Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Ecological and human health risks assessment of heavy metals in bottom sediments of the Pławniowice water reservoir – artificial lake (Silesian Voivodeship, Poland)

Tytła Malwina, Kernert Joanna

Zeszyty Naukowe SGSP / Szkoła Główna Służby Pożarniczej

|

2023

|

Nr 87

35--51

EN

This study aimed to assess the ecological and human health risks of heavy metals (Cd, Cr, Cu, Ni, Pb, and Zn) in the bottom sediments of the Pławniowice reservoir, which is located in the Silesian Voivodeship, one of the most polluted regions in Poland. Sediment samples were collected at 5 sampling points located along the main axis of the reservoir. The concentrations of heavy metals were determined using Avio 200 ICP-OES atomic absorption spectrometer (PerkinElmer Inc.). The geochemical quality classification, Geoaccumulation Index (Igeo), Ecotoxicological criteria, and Potential Ecological Risk Factor (ER) were used for the assessment of the ecological risk, while for the human health risks, the Hazard Quotient (HQ), Hazard Index (HI), Carcinogenic Risk (CR) and Total Carcinogenic Risk (TCR). The results of the ecological risk analysis indicated that among the studied metals, only Cd may pose a potential hazard to the fauna and flora of the reservoir. The results of the health risks assessment indicated that the primary exposure pathway for adults and children can be accidental ingestion of polluted sediments. In both cases, children are far more exposed to the health effects. Although the studied metals did not pose a direct threat to human health, due to the values of CRs and TCRs to Cd, Cr and Ni it is recommended to take appropriate steps to reduce the concentrations of these heavy metals in the bottom sediments by their periodical removal.

PL

Celem pracy jest ocena ryzyka ekologicznego i zdrowotnego związanego z obecnością metali ciężkich (Cd, Cr, Cu, Ni, Pb i Zn) w osadach dennych zbiornika Pławniowice, który znajduje się w województwie śląskim, jednym z najbardziej zanieczyszczonych regionów w kraju. Próbki do badań pobierano w pięciu punktach rozmieszczonych wzdłuż głównej osi zbiornika. Stężenia metali ciężkich oznaczano przy użyciu spektrometru absorpcji atomowej Avio 200 ICP-OES (PerkinElmer Inc.). Do oceny ryzyka ekologicznego wykorzystano geochemiczne klasy czystości osadów, Geoaccumulation Index (Igeo), Ecotoxicological criteria oraz Potential Ecological Risk Factor (ER), z kolei do oceny ryzyka zdrowotnego użyto Hazard Quotient (HQ), Hazard Index (HI), Cancirogenic Risk (CR) oraz Total Carcinogenic Risk (TCR). Wyniki analizy ryzyka ekologicznego wskazują, że spośród badanych metali tylko Cd może stanowić potencjalne zagrożenie dla fauny i flory zbiornika. Ocena ryzyka zdrowotnego wykazała, że główną drogą narażenia dla dorosłych i dzieci może być przypadkowe połknięcie zanieczyszczonych osadów. Ponadto w obu przypadkach dzieci są bardziej narażone na skutki zdrowotne. Pomimo że analizowane metale nie stwarzały bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia człowieka, to ze względu na wartości indeksów CR i TCR, w odniesieniu do Cd, Cr i Ni, zaleca się podjęcie odpowiednich działań w celu zmniejszenia stężeń tych metali ciężkich w osadach dennych poprzez ich okresowe usuwanie.

2

Analiza potencjalnego ryzyka ekologicznego jako narzędzie wspomagające ocenę przydatności osadów ściekowych na cele przyrodnicze

Tytła Malwina

Laboratorium - Przegląd Ogólnopolski

|

2023

|

nr 1

18--24

PL

Procesy stosowane w oczyszczalniach ścieków nie gwarantują usuwania metali ciężkich, a jedynie sprawiają, że zanieczyszczenia te kumulują się w osadach ściekowych. Dlatego też zawartość metali w osadach ściekowych stanowi jedno z głównych kryteriów ograniczających wykorzystanie tej grupy odpadów do kondycjonowania i nawożenia gleb, jak również do rekultywacji i rewitalizacji terenów zdegradowanych w wyniku działalności człowieka. Obecność metali w osadach ściekowych wiąże się z potencjalnym zagrożeniem, zarówno w aspekcie ekologicznym, jak i zdrowotnym. Dlatego też, tak ważne jest monitorowanie zarówno ogólnej zawartości tych zanieczyszczeń w osadach ściekowych, jak również ich form chemicznych (specjacyjnych) występowania. Narzędziem ułatwiającym podjęcie decyzji o tym, czy dany osad ściekowy może być stosowany na cele przyrodnicze, w szczególności w rolnictwie, jest analiza potencjalnego ryzyka ekologicznego.

EN

The processes used in wastewater treatment plants do not guarantee the removal of heavy metals, but only make these pollutants accumulate in the sewage sludge. Therefore, the content of metals in sewage sludge is one of the main criteria limiting the use of sewage sludge for soil conditioning and fertilization, as well as for the reclamation and revitalization of areas degraded by human activity. The presence of metals in sewage sludge is associated with a potential threat, both in terms of ecology and health. Therefore, it is so important to monitor both the total content of these pollutants in sewage sludge, as well as their chemical (speciation) forms of occurrence. A tool facilitating the decision on whether a given sewage sludge can be used for natural purposes, in particular in agriculture, is the analysis of potential ecological risk.

3

Effect of ultrasound on extraction of heavy metals from sewage sludge in the context of a potential ecological risk assessment

Tytła Malwina, Słaby Krzysztof, Widziewicz-Rzońca Kamila, Miszczak Ewa, Kernert Joanna, Klyta Justyna

