Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Analysis of Data on Inhalation Poisoning using the Example of the Łuków County in the years 2015–2017

Dudziński Łukasz, Leszczyński Piotr Konrad

Safety & Fire Technology

|

2019

|

Vol. 53, iss. 1

174--187

EN

Aim: This article presents an original analysis of inhalation poisoning data using the example of the Łuków County in 2015-2017. The data was obtained from cases to which Emergency Medical Services were dispatched. Most of such exposures were accidental or caused by negligence. and could be avoided by applying appropriate prevention and safety rules. Introduction: Inhalation poisonings represent a small percentage of all poisonings. They are mainly associated with the heating season and carbon monoxide. The number of inhalation poisonings is much smaller than that of food poisonings, alcohol poisonings or drug overdoses but they also constitute a significant health risk for the public. Methodology: The study was based on an analysis of medical documentation of the emergency medical services station in Łuków. The research material was composed of the information contained in the dispatch documentation of EMS teams, i.e. ambulance call records and medical rescue records for events related to inhalation poisoning. The selection of events from all those that occurred during the audited period was made on the basis of: – information provided by the reporting person to the emergency number 999 or 112, – ICD-10 code in the medical emergency record, i.e. diagnosis of the cause of the illness or event. The analysed factors included age, sex, place of intoxication, seasonality and circadian variation of poisoning. The analysis also considered environmental conditions and the influence of stimulants. Results: In the analysed period there were 80 events related to inhalation poisoning. There were 89 people exposed in 80 events (65% – men, 35% – women). Over 90% were cases of accidental poisoning. 60% of the events occurred at 7 am – 7 pm and 40% of the events occurred at 7 pm – 7 am. Of all exposures, 90% were single poisonings and the remaining 10% were multiple. Most poisonings (78%) occurred at the place of residence. Among all the victims, 56% were hospitalized in the county hospital in Łuków, 38% of patients remained at home (including due to death –20% or lack of symptoms requiring hospital treatment – 18%), and almost 6% required immediate specialist treatment. Most incidents related to inhalation poisoning in the Łuków County occurred in rural areas – 56 out of 80. Most inhalation poisonings were caused by CO.

PL

Cel: W poniższym artykule przedstawiono autorską analizę danych dotyczących zatruć wziewnych powiatu Łukowskiego w latach 2015–2017, do których dysponowane były zespoły ratownictwa medycznego. Wprowadzenie: Zatrucia wziewne stanowią niewielki odsetek wszystkich zatruć. Głównie kojarzy się je z okresem grzewczym i tlenkiem węgla. Ekspozycje te najczęściej są przypadkowe, dochodzi do nich również z zaniedbania. W większości można ich uniknąć, stosując odpowiednią profilaktykę i zasady bezpieczeństwa. Metodologia: Badanie miało charakter analizy dokumentacji medycznej Stacji Ratownictwa Medycznego w Łukowie. Materiał pracy stanowiły informacje zawarte w dokumentacji wyjazdowej zespołów ratownictwa medycznego tj. kart zlecenia wyjazdu oraz kart medycznych czynności ratunkowych w zdarzeniach związanych z zatruciem wziewnym. Selekcji zdarzeń spośród wszystkich, które wystąpiły w badanym okresie czasu dokonano na podstawie: – informacji podanej przez osobę zgłaszającą na numer ratunkowy 999 lub 112, – kodu ICD10 w karcie medycznych czynności ratunkowych tj. rozpoznania przyczyny choroby lub zdarzenia. Analizie poddano czynniki takie jak: wiek, płeć, miejsce ekspozycji, sezonowość i cykl dobowy zatruć. W analizie uwzględniono też warunki środowiskowe oraz udział używek. Wyniki: W 80 zdarzeniach ekspozycji poddanych zostało 89 osób: w tym 65% to mężczyźni, 35% – kobiety. Ponad 90% stanowiły zatrucia przypadkowe. 60% zdarzeń przypada na okres pomiędzy godzinami 7 a 19, a 40% – między 19 a 7. Wśród wszystkich ekspozycji 90% to zatrucia pojedyncze, pozostałe 10% – mnogie. Zdecydowana większość zatruć (78%) wydarzyła się w miejscu zamieszkania. Wśród wszystkich poszkodowanych 56% było hospitalizowanych w łukowskim szpitalu powiatowym, 38% osób pozostało w domu (w tym zgon 20% i brak objawów wymagających leczenia szpitalnego 18% ), a prawie 6% wymagała szybkiego leczenia specjalistycznego. Przeważająca liczba zdarzeń związanych z zatruciami wziewnymi występuje na terenach wiejskich: 56 z 80. Większość zatruć wziewnych powodowana jest przez CO.

