Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Przyczynek do badań dawnej kultury architektonicznej wsi Dolistowo

Świerzbińska Joanna, Szewczyk Jarosław

Architecturae et Artibus

|

2020

|

Vol. 12, no. 2

29--54

PL

Przedstawiono wyniki architektonicznych badań terenowych z 2019 roku w dolinie Biebrzy, ze szczególnym uwzględnieniem wsi Dolistowo Stare w gminie Jaświły. Tematem badań był stan zachowania miejscowej architektury wernakularnej, rodzimej, przedmodernistycznej (w sensie zaistnienia jeszcze przed ideowym przełomem właściwym temu stylowi), postrzeganej jako lokalne dziedzictwo kulturowe. Celem badań było też wskazanie miejsc, obiektów i zjawisk godnych dalszej przyszłej uwagi naukowej.

EN

Results of field survey and preliminary architectural research in villages of Biebrza Valley, with special focus on Dolistowo Stare, Jaświły commune, N-E Poland, are displayed in order to examine and to document local vernacular architectural heritage. The general objective of the paper is to define needs for future research in the region, by pointing places and phenomena that are worthy of detailed examination.

2

Dawne wsie i miasteczka o rozplanowaniu koncentrycznym w Polsce. Cz. 1, Diagnoza

Szeligowska Maria, Szewczyk Jarosław

Architecturae et Artibus

|

2019

|

Vol. 11, no. 4

38--55

PL

Wskazano wartości towarzyszące koncentrycznemu (symetrycznie wielobocznemu, gwiaździsto-promienistemu i okrężnemu) rozplanowaniu historycznych struktur osadniczych. W Polsce odnaleziono czternaście przykładów, mianowicie trzy miasta (Krynki, Frampol i Głogów Małopolski, oba na wschodzie Polski) oraz jedenaście wsi reprezentujących różne typy morfogenetyczne: typ okolnicy (Łąkie w województwie lubuskim i Chorzewo w województwie wielkopolskim), typ wsi fryderycjańskiej (Paproć Duża w gminie Szumowo na pograniczu podlasko-mazowieckim, Nowosolna włączona obecnie do łódzkiej dzielnicy Widzew, wieś gminna Pokój na Opolszczyźnie i pobliska wieś Kup oraz osada Czerwona w gminie Oleśno), typ owalnicy albo wsi placowej (Jamno w gminie Parchowo na Kaszubach, Księże Pole w gminie Baborów w województwie opolskim i Pańków w gminie Tarnawatka w województwie lubelskim) oraz jedną wieś o nowszej genezie (Brzeście w gminie Sławno w województwie zachodniopomorskim). Zdiagnozowano współczesne zagrożenia, wskazując na potrzebę zapobieżenia utracie specyfiki przestrzennej przez te jednostki osadnicze, zwłaszcza w wymiarze estetyki krajobrazu. Zastosowane metody badawcze to studium przypadku i analiza porównawcza – obie na podstawie materiałów kartograficznych i informacji historycznych. Celem badań jest ocena skali problemu definiowanego jako amorfizacja wsi o rozplanowaniu koncentrycznym na obszarze Polski. Wynikającym stąd drugim celem będzie też zaproponowanie w przyszłości konceptów planistycznych eksponujących (i chroniących) morfogenetyczną specyfikę badanych jednostek osadniczych.

EN

Landscape values of radially-planned historic settlement units, have been recognized on examples of villages and towns in Poland. Amongst thirteen such examples, there are three towns (Krynki, Frampol and Głogów Małopolski, all these on the east part of Poland) and eleven villages which represent various morphogenetic categories: round hamlets (Łąkie and Chorzewo), Frederician villages (Paproć Duża, Pokój, Kup, Czerwona and Nowosolna, the last one being included in Łódź recently), oval-shape villages (Jamno, Księże Pole, Pańków) and a village Brzeście of contemporary origin. Threats for their spatial uniqueness have been recognized and the possible prevention strategy has been outlined. The research was conducted on the basis of comparative analysis of short case studies, with cartography material applied and on wider historical background. The general objective of the work was an assessment of ‘amorphization’ of radially-planned historic settlement units in Poland, as a general threat to their spatial legacy. The consecutive practical objectives include spatial planning concepts that would prevent ‘amorphization’ and preserve, or feature, or even augment morphogenetic characteristic of the settlement units; nevertheless, this still relates to the future phase of the research.

