Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Skały w romańskich murach Małopolski

Bromowicz Jan, Magiera Janusz

Przegląd Geologiczny

|

2023

|

Vol. 71, nr 11

567--575

EN

Early medieval Małopolska (Lesser Poland) covered regions with diverse geologi¬cal structures and, therefore, various rocks of different suitability for the construction, shown up on the surface. Masonry skills of historical builders changed with time. So did their preferences in choosing the rocks and stones of mechanical properties optimal for the stone- masonry techniques of the time and mechanical resistance. Below, we present the rocks that were chosen by the stonemasons, usually foreign, to build what were often the first stone buildings there. We present the preferences and skills of contemporary builders, changing over time, regarding the proper selection of rocks with the desired properties, ensuring sufficient resistance to destruction while allowing the use of an appropriate method of stone processing. An inventory of stones in the available fragments of the walls was made, and their structural and textual features and petrographic composition were identified. Measurements of the size of stone elements in the faces of the walls were also made. Based on the analysis of the geological structure of the building's surroundings, the most probable sources of origin of the rocks used and, if possible, their basic physical and mechanical properties are provided. The order was established in which different rocks were used to obtain the desired effects. It depended on the possibility of obtaining them in particular regions. It was shown that the distance of the construction site from the out¬crops of the rocks used did not exceed 25 km. Examples of the use of different rock properties in various architectural solutions are given.

2

Investigation of geomechanical properties of carboniferous rocks for evaluating the possibility of energetic use of water and methane from hard coal mines

Bukowska Mirosława, Bukowski Przemysław

Archives of Mining Sciences

|

2023

|

Vol. 68, no. 2

207--225

EN

This study aimed to indicate the variability range of parameter values describing the geomechanical properties of Carboniferous rocks depending on the moisture content of the laboratory sample. We assumed that the moisture content in the tested rock samples corresponds to various water saturation states in the rock mass. The states could be caused by complete and long-term drainage, water inflow, or the position of the rock sample to the ventilation ducts or the water table in flooded mine workings. In line with this assumption, measurements were made on samples of accompanying rock using two water saturation states of rock pores – moisture of samples, i.e., air-dried and capillary saturation states. Laboratory surveys were also made for the state of moisture of the coals obtained in the process of immersion of the sample in water. The air-dried state of rocks as standard in geomechanical tests in laboratories was compared with the surroundings of mining excavations, mostly ventilated ones, located within a long-term preserved depression cone, especially in hydrogeological covered areas. We used the capillary saturation state to demonstrate significant changes in the values of basic geomechanical parameters under the influence of the water from the surface and higher aquifers, circulating in the rock mass near groundwater reservoirs. Capillary saturation was the closest to natural moisture in the rock mass drained from free water. The coefficient of changes in the geomechanical properties of rocks associated with the change in moisture content and the transition of rocks from the air-dried state to the capillary saturation state was determined. The parameter was suitable for simulating probable changes in the values of geomechanical parameters of rocks and approximating the laboratory moisture content to the conditions occurring in the rock mass. Linear relationships were also developed with very good or good, and sometimes satisfactory coefficient determinations.

3

Petrology and origin of the Lar igneous complex of the Sistan suture zone, Iran

Boomeri Mohammad, Moradi Rahele, Bagheri Sasan

Geologos

|

2020

|

Vol. 26, No. 1

51--64

EN

The Oligocene Lar igneous complex is located in the Sistan suture zone of Iran, being emplaced in Paleocene to Eocene flysch-type rocks. This complex includes mainly intermediate K-rich volcanic (trachyte, latite and andesite) and plutonic (syenite and monzonite) rocks that belong to shoshonitic magma. The geochemical characteristics of the Lar igneous complex, such as an enrichment of LREE and LILE relative to HREE and HFSE, respectively, a negative anomaly of Ti, Ba and Nb and a positive anomaly of Rb and Th are similar to those of arc-type igneous rocks. Tectonic discrimination diagrams also show that rocks of the Lar igneous complex fall within the arc-related and post-collisional fields and K-enrichment of these rocks confirm the post-collisional setting. Based on geochemical features, the Lar igneous complex magma was derived from partial melting of a phlogopite-bearing, enriched and metasomatised lithospheric mantle source and the magma was affected by some evolutionary processes like fractional crystallisation and crustal contamination.