2

A preliminary study of the concentrations and mass size distributions of particulate matter in indoor sports facilities before and during athlete training

Kuskowska Karolina, Rogula-Kozłowska Wioletta, Widziewicz Kamila

Environment Protection Engineering

|

2019

|

Vol. 45, nr 3

103--112

EN

The mass size distribution of five fractions of particulate matter inside most popular types of closed sports facilities before and after athlete training were compared. In all the facilities, the concentrations of particles were higher during the training than before it. Their values depended on the type of flooring and cubic capacity of the rooms. Particle mass size distribution importantly affects the particle deposition rate in the respiratory tract. The results of the work indicate the necessity of further investigating the relations between the physical properties of particles and the effects of inhaling them during training in various sports facilities.

3

Mobilna stacja do wymiany aparatów ucieczkowych

Jurkiewicz G.

Inżynieria Górnicza

|

2014

|

nr 3

66--68

PL

W sytuacjach zagrożenia pod ziemią bardzo ważnym elementem jest możliwość szybkiej i bezpiecznej ewakuacji z zagrożonego rejonu. Specyfika zagrożeń występujących w kopalni wiąże się bardzo często z występowaniem zagrożenia gazowego i pożarowego. Istotna w takiej sytuacji jest prawidłowa ochrona dróg oddechowych pracownika, a co za tym idzie – użycie sprzętu chroniącego drogi oddechowe oraz możliwość bezpiecznej wymiany tego sprzętu w zagrożonej strefie. Polskie przepisy górnicze dopuszczają składowanie aparatów regeneracyjnych ucieczkowych w podziemnych wyrobiskach zakładów górniczych. W Kompanii Węglowej S.A. Oddział KWK „Halemba-Wirek” zastosowano przenośną konstrukcję stacji umożliwiającą ich bezpieczną wymianę.

4

Miedź i jej związki nieorganiczne : w przeliczeniu na Cu

Starek A., Jakubowski M.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2011

|

Nr 2 (68)

117--144

PL

Miedź jest metalem szlachetnym stosowanym do produkcji: drutu, kabli, blachy, rur oraz do otrzymywania stopów, a także w: elektrotechnice, elektronice, budownictwie i motoryzacji. Związki miedzi znalazły zastosowanie jako: fungicydy, pestycydy, algicydy, składniki nawozów mineralnych i do-datki paszowe. Narażenie zawodowe na dymy miedzi występuje u wytapiaczy i odlewników, natomiast podczas spawania, cięcia metali oraz szlifowania i polerowania przedmiotów z miedzi i mosiądzu występuje narażenie na pyły miedzi. Dymy miedzi powodują podrażnienie górnych dróg oddechowych i wrażenie metalicznego lub słodkiego smaku. Pobieranie miedzi drogą pokarmową prowadzi do zaburzeń ze strony przewodu po-karmowego i wątroby. Na podstawie danych otrzymanych w badaniach epidemiologicznych wykazano, że narażenie na miedź zwiększa ryzyko umieralności na choroby naczyń mózgowych i chorobę Parkinsona oraz sprzyja rozwojowi miażdżycy naczyń krwionośnych. Pod względem ostrej toksyczności związki miedzi można zakwalifikować do substancji szkodliwych. Pyły i rozpuszczalne związki miedzi podawane do tchawicy zwierząt wywoływały zmiany zapalne w płucach. W warunkach narażenia powtarzanego zwierząt drogą pokarmową związki miedzi działały hepatotoksycznie i nefrotoksycznie oraz wywoływały: niedokrwistość mikrocytową, nadciśnienie tętnicze skurczowe i zmiany proliferacyjne nabłonka w przedżołądku. W testach bakteryjnych związki miedzi nie działały mutagennie, natomiast w innych testach wykazywały działanie klastogenne (zmiany w strukturze chromosomów). Miedź i jej związki nie zostały sklasyfikowane pod względem działania rakotwórczego, natomiast wykazano, że związki miedzi działają embriotoksycznie, fetotoksycznie i teratogennie. Podstawą wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) miedzi i jej związków nieorganicznych było działanie drażniące dymów, pyłów i rozpuszczalnych soli miedzi. Narażenie zawodowe na dymy miedzi o stężeniach do 0,4 mg/m3 nie powodowało zmian chorobowych u osób narażonych i dlatego stężenie to przyjęto za wartość NOAEL dymów miedzi. Wychodząc z tej wartości i przyjmując wartość współczynnika niepewności związanego z różnicami wrażliwości osobniczej u ludzi na poziomie 2, otrzymujemy proponowaną wartość NDS dla dymów miedzi równą 0,2 mg/m3. Ponieważ nie ma nowszych danych na temat skutków zdrowotnych narażenia na pyły miedzi, dlatego proponuje się przyjęcie dla pyłów takiej samej wartości NDS jak dla dymów. Proponowana wartość NDS powinna wynosić 0,2 mg/m3 (w przeliczeniu na Cu) dla wszystkich postaci miedzi i jej związków nieorganicznych, natomiast nie ma podstaw do zaproponowania wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh).