Zeszyty Naukowe SGSP / Szkoła Główna Służby Pożarniczej

|

2022

|

Nr 83

19--31

EN

The aim of the research was to investigate the effect of ultrasound waves on the recovery of heavy metals (HMs) from sewage sludge. For this purpose, we conducted a three-step sequential extraction process proposed by the Community Bureau of Reference (BCR; presently the Standards, Measurements and Testing Programme). In the experiment use was made of certified reference material ERM-CC144 SEWAGE SLUDGE (Joint Research Centre; JRC). The content of heavy metals (Cd, Cr, Cu, Ni, Pb, and Zn) in certified material was determined by atomic absorption spectrometry using the Avio 200 ICP-OES apparatus (PerkinElmer Inc.). To reduce the sequential extraction time, ultrasound treatment was used instead of long hours of shaking. Sonication was conducted in an ultrasonic bath (Sonic-5; Polsonic). The sonication time was set at 20, 40 and 70 minutes. The frequency, power and temperature during the ultrasound treatment were kept constant. The recovery values of heavy metals obtained by the modified sequential extraction method were at similar levels to those achieved by the conventional one. Moreover, it has also been shown that after only 20 minutes of sonication, the recovery values can be obtained similarly as for the conventional method. In order to check whether the ultrasound waves have a significant impact on the distribution of heavy metals in the chemical fractions of sewage sludge, the percentage share for each element was calculated and the potential ecological risk analysis was conducted. This was possible thanks to the fact that the material used for production of ERM-CC144 (JRC) is sewage sludge of domestic origin. The obtained results revealed that ultrasound treatment does not significantly influence the distribution of analysed heavy metals in the chemical fractions of sewage sludge, with one exception, i.e., Zn. The assessment of the ecological risk was performed using Risk Assessment Code (RAC) index, which includes the content of metals in the most mobile fraction, i.e., bound to carbonates. The calculated values of RAC indicated that Zn posed the highest ecological risk. However, it can be also confirmed that the application of ultrasound treatment in the sequential extraction procedure does not have a significant impact on the interpretation of results of the ecological risk assessment. What is more, it confirms the legitimacy of using the discussed modification in the sequential extraction of heavy metals from sewage sludge.

PL

Celem pracy było zbadanie wpływu oddziaływania fali ultradźwiękowych na wielkość odzysku metali ciężkich z osadów ściekowych. W tym celu przeprowadzono proces trzystopniowej ekstrakcji sekwencyjnej zaproponowanej przez Community Bureau of Reference (BCR; aktualnie Standards, Measurements and Testing Programme). W badaniach wykorzystano certyfikowany materiał odniesienia ERM-CC144 SEWAGE SLUDGE (Joint Research Centre; JRC). Zawartość metali ciężkich (Cd, Cr, Cu, Ni, Pb, Zn) oznaczono przy użyciu spektrometru absorpcji atomowej Avio 200 ICP-OES (PerkinElmer Inc.). Aby skrócić czas ekstrakcji sekwencyjnej, w miejsce wielogodzinnego wytrząsania zastosowano obróbkę ultradźwiękami. Proces nadźwiękawiania prowadzono w łaźni ultradźwiękowej (Sonic-5; Polsonic). Czas nadźwiękawiania wynosił: 20, 40 i 70 minut. Częstotliwość, moc oraz temperaturę podczas obróbki ultradźwiękowej utrzymywano na stałym poziomie. Wartości odzysków dla metali ciężkich uzyskane z zastosowaniem zmodyfikowanej metody ekstrakcji sekwencyjnej były zbliżone do tych otrzymanych dzięki metodzie konwencjonalnej. Ponadto wykazano również, że już po 20 minutach nadźwiękawiania można uzyskać wartości odzysków jak dla metody konwencjonalnej. W celu zbadania, czy fale ultradźwiękowe wpływają istotnie na zawartość metali ciężkich w poszczególnych frakcjach chemicznych osadów ściekowych, obliczono udział procentowy dla każdego z pierwiastków, a następnie przeprowadzono ocenę potencjalnego ryzyka ekologicznego. Ocena ta była możliwa dzięki temu, że w skład materiału ERM-CC144 (JRC) wchodzą osady ściekowe pochodzenia komunalnego. Uzyskane wyniki wskazują, że obróbka ultradźwiękowa nie wpływa istotnie na udział analizowanych metali ciężkich we frakcjach chemicznych osadów ściekowych, za wyjątkiem cynku. Ocenę ryzyka ekologicznego przeprowadzono przy pomocy wskaźnika Risk Assessment Code (RAC), który uwzględnia zawartość metali w najbardziej mobilnej frakcji, czyli tej związanej z węglanami. Obliczone wartości RAC wskazują, że największe ryzyko ekologiczne powoduje cynk. Można również stwierdzić, że zastosowanie ultradźwięków w procedurze ekstrakcji sekwencyjnej nie wpływa istotnie na interpretację wyników oceny ryzyka ekologicznego. Jednocześnie potwierdza to zasadność stosowania omawianej modyfikacji w procesie ekstrakcji sekwencyjnej metali ciężkich z osadów ściekowych.

4

Pollution and health risk assessment of water quality: a case study in Mohammedia prefecture in Morocco

El morabet R., Berhazi L., Khan R. A., Bouhafa S., Khan N. A., Hakh T., Romaniv A.

Journal of Achievements in Materials and Manufacturing Engineering

|

2022

|

Vol. 110, nr 2

67--85

EN

Purpose: Water is vital for the sustenance of every life form. Urbanization, growing population and industrial development has led to exploitation of water resources globally. This study assesses quality of water resources of Mohammedia prefecture. Design/methodology/approach: The water quality analysis was carried out based on physio-chemical and heavy metal concentrations. The physio-chemical analysis comprised of status of concentration, overall quality and water pollution index evaluation. The heavy metal evaluation consisted of Ecological Risk Index, non-carcinogenic risk and carcinogenic risk assessment. Findings: The landfill near Ben Nfifikh River reported insignificant (WPI<1) – low level of pollution (>1≤1.5) for surface and groundwater points. However, the groundwater for Zenata region was found to pose both carcinogenic (CRt > 0.0001, range 0.4-35.31) and non-carcinogenic risks (HQ>1, range 6 -34) of higher degree rendering it unfit for human consumption. Hence, this study concludes that groundwater resources should not as water supply; instead, Oud El Maleh River can serve as surface water source for meeting requirements of Zenata region. Research limitations/implications: The data obtained can be categorized as landfill area near river Nfifikh and landfill area near river El Maleh. Both areas have been investigated for groundwater and surface water quality assessment. Practical implications: This study demonstrates the need to study the characteristics of groundwater (depth, flow rate, water renewal, etc.) before arranging a waste dump. This problem is especially relevant for arid countries, since residents experience a shortage of water, as well as a lack of rainfall provides a weak renewal of groundwater, which can contribute to the accumulation of a higher concentration of carcinogens in groundwater and provide a high risk to public health. If policymakers in arid countries and decision-makers have effective water quality maps, then the country can be more efficiently managed water resources without risking the population. Originality/value: The current study is planned as a multi-stage, each of which is supposed to conduct field studies of groundwater and surface water quality with appropriate parameters, analysis of institutional reports and related scientific studies in order to create an effective water quality map for rational water use.

