Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

The spatial development valuation method

Świtalska Alicja

Przestrzeń i Forma

|

2024

|

nr 59

79--96

EN

The Spatial Development Valuation Method was developed as part of a doctoral dissertation. It is a component of the dissertation, which also encompasses other aspects of spatial development. The Spatial Development Valuation Method assesses the quality of space in a specific area (city, village, or other selected area). It considers factors such as green areas, education, housing conditions, culture, and hazards, selected due to the multifaceted development of urbanized space. This method allows for the evaluation of the overall condition of the area in terms of key aspects relevant to spatial policy and environmental conditions. The method enables the flexible selection of factors based on the needs of the analysis and the comparison of data from different years. It is easy to apply and allows for the assessment of both current and projected development strategies.

PL

Metoda Wartościowania Rozwoju Przestrzennego została opracowana w ramach pracy doktorskiej. Jest ona częścią doktoratu, który obejmuje również inne aspekty rozwoju przestrzennego. Metoda Wartościowania Rozwoju Przestrzennego ocenia jakość przestrzeni na określonym obszarze (miasto, wieś, inny wybrany obszar). Uwzględnia czynniki takie jak zieleń, oświata, warunki mieszkaniowe, kultura i zagrożenia, dobrane ze względu na wieloaspektowy rozwój przestrzeni zurbanizowanej. Dzięki opisywanej metodzie można ocenić ogólną kondycję terenu pod względem kluczowych aspektów dla polityki przestrzennej i uwarunkowań środowiskowych. Metoda pozwala na elastyczny wybór czynników w zależności od potrzeb analizy i porównanie danych z różnych lat. Jest ona łatwa w aplikacji i umożliwia ocenę zarówno obecnych, jak i prognozowanych strategii rozwojowych.

2

Analysis of greenery coverage of the area of the City of Warsaw on the quality of life of residents on the basis of spatial and statistical data

Maciejewska Alina, Sobieraj Janusz, Kuzak Łukasz

Archives of Civil Engineering

|

2024

|

Vol. 70, nr 1

239--260

EN

Biologically active areas play an extremely important role in the structure of a city and increasing their coverage, especially in large urban centres, is an activity with a number of advantages. This article compares, in terms of green spaces, two European cities of similar size – Warsaw (517.2 km2) and Oslo (454 km2). Both cities are capitals of their respective countries but implement different spatial policies in the scope of the Green Deal. In Warsaw, many industrial and post-industrial areas still exist and simultaneously urban green areas are decreasing year by year. In Oslo, a strategy based on deindustrialisation of the city and possible maximum use of urban greenery and public spaces is implemented. The research described in this article involved analysing the coverage of the analysed cities and their districts with biologically active area and then checking the correlation with other indicators that can be affected by this coverage. These included data on the incidence of the most common diseases among residents, the attractiveness of living for the elderly and families with children, as well as air and soil pollution and the occurrence of negative effects of climate change. The correlation of urban space use in terms of the presence of industrial land in relation to currently existing green spaces in the districts concerned was subsequently determined.

PL

Obszary biologicznie czynne odgrywają niezwykle istotną rolę w strukturze miasta, a zwiększanie ich pokrycia, szczególnie w dużych ośrodkach miejskich, jest działaniem mającym szereg zalet. Niniejszy artykuł porównuje pod kątem przestrzeni zielonych, dwa europejskie miasta stanowiące główne ośrodki regionu o zbliżonej do siebie wielkości – Warszawę (517,2 km2) i Oslo (454 km2). Oba miasta są stolicami swoich krajów, realizują jednak inną politykę przestrzenną w zakresie Zielonego Ładu. W Warszawie cały czas obecnych jest wiele obszarów przemysłowych i poprzemysłowych, a obszary zieleni miejskiej z roku na rok zmniejszają swoją powierzchnię. W Oslo wdrożona jest strategia oparta na deindustrializacji miasta i możliwym maksymalnym wykorzystaniu zieleni miejskiej i przestrzeni publicznych. Badania opisane w niniejszym artykule polegały na analizie pokrycia analizowanych miast i ich dzielnic powierzchnią biologicznie czynną, a następnie sprawdzenie korelacji z innymi wskaźnikami, na które może mieć wpływ to pokrycie. Były to dane dotyczące zachorowalności mieszkańców na najczęściej spotykane choroby, atrakcyjnością zamieszkania dla osób starszych i rodzin z dziećmi, a także zanieczyszczeniami powietrza, gleby oraz występowania negatywnych skutków zmian klimatycznych. Następnie określona została zależność wykorzystania przestrzeni miejskiej w kontekście występowania obszarów przemysłowych w relacji do aktualnie istniejących obszarów zielonych danych dzielnic.