EN

Copper is a reddish-brown metal that occurs free or in many ores. Copper metal is more resistant to corrosion than iron. Copper salts are usually colored, being blue or green. The most common salts are sulfate, carbonate, oxides, and sulfide. Copper is one of the most widely used structural metal due to its high electrical and thermal conductivity. Copper inorganic compounds are utilized in fungicides, 144 and pyrotechnics, as pigments, analytical reagents and fertilizer components, as well as, for electrop-lating and many other industrial applications. The exposures to copper and its compounds occur in copper and brass foundries and smelters and in welding copper-containing metals. There is exposure to both fumes and dusts of this metal. Health effects from copper fume and dust exposure consist of irritation of the upper respiratory tract, metallic or sweet taste sensation, nausea, metal fume fever, and in some instances, discoloration of the skin and hair. Concentrations of copper fume of 1-3 mg/m3 of air for short periods resulted in altered taste response but no nausea. However, the concentrations of from 0.02-0.4 mg/m3 did not cause com-plaints. If copper salts reach the gastrointestinal tract in sufficient concentration, they act as irritants pro-ducing salivation, nausea, vomiting, gastric pain, hemorrhagic gastritis, and diarrhea. It was found that copper compounds exert klastogenic, embriotoxic, fetotoxic, and teratogenic effects. This metal and its compounds did not classified as carcinogens. The MAC (TWA) value for copper and its inorganic compounds was calculated on the basis of the NOAEL (0.4 mg/m3) value and one uncertainty factor (UF=2). As a critical effect taken into account irritation of the upper respiratory tract in the workers exposed to fume and dust of copper and its com-pounds. The MAC (TWA) value of 0.2 mg/m3 is recommended. Sufficient data were not available to recommend TLV-STEL or BEI values.

5

Identification of the human respiratory system during experiment with negative pressure impulse excitation

Gajda J., Piwowar P.

Metrology and Measurement Systems

|

2009

|

Vol. 16, nr 4

569-582

EN

This article describes an innovative measurement method enabling one to identify mechanical parameters of the respiratory tract. The method is compared with traditional techniques such as the forced oscillation technique (FOT), forced expiration technique, and the interrupter technique (IT). The developed characteristics of the method were examined by simulation and experiments. The results confirmed its specificity and sensitivity.

6

1,2-Epoksypropan

Sapota A., Bruchajzer E.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2008

|

Nr 2 (56)