5

O neutralności ekologicznej przedsięwzięć inwestycyjno-budowlanych

Bizon-Górecka Jadwiga, Górecki Jarosław

Przegląd Budowlany

|

2021

|

R. 92, nr 7-8

119--123

PL

Artykuł odnosi się do aktualnych wyzwań inżynierii środowiska naturalnego, zmierzających do znaczącego ograniczenia skutków ryzyka ekologicznego, prowadzącego do neutralności ekologicznej w zakresie budowlanych przedsięwzięć inwestycyjnych. Podkreślono konieczność holistycznego ujmowania przedsięwzięć inwestycyjno-budowlanych, obejmującego cały cykl ich życia. Podano wyniki badania pojmowania i specyfikacji ryzyka ekologicznego przedsięwzięć budowlanych przez ich kadrę kierowniczą. Wyspecyfikowano istotne czynniki neutralności ekologicznej przedsięwzięć budowlanych. Podano przykłady realizacji obiektów budowlanych na świecie, wpisujących się w inżynierię ekologiczną.

EN

The article refers to the current challenges of environmental engineering, aimed at a significant reduction of the effects of ecological risk, leading to ecological neutrality in the field of construction investment projects. The need for a holistic approach to investment and construction projects, covering their entire life cycle, was emphasized. The results of the study on the understanding and specification of the ecological risk of construction projects by their management staff are given. Significant factors of ecological neutrality of construction projects were specified. Given are examples of construction projects in the world that fit in with ecological engineering.

6

Metale ciężkie w osadach dennych - metody stosowane do oceny stopnia ich zanieczyszczenia oraz potencjalnego ryzyka ekologicznego

Tytła Malwina

Laboratorium - Przegląd Ogólnopolski

|

2021

|

nr 4

42--47

PL

Zanieczyszczenie zbiorników wodnych metalami ciężkimi (pierwiastkami potencjalnie toksycznymi) stanowi poważny problem w ujęciu środowiskowym, zarówno w Polsce, jak i na świecie. Metale przenikają do wód wraz ze ściekami przemysłowymi i bytowymi oraz ze spływem powierzchniowym (z pól i dróg). Finalnie pierwiastki te kumulowane są w osadach dennych, które pełnią szereg ważnych funkcji w ekosystemach wodnych, m.in. stanowią siedlisko dla organizmów żywych. Biorąc pod uwagę fakt, że metale nie podlegają degradacji w środowisku naturalnym, nadrzędnym elementem w ocenie stopnia zanieczyszczenia środowiska wodnego tymi pierwiastkami jest analiza składu chemicznego osadów dennych. Obecnie w tym celu stosowane są różne wytyczne i grupy wskaźników. Dla pełnej oceny stanu ekologicznego zbiornika wodnego konieczne jest jednak określenie formy chemicznej występowania metali ciężkich w osadach dennych. Takie podejście pozwoli na ocenę potencjalnego ryzyka, jakie pierwiastki te stwarzają dla środowiska i organizmów żywych. Jedną z metod umożliwiających stwierdzenie, z jakimi składnikami osadów dennych związane są poszczególne metale ciężkie, jest proces 3-stopniowej ekstrakcji sekwencyjnej zaproponowanej przez European Community Bureau of Reference (obecnie Standards, Measurements and Testing Programme).

EN

The problem of water reservoirs contamination with heavy metals (potentially toxic elements) is a serious environmental issue in Poland and all over the world. Metals get into the waters along with industrial and domestic sewage, as well as with surface runoff (from fields and roads). Finally, these elements are accumulated in bottom sediments, which perform a number of important functions in aquatic ecosystems, i.a. they provide a habitat for Iiving organisms. Taking into account the fact that metals are non-degradable in natural environment, the analysis of chemical composition of bottom sediments is the main element in assessing the level of aquatic ecosystem pollution with these elements. Currently, various guidelines and groups of indices a reused for this purpose. However, for a full assessment of the ecological condition of a water reservoir, it is necessary, to determine the chemical form of heavy metals in which they occurred in bottom sediments. This approach will allow for the assessment of the potential risk that these elements pose to the environment and Iiving organisms. One of the methods that make it possible to determine with which components of bottom sediments particular heavy metals are associated is the process of 3-step sequential extraction, proposed by the European Community Bureau of Reference (now Standards, Measurements and Testing Program).

7

Source identification and ecological risk of polycyclic aromatic hydrocarbons in soils and groundwater

Ilić Predrag, Ilić Svetlana, Nešković-Markić Dragana, Stojanović-Bjelić Ljiljana, Farooqi Zia Ur Rahman, Sole Bhausaheb, Adimalla Narsimha

Ecological Chemistry and Engineering. S

|

2021

|

Vol. 28, nr 3

355--363

EN

Polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) are formed from anthropogenic activities, i.e. industrial emissions, incomplete combustion of petroleum, coal and other fossil fuels and other industrial and domestic activities. Research areas of this study are four representative locations in the industrial complex, in the city of Banja Luka, Republic of Srpska, Bosnia and Herzegovina. The main objective of the paper is to determine the ecological risk and to assess probable sources of PAHs contamination in soil and groundwater. The results of this study reflect the effects of coal combustion (pyrogenic origin), petrogenic and biomass origin and may provide basic data for the remediation of PAHs in the location. The ecological risk in soil (at depths of 30, 100, 200, 300 and 400 cm) and groundwater is determined. The mean values of ecological risk in soil and groundwater decreased with soil depth. Values of RQ(NCs) for groundwater were found at high ecological risk, for Ant, Chr, DahA, Acy, Pyr, BaA, Phe, Flo, Nap, Ace and Fluo, with values 28.57, 20.59, 300.00, 242.86, 185.71, 1700.0, 76.67, 53.33, 15.83, 100.00 and 57.14, respectively. Σ16PAH indicated high ecological risk for most PAHs, which decreased with soil depth. The value of RQ(NCs) for ΣPAHs in groundwater indicates high ecological risk (ΣPAHs ≥ 800 and RQ(MPCs) ≥ 1). This is the first study on the ecological risk of PAHs in soil and groundwater in industrial soils in Banja Luka and provides baseline information for further studies and additional investigations of this industrial complex.

8

VSB Technical University of Ostrava (VSB-TUO) and Central Mining Institute in Katowice (GIG) cooperation on heap research

Dombek Vaclav, Bzowski Zbigniew

Przegląd Górniczy

|

2020

|

T. 76, nr 3

29--35

EN

The aim of the work was a pilot cooperation of the VŠB-Technical University of Ostrava (VŠB-TUO) and Central Mining Institute Katowice (GIG) on a common problem of emissions of gases and dust particles from dumps and piles after mining and metallurgical activities. These heaps are the remains of intensive mining and metallurgical activities in the Czech-Polish border area. The main content of the work was to quantify the contents of heavy metals and polycyclic aromatic hydrocarbons in emissions from selected heaps, one on the Czech and one on the Polish side of the border. The result of this work is a model modeling of the secondary resuspension of dust particles in dependence on climatic conditions and estimation of ecological risk of emissions from thermally active dumps.