3

Graphical delimitation of settlement units. A tool for assessing the compactness of the urban structure in the context of the tod index examination

Fierek Szymon, Kaźmierczak Bartosz

Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura, Urbanistyka, Architektura Wnętrz

|

2023

|

Z. 15

207--224

EN

The article presents the original, mixed method of determining the range of individual settlement units within the existing administrative areas. Using GIS tools and raster graphics processing programs, it is possible to delimit urbanised clusters also in rural areas, for which no separate statistical and spatial data is collected. Additionally, thanks to the application of the presented method, it is possible – in some cases, to indicate the centrality of a given settlement unit, even in the absence of a spatially crystallised place, such as a square or main public park. The tool can be used on a subregional and local scale both to identify compact building structures in order to value them in terms of spatial order and to study their potential for transport-oriented development.

PL

W artykule przedstawiono autorską mieszaną metodę wyznaczania zasięgu poszczególnych jednostek osadniczych w obrębie istniejących obszarów administracyjnych. Wykorzystując narzędzia GIS i programy z zakresu grafiki wektorowej i rastrowej, możliwe jest wyodrębnienie skupisk obszarów zurbanizowanych także na obszarach wiejskich, dla których nie są gromadzone odrębne dane statystyczne i przestrzenne. Dodatkowo dzięki zastosowaniu prezentowanej metody możliwe jest wskazanie zwartych zespołów zabudowy w celu identyfikacji ich jakości w zakresie ładu przestrzennego, jak i do określenia ich potencjału dla rozwoju zorientowanego na transport. Narzędzie może być stosowane w skali subregionalnej i lokalnej.

4

Area in front of the National Museum in Kraków as the result of a competition held in mid-20th century

Wowczak Jerzy

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie

|

2023

|

T. 51

3--22

EN

The start of Wolska Street, overlooking Błonia Park with the Kościuszko Mound towering over it, was an important place in the city’s structure as indicated in the competition plans for Greater Kraków from 1910. This led to the erection of formal buildings along the eastern boundary of Błonia, with the National Museum building at the forefront. In 1950, an urban-planning competition was held in relation to the planned construction of important buildings in this area. This paper presents unpublished works and the effects of decisions taken in this already forgotten competition on today’s development of the area around the square in front of the National Museum. The goal of this paper is to present unknown competition designs dating back to mid-20th century and to indicate their impact on spatial solutions of the area at the end of Piłsudskiego Street, near the National Museum. A comparative analysis of preserved pictorial materials and designs known to the author was used in this study. The analyses concluded that the opportunities to turn the start of Piłsudskiego Street into a nodal point in the urban plan of the city, a spot that would integrate space at both sides of Trzech Wieszczów Avenues, were not fully used. Urban analysis that also covered the area at the eastern side of the Trzech Wieszczów Avenues is a key to producing correct spatial solution for the square in front of the National Museum.

PL

Wylot ulicy Wolskiej, z którego rozpościerał się widok na Błonia z górującym nad nimi kopcem Kościuszki, został w planach konkursowych Wielkiego Krakowa z 1910 roku wskazany jako ważne miejsce w strukturze miasta. Zaważyło to o lokalizacji przy wschodniej krawędzi Błoń reprezentacyjnych budynków, z gmachem Muzeum Narodowego na czele. W 1950 roku zorganizowano konkurs urbanistyczny w związku z planowaną budową kolejnych ważnych obiektów w najbliższej okolicy. Artykuł przedstawia niepublikowane dotąd prace i wpływ rozstrzygnięć tego zapomnianego konkursu na dzisiejsze zagospodarowanie obszaru wokół placu przed Muzeum Narodowym. Celem pracy jest przedstawienie nieznanych prac konkursowych z połowy XX wieku i wykazanie, w jakim stopniu wpływają na rozwiązania przestrzenne terenu na zamknięciu ulicy Piłsudskiego, w okolicy Muzeum Narodowego. W pracy posłużono się analizą porównawczą zachowanych materiałów ikonograficznych i znanych autorowi prac projektowych. Przeprowadzone analizy prowadzą do wniosku, że nie wykorzystano w pełni szans, aby wylot ulicy Piłsudskiego stał się punktem węzłowym w kompozycji urbanistycznej miasta, miejscem integracji przestrzeni po obydwu stronach Alei Trzech Wieszczów. Kluczem dla właściwego rozwiązania przestrzennego placu przed Muzeum Narodowym jest objęcie analizą projektową również terenów po wschodniej stronie Alei Trzech Wieszczów.

5

Analysis of the spatial-historical development of selected cittaslow cities in Poland

Gaziński Radosław, Gazińska Olga, Czyńska Klara

Przestrzeń i Forma

|

2023

|

nr 55

365--384

PL

Artykuł prezentuje analizę historyczną 29 polskich miast. Należą one do sieci cittaslow, która została zainicjowana w 1999 roku we Włoszech. Idea zrzesza miasta, które chcą oprzeć się procesom globalizacji poprzez popieranie różnorodności kulturalnej, ochronę środowiska naturalnego, promocję tradycyjnych lokalnych produktów oraz dążenie do poprawy jakości życia. W artykule zbadano przeszłość wybranych miast pod kątem rozwoju układów przestrzennych i warunków rozwoju ekonomicznego. Głównym celem było znalezienie wspólnych cech układów przestrzennych badanych ośrodków miejskich. W efekcie badań stwierdzono wspólną ścieżkę rozwojową większości miast należących do sieci cittaslow w Polsce od ich powstania po czasy współczesne.