73--106

PL

1,2-Epoksypropan (EP; tlenek propylenu) jest bezbarwną cieczą otrzymywaną najczęściej metodą chlorohydrynową z propylenu i chloru, stosowaną jako produkt pośredni w syntezie glikoli propylenowych i eterów propylenoglikolowych, do wytwarzania poliuretanów i żywic poliestrowych. Związek jest wykorzystywany także w przemyśle farmaceutycznym, spożywczym (fumigant do konserwacji owoców) i kosmetycznym. W 1997 r. światowa produkcja EP wynosiła 4,1 mln t. W Polsce produkowano ponad 25 000 t 1,2-epoksypropanu, a narażonych na jego działanie było około 200 osób. 1,2-Epoksypropan w zatruciu ostrym ludzi wykazuje działanie drażniące na skórę i błony śluzowe oczu, nosa, dróg oddechowych. Po narażeniu na związek o dużych stężeniach obserwowano: sinicę, utratę przytomności, obrzęk płuc oraz objawy działania neurotoksycznego. W bezpośrednim kontakcie ze skórą związek powoduje podrażnienia, a nawet oparzenia. 1,2-Epoksypropan może wywoływać u ludzi objawy alergiczne. W dostępnej literaturze nie ma danych epidemiologicznych dotyczących narażenia zawodowego ludzi na sam EP. 1,2-Epoksypropan jest związkiem o umiarkowanej toksyczności ostrej dla zwierząt. Wartości DL50 uzyskane z różnych eksperymentów wynosiły 380 ÷ 1140 mg/kg, co wskazuje, że związek należy (według klasyfikacji unijnej) do substancji szkodliwych. W zatruciach ostrych zwierząt występują głównie objawy działania drażniącego i depresyjnego na ośrodkowy układ nerwowy. Po 28-miesięcznym narażeniu szczurów na 1,2-epoksypropan o stężeniu 72 mg/m3 zaobserwowano zmiany zwyrodnieniowe i rozrostowe błony śluzowej nosa. Narażenie szczurów na EP o stężeniu 240 mg/m3 przez 2 lata powodowało zmiany zapalne błony śluzowej górnych dróg oddechowych. Zwiększenie stężenia EP do 482 mg/m3 powodowało wystąpienie nieżytów nosa. Opisane objawy nasilały się po 24 ÷ 28-miesięcznym narażeniu szczurów na EP o stężeniu 723 mg/m3. Największe stężenia 1,2-epoksypropanu, na jakie narażano myszy przez 2 lata wynosiły 964 mg/m3. U badanych zwierząt obserwowano znaczny spadek masy ciała, zwiększenie odsetka zwierząt z objawami nieżytu nosa oraz znaczny wzrost przypadków metaplazji płaskonabłonkowej i ropnego zapalenia śluzówki nosa. 1,2-Epoksypropan działa mutagennie i genotoksycznie (zwiększa liczbę przypadków aberracji chromosomowych i wymiany chromatyd siostrzanych). Pod wpływem inhalacyjnego narażenia na 1,2-epoksypropan wzrasta ryzyko powstania nowotworów u zwierząt laboratoryjnych (głównie jamy nosowej, ale także nadnerczy i gruczołu sutkowego u samic). 1,2-Epoksypropan nie wpływa znacząco na rozrodczość samców i samic. Toksyczne działanie 1,2-epoksypropanu na płód (zniekształcenie żeber) uwidaczniało się po narażeniu ciężarnych szczurów na związek o bardzo dużych stężeniach (1200 mg/m3). 1,2-Epoksypropan bardzo szybko wchłania się przez płuca i równie szybko ulega dystrybucji i metabolizmowi. Tworzy wiązania kowalencyjne z DNA (głównie z guaniną). Biotransformacja EP przebiega dwiema drogami: przy udziale wątrobowej transferazy S-glutationowej do kwasu mer kapturowego i/lub przez 1,2-propandiol do kwasu mlekowego i pirogronowego. Wydalanie metabolitów (96% wchłoniętej dawki) zachodzi głównie z moczem. Mechanizm działania toksycznego jest związany z tworzeniem wiązań kowalencyjnych z DNA (głównie jamy nosowej), co może powodować zmiany zwyrodnieniowe i rozrost błony śluzowej nosa prowadzące do mutacji i powstawania nowotworów. Dane o działaniu łącznym 1,2-epoksypropanu z innymi związkami są mało precyzyjne. Odnoszą się do narażenia ludzi w przemyśle chemicznym, w którym występowało narażenie na znaczną liczbę związków, również kancerogennych. Stwierdzono wtedy zwiększone ryzyko zgonów spowodowanych nowotworami różnego typu. Wartości normatywów higienicznych (NDS) w poszczególnych państwach różnią się między sobą nawet 50-krotnie. Większość państw europejskich przyjęła za wartość NDS 1,2-epoksypropanu stężenie 12 mg/m3 (5 ppm) lub 50 mg/m3 (20 ppm). Podstawą proponowanej wartości NDS są obserwacje pochodzące z przewlekłych eksperymentów (28-miesięcznych). Po zastosowaniu odpowiednich współczynników niepewności wyliczono wartość NDS równą 9 mg/m3, którą autorzy dokumentacji proponują przyjąć w Polsce.

EN

1,2-Epoxypropane (EP), propylene oxide, is a colorless liquid, most frequently obtained from propylene and chlorine by means of the chlorohydrin method. It is used as an indirect product in the synthesis of propylene glycols and propylene glycol ethers to produce polyurethanes and polyester resins. This compound also finds its application in the pharmaceutical, food (fruit conservation fumigant) and cosmetic industries. In 1997, its world production accounted for 4.1 million tones, whereas in Poland, it was over 25 000 tones and about 200 persons were exposed to its effects. Irritation of the skin, eyes, nose or airways is the most common manifestation of the acute toxic effect of 1,2-epoxypropane in humans. In exposures to high EP concentrations, symptoms, such as cyanosis, loss of consciousness, pulmonary edema and signs of neurotoxic effects have been observed. Severe irritation or even burn has been found after a direct EP contact with the skin. It may also induce allergy in humans. In the available literature, there are no epidemiological data on occupational exposure to EP alone. 1,2-Epoxypropane is a compound that exerts moderate acute toxic effects in animals. The value of DL50 obtained in various experiments amounts to 380 ÷ 1140 mg/kg, which indicates that the compound has been categorized (according to EU classification) in the group of harmful substances. Irritation and depressive influence on the central nervous system are the major manifestations observed in acute animal EP toxicity. Following a 28-month exposure of rats to 1,2-epoxypropane at a concentration of 72 mg/m3, degenerative and proliferative changes in the nose mucous membrane have been observed. Exposure of rats to EP at a concentration of 240 mg/m3 for two years caused inflammation of mucous membrane in upper airways. EP exposure increased to 482 mg/m3 induced rhinitis. The aforesaid symptoms intensified after a 24 ÷ 28-month exposure of rats to EP at a concentration of 723 mg/m3. The highest EP concentrations, the mice were exposed to for two years, accounted to 964 mg/m3. In the experimental animals, a significant body weight 106 loss, an increased rate of animals with rhinitis and a significant increase in the number of cases with metaplasia to squamous epithelium and purulent inflammation of nose mucous, have been observed. The mutagenic and genotoxic (increased rates of chromosome aberration and sister chromatid exchange) effects of EP have already been evidenced. Inhalation exposure to 1,2-epoxypropane increases cancer risk in laboratory animals (mostly cancer of nasal cavity but also of adrenal gland and mammary gland in females). No significant effect of EP on the animal reproduction (both genders) has been found. EP toxic effect on the fetus (deformity of ribs) was visible after exposure of pregnant rats to very high (1200 mg/m3) concentrations of the compound. Absorption of 1,2-epoxypropane by lungs as well as its distribution and metabolism are very fast processes. EP is covalently bound to DNA (mostly with guanine). There are two routes of EP biotransformation, mediated by the liver S-glutathione transferase to mercapturic acid and/or by 1,2-propandiol to lactic and pyruvic acids. EP metabolites are mainly excreted (96% of an absorbed dose) with urine. The mechanism by which EP exerts its toxic effect is associated with the promotion of covalent binding to DNA (mostly nasal cavity), which may induce degenerative changes and mucous membrane proliferation, leading finally to the mutation and cancer development. Data on EP combined action with other compounds are not accurate and they mostly apply to human exposures in the chemical industry, where exposure to a large number of compounds, including those of carcinogenic properties, has been recorded. In such cases, an enhanced risk of deaths from cancers at different sites has been found. Even a fifty fold difference in the values of maximum admissible concentrations (MAC) for 1,2-epoxypropane can be found between different countries. The majority of European countries adopted for EP the concentration of 12 mg/m3 (5 ppm) or 50 mg/m3 (20 ppm) as its MAC (TWA) value. Observations made during long-term (28 months) experiments have provided the basis for the MAC value calculation. After using relevant uncertainty coefficients, the MAC value of 9 mg/m3 has been calculated and proposed to be approved in Poland.