PL

Celem projektu była pilotażowa współpraca pomiędzy Uniwersytetem Technicznym VŠB w Ostrawie (VŠB-TUO) i Głównym Instytutem Górnictwa w Katowicach dotycząca wspólnego problemu emisji gazów oraz cząstkek pyłów pochodzących z hałd oraz zwałów powstałych w wyniku górniczej oraz hutniczej działalności. Badaniami objęto hałdy powstałe w wyniku intensywnej działalności górniczej i hutniczej w czesko-polskim pasie przygranicznym. Główne założenie realizowanej pracy polegało na ilościowym określeniu zawartości/stężeń metali ciężkich oraz wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w emitowanych gazach pochodzących z wcześniej wytypowanych hałd znajdujących się po obu stronach granicy na terenie Czech oraz Polski. Rezultatem prac było wykonanie modelu przedstawiającego rozprzestrzenienie wtórnej zawiesiny cząstek pyłu w zależności od warunków klimatycznych i wielkości emisji oraz oszacowanie ryzyka ekologicznego w związku z emisją gazów pochodzących z termalnie aktywnych hałd.

9

Spatial distribution, ecological risk and sources of polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) in water and bottom sediments of the anthropogenic lymnic ecosystems under conditions of diversified anthropopressure

Pohl Alina, Kostecki Maciej

Archives of Environmental Protection

|

2020

|

Vol. 46, no. 4

104--120

EN

The research determined the concentrations of selected polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) in water and sediments of Kłodnica River reservoirs and distribution depending on number of rings, ecotoxicological impact on studied ecosystems and possible sources of origin. Samples were subjected to qualitative and quantitative analysis by gas chromatography coupled with a GC-MS mass detector, using a ZB-5MS column and electron ionization. The sum of 16 PAHs in water ranged 0.111–0.301 μg/L (mean 0.200 μg/L) in Dzierżno Duże, 0.0410–0.784 μg/L (mean 0.303 μg/L) in Dzierżno Małe and 0.0920–1.52 μg/L (mean 0.596 μg/L) in Pławniowice. While in sediments respectively: 17.5–37.2 μg/g (mean 26.8 μg/g), 4.33–8.81 μg/g (6.43 μg/g) and 2.27–9.50 μg/g (5.30 μg/g). The concentration of PAHs in sediments of reservoirs, which spatial management of the catchment area accounts for over 90% of agricultural and forest land, was up to eight times lower than in sediments of the reservoir which is 69%, while built-up and transport areas are 24%. In sediments of Dzierżno Małe and Pławniowice PAHs with 5 and 6 rings dominate, while in Dzierżno Duże – 2 and 3 rings. Higher concentrations of PAHs with higher molecular weight, found in the bottom water layers, confirm the role of the sedimentation process in the transport of these compounds in reservoirs. Assessment of sediment quality, based on ecotoxicological criteria, showed that PAHs may cause toxic effects in Dzierżno Duże, while in Dzierżno Małe and Pławniowice can cause sporadic adverse effects. The likely source of PAHs in reservoirs is low emissions.

PL

W badaniach określono stężenia wybranych wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA) w wodach i osadach dennych zbiorników Hydrowęzła rzeki Kłodnicy oraz określono ich rozkład w zależności od ilości pierścieni, wpływ ekotoksykologiczny na badane ekosystemy wodne oraz możliwe źródła ich pochodzenia. Próbki poddano analizie jakościowej i ilościowej metodą chromatografii gazowej sprzężonej z detektorem masowym GC-MS, wykorzystując kolumnę typu ZB-5MS i jonizację elektronową. Suma 16 WWA w wodzie wahała się w granicach 0.111–0.301 μg/L (średnio 0.200 μg/L) w Dzierżnie Dużym, 0.0410–0.784 μg/L (średnio 0.303 μg/L) w Dzierżnie Małym i 0.0920–1.52 μg/L (średnia 0.596 μg/L) w Pławniowicach. Podczas gdy w osadach wynosiła odpowiednio: 17.3–37.2 μg/g (średnio 26.8 μg/g), 4.33–8.81 μg/g (6.43 μg/g) i 2.27–9.50 μg/g (5.30 μg/g). Stężenie WWA w osadach dennych zbiorników wodnych, których zagospodarowanie przestrzenne zlewni stanowi w ponad 90% grunty rolne i leśne, było do ośmiu razy niższe niż w osadach zbiornika, którego powierzchnia ta wynosi 69%, podczas gdy tereny zabudowane i transportowe 24%. W osadach dennych zbiorników Dzierżno Małe i Pławniowice dominują WWA o 5 i 6 pierścieniach, natomiast w zbiorniku Dzierżno Duże WWA o 2 i 3 pierścieniach. Wyższe stężenia WWA o większej masie cząsteczkowej stwierdzone w przydennych warstwach wody potwierdzają rolę procesu sedymentacji w transporcie tych związków w zbiornikach. Ocena jakości osadów w oparciu o kryteria ekotoksykologiczne wykazała, że WWA mogą powodować toksyczne działanie w Dzierżnie Dużym, natomiast w Dzierżnie Małym i Pławniowicach mogą powodować sporadyczne działania niepożądane. Prawdopodobnym źródłem WWA w zbiornikach jest niska emisja.

10

Ryzyko ekologiczne jako składowa ryzyka kredytowego zobowiązań finansowych firm produkcyjnych

Kaźmierczak-Piwko L., Górska D., Koralewska B., Motykiewicz M., Poźniak J., Janiak R.

Systemy Wspomagania w Inżynierii Produkcji

|

2017

|

Vol. 6, iss. 1

68--82

PL

Artykuł podejmuje zagadnienie ryzyka ekologicznego związanego z działalnością przedsiębiorstw produkcyjnych i jego wpływu na ocenę ich ryzyka kredytowego dokonywaną przez instytucje finansowe w przypadku ubiegania się przez te firmy o pożyczkę pieniężną. Przedstawiono w nim wybrane modele oceny ryzyka kredytowego oraz omówiono znaczenia aspektów ekologicznych związanych z działalnością produkcyjną w procedurze jego oceny. Na podstawie analizy piśmiennictwa wskazano również na podstawowe relacje pomiędzy tymi rodzajami ryzyka w praktyce działalności sektora bankowego.

EN

The paper discusses the issue of ecological risk connected with the business activity of manufacturing companies and its impact on credit risk assessment performed by financial institutions, in case the companies submit applications for bank loans. The paper presents selected models of credit risk assessment and analyses the significance of ecological aspects related to the production activity in the assessment procedure. On the basis of the analysis of background literature, principle relations between these types of risk in the practice of functioning of the banking sector.