4

Wybrane aspekty mineralogiczno-petrograficzne skał zbiornikowych podhalańskiego systemu geotermalnego

Kasztelewicz A.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

2018

|

R. 57, nr 1

105--117

PL

Podhalański system geotermalny jest jednym z najbardziej perspektywicznych regionów pod względem potencjału geotermalnego w Polsce. Wody geotermalne wykorzystywane są do celów grzewczych już od 1993 roku, a dobrze rozwinięta infrastruktura ciepłownicza oraz rekreacyjna sprzyja dalszemu rozwojowi tego sektora. W artykule przedstawiono wybrane wyniki badań mineralogicznych, petrograficznych i petrofizycznych skał zbiornikowych eksploatowanych obecnie wód geotermalnych. Próbki skał pobranych z otworu Biały Dunajec PAN-1 petrograficznie zakwalifikować można jako skały węgalanowe, głównie wapienie i dolomity o porowatości poniżej 1%.

EN

Podhale (S Poland) is one of the most promising regions in the country in terms of its geothermal resource potential. The use of geothermal waters for heating purposes commenced there at the beginning of the 1990s. The Podhale region provides excellent conditions for the use of geothermal energy, such as a well-developed infrastructure for the heating industry, recreation, balneotherapy and other applications. The assessment of the geothermal potential should always take an accurate identification of the geological conditions into account. This article presents the results of detailed mineralogical, petrographic and petrophysical studies of the best hydrogeothermal structure within the Podhale geothermal system with a single well capacity of up to 550 m3/h. Rock samples collected from the Biały Dunajec PAN-1 borehole can be petrographically classified as crystalline limestones. They consist of two irregularly intersecting zones differing in terms of calcite crystal size. The measured porosity of the structures under consideration, based on microscopic analysis, is below 1%. The series of units have good reservoir and exploitation parameters.

5

Analysis of Young's modulus for Carboniferous sedimentary rocks and its relationship with uniaxial compressive strength using different methods of modulus determination

Małkowski P., Ostrowski Ł., Brodny J.

Journal of Sustainable Mining

|

2018

|

Vol. 17, iss. 3

145--157

EN

Young’s modulus (E) is one of the basic geomechanical parameters used in rock engineering in practice. It is determined based on uniaxial compressive test (UCS). However, according to International Society of Rock Mechanics it can be calculated by three different ways: as the tangent, secant and average modulus. The results from each method are significantly different. The UCS tests was carried out on 237 rock specimens with the slenderness ratio 2 of Carboniferous claystones, mudstones and sandstones. The axial deformation was always measured automatically by the displacement measurement device (LVDT) built into the testing machine and connected to the hydraulic piston. Then the Young’s modulus was calculated for each test by all three methods. The analysis of the results is presented in this paper to show the difference between all the three moduli calculated for each specimen, and to recommend the best method of Young’s modulus determination. First, the typical range of the elastic linear deformability for the chosen rock types was determined as 25-75% of the peak strength at confidence interval 95% for these sedimentary rocks. The modulus value distributions obtained from each calculation method were compared using statistical parameters: mean value, median, minimum, maximum, standard deviation, mean difference at confidence interval 95%, and non-uniformity coefficient. The proportions between average-secant modulus (Eav/Esec) and average-tangent modulus (Eav/Etan) for the rock samples were estimated. For the studied rocks the obtained values were: 1.10-1.32% for Eav/Esec, 1.08-1.25% for Etan/Esec and 1.01-1.06 for Eav/Etan (for Etan with the range of 20-80% of peak strength). These values show low coherence between secant and average modulus (ca. 23% difference) and good consistency of average and tangent modulus. Based on the analysis, tangent Young’s modulus is recommended as the guiding one at the constant range of 30-70% of the ultimate stress. Secant Young’s modulus, as it comprises not only elastic strain but the pore compaction as well, should be named as modulus of deformability. This conclusion was further confirmed by the regression analysis between UCS and E. The highest regression coefficients and the lowest standard error of the regression was obtained for tangent Young’s modulus determination method. In addition, modulus ratio MR for claystones, mudstones and sandstones was studied and determined as 274, 232 and 223 respectively.

6

A novel approach to the quantitative interpretation of petrophysical parameters using nano‑CT: example of Paleozoic carbonates

Puskarczyk E., Krakowska P., Jędrychowski M, Habrat M., Madejski P.