7

Glin metaliczny

Sapota A., Nasiadek M.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2006

|

Nr 3 (49)

77--95

PL

Glin (Al) jest srebrzystobiałym metalem o masie atomowej 26,98 i temperaturze topnienia 660,4 C. Zawartość glinu w skorupie ziemskiej wynosi około 8%. Produkcja glinu polega na elektrolizie tritlenku glinu (Al2O3) zmieszanego z topnikami. Aluminium znajduje zastosowanie do wyrobu naczyń powszechnego użytku i aparatury chemicznej. Jest wykorzystywany przy produkcji samochodów, samolotów, w metalurgii, do pokrywania zwierciadeł teleskopów, papierów dekoracyjnych i opakowań. Sproszkowany metal stosuje się w laboratoriach jako czynnik redukujący, przy produkcji materiałów wybuchowych, pigmentów, proszków błyskowych i farb oraz przy spawaniu części stalowych metodą Goldschmidta. Narażenie zawodowe w przemyśle wiąże się z produkcją glinu, technologiami spawania oraz produkcją finalnych wyrobów z glinu. Nie ma danych dotyczących toksyczności ostrej u ludzi. Natomiast przewlekłe narażenie zawodowe ludzi na pyły glinu prowadzi do wystąpienia w płucach zmian o charakterze pylicy płuc. Obserwowano także następujące zmiany: zwłóknienia w płucach, zapalenie pęcherzyków płucnych, proteinozę pęcherzyków płucnych, zapalenia oskrzeli i przewlekłe śródmiąższowe zapalenie płuc. W kilku badaniach populacji pracowników narażonych zawodowo na pyły glinu wykazano wzrost liczby przypadków występowania zmian zwłóknieniowych w płucach, zależnie od stężenia frakcji respirabilnej pyłów w powietrzu. Działanie zwłókniające pyłów glinu wykazano również w kilku eksperymentach przeprowadzonych na zwierzętach doświadczalnych. W kilku pracach podjęto próbę oceny zaburzeń ze strony układu nerwowego u pracowników narażonych na dymy i pyły glinu. Nie ma jednak wystarczających dowodów takiego działania, gdyż w żadnym z tych badań nie stwierdzono objawów ogniskowych organicznego uszkodzenia ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego. Glin nie wykazuje działania mutagennego, genotoksycznego ani rakotwórczego. Nie działa również embriotoksycznie i teratogennie. Ze względu na fakt, że narażenie zawodowe na pyły glinu jest narażeniem złożonym, w którym występują również inne związki pylicotwórcze, wydaje się, że wyliczona wartość normatywu higienicznego powinna obejmować stężenie glinu zarówno frakcji respirabilnej pyłu jak i pyłu całkowitego. Za podstawę wyliczenia wartości NDS przyjęto badania, w których wykazano, że u badanych 53 pracowników narażonych na pyły glinu o stężeniu 1,4÷10 mg/m3 frakcji respirabilnej wykryto 1 przypadek zwłóknienia płuc i 3 przypadki z niewielkimi zmianami w płucach, wskazującymi na początki procesów zwłóknieniowych. Wzrost stężeń frakcji respirabilnej powyżej 10 mg/m3 (10÷100 mg/m3) przyczyniał się do wzrostu liczby obserwowanych przypadków zwłóknień w płucach. Stężenie 10 mg/m3 (frakcja respirabilna) przyjęto jako wartość LOAEL. Do wyliczenia wartości NDS przyjęto cztery współczynniki niepewności. Uzyskano wartość NDS na poziomie 2,5 mg/m3, którą przyjęto dla glinu zawartego w pyle całkowitym. Natomiast wartość NDS pyłu respirabilnego stanowi średnio 50% obliczonej wartości dla pyłu całkowitego, czyli około 1,2 mg/m3 (jako dymy, pył respirabilny). Ustalone wartości NDS powinny zabezpieczyć pracowników przed działaniem zwłókniającym pyłów i dymów glinu powstających w różnych procesach wytwarzania i przetwarzania aluminium, a także przed działaniem zwłókniającym innych związków pylicotwórczych towarzyszących tym procesom. Nie ma podstaw do ustalenia wartości DSB. Ze względu na fakt, że działanie drażniące dymów i pyłów występuje jedynie w warunkach narażenia długotrwałego, nie ma podstaw do ustalenia wartości NDSCh.