3

Przestrzeń publiczna na wsi jako miejsce spotkań na przykładzie województwa podkarpackiego

Tomecka J., Korzeniowska A.

PUA Przestrzeń Urbanistyka Architektura

|

2017

|

Vol. 1

329--340

PL

Problematyka kształtowania przestrzeni publicznych jest przedmiotem wielu opracowań, jednak rzadko mówi się o potrzebie tworzenia takich miejsc na wsi. Niniejsza praca podejmuje tematykę przestrzeni publicznych na wsi, dokładniej, z Gminy Jarocin w województwie podkarpackim. Zaprezentowano sposoby prowadzące do kształtowania takich przestrzeni, jak również podano przykłady, gdzie zaprowadzone zmiany przyczyniły się do nowego zdefiniowania obszarów wspólnych. Analizowany obszar zidentyfikowano pod kątem typów przestrzeni publicznych w nim występujących, co pozwoliło na przypisanie ich do wybranych kategorii (drogi, ulice, place, krajobraz przyrodniczy itd.). Pozwala to zauważyć kierunki i trendy w rozwoju wiejskich przestrzeni publicznych.

EN

The problem of shaping public space is common topic of the many review, but the need to create such places in the countryside is rarely mentioned. The following work takes up the subject of public space on rural areas, more precisely in the area of the Jarocin Municipality in Podkarpackie Voivodeship. The methods leading to the shaping of such spaces are presented, as well as examples of where changes have contributed to the new definition of common areas. The analyzed area was identified for the types of public spaces in it, which allowed them to be assigned to selected categories (roads, streets, squares, natural landscapes, etc.). That allows to see trends in the development of public spaces.

4

Typology of spatial changes in Krzekowo

Marzęcki W.

Przestrzeń i Forma

|

2017

|

nr 31

47--60

EN

The article presents analysis of post-war changes in the urban space of Krzekowo. After the change of its main function, from agricultural to residential and service, Krzekowo started to be location for many big residential buildings. The article discusses the cases of both detached buildings and whole complexes of residential developments build in the area of the former village and outskirts of modern Krzekowo. The typology of the developments was also described.

PL

W artykule zostały przeanalizowane powojenne przemiany przestrzeni urbanistycznej Krzekowa. Krzekowo po zmianie funkcji z rolniczej na mieszkalno-usługową stało się miejscem lokowania bardzo wielu obiektów mieszkalnych. W artykule omówiono nie tylko przykłady pojedynczych obiektów wybudowanych w ostatnich latach na terenie dawnej wsi, ale również całych zespołów zabudowy mieszkaniowej. Została również przedstawiona typologia nowej zabudowy Krzekowa.

5

Spatial changes in modern Krzekowo

Marzęcki W.

Przestrzeń i Forma

|

2017

|

nr 30

173--188

EN

The article presents post-war changes to the urban space of Krzekowo. The gradual changes replaced the agricultural function of the area to more residential and service oriented. This was followed by substantial changes to utilization of existing building substance. The majority of old utility buildings was adapted for new services including car workshops, carpenter’s workshops and other. Attractive location of Krzekowo compared to other neighbourhoods in Szczecin increased the number of residential developments in the area of former village and the closest proximity. Free building plots are currently rapidly developed with both detached houses and whole residential complexes. The article presents different forms of residential compacted development and the influence of development projects on the historical urban space of former Krzekowo village.

PL

W artykule zostały omówiona powojenne przemiany przestrzeni urbanistycznej Krzekowa. Krzekowo stopniowo zmieniało swoją funkcję z rolniczej na mieszkaniowo-usługową. Pociągnęło to za sobą znaczące przemiany w sposobie użytkowania istniejącej substancji budowlanej. Większość dawnych budynków gospodarskich zostało zaadaptowanych do różnych funkcji usługowych, takich jak warsztaty samochodowe, stolarnie itp. Atrakcyjne położenie Krzekowa w stosunku do reszty Szczecina sprawia, że również znacząco wzrosła ilość nowej zabudowy mieszkaniowej lokowanej w obrębie dawnej wsi lub jej najbliższym otoczeniu. Wolne od zabudowy tereny są obecnie intensywnie zabudowywane nie tylko pojedynczymi obiektami mieszkalnymi, ale również całymi zespołami zabudowy mieszkaniowej. W artykule omówione zostały różne formy dogęszczania zabudowy mieszkaniowej oraz wpływ tych inwestycji budowlanych na historycznie ukształtowaną przestrzeń urbanistyczną dawnej wsi Krzekowo.

