzenia krajobrazu. W tym celu może być użyteczne pojęcie genius loci łączące materialne, zmysłowe i duchowe warstwy krajobrazu.

EN

There are landscapes leading by his beauty to prayers. Such landscapes are distinguished by Saint John as one kind of sacred landscapes. For praying in landscapes is necessary not only to see beauty but also God’s love to his creation. Sacrum reveals in landscape in different ways but is necessary to devote attention and comprehension. Sanctity of land was remembered in salute of John Paul II. Sanctity of water is confirmed in many miraculous sources visited by pilgrims. Places considered as sacred are commemorate by signs located in landscapes. Comprehension of landscape language of signs created by nature or by man is art and is necessary to learn this art of looking and seeing. Numerous examples of ancient art and contemporary not so numerous show to us changing comprehension of landscape sacral dimension. Today is needed renewal of sacred vision of landscape. To realize this purpose the notion genius loci can be useful because is connecting material, sensual and spiritual layers of landscape.

13

Lokalizacja sacrum w krajobrazie – przypadek czy prawidłowość?

Łucjan K., Meksuła M. W.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2012

|

nr 17

69--77

PL

Sfera sacrum może manifestować się w krajobrazie na wiele sposobów. Pewne elementy przestrzeni geograficznej częściej niż inne otaczane są czcią (np. wzniesienia, groty, źródła, rzeki czy gaje). Ich wyjątkowość jest niejednokrotnie podkreślana poprzez wznoszenie monumentalnych budowli. Zastanawiający jest fakt, że pewne miejsca są niezmiennie uznawane za święte niezależnie od panującej w danym czasie religii. Czy jest zatem możliwe wskazanie czynnika lub zespołu elementów warunkujących rozmieszczenie sacrum w krajobrazie? Istnieją przesłanki sugerujące, że odpowiedzi na to pytanie potrafi udzielić radiestezja.

EN

The sphere of the sacred can manifest itself in the landscape in many ways. Certain elements of geographical space, such as hills, caves, springs, rivers and groves, are worshipped more often than others. Their uniqueness is often emphasized by erecting monumental buildings. It is very curious that some places are invariably considered sacred, regardless of the dominant religion at that particular time. Is it therefore possible to identify the factor or group of elements determining the location of the sacred in the landscape? There is evidence suggesting that the answer to this question can be provided by radiesthesia.

14

Twórczość Dominikusa Böhma na Śląsku

Żurakowska E. M.

Przestrzeń i Forma

|

2011

|

nr 16

623-654

PL

Okres śmiałej awangardy architektonicznej pierwszej połowy XX wieku to również czas niezwykłej weny twórczej niemieckiego architekta Dominikusa Böhma. Tworzył on niejako na uboczu owej awangardy. Inspiracji poszukiwał zarówno w historyzmie jak i wkraczających na rynek nowych technologiach dynamicznie pędzącej industrialnej cywilizacji stali, betonu i szkła. Architekt o ugruntowanej w latach 20-tych XX w. pozycji w Niemczech został zaproszony na Śląsk w nadziei zbudowania nowoczesnego założenia urbanistycznego młodego, przemysłowego organizmu miejskiego - Zabrza.

EN

The period of daring architectural avant-garde during the first half of the 20th century was also the time of unusual creativity of German architect Dominikus Böhm. He was the artist who could be said to create a bit out of this modern movement. Böhm was seeking inspiration both in history and new technologies coming onto the market as an effect of rapidly developing industrial civilisation promoting steel, concrete and glass. Widely-known and respected in 1920s German architect was invited to Silesia hoping to establish modern urban conception for young industrial city of Zabrze.

15

Architektura sacrum wobec konfliktów, tolerancji i pojednania. Historia, współczesność, perspektywy

Kosiński W.

Przestrzeń i Forma

|

2011

|

nr 15

7-144

PL

Wybitne budowle i zespoły sakralne, z istoty swojej powstawały dzięki odpowiednio wielkim ideom, zarówno wyrażanym przez inwestorów i twórców, a często również przy istotnym współudziale oraz wkładzie ze strony społeczności: lokalnych, klasztornych i innych. Jednakże obok tych motorycznych, wysokich motywacji, wpływ na kształtowanie architektoniczne i urbanistyczne dzieł religijnych, miały potężne uwarunkowania polityczne, społeczne, kulturowe, a zwłaszcza religijne i między religijne. Te ostatnie były i pozostają rozpięte pomiędzy: nienawiścią, obojętnością, tolerancją, zrozumieniem, szacunkiem i solidarnością.

EN

Outstanding structures and religious complexes have, by their nature, been created thanks to suitably great ideas, expressed both by investors and creators, and often frequently also with a substantial contribution made by local, monastic and other communities. However, in addition to those motoric, high motivations, those were powerful political, social, cultural, and especially religious and intra-religious determinants that exerted an influence on the architectural and urbanistic shaping of religious works. Those religious and intra-religious determinants have been and continue to be spanned between hatred, indifference, tolerance, respect, and solidarity.

16

Sakralne znaki w pejzażu miasta

Białkiewicz A.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2008

|

R. 105, z. 6-A

19-24

PL

Od wieków architektura sakralna jest elementem wyróżniającym się w polskim krajobrazie. Jej lokalizacja oraz walory estetyczne i prestiżowe wyróżniają ją w świadomości człowieka. Staje się ona więc znakiem nobilitującym otoczenie, pełniąc rolę znaku dla miejsca, które przez to dzieło architektoniczne było i jest identyfikowane.

EN

Sacred architecture from aged has created distinctive elements in the landscape. Across the whole country, its location, architectural forms and values, always a special prestige marked out sacred objects from others. The silhouette of the ecclesiastic towers give to every place individual and characteristic denotation.

17

Wielokulturowość Szczecina w spuściźnie cmentarnej a zagadnienia współczesne

Petryszyn Halina, Pilarczyk Arkadiusz

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2007

|

T. 3

117--129

PL

Zawiła historia Szczecina stawia nas przed problemem ustosunkowania się do spuścizny pozostawionej współczesnym przez dawnych mieszkańców w formie licznych cmentarzy i innych obiektów sakralnych. Dziś większość szczecińskich cmentarzy zaadaptowano na parki i zieleńce. Docenia się rolę terenów zieleni, którymi się stały, ich wpływ na kształtowanie się przestrzeni miejskiej, choć nie zawsze szanuje się znaczenie cmentarza jako świadectwa zaistnienia danej kultury. Widać to poprzez zaniedbania i dewastację takich elementów, jak kaplice czy płyty i pomniki cmentarne. Jednak zauważamy również liczne pozytywne przykłady, jak przywracanie funkcji sakralnej kaplicom lub ich nowe świeckie zagospodarowanie niekolidujące z dawną funkcją, zakładanie lapidariów czy tablic pamiątkowo-informacyjnych.

EN

Szczecin's complicated history places us in front of a problem of taking a stance on the heritage left by previous townsfolk in the form of numerous cemeteries and other sacral facilities. Today, most cemeteries in Szczecin have been converted into parks and greens. Appreciated is the role of this terrain and its impact on forming the shape of the city, though seldom is it respected that a cemetery is proof of a culture"s existence. It is observed in allowing the vandalizing of such elements as chapels, tombstones and memorials. However, we may notice the increase in positive examples, such as: the reinstatement of religious functions in chapels or new, secular functions not colliding with the previous ones, as well as placing gravestone collections and plates of a commemorative and informative kind.