11

Zarządzanie środowiskowe, jako instrument ograniczania ryzyka ekologicznego w przedsiębiorstwie

Der D., Gawron M., Zborowska J.

Systemy Wspomagania w Inżynierii Produkcji

|

2014

|

z. 2 (8)

56--64

PL

Artykuł podejmuje problematykę systemów zarządzania środowiskowego, jako skutecznych instrumentów ograniczania ryzyka ekologicznego w przedsiębiorstwie. Przedstawiono w nim genezę pojęcia ryzyko i ryzyko ekologiczne koncentrując uwagę na procesie zarządzania nim w praktyce gospodarczej. Za praktyczny przykład wykorzystania systemu zarządzania środowiskowego do ograniczania ryzyka ekologicznego działalności posłużyła grupa produkcyjna ROCKWOOL.

EN

The article presents the issues of environmental management systems as effective instruments for mitigation of ecological risk in the enterprise. It presents the genesis of the concept of risk and ecological risk by focusing attention on the process of management in business practice. For a practical example of the use of an environmental management system to reduce the ecological risk of the business served production group ROCKWOOL.

12

The risk as a measure of ecological safety in watercourses

Bondar-Nowakowska E., Hachoł J.

Journal of Water and Land Development

|

2014

|

no. 20

3--10

EN

The study analyses possibilities of PHA (Preliminary Hazard Analysis) usage in ecological risk assessment conducted within technical risk assessment. The analysis was performed based on results obtained in a study performed between 2007 and 2013 in natural and modified lowland Lower Silesian watercourses. The object of the study was communities of hydromacrophytes being good indicators of the water ecosystem quality. The research constituted a base for the determination of ecological risk factors i.e. the probability of hazard occurrence and its effects. It allowed for the acquisition of the risk classification matrix which included three levels – low, medium and high.

PL

W pracy przeprowadzono analizę możliwości wykorzystania metody wstępnej oceny zagrożeń (ang. Preliminary Hazard Analysis – PHA), stosowanej w ocenie ryzyka technicznego, do oceny ryzyka ekologicznego. Analizę przeprowadzono na podstawie wyników badań wykonanych w latach 2007–2012 w czterech nizinnych rzekach Dolnego Śląska. Na rzekach tych wyznaczono 15 odcinków badawczych, zróżnicowanych pod względem stopnia ich przekształcenia. Przedmiotem badań były zbiorowiska naczyniowych roślin wodnych. Badania terenowe obejmowały identyfikację gatunków roślin występujących na poszczególnych odcinkach badawczych oraz określenie stopnia pokrycia przez nie dna. Na tej podstawie dla każdego odcinka obliczono wskaźnik różnorodności Shannona-Wienera. W celu oceny zmian jakościowych i ilościowych w rozpatrywanych zbiorowiskach, wynikających z przekształcenia koryt cieków, wykonano analizy porównawcze. Podstawę do klasyfikacji wielkości szkód zaistniałych w wyniku przeprowadzonych robót stanowiły zmiana liczby gatunków w zbiorowiskach naczyniowych roślin wodnych oraz wskaźnika bioróżnorodności, określone w stosunku do odcinków nieobjętych ingerencją techniczną. Na podstawie wyników badań określono czynniki ryzyka ekologicznego, tj. prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożeń oraz skutki tych zagrożeń. Umożliwiło to opracowanie macierzy klasyfikacji ryzyka, w której przyjęto trzy poziomy ryzyka – niskie, umiarkowane oraz wysokie. Zakwalifikowanie ryzyka do odpowiedniego przedziału pozwala na porównanie różnych rozwiązań projektowych oraz na podjęcie decyzji, które z nich przyjąć do realizacji.

13

Current state of water resources in byelorussian Polessie and ecological risks

Busko E. G., Volchyek A. A., Tanas W., Szymanek M.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2014

|

Vol. 59, nr 2

26--34

EN

The article below covers problems associated with water resources in Byelorussian Polessie. Qualitative and quantitative evaluations of surface waters of the major streams in the region are proposed. Also, possible consequences of river run-offs due to climate changes are discussed. Immediate challenges facing those researchers who deal with water problems of Polessie are outlined.

PL

W artykule przedstawiono analizę problemów związanych z wodnymi zasobami Białoruskiego Polesia. Przeprowadzono ilościową i jakościową ocenę wód powierzchniowych głównych rzek regionu. Rozpatrzono możliwe skutki zmian rzecznych spływów w wyniku zmiany klimatu i ich wpływ na środowisko rolnicze. Określono główne cele badań prowadzących do rozwiązania wodnych problemów Polesia.

14

Ecological risk classification in the regulated and conserved watercourses

Hachoł J., Bondar-Nowakowska E.

Proceedings of ECOpole

|

2012

|

Vol. 6, No. 2

517--522

EN

The subject of the following study is ecological risk in regulatory and maintenance works conducted in small and medium-sized lowland watercourses. Risk has not been identified enough for the designers and contractors to take any actions for its limitation. The following research presents a proposal of solving the problem on an example of alternations in hydromacrophytes communities. The results of the field work conducted between 2007 and 2008 on 10 regulated, maintained and unmodified Lower Silesian lowland watercourses form a basis for this analysis. The research included hydromacrophytes identification and the degree of the bottom coverage by these aquatic plants. The analysis of quality and quantity alternations in aquatic plants communities concerning the range and conditions of works conduction enabled assigning measures to the factors of considered risk. It served as a basis for describing the matrix of risk classification. Three risk levels were accepted - low, moderate and high.

PL

Przedmiotem pracy jest ryzyko ekologiczne w robotach regulacyjnych i konserwacyjnych wykonywanych na małych i średnich ciekach nizinnych. Ryzyko to nie jest jeszcze rozpoznane w stopniu pozwalającym projektantom oraz wykonawcom robót na podjęcie działań mających na celu jego ograniczanie. W pracy przedstawiono propozycję rozwiązania tego problemu na przykładzie zmian w zbiorowiskach naczyniowych roślin wodnych. Podstawę analizy stanowią wyniki badań terenowych prowadzonych w latach 2007-2008 na 10 uregulowanych, konserwowanych oraz nieprzekształconych nizinnych ciekach Dolnego Śląska. Badania obejmowały identyfikację występujących w korycie gatunków naczyniowych roślin wodnych oraz określenie stopnia pokrycia przez nie dna. Wykazały one, że w następstwie prac regulacyjnych i konserwacyjnych zachodzą zmiany jakościowe i ilościowe w zbiorowiskach naczyniowych roślin wodnych. Analiza tych zmian, z uwzględnieniem zakresu oraz warunków wykonania robót, pozwoliła na przypisanie miar czynnikom rozpatrywanego ryzyka. Stanowiło to podstawę opracowania macierzy klasyfikacji ryzyka. Przyjęto w niej 3 poziomy ryzyka - niskie, umiarkowane oraz wysokie.