6

Relikty układów ruralistycznych w strukturze współczesnego miasta. Zachowane dziedzictwo w kontekście założeń miasta przyszłości, na przykładzie Rzeszowa

Gajdek A., Cieśla B.

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2017

|

z. 64, nr 3/II

67--78

PL

Celem artykułu jest wskazanie możliwości twórczego wykorzystania potencjału przestrzennego i krajobrazowego zachowanych układów ruralistycznych współcześnie znajdujących się w granicach administracyjnych miasta Rzeszowa. Autorki opracowania stawiają pytanie: Czy zachowane dziedzictwo kulturowe w postaci reliktów osadnictwa wiejskiego wpisuje się w idee dynamicznie rozwijającego się ośrodka miejskiego, promującego się jako „stolica innowacji”? Badania naukowe oparto na kwerendzie i analizie archiwalnych materiałów kartograficznych, analizie porównawczej map archiwalnych i współczesnych oraz na wizjach terenowych. Wyniki przeprowadzonych prac ukazały bogaty zasób wciąż czytelnych układów ruralistycznych, które Rzeszów wchłaniał w trakcie budowania „wielkiego miasta”. Rozwijająca się urbanizacja na zawsze zmieniła specyfikę i uwarunkowania terenów wiejskich, jednak ich podstawowy układ przestrzenny pozostał często niezmieniony. W ten sposób tradycyjnie pojmowana wieś przekształciła się w miejskie osiedle, które wciąż nacechowane bywa „wiejskością” zachowaną w układzie dróg, rozłogach pól, zabudowaniach folwarcznych czy obiektach sakralnych istniejących w oryginalnej lokalizacji. Stanowi to istotny element tożsamości miasta i stwarza możliwość kształtowania jego układu przestrzennego w oparciu o zdefiniowane dziedzictwo kulturowe (ruralistyczne). Odpowiedzialne budowanie miasta przyszłości opiera się m.in. na kontynuacji lub twórczej interpretacji cech i form, które decydują o jego indywidualności. To także dbałość o zrównoważone środowisko miejskie. Realizację tak założonych celów umożliwia poszanowanie wartości, które wciąż obecne są w krajobrazie Rzeszowa.

EN

The aim of the paper is to indicate the possibilities of creative use of the spatial and landscape potential of the preserved rural systems currently located within the administrative boundaries of the city of Rzeszów. The authors pose a question: Is the preserved cultural heritage in the form of relicts of rural settlement a part of the idea of a dynamically developing urban center promoting itself as a "capital of innovation"? Research was based on the query and analysis of archival cartographic materials, comparative analysis of archival and contemporary maps and onsite inspections. The results of the research showed abundant and still visible rural systems, which Rzeszów absorbed while creating a "big city". Growing urbanization changed the specifics and conditions of the rural areas irretrievably, however, their basic spatial system has remained unchanged. In this way, a traditionally understood village has transformed itself into an urban settlement, which still has "countryside" features present in the system of roads, field layout, farm and sacral buildings existing in the original location. This constitutes an important element of the identity of the city and gives the opportunity to shape its spatial layout based on defined cultural heritage (rural). Responsible development of the city of the future is based, among others on the continuation or creative interpretation of the features and forms that determine its individuality. It also takes care of a sustainable urban environment. The realization of such goals allows to respect the values that are still present in the landscape of Rzeszów.

7

Edukacja krajobrazowa dla ruralistyki

Górka A.

Topiarius. Studia krajobrazowe

|

2016

|

T. 1

25--33

PL

Artykuł zwraca uwagę na negatywne, społeczno-kulturowe konsekwencje utraty pospolitych i nieobjętych ochroną, wiejskich krajobrazów. Stawia tezę, że za regres wiejskiej specyfiki krajobrazu odpowiada także dysfunkcyjna wiedza zbiorowa. Celem badań było zatem wskazanie sposobów i środków, które pomogą pozbyć się ograniczeń społecznej świadomości krajobrazowej. Przeanalizowano treści edukacji akademickiej w dziedzinie projektowania ruralistycznego. Wskazano cechy procesu kształcenia, które sprzyjają degradacji wiejskiego krajobrazu. W rezultacie zaproponowano krajobrazowy sposób podejścia w ruralistyce oraz metody jego realizacji w procesie edukacji. Mają one sprzyjać poprawie jakości wiejskiego krajobrazu.

