Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Analiza możliwości przyspieszenia odbudowy zasobów wodnych w rejonie górnej Noteci i zalewanego wyrobiska końcowego odkrywki Lubstów (Polska środkowo-zachodnia)

Nowak Bogumił, Szadek Paweł, Rosa Jarosław

Gospodarka Wodna

|

2022

|

Nr 8

4--17

PL

Zlewnia górnej Noteci, położona na Pojezierzu Kujawskim, należy do najbardziej deficytowych w wodę obszarów w Polsce. Obszar ten cechuje się niskimi opadami i wysokim parowaniem, na które nakłada się silna antropopresja. Od dziesięcioleci teren ten poddawany był melioracjom, a główne rzeki zostały uregulowane jeszcze w XIX stuleciu. Od lat 80. XX wieku dodatkowy wpływ na stosunki wodne badanego obszaru miało górnictwo odkrywkowe węgla brunatnego. Głębokie odwodnienia górnicze związane z zalewaną obecnie odkrywką Lubstów i funkcjonującą odkrywką Tomisławice wywołały powstanie leja depresji, który doprowadził do obniżenia poziomu wód powierzchniowych i podziemnych w strefie objętej jego zasięgiem. W wyniku przesuszenia znacznych obszarów zlewni górnej Noteci rzeka ta stała się ciekiem okresowym, związane z jej doliną mokradła przestały funkcjonować, a w pobliskich jeziorach odnotowano znaczące spadki zwierciadła wody. W celu przeciwdziałania tym zjawiskom zaproponowano działania zmierzające do zahamowania dalszej degradacji ilościowej zasobów wodnych tego obszaru. Uwzględniając potrzeby wodne poszczególnych zlewni oraz dalsze perspektywy wydobycia węgla brunatnego z odkrywki Tomisławice, zaproponowano, aby większość wód kopalnianych, które pochodzą z odwodnienia tej odkrywki, przekierować do Noteci w strefę objętą największym wpływem oddziaływania górniczego i do jeziora Zakrzewek, w którym zanotowano największy spadek poziomu wody. Zastosowanie tego rozwiązania umożliwi przywrócenie całorocznych przepływów w Noteci, przełoży się na poprawę warunków hydrologicznych w dolinie rzeki i obszarach przyległych, przywróci historyczny poziom wody w jeziorze Zakrzewek oraz spowoduje szybsze zalanie wyrobiska po odkrywce Lubstów, co w konsekwencji przełoży się na trwałą odbudowę zasobów wód powierzchniowych i podziemnych w tej okolicy.

EN

The Upper Noteć River basin, located in the Kujawskie Lake District, belongs to regions experiencing the highest water deficit in Poland. This region is characterised by low precipitation and high evaporation of water, combined with heavy anthropopressure. For decades, this region has been subject to meliorations and main rivers were regulated as early as in the 195th century. Since the eighties of the 20th century, an additional impact on water relations in the analysed regions has been exercised by open-pit mining. Extensive drainage related to the flooded Lubstów working and the operating Tomisławice working led to formation of a depression crater, which lowered the level of surface water and ground water in its zone of influence. As a result of dryness in large areas of the Upper Noteć River basin, this river became an intermittent stream, the marshy grounds dependent on the valley stopped functioning and the lakes situated nearby recorded significant lowering of the water table. In order to counteract these phenomena, actions were proposed to hamper further decrease of water resources in this area. Taking into account water needs of different basins and future perspectives of the lignite extraction in the pit of Tomisławice, the proposal suggest that the majority of mining water originating from drainage of this site be directed to the Noteć River, to the zone the most affected by mining, and to the Zakrzewek Lake, where the most significant lowering of the water level was recorded. This solution will contribute to restoring year-round flows in the Noteć River, will improve hydrological conditions in the river valley and in adjacent areas, restore the historical level of water in the Zakrzewek Lake and lead to quicker flooding of the Lubustów pit, which will then allow restoration of surface water and groundwater resources in this area.