15

Distribution characteristics and ecological risk of heavy metals in surface sediments of West Port, Malaysia

Sany S. B. T., Salleh A., Sulaiman A. H., Sasekumar A., Tehrani G., Rezay M.

Environment Protection Engineering

|

2012

|

Vol. 38, nr 4

139--155

EN

Surface sediments at West Port on the west coast of Peninsular Malaysia were monitored to evaluate the spatial distribution of heavy metals: As, Cu, Cd, Cr, Hg, Pb and Zn. Sediment samples were collected from 10 stations, at three month intervals from November 2009 to October 2010. The degree of sediment contamination and ecological risk factor were estimated to assess contamination status and adverse biological effects. The ecological risk assessment indicates that living organisms are at high risk of Cd and Hg exposure and this is considered a critical environmental issue. Spatial distribution maps of heavy metals would facilitate identification of pollution sources and vulnerable sites.

16

Evaluation of Efficiency Selected Secondary Sampling Methods in Soil Studies

Zawadzki J., Targowski A.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2011

|

Vol. 18, nr 2

301-316

EN

The purpose of the work was to compare effectiveness of common secondary sampling methods for assessing the distribution of soil pollution. The study case is based on an example of assessing the spatial distribution of soil contamination with lead in Slawkow area (Upper Silesian Industrial Region). This comparison was made in regard to both precision of the spatial estimation and minimization the cost of measuring campaign. The special attention was given to the often applied secondary sampling designs such as threshold radial (also known as adaptive cluster sampling) and adaptive fill sampling. These two methods were tested in typical municipal and suburban environment in Slawkow area. The work contains also detailed statistical and geostatistical analysis of above-mentioned contamination, and elaboration of series of its spatial distributions using numerous alternative sampling designs. The determined sampling plans make it possible to find compromise between ecological and financial aspects. A combination of the obtained results with the legal regulations in force concerning concentrations of heavy metals in soils are the basis for reliably estimation the ecological hazard arising from the soil contamination with lead in the Slawkow area. The results of performed analyses show that better efficiency in terms of cost and precision of measuring campaign gives rather coarser preliminary sampling design followed by appropriate secondary sampling then use the one-stage very dense measuring grid. However, the effectiveness of both threshold radial and adaptive fill secondary sampling designs is much worse than secondary sampling designs based on geostatistical methods using eg minimization of maximum or mean kriging variance criterion. However, it was also found that the effectiveness of both threshold radial and adaptive fill secondary sampling designs is significantly worse than secondary sampling designs based on geostatistical methods. Therefore, when a larger environmental research is envisaged the collaboration with experienced geostatisticians is always the right choice.

PL

Celem pracy było porównanie efektywności wybranych metod opróbkowania dodatkowego, wykonywanego w celu wyznaczenia rozkładu zanieczyszczenia gleby. Studium przypadku zostało oparte na przykładzie wyznaczania rozkładu przestrzennego zanieczyszczenia gleby ołowiem w okolicach Sławkowa (Górnośląski Okręg Przemysłowy). Głównymi kryteriami efektywności metod opróbowania dodatkowego były oceny dokładności rozkładu przestrzennego oraz koszty kampanii pomiarowej. Szczególną uwagę zwrócono na często stosowane opróbkowanie dodatkowe metodami uzupełniania promieniowego (zwanego również adaptacyjnym opróbkowaniem klastrowym) oraz wypełniania adaptacyjnego. Te dwie metody były przetestowane w typowym miejskim i podmiejskim środowisku, na terenie i w okolicach Sławkowa. Praca zawiera również statystyczną i geostatystyczną analizę omawianego zanieczyszczenia gleby, określenie jego ciągłości przestrzennej, jak również wyznaczenie serii rozkładów przestrzennych zanieczyszczenia gleby ołowiem przy wykorzystaniu wyżej wymienionych metod opróbkowania dodatkowego. Wyznaczone sieci pomiarowe pozwoliły na znalezienie kompromisu pomiędzy aspektem ekologicznym i finansowym. Rezultaty analizy statystycznej i geostatystycznej wraz z obowiązującymi uregulowaniami prawnymi dotyczącymi zawartości metali ciężkich w glebie są podstawą do rzetelnego określenia potencjalnego ryzyka ekologicznego wynikającego z zanieczyszczenia gleb ołowiem w okolicach Sławkowa. Rezultaty wykonanych analiz pokazują, że lepszą skuteczność określaną kosztem i precyzją kampanii pomiarowej daje najczęściej rzadsze opróbkowanie wstępne uzupełnione odpowiednim opróbkowaniem dodatkowym, niż jednoetapowa kampania pomiarowa z gęstą siecią pomiarową. Jednakże zarówno metoda uzupełniania promieniowego oraz wypełniania adaptacyjnego są mniej precyzyjne niż wieloetapowe procedury opróbkowania wykorzystujące zaawansowane metody geostatystyczne. Metody te znacznie lepiej wykorzystują informację o korelacjach przestrzennych zawartą w zbiorach danych. Pomimo większej złożoności tych metod autorzy zalecają ich stosowanie lub współpracę ze specjalistami z zakresu statystyki i geostatystyki środowiska w sytuacjach, gdy planowane są znaczące badania środowiska naturalnego.

17

Ecological Risk Classification in the Regulated and Conserved Watercourses

Hachoł J., Bondar-Nowakowska E.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2011

|

Vol. 18, nr 12

1763-1776

EN

The subject of the following study is ecological risk in regulatory and maintenance works conducted in small and medium-sized lowland watercourses. Risk has not been identified well enough. It results from the lack of the data to assess its level objectively. The following research presents a proposal of solving the problem. The results of the field work conducted between 2007 and 2008 on 10 Lower Silesian lowland watercourses form a basis for this analysis. The research included hydromacrophytes identification and the degree of the bottom coverage by these aquatic plants. The following study showed that in a result of regulatory and maintenance works quality and quantity alternations in aquatic plants communities were observed. The analysis of these alternations enabled assigning measures to the factors of considered risk. It served as a basis for describing the matrix of risk classification. Risk classification method suggested in the study may be useful in designing plans concerning ecological risk management and at the determination of the safety management rules in case of technical interferences in the watercourses.