EN

The article presents a historical analysis of 29 Polish cities. They belong to the cittaslow network, which was launched in 1999 in Italy. The idea brings together cities that want to resist the processes of globalization by supporting cultural diversity, protecting the natural environment, promoting traditional local products and striving to improve the quality of life. The article examines the past of cities in terms of the development of spatial structures and conditions of economic development. The main goal was to find common features of the spatial structures of the studied urban centers. As a result of the research, a common development path was found for most cities belonging to the Cittaslow network in Poland, from their foundation to the present day.

6

Prospects for interlinking transport, spatial, and development planning at the regional level in Slovenia

Gulič Andrej

Transport Problems

|

2022

|

T. 17, z. 4

115--126

EN

The prospects for aligning transport, spatial, and development planning at the regional level in Slovenia are presented in this article. We focus primarily on assessing the possibility of linking and interweaving the contents of documents provided for existing legislation, as well as legislation that is in the preparation phase. First, we present the general factors of differentiation and connection between the documents of the considered areas of planning. Then, we present the substantive factors of differentiation and the connection between the documents at the state level. In the next chapter, we present emerging technologies and transport services and their inclusion in spatial, development, and transport planning in national documents and regional development programs. In the last part of the article, we present the final findings and proposals for the substantive integration of the preparation of transport, spatial, and development planning documents at the regional level in Slovenia. The article was repared in the framework of the CARE4CLIMATE project – boosting greenhouse gas emissions reduction by 2020 with a view to 2030 – promoting sustainable transport, energy efficiency, renewable energies, and sustainable, climate-protecting land use in the transition to a low-carbon society.

7

Zakrzówek a hitlerowska wizja transformacji prawobrzeżnego Krakowa

Laskowski Andrzej

Wiadomości Konserwatorskie

|

2021

|

Nr 65

37--53

PL

Autor omawia okupacyjne losy Zakrzówka, od roku 1910 dzielnicy Krakowa. Z uwagi na rolniczy charakter, niemal zupełny brak przemysłu (wyjąwszy kamieniołomy), słabe skomunikowanie z centrum miasta oraz nikłą, w większości niską i przeciętną jakościowo zabudowę teren ten był dogodny do kompleksowego zagospodarowania. Dostrzegli to okupanci: sprowadzony do Krakowa wybitny architekt i urbanista Hubert Ritter zaprojektował na Dębnikach, Zakrzówku i Ludwinowie ogromną dzielnicę rządową, mającą podkreślać rangę Krakowa jako stolicy Generalnego Gubernatorstwa. Koncepcja zakładała powstanie, po wyburzeniu istniejącej zabudowy, monumentalnych budowli, reprezentacyjnych placów i układu komunikacyjnego złożonego z szerokich arterii, linii kolejowej i kilku mostów na Wiśle. Projekt, ukończony w maju 1941, nie doczekał się realizacji. Zdecydował o tym konflikt architekta z hitlerowskimi notablami i urzędnikami w Krakowie oraz agresja III Rzeszy na ZSRR. Potencjał Zakrzówka pozostał niewykorzystany, ocalała jednak jego dotychczasowa zabudowa.

EN

The author discusses the history of Zakrzówek (a district of Cracow since 1910) under Nazi occupation. In view of its agricultural nature, virtually non-existent industry (local quarry excepted), poor connection to the city center and dispersed, low, average-quality buildings, the territory seemed promising as a site for comprehensive development, the quality swiftly discovered by the occupants: eminent architect and urban planner Hubert Ritter, summoned to Cracow to the purpose, designed an enormous government district to be developed across Dębniki, Zakrzówek and Ludwinów with intent to emphasize Cracow’s importance as the capital of the General Governorate. Upon demolition of all existent housing, the proposition assumed the erection of monumental buildings, magnificent squares, and a passageway system comprising wide arteries, a railway line and several bridges on the river Vistula. Completed in May 1941, the design never saw daylight, the main reasons involving the architect’s clash with Nazi notables and officials in Cracow, and the Third Reich’s attack on the USSR. While Zakrzówek’s potential has remained untapped, its old development remained untouched.