Acta Geophysica

|

2018

|

Vol. 66, no. 6

1453--1461

EN

The main goal was the analysis of parameters describing the structure of the pore space of carbonate rocks, based on tomographic images. The results of CT images interpretation, made for 17 samples of Paleozoic carbonate rocks were shown. The qualitative and quantitative analysis of a pore system was performed. Objects were clustered according to the pore size. Within the clusters, the geometry parameters were analysed. The following dependences were obtained for carbonate rocks, also for individual clusters (due to the volume): (1) a linear relationship (on a bilogarithmic scale) between the specific surface and the Feret diameter and (2) a strong linear relationship between specific surface area and Feret diameter and average diameter of the objects calculated for the sphere. The results were then combined with available results from standard laboratory tests, including NMR and MICP.

7

Zastosowanie wybranych metod badań masywów skalnych do oceny warunków hydrogeologicznych kopalń węgla kamiennego GZW

Bukowski P., Niedbalska K., Augustyniak I., Haładus A., Kura K., Małaszuk T.

Przegląd Geologiczny

|

2017

|

Vol. 65, nr 11/1

933--937

EN

The paper characterizes selected methods of studying the sources of water hazard and solid rocks properties useful in the assessment of hydrogeological conditions of hard coal mines. Particular attention was paid to the measurement method of rock permeability using the unique PDPK-400 equipment in the assessment of filtration conditions and conditions of water flow in post-exploitation goafs and trough safety pillars. The possibilities of using an oedometer in the evaluation of permeability of post-exploitation goafs have been indicated. The usefulness ofsome investigation methods of the rock environment as sources of input data for numerical modelling of filtration have also been shown.

8

Effect of rock properties on ROP modeling using statistical and intelligent methods: a case study of an oil well in southwest of Iran

Bezminabadi S. N., Ramezanzadeh A., Jalali S. M. E., Tokhmechi B., Roustaei A.

Archives of Mining Sciences

|

2017

|

Vol. 62, no. 1

131--144

EN

Rate of penetration (ROP) is one of the key indicators of drilling operation performance. The estimation of ROP in drilling engineering is very important in terms of more accurate assessment of drilling time which affects operation costs. Hence, estimation of a ROP model using operational and environmental parameters is crucial. For this purpose, firstly physical and mechanical properties of rock were derived from well logs. Correlation between the pair data were determined to find influential parameters on ROP. A new ROP model has been developed in one of the Azadegan oil field wells in southwest of Iran. The model has been simulated using Multiple Nonlinear Regression (MNR) and Artificial Neural Network (ANN). By adding the rock properties, the estimation of the models were precisely improved. The results of simulation using MNR and ANN methods showed correlation coefficients of 0.62 and 0.87, respectively. It was concluded that the performance of ANN model in ROP prediction is fairly better than MNR method.

PL

Prędkość wiercenia jest jednym z podstawowych parametrów charakteryzujących tempo prac wiertniczych. Oszacowanie prędkości wiercenia jest zagadnieniem kluczowym dla inżynierów wiertnictwa, gdyż pozwala na dokładne określenie czasu trwania prac, a co za tym idzie także kosztów operacyjnych. Szacowanie prędkości wiercenia odbywa się na podstawie modelu uwzględniającego parametry pracy oraz parametry środowiskowe. Pierwszy krok obejmuje pozyskanie danych o fizycznych i mechanicznych właściwościach skał na podstawie profilowania geofizycznego otworu. Zastosowano korelację odpowiednich par danych dla pokreślenie wpływu głównych czynników warunkujących prędkość wiercenia. Nowy model obliczania prędkości wiercenia opracowany został w okręgu naftowym Azadegan w południowo-zachodniej części Iranu. Symulacje prowadzono w oparciu o metodę wielokrotnej regresji nieliniowej a także przy wykorzystaniu sztucznych sieci neuronowych. Poprzez dodanie danych o właściwościach skał, model został znacznie udoskonalony. Wyniki symulacji prowadzonych w oparciu o powyższe metody wykazały współczynniki korelacji na poziomie 0.62 i 0.87. Stwierdzono, że metoda wykorzystująca sztuczne sieci neuronowe daje dokładniejsze szacunki prędkości wiercenia niż podejście bazujące wyłącznie na metodzie obliczania regresji nieliniowej

9

Przydatność pomiarów dipolową sondą akustyczną Wave Sonic pod kątem określania właściwości fizycznych ośrodka skalnego

Kołodziejczyk I.