PL

Przedmiotem pracy jest ryzyko ekologiczne w robotach regulacyjnych i konserwacyjnych wykonywanych na małych i średnich ciekach nizinnych. Ryzyko to nie jest jeszcze dobrze rozpoznane. Wynika to m.in. z braku podstaw do obiektywnej jego oceny. W pracy przedstawiono propozycję rozwiązania tego problemu. Podstawę analizy stanowią wyniki badań terenowych prowadzonych w latach 2007-2008, na 10 nizinnych ciekach Dolnego Śląska. Badania obejmowały identyfikację występujących w korycie gatunków naczyniowych roślin wodnych oraz określenie stopnia pokrycia przez nie dna. Wykazały one, że w wykonanych prac zachodzą zmiany jakościowe i ilościowe w zbiorowiskach naczyniowych roślin wodnych. Analiza tych zmian pozwoliła na przypisanie miar czynnikom rozpatrywanego ryzyka. Stanowiło to podstawę opracowania macierzy klasyfikacji ryzyka. Zaproponowana w pracy metoda klasyfikacji ryzyka może być przydatna w opracowywaniu planówzarządzania ryzykiem ekologicznym oraz przy określaniu zasad zarządzania bezpieczeństwem środowiska przyrodniczego w przypadkach ingerencji technicznych w korytach cieków.

18

Evaluating threshold radial and adaptive fill secondary sampling methods for contaminated soil sampling efficienty

Zawadzki J., Targowski A.

Proceedings of ECOpole

|

2009

|

Vol. 3, No. 2

387--394

EN

The purpose of the work was to compare effectiveness of common secondary sampling methods for assessing the distribution of soil pollution. The study case is based on an example of assessing the spatial distribution of soil contamination with lead in Slawkow area (Upper Silesian Industrial Region). This comparison was made in regard to both precision of the spatial estimation and minimization the cost of measuring campaign. The special attention was given to the often applied secondary sampling designs such as threshold radial (also known as adaptive cluster sampling) and adaptive fill sampling. These two methods were tested in typical municipal and suburban environment in Slawkow area. The work contains also detailed statistical and geostatistical analysis of the above-mentioned contamination, and elaboration of series of its spatial distributions using numerous alternative sampling designs. The determined sampling plans make it possible to find compromise between ecological and financial aspects. A combination of the obtained results with the legal regulations in force concerning concentrations of heavy metals in soils are the basis for reliably estimation the ecological hazard arising from the soil contamination with lead in the Slawkow area. The results of performed analyses show that better efficiency in terms of cost and precision of measuring campaign gives rather coarser preliminary sampling design followed by appropriate secondary sampling then use the one-stage very dense measuring grid.

PL

Celem pracy było porównanie efektywności wybranych metod opróbkowania dodatkowego, wykonywanego w celu wyznaczenia rozkładu zanieczyszczenia gleby. Studium przypadku dotyczyło wyznaczania rozkładu przestrzennego zanieczyszczenia gleby ołowiem w okolicach Sławkowa (Górnośląski Okręg Przemysłowy). Głównymi kryteriami efektywności metod opróbkowania dodatkowego były oceny dokładności rozkładu przestrzennego oraz koszty kampanii pomiarowej. Szczególną uwagę zwrócono na często stosowane opróbkowanie dodatkowe metodami uzupełniania promieniowego (zwanego również adaptacyjnym opróbkowaniem klastrowym) oraz wypełniania adaptacyjnego. Te dwie metody były przetestowane w typowym miejskim i podmiejskim środowisku, na terenie Sławkowa i w jego okolicach. Praca zawiera również statystyczną i geostatystyczną analizę omawianego zanieczyszczenia gleby, określenie jego ciągłości przestrzennej, a także wyznaczenie serii rozkładów przestrzennych zanieczyszczenia gleby ołowiem z wykorzystaniu wyżej wymienionych metod opróbkowania dodatkowego. Wyznaczone sieci pomiarowe pozwoliły na znalezienie kompromisu pomiędzy aspektem ekologicznym a finansowym. Rezultaty analizy statystycznej i geostatystycznej wraz z obowiązującymi uregulowaniami prawnymi dotyczącymi zawartości metali ciężkich w glebie są podstawą do rzetelnego określenia potencjalnego ryzyka ekologicznego wynikającego z zanieczyszczenia gleb ołowiem w okolicach Sławkowa. Rezultaty wykonanych analiz pokazują, że lepszą skuteczność określaną kosztem i precyzją kampanii pomiarowej daje rzadsze opróbkowanie wstępne uzupełnione odpowiednim opróbowaniem dodatkowym niż jednoetapowa kampania pomiarowa z gęstą siecią pomiarową.

19

Field Magnetometry from Geostatistical Perspective

Zawadzki J., Fabuańczyk P.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2009

|

Vol. 16, nr 11

1491-1499

EN

Field magnetometry is a method used for investigations of soil pollution, especially for screening and determination of locations with the highest concentration of pollutants ("hot spots"). The advantages and limitations of this method are still intensively discussed in the literature. Field magnetometry is an example of measuring method that can be effectively supported by geostatistical methods. Often, during field measurements, even several types of magnetometric measurements are carried out, frequently combined with chemical ones. In a result, obtained data sets differ in a precision and give different information about potential soil contamination with heavy metals. Similarly to other methods, also in field magnetometry the most convenient, rapid and cost-effective measurements performed on soil surface are simultaneously less precise and often perturbed by many environmental and anthropogenic factors. Such data are often characterized by complex spatial distributions and neighboring measurements are not spatially independent. Consequently, classical statistical methods have limited applications. In the studies of soil quality, it is crucial to investigate spatial correlations of studied phenomena. Accordingly, improper location of the measurement points at the study area may be a source of uncertainty and errors that will be much higher than errors connected with measurement devices. In addition, the cost of the field surveys can increase. Geostatistics can be very effective tool that makes it possible to plan optimal measuring nets, integrate different types of measurements, minimize the cost of field surveys, and perform complex analyses with thc assumed precision. Additionally, applications of geostatistics in field magnetometry may enable to eliminate errors connected with often controversial expert evaluations. This work outlines possible applications of geostatistical methods in field magnetometry, and gives somc recommendations in this subject.