8

Rozwój przestrzenny portu morskiego na przykładzie Gdyni

Żukowska Sandra, Palmowski Tadeusz, Połom Marcin

Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG

|

2021

|

nr 24(2)

94--105

PL

W artykule zaprezentowano wybrane zagadnienia rozwoju przestrzennego portu morskiego w Gdyni, w szczególności kwestie dotyczące jego uwarunkowań rozwojowych. Wskazano także na relacje między portem a miastem. Port morski i miasto Gdynia są wyjątkowym przypadkiem rozwoju jednostki portowo-miejskiej, w której odwrotnie niż w innych przypadkach najpierw powstał port, a następnie przy nim zaczęło rozwijać się miasto. Uwarunkowania te miały znaczący wpływ na rozwój struktury przestrzenno-gospodarczej zespołu portowo-miejskiego. Opracowanie uzupełniono syntetyczną analizą perspektyw oraz barier rozwojowych Portu Gdynia.

EN

The article presents selected issues of the spatial development of the seaport in Gdynia, in particular its development conditions, as well as the relationship between the port and the city. The seaport and the city of Gdynia are a unique case of development of a port-city unit where, contrary to other cases, the port was created first and then the city started to develop. These conditions had a significant impact on the development of the spatial and economic structure of the port-city complex. The study was supplemented with a synthetic analysis of perspectives and barriers to development of the Port of Gdynia.

9

Healthy Cities - Resilient Cities. Urban development in the context of climate change

Wiszniowski Jacek

Builder

|

2021

|

R.25, nr 3

26--28

EN

The impact of climate change is more and more often taken into account in urban development strategies and concerns mainly reducing threats and protection against the effects of extreme phenomena. Stress factors that are mainly related to civilization changes (economic and technological progress) and environmental changes (nature, resources, and climate) test a city's ability to remain functional in spite of crises. With this in mind, it is necessary to review the development strategies of contemporary cities, identify the main course of action aimed at increasing the resistance to threats at the global, regional and local level, identify instruments that help in the planning of adaptations, and assess the scope of such plans. In Poland, the idea of developing healthy and resilient cities is not as popular as in other countries. The first adaptation strategies generally focus on the risks related to extreme weather events. It is expected that subsequent plans will gradually extend the scope of adaptation, especially after the COVID-19 pandemic made us realize that crisis management is insufficient and that the city's resilience should be developed. This paper explores the idea of Healthy Cities and other contemporary concepts of urban spatial development in the context of climate change. The author puts forward a thesis about the influence of the climate agenda on the transformation of the idea of Healthy Cities into the concept of Resilient Cities. The work includes an analysis of the development strategies of European cities, with particular emphasis on the largest cities in Poland, regarding the adaptation of the urban environment to the existing and projected climate hazards. The research goal is to evaluate the strategies for city development adopted by cities in their strategic documents as well as to assess the scale of climate change and its impact on the spatial development policy.

PL

Planowanie i zarządzanie miejskie staje wobec coraz większych wyzwań ze strony chronicznych stresów oraz pogłębiających się problemów. Czynniki stresu związane głównie ze zmianami cywilizacyjnymi (postęp gospodarczy, technologiczny), a także środowiskowymi (przyroda, zasoby, klimat), testują zdolność miasta do zachowania funkcjonalności pomimo kryzysów. Pod tym kątem należy dokonać przeglądu polityki rozwoju miast współczesnych, rozpoznać główne kierunki działań zwiększających odporność na zagrożenia na szczeblu światowym, regionalnym i lokalnym, a także zidentyfikować instrumenty służące planowaniu adaptacji oraz ocenić poziom tego planowania. W Polsce idea rozwoju miast zdrowych, a także odpornych nie jest tak popularna jak na świecie. Pierwsze plany adaptacji koncentrują się na ogół na kwestiach zagrożeń związanych z ekstremalnymi zjawiskami klimatycznymi. Przewiduje się, że zakres adaptacji kolejnych planów będzie stopniowo obejmował szerszy obszar, zwłaszcza że za przyczyną pandemii COVID-19 przekonano się, iż zarządzanie kryzysowe nie wystarcza i należy z większym wyprzedzeniem zwiększać odporność miasta na możliwe zagrożenia. W pracy podjęto problematykę idei zdrowych miast oraz innych współczesnych koncepcji rozwoju przestrzennego miast w kontekście zmian klimatycznych. Autor stawia tezę o wpływie agendy klimatycznej na ewolucję idei miast zdrowych w koncepcję miast odpornych. Poddano analizie plany rozwoju miast europejskich, ze szczególnym uwzględnieniem największych miast polskich, dotyczące adaptacji środowiska miejskiego do obecnych, a także prognozowanych wpływów uwarunkowań klimatycznych. Celem poznawczym jest ocena formuł rozwoju obecnych w dokumentach strategicznych miast oraz skali zmian i zakresu wpływu zmian klimatu na politykę przestrzennego rozwoju.