2

O czym się mówi w gospodarce wodnej w Polsce?

Kledyński Zbigniew

Budownictwo, Technologie, Architektura

|

2020

|

nr 2

52--56

PL

Przedstawiono, na tle siedemnastu celów zrównoważonego rozwoju ONZ, wagę właściwego gospodarowania zasobami wodnymi i racjonalnego korzystania z nich. Podkreślono zasadnicze znaczenie gospodarki wodnej w przeciwdziałaniu niekorzystnym skutkom zmian klimatycznych. Na podstawie ogólnie dostępnych informacji opisano najważniejsze plany w zakresie żeglugi śródlądowej i przeciwdziałania powodziom i suszom w Polsce. Na tle historycznym i porównań z rozwiązaniami zagranicznymi pokazano złożone uwarunkowania realizacji i efektywności planowanych przedsięwzięć lub działań. W podsumowaniu wskazano na integralność gospodarki wodnej i konieczność wielokryterialnej optymalizacji projektowanych działań.

EN

The importance of proper water resource management and rational use was presented in comparison with seventeen UN sustainable development goals. The fundamental importance of water management was emphasized in counteracting the adverse effects of climate change. The most important plans in the field of inland navigation and prevention of floods and droughts in Poland were described based on publicly available information. Complex conditions of implementation and effectiveness of planned projects or activities were shown in comparison to historical, and foreign solutions. The summary indicates the integrity of water management and the need for multi-criteria optimization of planned activities.

3

Ocena zdolności retencyjnej kolektora kanalizacyjnego

Skotnicki M., Sowiński M.

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2014

|

z. 61, nr 3/I

265--283

PL

W artykule poruszono temat redukcji szczytowego odpływu oraz opóźnienia czasu jego wystąpienia w wyniku spiętrzenia wód opadowych w kolektorze kanalizacyjnym. Zagadnienie było rozpatrywane na przykładzie istniejącego kanału o średnicy 1,0 m, długości 968 m i spadku 1,6o/oo. Model opad-odpływ wykonany w programie SWMM5 został wykorzystany do generacji odpływu wywołanego deszczem symulowanym przez blokowe hietogramy o różnej intensywności opadu. Piętrzenie przepływu w kolektorze było modelowane za pomocą przewężenia poniżej analizowanego odcinka. Stwierdzono, że w rozważanym przypadku zdolności retencyjne kolektora zależą niemal wyłącznie od objętości fali odpływu. W zależności od średnicy przewężenia istnieje możliwość redukcji odpływu szczytowego przy piętrzeniu nie powodującym wypływu ścieków na powierzchnię terenu, dla objętości fali spływu wód opadowych do 8 razy większej od użytecznej pojemności kanału.

EN

The paper deals with a problem of peak flow reduction and a delay of its appearance time by detention of runoff in a sewer main. The problem has been investigated for an existing sewer main characterized by the following parameters: the diameter 1.0 m, the length 968 m and the slope 0.16 %. A rainfall-runoff model implemented in the computer program SWMM5 has been used for simulation of runoff from the sewer catchment which had been generated by block rainfalls of different intensity. The runoff detention in the sewer has been realized by reduction of its diameter downstream the modeled reach. It has been found, that in the presented case study retention ability of a sewer depends mainly on a volume of outflow wave. Depending on a diameter of reduced section of a sewer the possibility of peak flow reduction without an outflow on the ground surface for a volume of runoff wave exceeding up to 8 times free capacity of sewer exist.

4

The significance of oxbow lakes for the ecosystem of afforested river valleys

Koc J., Kobus S., Glińska-Lewczuk K.

