After more than forty years of (re)building from wartime destruction, through the creation of modern townhouses, today's New Old Town is a testimony to the changes that have taken place over the years, with the accompanying compromise: contemporary needs versus the spirit of a bygone era. The New Old Town is a unique product because the intention was to create a new city, on a new root, to erase its origins. However, the root turned out not raw but marked by an old code of the place, impossible to be removed, hidden under a layer of soil for long years. Elbląg was lucky that modernist projects rejecting links with the historical plan of the city were never implemented, because the lack of reference to the past could have resulted in a complete loss of memory.
PL
Dzisiejsza Nówka Starówka, po ponad czterdziestoletnim procesie (od)budowy ze zniszczeń wojennych, poprzez kreacje współczesnych kamienic, jest świadectwem zmian, jakie zachodziły przez te lata, z towarzyszącym im kompromisem: współczesne potrzeby a duch minionej epoki. Nówka Starówka jest produktem specyficznym, ponieważ intencją było stworzenie miasta nowego, na nowym korzeniu, by wymazać jego przeszły rodowód. Jednak korzeń nie był surowy a naznaczony dawnym kodem miejsca, niemożliwym do usunięcia, ukrytym przez lata pod warstwą ziemi. Elbląg miał szczęście, że modernistycznych projektów zatracających związek z historycznym planem miasta nie zrealizowano, bowiem brak odniesienia do przeszłości mógł spowodować całkowite zatracenie pamięci o niej.
The aim of the article is the presentation of new methods and tools applied in city planning and revitalization projects. It is also a result of the wide interests and recognition of contemporary city spaces condition and methods which can be used to successfully shape harmonious urban space and create desirable living conditions for residents that will go forward their everyday needs. The article draws attention to the challenges related with searching for new, effective tools and methods used in the urban planning in the face of contemporary transformations of historical downtown space, as well as in connection with the need to efficiently revitalize urban spaces in many Polish cities. It shows the complexity of activities undertaken on many levels, focusing on aspects of urban renewal and revitalization processes with the special context of cultural and historical heritage. It is also an attempt to recognize the assumptions of the SmartCode, a special type of formbased code proposed by the New Urbanism, and considers the possibility of the application of the method in local regulations – taking into account the cultural and spatial context of Polish cities. Author searches for an answer to the following question: Can formbased codes be an effective tool in the revitalization of urban, historical space? What is the potential of this tool – what opportunities it offers and what risks it entails? The reflection on these issues is based on the analysis of the written sources, literature on the subject and analysis of case studies of selected architectural and urban cases. The selected examples are presented in the aspect of application of the local building tradition over the years, and how it can refer to that category in the context of the SmartCode methodology. For this purpose, selected references were based on the explanations done by town planners and architects to apply the local building and historical tradition in, e.g., the postwar reconstruction of the city spaces, promotion of socialist realism, popularity of postmodernism, historicism, and retroversion. The analyses of this approach led us to look over the similar aspect of the SmartCode methodology. As a result, it is found that this approach [supported by a transect, charette workshops, and by relevant local legal regulations] is a coherent and comprehensive tool in urban planning, successfully applied in the American countries, both in newly designed city spaces and in the transformation of the existing ones. The important aspect of the undertaken research was the recognition whether it is possible to simply copy that methodology in Poland. After acknowledgment of the subject it should be noted that due to significant cultural differences (e.g., a centuriesold and complex history of urban planing) and a different tradition of building, it can be defined that there is number of threats and fears related to the attempt to apply them directly in the revitalization of the historical space of Polish cities. However, it should be indicated that following on the SmartCode methodology, it can be a valuable inspiration to look for appropriately modified local solutions and it can also be an interesting starting point for a discussion on the role of cultural heritage in contemporary transformations of urban space and the purposefulness of contemporary references to historical forms.
PL
Niniejszy artykuł powstał w wyniku zainteresowania możliwościami i aktualnymi uwarunkowaniami rewitalizacji, które mogą prowadzić do kształtowania harmonijnej przestrzeni miejskiej, stwarzającej dla mieszkańców pożądane warunki do życia i realizacji ich codziennych potrzeb. Autorka zwraca w nim uwagę na wyzwania związane z poszukiwaniem nowych, skutecznych narzędzi i metod stosowanych w urbanistyce do trans-formacji historycznej przestrzeni śródmiejskiej. Wskazuje aktualność i złożoność działań podejmowanych na wielu poziomach, koncentrując się na rewitalizacji urbanistycznej. Artykuł jest także próbą rozpoznania założeń SmartCode’u – kodu form przestrzennych – i rozważaniem możliwości jego zastosowania w warunkach lokalnych przy uwzględnieniu kontekstu kulturowego i przestrzennego miast w Polsce. Celem autorki jest znalezienie odpowiedzi na pytanie o to, czy kody form przestrzennych mogą być skutecznym narzędziem w rewitalizacji przestrzeni miejskiej. Refleksja nad powyższymi zagadnieniami została oparta na analizie źródeł literaturowych i analizie studiów przypadku wybranych założeń architektonicznych i urbanistycznych na przestrzeni kolejnych epok i kierunków, w zestawieniu z realizacją postulatów nawiązań do lokalnej tradycji budowania w metodologii SmartCode’u. W tym celu odwołano się do przesłanek podnoszonych przez urbanistów i architektów, a przyświecających powojennej odbudowie założeń miejskich, propagowaniu socrealizmu czy upowszechnianiu postmodernizmu, historyzmu, retrowersji. Doprowadziło to do ukazania metodologii SmartCode’u (uzupełnionej przez transekt oraz warsztaty charette) jako spójnego i kompleksowego narzędzia w urbanistyce. W artykule podniesiono, że jest ono stosowane z powodzeniem w realiach amerykańskich, zarówno w założeniach nowo projektowanych, jak i w transformacji już istniejących. Ze względu na znaczne różnice kulturowe i odmienną tradycję budowania wskazano zagrożenia i obawy związane z próbą ich bezpośredniego przełożenia i zastosowania w rewitalizacji przestrzeni polskich miast – cechującej się wielowiekową i złożoną historią. Podkreślono jednak, że metodologia SmartCode’u może być cenną inspiracją do szukania odpowiednio zmodyfikowanych rozwiązań lokalnych i punktem wyjścia dyskusji na temat roli dziedzictwa kulturowego we współczesnych przeobrażeniach przestrzeni miejskiej i celowości współczesnych nawiązań do form historycznych.