10

Analysis of spatial planning in the communities of the Białystok suburban zone in the context of the existing legal system

Tokajuk Jerzy

Przestrzeń i Forma

|

2020

|

nr 41

208--222

EN

The spatial planning law system in Poland does not ensure spatial order and sustainable development in communes. There is no consistency between the government, voivodeship and local government policies. The legal instruments existing in the present system do not fulfill the role assumed by the legislator. As a result, buildings in the municipalities of the suburban area are mostly in the form of administrative decisions, in addition to the local law, causing the phenomenon of uncontrolled suburbanisation. The article presents statistical data illustrating the state of spatial planning in the communes of the suburban area of Białystok in the scope of local plans, decisions on building and land development conditions and building permits. Conclusions from the analysis of the collected materials confirm the phenomenon of the development of communes of the suburban area of Białystok in an unplanned manner, lasting for over a dozen years.

PL

Obowiązujący w Polsce system prawa planowania przestrzennego nie zapewnia ładu przestrzennego i zrównoważonego rozwoju w gminach. Brak jest spójności pomiędzy polityką rządu, województwa i samorządów terytorialnych. Istniejące w obecnym systemie instrumenty prawne nie spełniają założonej przez ustawodawcę roli. W efekcie zabudowa w gminach strefy podmiejskiej następuje w większości w trybie decyzji administracyjnych, poza regulacjami prawa miejscowego, powodując zjawisko niekontrolowanej suburbanizacji. W artykule przedstawiono dane statystyczne ilustrujące stan planowania przestrzennego w gminach strefy podmiejskiej Białegostoku w zakresie planów miejscowych, decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu oraz pozwoleń na budowę. Wnioski z analizy zgromadzonych materiałów potwierdzają zjawisko trwającego od kilkunastu lat procesu zabudowy gmin strefy podmiejskiej Białegostoku w sposób niezaplanowany.

11

Spatial Absorbency Assessment for Sustainable Land Development

Broża Noemi, Birnbaum Karolina, Garcia Castro David, Kazak Jan K.

Geomatics and Environmental Engineering

|

2020

|

Vol. 14, no. 2

5--18

EN

Sustainable land use development requires a smart decision‑making process based on appropriate spatial design patterns. However, the pro‑investment policy of many municipalities often results in disproportions between the demand and supply of investment areas, which means that spatial development is not realized in a sustainable way. In order to avoid the overconsumption of land for investment purposes, central government in Poland introduced a requirement to assess land balance, which includes the calculation of spatial absorbency at the level of local urban planning. The aim of this work is to develop the concept of spatial absorbency assessment. In order to select best practices, document reviews of local spatial policies in Kalisz, Łódź, Toruń and Gdańsk were performed. Based on the review, a method for spatial absorbency assessment was presented. The applicability of the proposed solution is presented by its use on the case of the Racibórz municipality. The visualization shows what kind of geoinformation is required to perform an assessment by means of the developed method. The results of the calculations present the final feedback that is received by local authorities. The work was carried out using ArcGIS software. The obtained results may constitute the basis for further multi‑dimensional analyses as part of sustainable land development planning at the local level. Sustainable land use development requires a smart decision‑making process based on appropriate spatial design patterns. However, the pro‑investment policy of many municipalities often results in disproportions between the demand and supply of investment areas, which means that spatial development is not realized in a sustainable way. In order to avoid the overconsumption of land for investment purposes, central government in Poland introduced a requirement to assess land balance, which includes the calculation of spatial absorbency at the level of local urban planning. The aim of this work is to develop the concept of spatial absorbency assessment. In order to select best practices, document reviews of local spatial policies in Kalisz, Łódź, Toruń and Gdańsk were performed. Based on the review, a method for spatial absorbency assessment was presented. The applicability of the proposed solution is presented by its use on the case of the Racibórz municipality. The visualization shows what kind of geoinformation is required to perform an assessment by means of the developed method. The results of the calculations present the final feedback that is received by local authorities. The work was carried out using ArcGIS software. The obtained results may constitute the basis for further multi‑dimensional analyses as part of sustainable land development planning at the local level.

PL

Zrównoważony rozwój użytkowania gruntów wymaga racjonalnego procesu podejmowania decyzji opartych na odpowiednich wzorcach zagospodarowania przestrzennego. Jednak proinwestycyjna polityka wielu gmin często prowadzi do powstawania dysproporcji pomiędzy popytem na tereny inwestycyjne a ich podażą, co oznacza, że rozwój przestrzenny nie jest realizowany w sposób zrównoważony. W celu uniknięcia sytuacji nadmiernej konsumpcji zasobów przestrzennych rząd centralny w Polsce wprowadził obowiązek oceny bilansu terenów, co obejmuje oszacowanie chłonności przestrzennej na poziomie lokalnego planowania przestrzennego. Celem tej pracy jest opracowanie koncepcji oceny chłonności przestrzennej. W celu wybrania najlepszych praktyk przeprowadzono przeglądy dokumentów dotyczących lokalnych polityk przestrzennych w Kaliszu, Łodzi, Toruniu i Gdańsku. Na podstawie przeprowadzonego przeglądu przedstawiono metodę oceny chłonności przestrzennej. Możliwość wykorzystania proponowanego rozwiązania przedstawiono na przykładzie gminy Racibórz. Zastosowanie metody pokazuje, jakie‑ go rodzaju geoinformacja jest konieczna do przeprowadzenia procesu oceny. Wyniki obliczeń stanowią informację zwrotną, jaką otrzymują władze lokalne. Praca została wykonana przy użyciu oprogramowania ArcGIS. Uzyskane wyniki mogą stanowić podstawę do dalszych wielowymiarowych analiz zrównoważonego planowania przestrzennego na poziomie lokalnym.