Prace Naukowe Instytutu Nafty i Gazu

|

2016

|

nr 209 wyd. konferencyjne

247--250

PL

Celem referatu jest wskazanie na możliwość wykorzystania pomiarów sondą akustyczną Wave Sonic do określenia właściwości fizycznych ośrodka skalnego, takich jak: parametry sprężyste, anizotropia akustyczna, naprężenia wokół otworu wiertniczego.

EN

The main goal of this article is to show possibilities for using Wave Sonic logs in anisotropy formation analysis and calculations (rock mechanics parameters, Thomsen coefficient, stress evaluation). Sonic attributes such as P-wave slowness, fast and slow shear wave travel time, and anisotropy orientation allow for better 3-D seismic analysis.

10

Changes of selected structural and mechanical properties of the Strzelin granites as induced by thermal loads

Nowakowski A., Młynarczuk M.

Archives of Mining Sciences

|

2012

|

Vol. 57, no. 4

951--974

EN

Temperature is one of the basic factors influencing physical and structural properties of rocks. A quantitative and qualitative description of this influence becomes essential in underground construction and, in particular, in the construction of various underground storage facilities, including nuclear waste repositories. The present paper discusses the effects of temperature changes on selected mechanical and structural parameters of the Strzelin granites. Its authors focused on analyzing the changes of granite properties that accompany rapid temperature changes, for temperatures lower than 573ºC, which is the value at which the β - α phase transition in quartz occurs. Some of the criteria for selecting the temperature range were the results of measurements carried out at nuclear waste repositories. It was demonstrated that, as a result of the adopted procedure of heating and cooling of samples, the examined rock starts to reveal measurable structural changes, which, in turn, induces vital changes of its selected mechanical properties. In particular, it was shown that one of the quantities describing the structure of the rock - namely, the fracture network - grew significantly. As a consequence, vital changes could be observed in the following physical quantities characterizing the rock: primary wave velocity (vp), permeability coefficient (k), total porosity (n) and fracture porosity (η), limit of compressive strength (Rσ1) and the accompanying deformation (Rε1), Young’s modulus (E), and Poisson’s ratio (ν).