EN

Aluminum (Al) is a silver-white metal with the atomic weight of 26.98 and melting temperature of 660.4 C. The earth’s crust contains about 8% aluminum. Aluminum production consists in electrolysis of aluminum oxide (Al2 O3). Aluminum is used to produce household equipment and various utensils, as well as chemical appliances, aircraft, motor vehicles, in metallurgy, to cover the surface of telescope mirrors, in decorative wrapping paper and packaging. Powdered metal is used in laboratories as a reduction factor in the manufacturing explosive materials, paints, pigments and in welding with Goldschmidt’s method. Occupational exposure occurs during aluminum production, in welding technologies, as well as in manufacturing final aluminum products.

8

Badanie depozycji pyłów w modelu górnych dróg oddechowych człowieka

Sosnowski T. R., Moskal A., Gradoń L.

Inżynieria i Aparatura Chemiczna

|

2006

|

Nr 5s

126-129

9

Ditlenek azotu. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

Starek A.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2005

|

Nr 3 (45)

49--64

PL

Ditlenek azotu (NO2) jest gazem, który dosyć często występuje w środowisku pracy i środowisku komunalnym. Związek ten powstaje podczas: spalania substancji organicznych zawierających azot, detonacji materiałów wybuchowych, obróbki elektrochemicznej metali oraz pracy silników dieslowskich. W 2001 r. w Polsce było 736 osób narażonych zawodowo na ditlenek azotu o stężeniu większym od obowiązującej wartości NDS. Zarówno u ludzi, jak i u zwierząt laboratoryjnych narządem krytycznym dla ditlenku azotu jest układ oddechowy. Ostre zatrucie tym związkiem manifestuje się obrzękiem płuc prowadzącym nawet do zejścia śmiertelnego; związek jest klasyfikowany jako substancja toksyczna. Ditlenek azotu może działać klastogennie (czynnik powodujący załamania chromosomów i ich następstwa w postaci pozyskania, utraty lub przemieszczenia części chromosomów) oraz może sprzyjać rozwojowi nowotworów. Związek ten może również negatywnie wpływać na ontogenetyczny rozwój organizmu. Podstawą wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) ditlenku azotu są wyniki dobrze udokumentowanych badań przeprowadzonych w przemyśle, których wyniki posłużyły do wykazania pneumotoksycznego działania związku. Wartość NDS ditlenku azotu obliczono na podstawie wartości LOAEL (2,95 mg/m3) i dwóch współczynników niepewności. Na podstawie wartości NDS obliczono również wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) ditlenku azotu. Po analizie wyliczeń zaproponowano przyjęcie wartości NDS ditlenku azotu wynoszącej 0,7 mg/m3 oraz wartości NDSCh wynoszącej 1,5 mg/m3.

EN

Nitrogen dioxide (NO2) is a gas commonly present in both occupational and general environments. It is a product of fired materials containing nitrogen. In 2001 in Poland 736 workers were exposed to NO2 at a level above the MAC value. Respiratory tract is a critical organ for toxic action of NO2 in both humans and animals. This chemical is a clastogen. In the industry pneumotoxic effects in workers exposed to NO2 at level of 0.8 – 5.1 mg/m3 were observed. The MAC (TWA) value of 0.7 mg/m3 was calculated on the basis of the LOAEL value (2.95 mg/m3) and relevant uncertainty factors. The MAC (STEL) value was established by calculation at level of 1.5 mg/m3.

10

The usefulness of pattern recognition methods and artificial neural networks in occupational medicine

Kolarzyk E., Kwiatkowski J., Helbin J., Pietrzycka A.