PL

Magnetometria terenowa jest metodą stosowaną do badań zanieczyszczenia gleby, w szczególności wykorzystywaną do wstępnego monitoringu jakości gleby na danym obszarze, wyznaczenia miejsc których występują największe stężenia zanieczyszczeń ("hot spots"). Zalety tej metody i jej ograniczenia są intensywnie dyskutowane w literaturze. Metoda ta jest rozwijana od wielu lat np. w ramach już zakończonego programu międzynarodowego MAGPROX. Magnetometria terenowa jest wręcz klasycznym przykładem metody pomiarowej, w której można efektywnie wykorzystać metody geostatystyczne. W ramach badań magnetometrycznych zanieczyszczenia gleb wykonywanych jest często jednocześnie nawet kilka różnych typów pomiarów, którym towarzyszą nierzadko pomiary chemiczne. W rezultacie otrzymywane są zbiory danych charakteryzujące się różną precyzją oraz różnym rodzajem informacji na temat potencjalnego zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi. Podobnie jak w innych dziedzinach również w magnetometrii terenowej najbardziej wygodne, szybkie i tanie pomiary powierzchniowe gleby są jednocześnie najmniej dokładne oraz zaburzone poprzez różnorodne czynniki środowiskowe lub antropogenne. Dane te najczęściej mają skomplikowane rozkłady, sąsiednie pomiary nie są niezależne pomiędzy sobą. Tradycyjne obliczenia statystyczne mają więc bardzo ograniczoną przydatność. Niezwykle ważną rolę w badaniach zanieczyszczenia gleb odgrywa znajomość korelacji przestrzennych badanych zjawisk. W związku z tym niewłaściwe rozplanowanie sieci pomiarowej na badanym obszarze może być przyczyną błędów oceny stężenia i rozkładu zanieczyszczenia gleby znacznie większych niż błędy pomiarowe związane z dokładnością aparatury pomiarowej. Może też radykalnie zwiększać koszty pomiarowe. Geostatystyka może być również bardzo efektywnym narzędziem pozwalającym na właściwe rozplanowanie sieci pomiarowej, integrację różnorodnych pomiarów, minimalizację kosztów kampanii pomiarowych, wykonanie złożonych analiz i osiągnięcie założonej dokładności badań. Wykorzystanie geostatystyki w badaniach magnetometrycznych gleby pozwolić może w znacznym stopniu na eliminację dyskusyjnych ocen eksperckich. Jednym słowem, stosowanie geostatystyki może znacznie zwiększyć skuteczność stosowania metody magnetometrycznej. Niniejsza praca prezentuje najważniejsze możliwości wykorzystania metod geostatystycznych w badaniach magnetometrycznej gleb, jak również prezentuje praktyczne zalecenia w tym zakresie.

20

Field magnetometry from geostatistical perspective

Zawadzki J., Fabijańczyk P.

Proceedings of ECOpole

|

2008

|

Vol. 2, No. 2

403--407

EN

Field magnetometry is a method used for investigations of soil pollution, especially for screening and determination of locations with the highest concentration of pollutants („hot spots”). The advantages and limitations of this method are intensively discussed in the literature. Field magnetometry is still developed and improved, among others in the frame of the still cooperating researchers of the finished project called MAGPROX. Field magnetometry is an example of measuring method that can be effectively supported by geostatistical methods. Often, during field measurements, even several types of magnetometric measurements are carried out, frequently combined with chemical ones. In a result, obtained data sets differ in a precision and give different information about potential soil contamination with heavy metals. Similarly to other methods, also in field magnetometry the most convenient, rapid and cost-effective measurements performed on soil surface are simultaneously less precise and often perturbed by many environmental and anthropogenic factors. Such data are often characterized by complex spatial distributions and neighboring measurements are not spatially independent. Consequently, classical statistical methods have limited applications. In the studies of soil quality, it is crucial to investigate spatial correlations of studied phenomena. Accordingly, improper location of the measurement points at the study area maybe a source of uncertainty and errors that will be much higher than errors connected with measurement devices. Also, the cost of the field surveys can be increased. Geostatistics can be very effective tool that made it possible to plan optimal measuring nets, integrate different types of measurements, minimize the cost of field surveys, and perform complex analyses with the assumed precision. Additionally, applications of geostatistics in field magnetometry may enable to eliminate errors connected with often controversial expert evaluations. This work presents the most important possible applications of geostatistical methods in filed magnetometry, and practical recommendations in this area.

PL

Magnetometria terenowa jest metodą stosowaną do badań zanieczyszczenia gleby, w szczególności wykorzystywaną do wstępnego monitoringu jakości gleby na danym obszarze, wyznaczenia miejsc w których występują największe stężenia zanieczyszczeń (hot spots). Zalety tej metody i jej ograniczenia są intensywnie dyskutowane w literaturze. Metoda ta jest rozwijana od wielu lat, np. w ramach już zakończonego międzynarodowego programu MAGPROX. Magnetometria terenowa jest wręcz klasycznym przykładem metody pomiarowej, w której można efektywnie wykorzystać metody geostatystyczne. W ramach badań magnetometrycznych zanieczyszczenia gleb wykonywanych jest często jednocześnie nawet kilka różnych typów pomiarów, którym towarzyszą nierzadko pomiary chemiczne. W rezultacie otrzymywane są zbiory danych charakteryzujące się różną precyzją oraz różnym rodzajem informacji na temat potencjalnego zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi. Podobnie jak w innych dziedzinach, również w magnetometrii terenowej najbardziej wygodne, szybkie i tanie pomiary powierzchniowe gleby są jednocześnie najmniej dokładne oraz zaburzone poprzez różnorodne czynniki środowiskowe lub antropogenne. Dane te najczęściej mają skomplikowane rozkłady, a sąsiednie pomiary nie są niezależne pomiędzy sobą. Tradycyjne obliczenia statystyczne mają więc bardzo ograniczoną przydatność. Niezwykle ważną rolę w badaniach zanieczyszczenia gleb odgrywa znajomość korelacji przestrzennych badanych zjawisk. W związku z tym niewłaściwe rozplanowanie sieci pomiarowej na badanym obszarze może być przyczyną błędów oceny ilości i rozkładu zanieczyszczenia gleby znacznie większych niż błędy pomiarowe związane z dokładnością aparatury pomiarowej. Może też radykalnie zwiększać koszty pomiarowe. Geostatystyka może być również bardzo efektywnym narzędziem pozwalającym na właściwe rozplanowanie sieci pomiarowej, integrację różnorodnych pomiarów, minimalizację kosztów kampanii pomiarowych, wykonanie złożonych analiz i osiągnięcie założonej dokładności badań. Wykorzystanie geostatystyki w badaniach magnetometrycznych gleby może pozwolić w znacznym stopniu na eliminację dyskusyjnych ocen eksperckich. Jednym słowem, stosowanie geostatystyki może znacznie zwiększyć skuteczność stosowania metody magnetometrycznej. Niniejsza praca prezentuje najważniejsze możliwości wykorzystania metod geostatystycznych w badaniach magnetometrycznych gleb, a także prezentuje praktyczne zalecenia w tym zakresie.