Journal of Water and Land Development

|

2009

|

no. 13a

115-131

EN

The interest in significance of forest areas in water quality improvement has been increasing since creation of biogeochemical barriers became effective tools against the input of pollutants to surface water from diffuse sources. Along meandering river valleys, numerous floodplain lakes often appear as valuable water ecosystems but of advanced eutrophy. Their trophic status depends not only on the hydrological connectivity with the river but also land use in the direct vicinity of the reservoir. Research on water ecosystems in the postglacial river valleys in northern Poland contributed to identification of the role of woodland area in pollutants migration in the valley of the Łyna River. The study on the ecosystem concerned seasonal variation in nutrient concentrations (N and P) and bottom sediments properties in relation to hydrological conditions (water level fluctuations). Based on the collected data we attempted prediction of the reservoir lifetime. Depending on hydrological, geological and topographic conditions the origin of water supply of the basin is changing. Annual water level fluctuations in the range of 200 cm cause the basin capacity variation as much as 5 times. Nevertheless, water quality in the lake was conditioned by the riverine supply, the significant share in the lake feeding has groundwater supply from hillslope aquifer and seepage through alluvial aquifer. Contribution of every origin supply depends on river flow rate and valley water level, it depends on alluvial ground formations permeability and relief. Hillslope erosion of the concave bank was responsible for high nitrogen and phosphorus outflows. The research showed that primary and secondary production and freshets contributed to intensive deposition of bottom sediments in oxbow lake. The increase rate of sediment determined on the base of matter balance was 10 times higher than deposition rate of bottom sediments in glacial lakes. The accelerated processes of silting-up and shallowing and terrestialization of the valuable ecosystems indicate the necessity of floodpain lakes protection due to ecological functions they play in forestry landscape.

PL

Zainteresowanie funkcją, jaką pełnią obszary leśne w poprawie jakości wody, wzrastało od kiedy bariery biogeochemiczne stały się efektywnym narzędziem przeciwko zanieczyszczeniom obszarowym, wprowadzanym do wód powierzchniowych. Wzdłuż dolin rzek meandrujących pojawiają się liczne jeziora równin zalewowych jako cenne ekosystemy wodne, lecz o zaawansowanym stopniu eutrofizacji. Ich poziom troficzny zależy nie tylko od stopnia połączenia z rzeką, ale również od użytkowania przyległego obszaru. Badania prowadzone nad ekosystemami wodnymi rzek północnej części kraju przyczyniły się do poznania roli, jaką odgrywają obszary zalesione w migracji zanieczyszczeń w dolinie Łyny. Badania dotyczyły sezonowej zmienności koncentracji azotu i fosforu oraz właściwości osadów dennych w odniesieniu do zmiennych warunków hydrologicznych. W kontekście lokalnych warunków hydrologicznych, geologicznych i topograficznych zasilanie starorzecza ma różny charakter. Oscylacje poziomu wody w zbiorniku w cyklu rocznym w zakresie dochodzącym do ponad 200 cm determinowała ponad 5-krotną zmienność jego objętości i zdolności retencyjnej. Jednakże jakość wody w zbiorniku była uwarunkowana zasilaniem przez wody rzeki, istotny udział w zasilaniu zbiornika miały wody gruntowe zbocza doliny i wody aluwialne przesiąkające z koryta rzecznego. Ich udział jest zmienny w czasie i zależy bezpośrednio od wielkości przepływu w rzece i poziomu wód w dolinie, przepuszczalności utworów aluwialnych oraz rzeźby terenu. Erozja stromej skarpy brzegu wklęsłego zbiornika odpowiadała za duży spływ azotu i fosforu do jego wód. Procesami generującymi depozycję osadów dennych w starorzeczach były produkcja pierwotna i wtórna oraz wezbrania rzeczne. Bilans materii w zbiorniku odpowiadał za przynajmniej 10-krotnie szybszy przyrost osadów niż w jeziorach glacjalnych. Przyśpieszony proces odcinania, wypłycania i zalądowienia cennych ekosystemów wymusza konieczność ochrony w odniesieniu do funkcji, jakie pełnią one w krajobrazie leśnym.