Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

The coffin portrait phenomenon and Its nascence in Polish-Sarmatian culture

Furman Olga

Wiadomości Konserwatorskie

|

2023

|

Nr 73

163--167

EN

This article discusses the features, hidden meanings, as well as the origin of coffin portraits. Special attention is paid to their nascence within the Polish territory. The theme of the burial of the Polish gentry has been researched and analyzed. The historical component of the concept of Sarmatism is discussed: where it originates from and how it influenced the development of the culture of the Baroque era. As part of this study, the author identified the factors that influenced the Polish nobles perspective on death, and the State, which later manifested in the form of a funeral rite and its attendant attributes. The author explored a set of issues related to the mythology and symbolism of the concept of Sarmatism in the Baroque period and the importance of genealogy for the nobles which later influenced the development of the coffin portrait. Despite religious beliefs, the Polish nobility always chose conceited pomposity to represent death.

PL

Niniejszy artykuł omawia cechy, ukryte znaczenia i pochodzenie portretów trumiennych. Szczególną uwagę poświęcono ich narodzinom na terytorium Polski. Przebadano i przeanalizowano temat pochówku szlachty polskiej. Omówiono historyczny komponent idei sarmatyzmu: skąd się wywodził i jak wpłynął na rozwój kultury w okresie baroku. Jako część badania autorka zidentyfikowała czynniki, które wpłynęły na spojrzenie polskiej szlachty na śmierć oraz państwo, które później zmaterializowały się w formie rytu pogrzebowego i towarzyszącym mu atrybutom. Autorka poruszyła problemy związane z mitologią i symbolizmem idei sarmatyzmu w epoce baroku i ważność genealogii dla szlachty, które następnie wpłynęły na rozwój portretów trumiennych. Pomimo wierzeń religijnych polska szlachta zawsze wybierała nadęcie i pompę w przedstawieniu śmierci.

2

Majowe obrzędy religijne na Nizinie Południowopodlaskiej

Bytniewski M., Zbucki Ł., Dąbrowski D.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2013

|

nr 19

141--149

PL

Krajobraz kulturowy Niziny Południowopodlaskiej wzbogacają liczne obiekty sakralne wśród nich kapliczki i krzyże przydrożne. Usytuowane są na skrzyżowaniach dróg, w pobliżu dużych kompleksów leśnych, przy niebezpiecznych zakrętach, mostach, grobach powstańców, na początku i końcu wsi i miast oraz wielu innych miejscach. Przydrożne kapliczki stawiano w wielu intencjach np.: aby otrzymać błogosławieństwo w pracach polowych, z okazji urodzin, powrotu do zdrowia, czy na przebłaganie Boga za winy. Na Nizinie Południowopodlaskiej znajdują się również kapliczki związane z kultem Matki Boskiej, które w majowe wieczory gromadzą wiernych na nabożeństwa. Celem pracy jest wskazanie znaczenia miejsca kapliczek w codziennym życiu mieszkańców Podlasia oraz sfery sacrum, która towarzyszy tym miejscom.

EN

The cultural landscape of the Southern Podlasie lowland is shaped by numerous religious buildings, including chapels and wayside crosses. They are located at road junctions, near large forests, with dangerous curves, bridges, tombs of the insurgents, at the beginning and at the end of the village and towns, and in many other places. Roadside shrines were located for a number of intentions, for example: to get a blessing in a field work, on the occasion of birthday, recovery, and in atonement for the sins. Here, in the Southern Podlasie lowland, one can find also shrines associated with the cult of the Virgin Mary, were believers gather for worship during the May evenings. The aim of this study is to document the existence of shrines in the region and the sacred sphere associated with inhabitants’ daily life. This will enable an assessment of the culture based values that are connected with the sacrum, that currently is getting more and more deteriorated.