12

Wpływ czynników miastotwórczych na rozwój miasta. Analiza porównawcza Jarosławia i Przemyśla do roku 1772

Fitta-Spelina Agnieszka

Wiadomości Konserwatorskie

|

2019

|

Nr 58

7--14

PL

Niniejszy artykuł poświęcony jest analizie wpływu czynników miastotwórczych na rozwój miasta. Badaniom poddano dwa sąsiednie ośrodki miejskie o średniowiecznym rodowodzie, leżące na jednym szlaku handlowym: Jarosław i Przemyśl. Przedstawiono zarys ich rozwoju ze zwróceniem szczególnej uwagi na lokacyjne układy urbanistyczne oraz ważniejsze przemiany przestrzenne. Szczegółową analizę przeprowadzono pod kątem wpływu czynników miastotwórczych na rozwój wybranych ośrodków. Czynniki te zdefiniował Tadeusz Tołwiński w Urbanistyce [14], wyróżniając czynnik warunków przyrodzonych, czynnik gospodarczy, czynnik warowności (militarny), czynnik komunikacji, czynnik obyczajowo-prawny i czynnik kompozycji urbanistycznej. Stanowią one dogodne kryteria analizy porównawczej, porządkując i uczytelniając jej przebieg.

EN

This article is an analysis of city-forming factors on town development. Research was carried out in two neighbouring towns with medieval origins, located on one trade route: Jarosław and Przemyśl. The outline of their development is presented with particular attention drawn to the chartered urban layouts and more important spatial transformations. A detailed analysis was carried out concerning the impact of city-forming factors on the development of the selected towns. Those factors were defined by Tadeusz Tołwiński in his Urbanistyka [14], distinguishing the natural conditions factor, the economic factor, the defensiveness (military) factor, the communications factor, the social-legal factor and the urban composition factor. They constitute convenient criteria for a comparative analysis, ordering the process and making it clearer.

13

The issues of preservation and revitalization of residential, public and industrial buildings from the second half of the 19ᵗʰ and early 20ᵗʰ centuries in Kyiv and Krakow

Kulikov Petro, Dyomin Mykola, Chernyshev Denys, Kuśnierz-Krupa Dominika, Krupa Michał

Wiadomości Konserwatorskie

|

2019

|

Nr 60

140--146

EN

The article concerns the characteristic features of the formation of historical buildings during the period of dominance of historicism and secession in architecture, as well as their contemporary adaptations to new functions and the condition of preservation in the aspect of conservation. As recent experience from the cities in Poland (Krakow) and Ukraine (Kiev) show, basic problems with the protection of the historical resources result from the lack of social education in the field of cultural heritage protection, non-compliance with applicable regulations and insufficient consideration of protection tasks in current planning policy. It should also be noted that in many cases, historical buildings and complexes (of administrative, cultural, residential or industrial function), shaped at the end of the 19ᵗʰ and the beginning of the 20ᵗʰ century, no longer meet modern standards. This often leads to social conflicts, threatens their existence and value, which can be lost through unprofessional modernization, reconstruction or adaptation works.

PL

Artykuł dotyczy charakterystycznych cech kształtowania budynków historycznych w okresie dominacji historyzmu i secesji w architekturze, a także ich współczesnych adaptacji do nowych funkcji oraz stanu zachowania w aspekcie konserwatorskim. Jak pokazują ostatnie doświadczenia z terenu miast Polski (Kraków) oraz Ukrainy (Kijów), podstawowe problemy z ochroną historycznego zasobu wynikają z braku edukacji społecznej w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego, nieprzestrzegania obowiązujących przepisów oraz niedostatecznego uwzględnienia zadań ochronnych w bieżącej polityce planistycznej. Należy także zauważyć, że w wielu przypadkach historyczne obiekty i zespoły (o funkcji administracyjnej, kulturalnej, mieszkalnej czy przemysłowej), ukształtowane na końcu XIX i na początku XX wieku, nie spełniają już współczesnych standardów. Prowadzi to wielokrotnie do konfliktów społecznych, zagraża ich egzystencji oraz wartości, która może zostać zatracona poprzez nieprofesjonalnie przeprowadzone prace modernizacyjne, przebudowy czy adaptacje.