PL

Wśród wielu czynników wpływających na właściwości fizyczne i strukturalne skał jednym z najważniejszych jest bez wątpienia temperatura. Jej podwyższenie lub obniżenie może prowadzić do zmian struktury, spowodować przemiany fazowe składników, zmieniać skład chemiczny a wreszcie, stan skupienia skały. Procesy te mogą więc w istotny sposób zmienić właściwości fizyczne skały, co jest istotne między innymi z punktu widzenia szeroko rozumianego budownictwa podziemnego. Zmiany temperatury skały mogą wynikać z warunków naturalnych, w jakich się ona znajduje lub być konsekwencją działalności człowieka. Szczególnym przypadkiem takiej działalności jest budowa różnego typu składowisk podziemnych czy to magazynowych (np. magazyny paliw płynnych) czy też „podziemnych śmietników” na różnego rodzaju odpady, także promieniotwórcze. Artykuł skupia się na badaniach wpływu zmian temperatury na wybrane parametry mechaniczne i strukturalne granitów ze Strzelina. Autorzy skoncentrowali się na analizie zmian właściwości tych skał towarzyszących szybkim zmianom temperatury, w zakresie od temperatury pokojowej do 573ºC, czyli do temperatury, przy której zachodzi przemiana fazowa kwarcu β - α. Badania prowadzono na dwóch odmianach granitoidów z masywu Strzelin-Žulowa. Jedna z nich to odmiana „młodszą”, tzw. normalna, o charakterze adamellitu a druga to odmiana „starszą” wykazującą podobieństwo do gnejsów. Na potrzeby niniejszej pracy granit normalny nazywano granitem gruboziarnistym, a granit gnejsowaty - drobnoziarnistym. Procedura badawcza polegała na tym, że walcowe próbki skal umieszczano w piecu nagrzanym do zadanej temperatury, celem wywołania „szoku” termicznego. Stosowano temperatury 100, 200, 300 i 500 stopni Celsjusza. Po upływie 60 minut piec, w którym znajdowała się próbka wyłączano i stygł on wraz z próbką do temperatury pokojowej. Przyjęty czas wygrzewania miał zapewnić równomierne nagrzanie próbki w całej jej objętości. Wyznaczony on został na podstawie pomiarów przewodnictwa temperaturowego. Wyniki badań mikroskopowych przeprowadzone dla granitów wygrzewanych w opisany sposób wskazują, że istotną zmianą strukturalną jest powstanie nowych i (lub) rozrost już istniejących spękań. W pracy zaprezentowano wyniki badań ilościowych, które świadczą o tym, że zastosowana procedura grzania szokowego pociąga ze sobą wzrost spękań rozumiany zarówno jako wzrost ich długości jak i rozwartości a w konsekwencji ich powierzchni (patrz rys. 6), Ponadto spękania te są praktycznie niezauważalne pod mikroskopem optycznym i uwidaczniają się dopiero pod mikroskopem skaningowym, Analizując dwie odmiany granitu zauważono, że zdecydowanie większy wzrost spękań występuje w granicie gruboziarnistym. Jakkolwiek rozrost istniejących i powstanie nowych spękań nie są jedynymi zmianami strukturalnymi zauważonymi w podgrzewanych skałach (porównaj rozdział 3.1 i 3.2), to w rezultacie zaprezentowanych wyników badań przyjęto, że są one tym procesem, który wywiera największy wpływ na właściwości fizyczne badanych skał. W badanych nie zaobserwowano przemian fazowych. Zwrócono natomiast uwagę na niewielkie zmiany chemiczne. Ich przykładem może być np. oksydacja skaleni i biotytu, czego efektem jest opisana zmiana barwy biotytu (patrz rys. 5). Badania dylatometryczne, których wynik zaprezentowano na rys 17 pokazały, że względny przyrost wymiarów liniowych próbek skał towarzyszący zmianom temperatury w przyjętym zakresie osiąga 0,085% dla granitu drobno- i 0,11% dla gruboziarnistego. Zakładając, że granity można uważać za skały jednorodne i izotropowe można w tym momencie oszacować, że ich trwała zmiana objętości (dylatancja) będąca wynikiem grzania szokowego wyniesie odpowiednio 0,255% i 0,33%. Są to wartości tego samego rzędu, co pokazane wcześniej (rys. 16) wartości porowatości spękań. Potwierdzeniem przypuszczeń o związku pomiędzy przyjętą procedurą obróbki termicznej skały a powstawaniem w niej spękań są wyniki badań przepuszczalności oraz badań porozymetrycznych pokazane w rozdz. 4.2. Zależności widoczne na rys. 8, 9 i 10 pokazują, że dla badanych granitów wraz ze wzrostem temperatury grzania szokowego następuje wyraźny wzrost przepuszczalności i porowatości. Należy przy tym wziąć pod uwagę, że zarówno badania porozymetryczne jak i badania przepuszczalności dostarczają jedynie informacji na temat spękań otwartych, połączonych ze sobą i z brzegami próbki. Nie dają one natomiast żadnych informacji na temat spękań izolowanych. Analizując wyniki testów jednoosiowego ściskania stwierdzić należy, że dla badanego materiału wraz ze wzrostem temperatury grzania szokowego zaobserwowano spadek wytrzymałości oraz sztywności próbki (rys. 11 i 13) połączony ze wzrostem jej odkształcalności (rys. 12). Przyczyny takiego zachowania badanych próbek granitowych można powiązać z pojawianiem się - w wyniku procedury grzania szokowego - nowych oraz rozrostem istniejących już w próbce mikrospękań. W rozdziale 4.3 zaprezentowano wyniki pomiarów współczynnika Poissona. Dla badanych granitów trudno dopatrzyć regularności w zależności ν(Tg), co może być konsekwencją trudności związanych ze stosowaną techniką pomiaru odkształceń poprzecznych Wydaje się jednak, że anomalia zilustrowana na rys. 14 jest zjawiskiem fizycznym polegającym na tym, że deformacja poprzeczna szkieletu próbki podczas jej jednoosiowego ściskania powoduje zamykanie się w próbce tych spękań, które są odchylone od kierunku siły obciążającej. Reasumując należy stwierdzić, że w pracy wykazano, że wskutek przyjętej procedury ogrzewania i chłodzenia próbek w badanych granitach zachodzą mierzalne zmiany strukturalne pociągające za sobą istotne zmiany wybranych właściwości mechanicznych. W szczególności wykazano, że spośród wielkości charakteryzujących strukturę skały znaczącemu rozrostowi uległa sieć spękań. Konsekwencją tych zmian były znaczące zmiany takich charakteryzujących skałę wielkości fizycznych jak: prędkość podłużnej fali akustycznej (vp), współczynnik przepuszczalności (k), porowatość całkowita (n) i porowatość spękań (η), granica wytrzymałości na ściskanie (Rσ1) i towarzyszące jej odkształcenie (Rε1), moduł Younga (E) i współczynnik Poissona (ν).

