Wyniki wyszukiwania - BazTech

Ograniczanie wyników

Znaleziono wyników: 1

Liczba wyników na stronie

Wyniki wyszukiwania

Wyszukiwano:
w słowach kluczowych: resource valorisation

Sortuj według:

Ogranicz wyniki do:

Gospodarka zasobami kopalin skalnych w Karpatach polskich w warunkach zrównoważonego rozwoju

Radwanek-Bąk B.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

2005

T. 183

1--123

Na obszarze polskiej części Karpat fliszowych, charakteryzującym się wybitnymi walorami przyrodniczymi, a zarazem posiadającym ograniczone, ale od dawna wykorzystywane zasoby kopalin skalnych (kamienie budowlane i drogowe, głównie piaskowce, kopaliny ilaste, kruszywa naturalne i diatomity), eksploatowane metodami odkrywkowymi, podjęto próbę kompleksowego przedstawienia problemów i uwarunkowań gospodarki kopalinami, wynikających z zasad zrównoważonego rozwoju. Przedstawiając schematy typowej budowy geologicznej złóż oraz aktualny stan ich rozpoznania i zagospodarowania, wskazano tendencje gospodarczego wykorzystania kopalin w przyszłości, w świetle uwarunkowań rynkowych i ograniczeń sozologicznych. Przeprowadzono szczegółową ocenę konfliktowości i wpływu działalności wydobywczo-przetwórczej na środowisko naturalne oraz analizę możliwości ich minimalizacji na wszystkich etapach gospodarowania złożem. Zasadniczym skutkiem powierzchniowej eksploatacji kopalin w Karpatach jest przekształcenie krajobrazu, poprzez odsłonięcie terenu i zmiany jego morfologii. Stwierdzone prawidłowości pozwoliły na budowę modeli pojęciowych przedstawiających w sposób syntetyczny typowe rodzaje presji, mierniki i wskaźniki środowiskowe pozwalające na ocenę jej skali, oraz sposoby minimalizacji. Zaproponowano modyfikację dotychczas ogólnie stosowanego schematu analiz geośrodowiskowych z postaci: presja→stan→reakcja, do postaci: presja→stan→wzorzec→reakcja. Pojęcie „wzorca” w odniesieniu do działalności górniczej wiąże się nie tylko z osiągnięciem pożądanych standardów środowiskowych, ale z realizacją koncepcji docelowego wykorzystania terenów poeksploatacyjnych. Koncepcja ta powinna być stworzona już na etapie projektu zagospodarowania złoża i wpisana w dokumenty planistyczne. Opracowano metodę kompleksowej, wielokryterialnej waloryzacji złóż kopalin i obszarów perspektywicznych dla potrzeb ochrony zasobów kopalin. Razem tworzą one spójny system oceny zasobów kopalin umożliwiający zastosowanie gradacji zakresu ich ochrony. Przyjęta procedura waloryzacji umożliwia porównanie ze sobą różnych kopalin skalnych przy zastosowaniu takich samych jednolitych kryteriów, które reprezentują trzy odrębne zakresy oceny: walory geologiczno-surowcowe (przyrodnicze), dokładność rozpoznania (informacji geologicznej) i uwarunkowania sozologiczno-planistyczne. Stosując przyjęty model waloryzacji na terenie Karpat wyodrębniono kilka złóż kwalifikujących się do najwyższej ochrony, co oznacza bezwzględny priorytet surowcowego wykorzystania terenu i kilkadziesiąt - kwalifikujących się do wysokiej ochrony, stanowiących rezerwy surowcowe w skali regionalnej. Wyodrębniono również grupę złóż, dla których przed podjęciem jakiejkolwiek decyzji planistycznej dotyczącej zagospodarowania terenu, niezbędne jest ich szczegółowe rozpoznanie i ponowna waloryzacja. Obszary perspektywiczne uznano za obiekty powierzchniowe (w przeciwieństwie do złóż, które waloryzowano jako obiekty punktowe) i na wybranych przykładach przedstawiono wstępne zasady ich waloryzacji przestrzennej, przy zastosowaniu narzędzi GIS. Zastosowanie zróżnicowania zakresu ochrony złóż i zasobów perspektywicznych powinno przyczynić się do zwiększenia ich realnej ochrony i łatwiejszego uzyskania kompromisu w zakresie właściwego wykorzystania potencjału środowiska naturalnego i przestrzeni.

A comprehensive approach to problems and condi-tions of management of mineral resources in the frames of sustaina-ble development has been presented in an area of the Polish part of the Flysh Carpathians.This area,characterized by outstanding natu-re values includes scarce,although mined for the long time,rock mineral resources, as road and building stone (mainly sandstone), clay,natural aggregate and diatomite, which have been mined on the opencast technology. Some schemes of typical geological setting of the deposits as well as recent status of threirrecognition and mana-gement have been discussed, and also the trends in the future application in the light of market conditions and ecological delimitations have been pointed out. Conflicts of mining/processing activity with natural environment has been assessed in details and possibilities of decreasing of the negative effects during all the stages of the deposit management has been analyzed. Landscape transformation manifesting itself in the surface exposition and changes in morphology is an important effect of the opencast mining in the Carpathians.The obtained regularities allowed to construct some conceptual mo-dels displaying synthetically typical kinds of anthropopression, and also environmental standards and indicators suitable for assessment of its level and ways to decrease it. In an effect of this analysis, the change of the common formula of geoenvironmental analysis from the form: impact→status→reaction to the form: impact→status→standard→reaction.The term "standard" refers to mining activity performed according to required environmental standards and to realize of final concept of abandoned mining areas. Such concept eughe be peepared just during the stage of feasibility study and it should be included into spatial planning documents. Also the method of comprehensive multi-criterial valorization of mineral deposits andd perpective areas has been elaborated for the purposes of resource protection. These concepts, together, form a concise system of evaluation of mineral resources allowing to make gradation of their protection level.The implemented valorization procedure makes possible to compare different rock raw materials on a base of the same uniform criteria, representative for three separated domaines of assessment: (1) geological-resource value (natural one), (2) recognition certainty (level of geological information), and (3) ecological conditions for land-use planning. A few of mineral resources in the Carpathian area have been qualified into a group of the highest protection after the implemented valorization method, what denotes mining of those mineral resources as an absolute priority. Also teen of the deposits have been qualified into a group of high protection, being natural reserves of regional scale. Moreover, a group of the deposits requiring detail recognition and revalorization before any decision on land-use planning has been defined here. In contrary to mineral deposits, treated as point objects, perspective areas have been considered as surficial objects and preliminary principles of their valorization using the GIS tools have been presented. Application of the differentiated levels of protectionof mineral deposits and perspective areas should contribute to their real protection and to easier compromises on the field of sustain utilization of land and natural environment potential.