Na przemiany struktury przestrzennej miast wpływa wiele czynników; należą do nich także działania wojenne, które są zaliczane do tzw. megatrendów. Najtrwalszym elementem tej struktury jest plan urbanistyczny historycznych obszarów miasta, natomiast procesowi destrukcji i wymiany najczęściej ulega wypełniająca go tkanka zabudowy. W artykule przedstawiono studium przypadku odbudowy centrum Legnicy po zniszczeniach wojennych i powojennych, obrazujące zmianę paradygmatu związanego z kreowaniem współczesnego środowiska urbanistycznego w ostatnich 60 latach w odniesieniu do cennego dziedzictwa architektoniczno-urbanistycznego. W przywołaniu pamięci nieistniejącej struktury miasta pomocna okazuje się retrowersja. Jednak koegzystencja zabytków i współczesnych obiektów o historyzującym kostiumie zawsze budzi kontrowersje i pytania o granice autentyzmu w architekturze. Współczesne, twórcze interpretacje klimatu architektury historycznej, dzięki technologiom i rozwiązaniom materiałowym oraz możliwościom ekonomicznym, dają nadzieję na przywrócenie genius loci dawnej Legnicy.
EN
Transformations of the spatial structure of towns and cities are affected by numerous factors. One of them is warfare, classified as a “megatrend.” The urban plan of historic urban areas turn out to be the most durable element of this structure, the process of destruction and replacement most often affects its building tissue. This paper presents a case study of reconstruction Legnica’s center after the war, depicting a paradigm shift associated with the process of creating a contemporary urban environment over the last sixty years, with reference to valuable architectural and urban heritage. Retroversion is a tool that proves to be useful in restoring memory of no longer existing urban infrastructure. Nevertheless, the coexistence of historic and contemporary buildings clad in a historicizing costume is always controversial and raises questions as to limits of authenticity in architecture. Contemporary, creative interpretations of the climate of historical architecture, thanks to the available technologies and material solutions as well as economic opportunities, give hope for restoring the genius loci of former Legnica.
Celem niniejszego artykułu jest przegląd zasad ingerencji w obszarze zabytkowym poprzez chronologiczne przedstawienie różnych koncepcji odbudowy Starego Miasta w Elblągu, jako teoretycznych podstaw odbudowy oraz ukazanie przemian w podejściu do projektowania nowej zabudowy w obszarze zabytkowym. Konsekwentna odbudowa Starego Miasta w Elblągu od prawie czterech dekad jest ugruntowana teoretycznie i dostosowana do współczesności. Poprzez przykłady i określenie faz odbudowy Starego Miasta w Elblągu, chciałabym poddać refleksji, czy retrowersja jest procesem dostosowującym się każdorazowo do nowych współczesnych potrzeb, czy raczej retrowersja jako autorska metoda zakończyła się w 2002 roku wraz z zaprzestaniem nadzorowania projektów przez jej autorkę i od dziewiętnastu lat obserwujemy po prostu proces budowy Nowego Starego Miasta.
EN
The purpose of this article is to review the principles of intervention in a historic area through a chronological presentation of the various concepts of reconstruction of the Old Town in Elbląg, as theoretical foundations for reconstruction, and to show changes in the approach to designing new buildings in a historic area. The consistent reconstruction of Elblag's Old Town for nearly four decades has been theoretically grounded and adapted to the present day. By means of examples and defining phases of the reconstruction of the Old Town in Elblag, I would like to reflect on whether retroversion is a process that adapts itself each time to new contemporary needs, or rather retroversion as an authorial method ended in 2002 when the author stopped supervising projects and for nineteen years we have been simply observing the process of building the New Old Town.
5
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Coraz więcej miast podejmuje próby przywrócenia, w całości lub części układów historycznych starówek. Przykłady z Polski i Hiszpanii pokazują różnice do zachowania dóbr kultury. Działania w niektórych poziomach ochrony, związane z zachowaniem przestrzeni zabytkowych w Hiszpanii są bardziej elastyczne i mniej rygorystyczne niż w Polsce. Wszystkim tym działaniom przyświeca wspólny cel: ocalić od zapomnienia.
EN
More and more cities try to, partly or entirely restore the layout of their historical centres. The examples from Poland and Spain show different approach to the preservation of cultural heritage. The measures taken on certain levels of protection, related to the preservation of historical places in Spain, are more flexible and less rigorous than in Poland. Ali the actions are taken with one common goal: to save from being forgotten.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.