Bio-Algorithms and Med-Systems

|

2005

|

Vol. 1, no. 1/2

21--26

EN

OBJECTIVE: Environmental exposition in the workplace of welders to free radicals and Reactive Oxygen Species (ROS) is multifactor and the response of their organisms to this exposition may be complex. This is why a wide range of clinical, biochemical and spirometrical measurements are performed to reveal early abnormalities in welders’ health status. In order to estimate the relations between obtained results of examinations and to reduce the dimensionality of the relatively large set of data, two methods have been used: 1. Pattern recognition methods: principal components analysis (PCA) and mutual contributions analysis (MCA). 2. Artificial Neural Networks (ANNs). METHODS: There were 94 welders employed in Huta Sendzimira in Kraków, Poland (men only, aged 29–57, all active smokers) occupationally exposed to O3 and NOx under examination. They underwent biochemical measurements including: Total Antioxidant Status (TAS) and anti-oxidative defense enzymes level: Superoxide Dismutase (SOD) and Catalase (CT); biomineral levels: Fe, Cu, Zn, Mg in blood serum and in hair, the concentrations of albumins, bilirubin and uric acid in blood. The determination of respiratory efficiency was based on a “flow-volume” curve and spirometry. The dependent variables for ANNs were: TAS, SOD, and CT. RESULTS: Both methods were useful for reduction of the dimensionality and were suitable for complex analysis and relatively large set of parameters when it was unknown which of these parameters were related. PCA showed that the most relevant parameters were: FEV1, MEF50, bilirubine, Fe, Zn, Cu (all elements in blood, not in hair) TAS and SOD. Only the relations of MEF50, Cu and TAS were statistically valid. ANNs found statistically valid relationship between TAS and Zn and Cu in blood and two pulmonary parameters: FEV 1 and MEF 25/75. CONCLUSIONS: Both methods proved the existence of less known relation between antioxidant defense and the efficiency of the respiratory tract in smoking welders. This relation is important for occupational medicine.

PL

Źródło ekspozycji na wolne rodniki i reaktywne pochodne tlenu w środowisku pracy spawaczy jest wieloczynnikowe, a odpowiedź organizmu na tę ekspozycję może być ogólnoustrojowa. W związku z tym dla określenia charakteru i stopnia natężenia tej odpowiedzi wykonywany jest szeroki zakres badań klinicznych, biochemicznych i laboratoryjnych. Uzyskane z badań diagnostycznych wyniki wykazują różny stopień wzajemnych zależności. W celu uściślenia relacji między nimi oraz wyselekcjonowania parametrów istotnie ze sobą powiązanych zastosowane mogą być 2 metody: 1. PCA (Principal Components Analysis) – Analiza Składowych Głównych i MCA (Mutual Contributions Analysis) – Analiza Wzajemnych Udziałów. 2. Sztuczne Sieci Neuronowe (ANNs). Badaniami objęto 94 spawaczy w wieku 29-57 lat zatrudnionych w Hucie im. T. Sendzimira w Krakowie. Wszyscy badani mężczyźni byli palaczami papierosów, a w miejscu pracy byli wystawieni na działanie ozonu i tlenków azotu w stężeniu przekraczającym NDS. W ramach badań okresowych mieli wykonane pomiary równowagi oksydacyjno- antyoksydacyjnej, obejmujące całkowitą wydolność antyoksydacyjną (TAS) i aktywność enzymów: dysmutazy ponadtlenkowej (SOD) i katalazy (CT); oznaczenia stężeń składników mineralnych: Fe, Cu, Zn, Mg w krwi i we włosach oraz oznaczenia stężeń albuminy, bilirubiny i kwasu moczowego we krwi. Oznaczono również parametry określające wydolność układu oddechowego, które uzyskano z krzywej „Przepływ- objętość ” i spirometrii. Zmiennymi zależnymi dla ANNs były TAS, SOD, CT. Obie metody okazały się użyteczne w redukcji rozproszenia rezultatów uzyskanych z badań diagnostycznych. Były również przydatne w kompleksowej analizie dużej liczby wyników, a jednocześnie w uściśleniu tych relacji, które są ważne z medycznego punktu widzenia. Metoda PCA wykazała, że najistotniejszymi parametrami były: TAS i SOD, bilirubina, Fe, Zn, Cu (oznaczane we krwi, a nie we włosach) oraz FEV1, MEF50. Tylko relacja między MEF50, Cu i TAS była istotna statystycznie. Metodą sieci neuronowych uzyskano istotny związek między TAS oraz Zn i Cu we krwi i dwoma parametrami wentylacyjnymi: FEV1 i MEF25/75. Przy użyciu obu metod udowodniono mniej znany związek między wydolnością antyoksydacyjną i sprawnością wentylacyjną układu oddechowego spawaczy będących czynnymi palaczami tytoniu. Znajomość tych relacji jest ważna dla lekarzy medycyny przemysłowej.