11

The effect of mechanical properties of rock on the performance of down-the-hole drills

Uysal O.

Archives of Mining Sciences

|

2011

|

Vol. 56, no 2

239-248

EN

In this study, the performance of a down-the-hole drill in a quarry was investigated. The investigation area was divided into five areas, and the net penetration rate in each area measured. The mechanical properties of rock from each area were determined in the field and the laboratory, including uniaxial compressive strength, Brazilian tensile strength, point load test, Schmidt hammer test, and triaxial compressive test. Relationships between rock properties and net penetration rate were determined by means of regression analysis. It was found that relationships exist and are inverse. In particular, Schmidt hammer and friction angle show very good correlation with net penetration rate.

PL

W pracy badano wyniki działania wiertnic głębinowych wykorzystywanych w kamieniołomach. Badany obszar podzielono na pięć rejonów, w każdym rejonie mierzono zasięg głębokości netto. Mechaniczne właściwości skał określono w terenie oraz w warunkach laboratoryjnych, w tym wytrzymałość na ściskanie jednoosiowe, wytrzymałość na rozciąganie (test brazylijski), badania obciążeń punktowych, próby twardości oraz wytrzymałość na ściskanie trójosiowe. Związki pomiędzy właściwościami mechanicznymi skał i zasięgiem głębokości obliczono w oparciu o metodę regresji. Stwierdzono, że związek taki istnieje i ze istnieje również związek odwrotny. W szczególności, znaleziono dobrą korelację pomiędzy próbą twardości i kątem tarcia a zasięgiem głębokości.

12

Development of a new classification system for assessing of carbonate rock sawability

Mikaeil R., Yousefi R., Ataei M., Abasian Farani R.

Archives of Mining Sciences

|

2011

|

Vol. 56, no 1

59-70

EN

The prediction of rock sawability is very important in the cost estimation and the best planning of the plants. Rock sawability depends on the machine characteristics and rock mechanical properties. In this study, a new classification was developed with the respect to rock mechanical properties such as Uniaxial Compressive Strength, Brazilian tensile strength, Schmidt hammer value and Los Angeles abrasion loss. Using this system the carbonate rock sawability index (CRSi) of several types of carbonate rock was evaluated and classified into five categories and then a new model was developed with the respect to CRSi and machining characteristics by using the statistical analyses for predicting the production rate of circular diamond saws in carbonate rock cutting. With the sawability classification and developed model, it is very convenient to evaluate the sawability for a new carbonate rock type and predicting the production rate for a new factory by only the practical mechanical testing.

PL

Prognozowanie urabialności skał jest niezmiernie ważne z punktu widzenia oceny kosztów i najlepszego rozplanowania kopalni. Urabialność skał związana jest z ich skrawalnością i z ich właściwościami mechanicznymi. W pracy tej przedstawiono nowy system klasyfikacji skał w oparciu o ich właściwości mechaniczne, takie jak jednoosiowa wytrzymałość na ściskanie, wytrzymałość na rozciąganie, wytrzymałość w oparciu o test brazylijski, twardość określana według odpowiednich testów, ubytki wskutek ścierania. W oparciu o powyższy system, obliczono współczynnik urabialności skał węglanowych dla kilku rodzajów skał zaklasyfikowanych następnie do pięciu kategorii; następnie opracowano nowy model dla obliczania urabialności i skrawalności skał w oparciu o analizę statystyczną, umożliwiający przewidywanie postępów urabiania skał przy wykorzystaniu okrągłych pił diamentowych. W oparciu o przedstawiony system klasyfikacji oraz opracowany model możliwe jest prognozowanie urabialności nowych skał węglanowych oraz prognozowanie dziennego postępu prac w nowej kopalni za pomocą praktycznych badań mechanicznych.

13

Integracja wyników badań NMR, porozymetrycznych i granulometrycznych dla scharakteryzowania przestrzeni porowej mioceńskich utworów przedgórza Karpat

Ciechanowska M., Zalewska J.