14

Jaworzno i Szczakowa w okresie zaborów – urbanistyka i architektura. Cz. I. Urbanistyka

Ślusarczyk M.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2018

|

Nr 54

83--91

PL

W artykule omówiono przemiany przestrzenne, jakie miały miejsce w okresie zaborów na terenie Jaworzna oraz Szczakowej, wówczas dwóch niewielkich wsi, znajdujących się na terenach zajętych przez Austrię. W omawianym okresie nastąpił ich znaczny rozwój gospodarczy, a co za tym idzie – rozwój przestrzenny. Dzięki temu na przełomie XIX i XX wieku otrzymały prawa miejskie. Dzisiaj Jaworzno jest jednym z miast na prawach powiatu w województwie śląskim, a Szczakowa – jedną z jego dzielnic.

EN

The article discusses the spatial transformations that took place during the period of the partitions in the area of Jaworzno and Szczakowa, which at the time were two small villages located in lands taken by Austria. During this period they underwent significant economic and – as a result – spatial development. This is why they received town rights around the turn of the nineteenth and twentieth century. Today Jaworzno is one of the Silesian Voivodship’s cities with powiat rights, while Szczakowa – is one of Jaworzno’s districts.

15

Cultural values as development potential for small Mazovian cities on the example of Rawa Mazowiecka

Majewska A.

Przestrzeń i Forma

|

2018

|

nr 34

179--194

EN

Urban space quality can affect resident attitudes and generate economic development of cities. Mazovian cities after the political transformation are often in the state of stagnation. World War II destruction and socialist reconstruction initiated their identity decline. Well-defined development potential of cities based on local cultural values, and revitalisation of historical centres can improve the city’s image and attractiveness.

PL

Jakość przestrzeni miejskiej może wpływać na postawy mieszkańców i generować rozwój gospodarczy miast. Miasta mazowieckie po transformacji ustrojowej są często w stanie stagnacji. Zniszczenia drugiej wojny oraz socjalistyczna przebudowa zapoczątkowały zanikanie ich tożsamości. Dobrze zdefiniowany potencjał rozwojowy miast, w oparciu o lokalne wartości kulturowe oraz rewitalizacja historycznych centrów może przyczynić się do zmiany wizerunku miasta i zwiększenie jego atrakcyjności.

16

Zasadność poszerzania granic administracyjnych miasta centralnego w przypadku Białegostoku

Tokajuk J.

Architecturae et Artibus

|

2018

|

Vol. 10, no. 4

107--113

PL

Białystok jest miastem o największej gęstości zaludnienia spośród miast wojewódzkich w Polsce. Argument ten, w połączeniu z aspiracjami metropolitalnymi, jest kluczowy w dyskusji na temat zasadności poszerzenia granic administracyjnych. Jednocześnie z dokonanych analiz urbanistycznych wynika, że powierzchnia użytkowa zabudowy o funkcji mieszkaniowej, usługowej i produkcyjnej możliwa do realizacji w obszarze miasta przewyższa szacowane zapotrzebowanie, co oznacza, że chłonność terenów jest większa niż realne zapotrzebowanie na tereny inwestycyjne. Problem stanowi rzeczywista dostępność terenów dla inwestorów. O rozwoju terytorialnym powinny decydować obiektywne kryteria i oczywiste uwarunkowania w ramach współdziałania z gminami sąsiednimi. Rozwój społeczno-gospodarczy miasta centralnego, w przypadku Białegostoku, nie musi być uwarunkowany poszerzaniem granic administracyjnych. Bardziej racjonalnym kierunkiem rozwoju jest model zwartości przestrzennej miasta.

EN

Białystok is the city with the highest population density among voivodship cities in Poland. This argument, combined with metropolitan aspirations, is crucial in discussing the legitimacy of broadening the administrative borders. At the same time, it results from the urban analyzes that the usable floor area of housing, service and production facilities that can be implemented on city area exceeds the estimated demand, which means that the area’s absorption is greater than the real demand for investment areas. The real availability of areas for investors is a problem. Territorial development should be determined by objective criteria and obvious conditions within the framework of cooperation with neighboring municipalities. The social and economic development of the central city, on the case of Białystok, does not have to be conditioned by the expansion of administrative boundaries. A more rational development direction is the model of spatial compactness of the city.

17

Kolej a rozwój przestrzenny Krakowa

Bieda K.

Zeszyty Naukowo-Techniczne Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji w Krakowie. Seria: Materiały Konferencyjne

|

2017

|

Nr 3(114)