EN

Article draws attention to the negative socio-cultural consequences of the loss of common and unprotected rural landscapes. The paper argues that dysfunctional social knowledge is one of the reasons for the rural landscape specificity’s regression. Therefore to identify ways and means that could help to remove restrictions of the social imagination of the landscape was the aim of the survey. As a consequence, the content of academic teaching in the field of rural design was analyzed. The characteristics of the learning process, which promote degradation of the rural landscape, were indicated. The result of the research suggests the landscape approach in rural planning and its implementation in the rural academic education. It will be conducive to improve the rural landscape quality.

8

Housing in the Polish countryside (ruralist's reflections)

Mełges H.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2015

|

Y. 112, iss. 1-A

83--108

EN

This article presents the issue of housing construction in the Polish countryside in a synthetically treated historical aspect (until 1939) and seven phases after 1945 distinguished by the author. The author’s observations and assertions are based on knowledge of the subject (and many years of research) in relation to construction in Lesser Poland. The seven parts (sections) cover the critical description of the phenomena connected with rural housing, in particular processes of dispersion (entropy) in the management of rural space and far-reaching aesthetic disorders, both landscape and conceptual-functional (in terms of technical infrastructure and social costs). The article justifies the thesis of a significant and sometimes decisive (often negative) impact of land reform (Decree PCNL 1944), and two great political transformations (1944–1948, i.e. the introduction of real socialism, and return to a market economy and democratic system after 1989) on the construction. The considerations are accompanied by reflections of a general nature by researcher of rural planning and architecture and designer of many architectural objects.

PL

Artykuł przybliża problematykę budownictwa mieszkaniowego na polskiej wsi w syntetycznie potraktowanym aspekcie historycznym (do 1939 r.) i w siedmiu wyodrębnionych przez autora fazach po roku 1945. Swoje obserwacje i konstatacje autor opiera na znajomości przedmiotu (i wieloletnich badaniach) w odniesieniu do tego budownictwa na terenie województwa małopolskiego. W siedmiu częściach (podrozdziałach) ujmuje krytyczny opis zjawisk towarzyszących budownictwu wiejskiemu, w szczególności procesy rozproszenia (entropii) w gospodarowaniu przestrzenią wiejską oraz daleko idące zaburzenia estetyczne, krajobrazowe i koncepcyjno-funkcjonalne (w kontekście infrastruktury technicznej i kosztów społecznych). Uzasadnia przy tym tezę o znaczącym, a niekiedy decydującym (i nierzadko negatywnym) wpływie na to budownictwo reformy rolnej (dekret PKWN z 1944 r.) oraz dwóch wielkich transformacji ustrojowych (1944–1948 r., czyli wprowadzenia realnego socjalizmu, oraz po 1989 r. powrotu do gospodarki rynkowej i ustroju demokratycznego). Rozważaniom towarzyszą refleksje natury ogólnej badacza przedmiotu z zakresu planowania i architektury wsi oraz praktyka-projektanta wielu obiektów architektonicznych.

9

Zespoły wiejskiej architektury drewnianej: problemy ochrony i zachowania dziedzictwa

Arlet J., Arlet P.

Budownictwo i Architektura

|

2015

|

Vol. 14, nr 3

269--276

PL

O ile w przypadku pojedynczych budynków, często wraz z obejściem, mamy w Polsce sprawdzone sposoby ochrony: ochronę in situ, translokację, itd., to ochrona zespołów wiejskich jako całości napotyka spore trudności. Najogólniej i najkrócej mówiąc wydaje się, że takie przedsięwzięcie wymaga konsensusu lokalnej społeczności wokół idei zachowania wyglądu i architektonicznej tradycji.

EN

In Poland we have varied ways of protection such as transformation or in situ protection. In the case of detached houses often with farming buildings they work, while in the area of rural complexes there are some difficulty with these matters. To be general and brief such endeavour seems to call for agreement of local community when it comes to keeping the idea in order to protect the design and architectural tradition.