Prace Instytutu Nafty i Gazu

|

2006

|

nr 137

563-570

PL

Pomiary jądrowego rezonansu magnetycznego NMR znalazły szerokie zastosowanie, przede wszystkim do prognozowania zbiornikowych właściwości skał, w tym porowatości, przepuszczalności oraz nasycenia wodą związaną, kapilarną i wolną, ale także do szacowania na podstawie wypracowanych modeli innych petrofizycznych parametrów, w tym rozkładu średnic porów. Problematyka oceny możliwości scharakteryzowania uziarnienia mioceńskich skał na podstawie metody NMR była rozpatrywana po raz pierwszy, dlatego w analizie danych uwzględniono szeroki komplet wyników z analiz granulometrycznych, porozymetrycznych, NMR, chemicznych i mineralogicznych. Materiałem doświadczalnym były próbki reprezentujące mioceńskie utwory piaskowcowo-ilaste z dwóch otworów wiertniczych: J-4 i ChD-3. Wszystkie ww. badania dla tych próbek zostały wykonane w ramach projektu celowego [2].

EN

Measurements of Nuclear Magnetic Resonance are widely applied for reservoir properties prognosis such a porosity, permeability and saturation of connate, capillary and free water as well as for evaluation of other petrophysical parameters (pore diameters) on the basis of developed models.

14

Laboratory cuttability and abrasiveness tests for prediction of worcable rocks in tunnel and mining praxis

Vasek J., Martinec P., Pinka J.

Archives of Mining Sciences

|

2006

|

Vol. 51, no 3

347-354

EN

Unified methodology for determination of so called decisive properties of rocks definition when cutting tools on cutting heads of tunnelling machines are to be used. Laboratory methods, way of measuring and assessment of rock cutability, abrasiveness, abrasion resistance of rock are presented. Abrasiveness according to Czech Industrial Standard ON 44112111 and CERCHARE graphical comparison. Area of workable rocks definition.

PL

Należy zastosować zunifikowaną metodę określenia decydujących właściwości skał przed zastosowaniem odpowiednich głowic urabiających w narzędziach skrawających w urządzeniach do drążenia tuneli. Przedstawiono metody laboratoryjne pozwalające na pomiar i ocenę urabialności skał, ścieralności oraz ich wytrzymałości na ścierania. Ścieralność określana jest zgodnie z normą przemysłową obowiązującą w Czechach ON 44112111 oraz CECHARE. Określono definicję urabialnych skał.

15

Compressibility of porous rocks: Part II. New relationships

Jalalh A.A.

Acta Geophysica

|

2006

|

Vol. 54, no. 4

399-412

EN

Pore volume compressibility is one of the physical properties of a reservoir that must be specified in many reservoir-engineering calculations. The main objective of this work is to provide new general formulas for pore volume compressibility versus porosity on the basis of measured compressibilities of some limestone and sandstone rocks in a wide range of porosity values and of varied type; the measurements were performed on Hungarian reservoir rock samples. The obtained laboratory results were compared with the published correlations of consolidated limestone samples as well with values for friable and strongly consolidated sand-stones. The validity of using compressibility data from the literature was investi-gated. The measured data showed poor agreement with the published correlations. The first approach to find better and more accurate rock compressibility corre-lations consisted of combing all the data available from the literature, using the same formula of Horne’s type. However, this attempt did not give satisfying fitting results. In the next step, by using twelve different fitting formulas, and other com-prehensive nonlinear fitting regression programs, new rock compressibility correla-tions for limestone and sandstone rocks, with better goodness of fit, were developed. These new correlations can be generalized and used for most of oil and gas reservoirs. Key words: pore volume

16

Compressibility of Porous Rocks: Part I. Measurements of Hungarian Reservoir Rock Samples

Jalalh A.A.

Acta Geophysica

|

2006

|

Vol. 54, no. 3

319-332

EN

Pore volume compressibility is one of the physical properties of a reservoir that must be specified in many reservoir-engineering calculations. In the presented research, the effect of compact pressure, temperature and porosity on compressibility was investigated. A total of twentytwo different cores were tested: five lime-stone, one friable sandstone, fourteen medium to hard sandstone, and two very dense sandstone. Core samples were placed in the test cell and subject to compacting pressure up to 10,000 psi. Runs were made at room temperature and at 52°C for limestone samples. Although there were some publications concerning measurement and study of the effect of pressure and temperature on pore volume compressibility of reservoir rocks, nothing has been published about compressibility of Hungarian reservoir rocks, except of the work of Tóth and Bauer (1988). The present study showed pore volume compressibility data for different Hungarian fields. The result of the study at high temperature (52°C) shows that pore compressibility increases with increasing temperature.