7--16

PL

Kolej już od chwili otwarcia linii krakowskiej w połowie XIX wieku stała się istotnym czynnikiem wpływającym na rozwój przestrzenny miasta. Artykuł omawia poszczególne fazy i obszary oddziaływania kolei: plan Krakowskiego Zespołu Miejskiego z lat 60. XX wieku, w którym proponowano zintegrowany z siecią tras kolejowych „rusztowy” układ przestrzenny, koncepcję rozwoju nowego centrum Krakowa w powiązaniu z dworcem kolejowym (lata 60.), a także późniejszy rozwój Krakowskiego Centrum Komunikacyjnego w latach 80. Wskazuje na pozytywne oddziaływanie inwestycji KCK na otaczający obszar śródmieścia. Artykuł prezentuje ideę rozwoju miasta w oparciu o układ tras kolei aglomeracyjnej (SKA) prezentowaną we wstępnej fazie opracowania planu miasta (2012 rok). Rysuje wreszcie hipotetyczną wizję Krakowa przyszłości jako „miasta regionalnego”, gdzie rozwój intensywnie zainwestowanych obszarów w zasięgu stacji kolei aglomeracyjnej – w oparciu o ideę ”Transit Oriented Development” (rozumianą jako rozwój lub planowanie skoncentrowane na optymalnym wykorzystaniu dostępności transportu zbiorowego, szczególnie o dużej zdolności przewozowej) - mógłby stać się alternatywą dla postępującego zjawiska „rozlewania się” zabudowy miejskiej.

EN

Rail transport has become an important factor in development of the city since opening of the Krakow line in the 19th century. The article presents various stages and areas of urban development influenced by railway system: Krakow Agglomeration Plan from the 1960s integrating railway network with urban structure, the concept for the new City Center around railway station (1960s) and later, development of the Krakow Transportation Center in the 1980s. It argues that the center (KCK) has significantly contributed to improvement of urban quality of the surrounding inner city. Development of the city based on rail rapid transit was proposed in the early concepts for Krakow planning scheme in 2012. The article outlines future hypothetical scenarios for Krakow as the Regional City where development of densely built-up areas around rail rapid transit could present an alternative to increasingly progressing urban sprawl.

18

Urban planning of Khartoum. History and modernity. Part I. History

Hassan S.S., Elkheir O., Kobylarczyk J., Kuśnierz-Krupa D., Chałupski A., Krupa M.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2017

|

Nr 51

86--94

EN

Niniejszy artykuł jest pierwszą częścią opracowania dotyczącego rozwoju przestrzennego Chartumu i podejmuje problematykę genezy oraz historii powstania miasta. Chartum jest stolicą Sudanu oraz głównym ośrodkiem politycznym, handlowym i kulturalnym tego kraju. Miasto, założone w wieku XIX, w miejscu połączenia Białego i Błękitnego Nilu, jest przykładem ciekawej struktury urbanistycznej, złożonej z trzech, niezależnie funkcjonujących ośrodków: Chartumu, Omdurmanu oraz Chartumu Północnego.

19

Jarosław. Uwagi o historii rozwoju przestrzennego miasta (X–XV wiek)

Fitta-Spelina A.

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie

|

2017

|

T. 45

483--496

PL

Niniejszy artykuł przedstawia miasto Jarosław w okresie średniowiecza: zarówno wczesnego (okres przedkolacyjny), jak i dojrzałego (miasto lokacyjne z 1375 r. i lata późniejsze). Autorka analizuje osady przedlokacyjne oraz układ urbanistyczny miasta lokacyjnego, nawiązujący do ortogonalnych założeń szachownicowych. Opisuje również występujące w mieście odchylenia od regularności, wielkość założenia i bloków zabudowy, a także przemiany, które nastąpiły w okresie dojrzałego średniowiecza. Artykuł został oparty na fragmencie pracy doktorskiej autorki pt. „Jarosław do końca okresu staropolskiego Zagadnienia urbanistyczno-architektoniczne”.

EN

This paper presents the town of Jarosław during the Middle Ages: both early (before the location) and late (1375 and later). The author analyzes pre-location sediments and urban layout of the locality, referring to the orthogonal chess board. It also discusses the derogations from the regularity, the size of the premise and building blocks in the city, as well as the changes that took place during the late Middle Ages. This article is based on a fragment of doctoral thesis titled “Jaroslaw to the end of the Old Polish Period. Architectural and Urban Issues”.

20

City centre as the forum of urban activity – reactivation of urban space

Majewska A.

Przestrzeń i Forma

|

2017

|

nr 29

109--120

EN

Historical urban systems of cities are currently frequently associated with the “centre” – the centre of various services and place of the greatest activity of the residents. Unfortunately, city squares, constituting the “heart of the city”, serve people less and less, and are dominated by cars. The phenomenon can be observed based on the example of Mińsk Mazowiecki, a city with “two market squares", where in spite of the conducted socalled revitalisation of the medieval square, it does not fulfil the assumed centre-forming role in the spatial structure of the city.

PL

Historyczne układy urbanistyczne miast, często utożsamiane są współcześnie z "centrum"- ośrodkiem wielorakich usług i miejscem największej aktywności mieszkańców. Niestety, place miejskie, stanowiące "serce miasta", coraz mniej służą ludziom, zdominowane przez samochody. Zjawisko to można zaobserwować na przykładzie Mińska Mazowieckiego, miasta z "dwoma rynkami", gdzie mimo przeprowadzonej tzw. rewitalizacji średniowiecznego placu, nie spełnia on zakładanej roli centrotwórczej, w strukturze przestrzennej miasta.