3

Zwyczajowe i obrzędowe gesty sakralne w krajobrazie kulturowym wsi

Kraczoń K.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2012

|

nr 17

138--147

PL

Przedmiotem artykułu są sakralne gesty obrzędowe, rozumiane jako utrwalone i osadzone w kontekście kulturowym czynności o charakterze symbolicznym. Autorka, w oparciu o materiały archiwalne i wywiady terenowe, opisuje gesty obrzędowe rytualnie powtarzane przy obiektach małej architektury sakralnej, wskazując cechy wyróżniające tego typu zachowania kulturowe. W wyniku analizy, przyjmując kryterium funkcjonalności, wydzielono: gesty święte i uświęcające, gesty oczyszczające, gesty powitań i pożegnań, gesty wotywne oraz gesty pamięci. Symboliczne działania obrzędowe wyrażają postawę człowieka wobec sacrum, określają jego światopogląd, porządkują codzienność, zapewniając zdrowie, pomyślność i urodzaj.

EN

The article examines sacred ritualistic gestures understood as established symbolic actions set in a given cultural context. Taking into account both archive materials and field based interviews, the author describes ritualistic gestures repeated in the vicinity of small sacred architecture (e.g. roadside crosses and shrines), distinguishing their characteristic features. Basing upon the criterion of functionality, the gestures have been classified into the following categories: sacred and sanctifying gestures, purifying gestures, welcoming and farewell gestures, votive gestures, and memory gestures. Arguably, these symbolic ritualistic actions demonstrate man’s attitude towards the sacred, define his/her outlook, organize his/her everyday life, as well as ensuring health, success, and harvest.

4

Początki chrystianizacji ziem południowej Polski w świetle odkryć architektonicznych

Małachowicz E.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2011

|

R. 108, z. 7-A

33--46

PL

Odsłonięcie najstarszych reliktów architektury pod katedrą wrocławską w latach 1997 i 1998 zapoczątkowało prace badawcze nad wczesnośredniowieczną architekturą na Dolnym Śląsku, które trwały aż do 2007 roku. Rezultatem tych działań stało się naświetlenie procesu rozwoju nie tylko warowni, takich jak Niemcza czy Wrocław, które zostały przebadane, ale także odkrycie dotychczas nieznanych sanktuariów. Należą do nich kamienne kościoły w Niemczy i Gilowie (późny IX w.), we Wrocławiu (wczesny X w.) oraz na wzgórzu Gromnik (połowa X w.). Trzy z nich są zbliżone do kościołów morawskich obrządku słowiańskiego (cyrylo-metodiańskiego). Jeden z nich, wzniesiony we Wrocławiu, został przebudowany i powiększony do planu krzyża, analogicznie jak kościół w Libicach (Czechy, ok. 965), a następnie zmieniony w typ łaciński. Biskupstwo misyjne dla chrystianizacji Śląska i południowej Polski zostało zorganizowane właśnie w tym kościele. Później, w 1000 roku, ów kościół stał się pierwszą katedrą wrocławskiego biskupstwa w nowo utworzonym polskim Kościele. Wiele uwzględnionych w niniejszym artykule odkryć zostało dokonanych dzięki użyciu georadaru.

EN

The discovery of older buildings relics under Wrocław cathedral in 1997 and 1998, initiated investigations of early mediaeval architecture in Silesia, which took place until the year 2007. As a result not only the processes of development of main strongholds – Niemcza and Wrocław – were examinated but also the remains of hitherto unknown sanctuaries were discovered – stone churches in Niemcza and Gilów (late 9 th c.), in Wrocław (early 10 th c.) and on the hill of Gromnik (c. mid. – 10 th c.). Three of them are similar to Moravian churches, hall like with a choir annex, and the fourtis a gable roof rotunda. Most likely these were sanctuaries of oldest Slavonic rites (of Cyrillic-Methodian type). One of them, in Wrocław was rebuilt and enlarged to the cross scheme like the church in Libice (Czech) about 965 and changed into the Latin one. In that church was organized the mission bishopric for christianisation of Silesia and south part of Poland. Later, in 1000 that church became the first cathedral of Wrocław bishopric, in the new created polish Church – Metropolis. Many discoveries were made by use of georadar.