11

1,2-Dichlorobenzen. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

Soćko R., Czerczak S.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2004

|

Nr 3 (41)

81--100

PL

1,2-Dichlorobenzen (orto-dichlorobenzen, o-DCB) jest bezbarwną cieczą o przyjemnym i aromatycznym zapachu, stosowaną przede wszystkim w przemyśle jako rozpuszczalnik, czynnik odtłuszczający oraz jako półprodukt w syntezie takich związków organicznych jak 3,4-dichloroaniliny, a także w syntezie herbicydów. o-DCB jest substancją czynną preparatów owadobójczych. Ponadto o-DCB stosuje się również w zakładach farbiarskich oraz jako środek dezodoryzujący powietrze – odświeżacz toalet i kontenerów zawierających śmieci. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych, w wykazie niebezpiecznych substancji chemicznych o-DCB został sklasyfikowany jako substancja szkodliwa (Xn) z przypisanymi zwrotami określającymi zagrożenie „działa szkodliwie po połknięciu" (R22) oraz "działa drażniąco na oczy, drogi oddechowe i skórę" (R36/37/38). Ponadto o-DCB zaliczono do substancji niebezpiecznych dla środowiska z przypisanym zwrotem określającym zagrożenie "działa bardzo toksycznie na organizmy wodne; może wywoływać długo utrzymujące się zmiany w środowisku wodnym" (R50/53). Działanie narkotyczne i depresja ośrodkowego układu nerwowego są najczęściej występującymi objawami ostrego zatrucia o-DCB drogą pokarmową i inhalacyjną u zwierząt doświadczalnych. Ponadto u zwierząt występowały zmiany martwicze w wątrobie i w nerkach. Z danych literaturowych wynika, że o-DCB nie wywołuje działania rakotwórczego u zwierząt doświadczalnych. Związek ten nie działa embriotoksycznie i teratogennie, może jednak powodować zmiany morfologiczne plemników. Stwierdzono, na podstawie uzyskanych wyników z badań przeprowadzonych w warunkach in vitro i in vivo na proi eukariotycznych organizmach, że o-DCB wykazuje działanie mutagenne i genotoksyczne. Podstawą wyliczenia wartości NDS było uszkadzające działanie o-DCB na wątrobę szczurów w doświadczeniu 90-dniowym. W doświadczeniu tym u zwierząt narażanych per os na o-DCB w dawce 100 mg/kg m.c./dzień (stanowiącej wartość LOAEL) obserwowano wzrost aktywności aminotransferazy alaniny i wzrost poziomu azotu mocznika we krwi. Na podstawie wartości LOAEL i po przyjęciu trzech współczynników niepewności wyliczono wartość NDS wynoszącą 90 mg/m3 i wartość NDSCh – 180 mg/m3. Ze względu na działanie drażniące związku autorzy proponują oznaczenie go literą "I". Proponowane wartości powinny skutecznie zapobiegać skutkom działania drażniącego związku i jego działaniu uszkadzającemu na wątrobę i nerki. Najczęściej spotykanymi objawami narażenia na pary i aerozol o-DCB u ludzi są: działanie drażniące na oczy, skórę, gardło i błony śluzowe górnych dróg oddechowych. Związek ten może być czynnikiem białaczkotwórczym.

EN

1,2-Dichlorobenzene is a colorless to pale yellow liquid with a pleasant aromatic odor. 1,2-Dichlorobenzene is mainly used as an intermediate in the syntheses of organic compounds, such as 3,4-dichloroaniline, and in the syntheses of herbicides. It is used as an industrial solvent, a degreasing agent, a heat-exchange medium, a deodorant for garbage and sewage, an engine cleaner, and an intermediate in dye manufacture. 1,2- - Dichlorobenzene is also used as an insecticide and a fumigant for controlling peach tree borers, bark beetles, grubs, and termites. The acute toxicity of 1,2-dichlorobenzene for laboratory animals is slight to moderate by all routes of administration. The dermal LD50 for rabbits is >10000 mg/kg, and the oral LD50 for rats is 500 ÷ 2138 mg/kg. The liquid and vapour phases of 1,2-dichlorobenzene are irritating to the eyes, skin and mucous membranes. Injury of the liver and injury of the kidneys occur at high concentrations. 1,2-dichlorobenzene can cause severe dermatitis, headaches, dizziness, depression of central nervous system and other systemic injury. Basing on the results obtained after exposure of rats to 1,2-dichlorobenzene per os in dose of 100 mg/kg body (LOAEL) weight for 3 months, which caused injury of livers, the concentration of 90 mg of 1,2- -dichlorobenzene/m3 is proposed as a maximum exposure limit (maximum admissible concentration) with an I (irritation) notation. According to the irritant effect of 1,2-dichlorobenzene, the value of MAC(STEL) 180 mg/m3 is recommended. A maximum admissible concentration of 90 mg/m3 for 1,2-dichlorobenzene is recommended to protect against eye irritation reported in humans and liver toxicity observed in rats.