17

Badania właściwości zbiornikowych i analiza stanu uszczelnienia budowli organicznych dolnej kredy i górnej jury przy zastosowaniu sieci neuronowych w obszarze Bochnia - Dębica

Darłak B., Włodarczyk M., Gliniak P.

Prace Instytutu Nafty i Gazu

|

2004

|

nr 130

117

PL

Niniejszy artykuł stanowi podsumowanie trzyletniego etapu prac prowadzonych przez zespół pracowników IGNiG i BG „Geonafta" Ośrodek Południe Kraków. Ich celem była diagnostyka skał zbiornikowych budujących organiczne obiekty górnej jury oraz ocena efektywności skał uszczelniających. W analizie wykorzystano wyniki badań rdzeni wiertniczych z poziomów zbiornikowych i uszczelniających oraz dane impedancji akustycznej wygenerowane z krzywych geofizyki otworowej. Zastosowano obliczenia sztucznymi sieciami neuronowymi jako wieloparametrową metodę korelacyjną porównuj ącą istniejące parametry petrofizyczne z parametrami obszarów, na których planowane jest prowadzenie prac poszukiwawczych. Otrzymane wyniki pozwoliły poprawnie zidentyfikować, zarówno korzystne poziomy zbiornikowe, jak i oszacować jakość ich uszczelnienia. Wyniki prac zastosowanych w praktyce w pełni potwierdziły zasadność obranej metody i poprawność wykonanych obliczeń.

EN

The paper summarised the effect of researches leading in IGNiG and Geonafta South Division of PGOC for last three years. The main target was to extract an information about quality of reservoir and sealing rocks of organogenic built ups using laboratory and geophysical data and extrapolate them on no-wells areas of hydrocarbon researches. Artificial neural network (ANN) simulations were applied. The results make possible to distinguished reservoir and sealing levels in analysed beds.

18

Badania geologiczne dla potrzeb budownictwa wodnego

Dziewański J.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

2003

|

R. 42, nr 4

33-38

PL

Dla prawidłowego i racjonalnego zaprojektowania stopnia wodnego właściwe poznanie budowy geologicznej i określenie warunków geologiczno-inżynierskich jest konieczne. Zakres prac geologicznych zależy od wielu czynników, takich jak litologia, tektonika, istniejące i przewidywane procesy geologiczne, właściwości wytrzymałościowe i filtracyjne masywu skalnego, istnienie złóż materiałów budowlanych. O zakresie tych prac decyduje też wysokość zapory i rozwiązanie kompozycji stopnia wodnego. Badania geologiczne powinny być prowadzone w etapach uszczegóławiających poznanie budowy geologicznej. Dużą rolę odgrywa doświadczenie geologa prowadzącego badania oraz sposób ich realizacji.

EN

A proper knowledge of geological structure, and the determination of geological and engineering conditions, is necessary for the correct and rational design of a dam. The scope of geological works depends upon many factors such as tectonics, existing and anticipated geological processes, durability and permeability properties of the rock mass, and the availability of building material deposits. The scope of these works is determined also by the dam height and design stages of the complete system. The geological work should be performed in stages to determine the geological structure. The experience of the geologist performing the research is also very important, as well as the way in which the research is conducted.

19

Wykorzystanie akustycznego obrazu falowego do określenia własności sprężystych skał i szczelinowatości

Gądek W., Stadtmüller M., Twaróg Sebastian

Wiadomości Naftowe i Gazownicze

|

1998

|

R. 1, Nr 3 (3)

9-11

20

Analiza teoretyczna zjawisk pełzania i relaksacji dla wybranych modeli reologicznych próbek skalnych

Marczak H., Mieczkowski M.

Przegląd Górniczy

|

1998

|

T. 54, nr 12

16-24

PL

W artykule przedstawiono analizę zachowania się próbek materiało-wych na przykładać dwóch rodzajów modeli sprężyslo-lepko--p la stycznych. Przeanalizowano przebieg zmiany naprężeńdla zada-nego sposobu ich odkształcania. Wyznaczono przebieg krzywych petzania i relaksacji.

EN

The analysis of material samples behaviour on the example oftwo kinds of el a sdc- sticky -plastic models is presented The course of stresses change for a determined way of strain is analysed. The creep and relaxation curves are determined,