Autor podejmuje próbę dokonania analizy kształtowania się statusu jednostek pożarniczych, jak również organizowania ochrony przeciwpożarowej na ziemiach polskich na przestrzeni XIV–XIX w. W pracy ujęto także zagadnienia organizacji ochrony przeciwpożarowej poprzez analizę aktów prawnych. Warto wskazać, że w przedmiotowej tematyce brak jest kompleksowych, zarówno ogólnych, jak i regionalnych, badań z tejże dziedziny. Podejmując jednak próbę przybliżenia statusu organizacji pożarniczych na ziemiach polskich w tak obszernym okresie, warto oprzeć się na dostępnych źródłach bibliograficznych, monografiach, zapiskach muzealnych, zakonnych, a także specjalistycznej prasie traktującej o bezpieczeństwie pożarowym. Zaznaczyć należy, iż działania związane z gaszeniem pożarów były rożnie nazywane na przestrzeni lat. Były to m.in.: akcje ratownicze, akcje ratunkowe, działania ratownicze czy też działania ratowniczo-gaśnicze. Wynikało to z braku legalnej definicji tych pojęć. W artykule szczególną uwagę poświęcono reformie ochrony przeciwpożarowej proponowanej przez Andrzeja Frycza Modrzewskiego.
EN
The author tries to analyze the development of the status of fire units and fire safety in Poland over the 14‒19 century. The paper describes the problems of establishing the fire protection by analyzing the legal acts concerning it. It is worth seeing that there is a lack of complex, both general and regional research in this field. When taking a closer look at the fire organizations operating in Poland in such an extensive range, it is worth relying on the available bibliographic sources, monographs, museum and monastic notes as well as specialist literature about fire safety. It should be noted that fire fighting activities were named differently over the years. They were called, among others, rescue operations, saving operations or rescue and firefighting activities. It resulted from the lack of legal definition of these terms. The article focuses on the reform of fire protection proposed by Andrzej Frycz Modrzewski.
2
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
In the 19th century, in Poland divided among Russia, Austria and Prussia, the occupants hindered access to education for Poles. Fighting the restrictions, the Poles organized scientific institutions, published texts enabling self-study and founded high and academic private schools. In the Polish Kingdom in 19th century these schools were mostly clandestine, becoming legal at the beginning of 20th century. In Galicia, polonized high schools and universities in Lwów and Kraków educated students, including women, from all occupied territories. Many studied abroad. People educated in the second half of 19th century rebuilt the system of higher education in Poland Reborn.
PL
W XIX w., w Polsce podzielonej między Rosję, Austrię i Prusy, zaborcy utrudniali Polakom dostęp do wykształcenia. Walcząc z ograniczeniami Polacy organizowali instytucje naukowe, wydawali publikacje ułatwiające samokształcenie, zakładali średnie i wyższe szkoły prywatne. W Królestwie Polskim w XIX w. przeważnie tajne, od początku XX w. legalne. W Galicji spolonizowane szkoły średnie i uniwersytety we Lwowie i Krakowie kształciły studentów, w tym kobiety, ze wszystkich zaborów. Wiele osób studiowało za granicą. Ludzie wykształceni w drugiej połowie XIX w. odbudowali szkolnictwo wyższe w Polsce Odrodzonej.