Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 24

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 2 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
Wyszukiwano:
w słowach kluczowych:  rekultywacja terenów
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 2 next fast forward last
PL
Ogólne informacje dotyczące występowania zanieczyszczeń środowiska gruntowo-wodnego na terenach poprzemysłowych. Omówienie procedur formalnych, wyboru lokalizacji badań i ich zakresu oraz wymagań dotyczących zapewnienia jakości wykonania. Schematy i metody poboru próbek oraz opracowanie wyników badań oraz podejmowanie decyzji dotyczących działań rekultywacyjnych i zagospodarowania porekultywacyjnego.
EN
General information on the occurrence of soil and water contamination in industrial areas. Discussing formal procedures, choosing the location and research of soil and water tests and requirements concerning workmanship. Schemes and methods of sampling as well as elaborating research results and making decisions regarding remediation and post-treatment activities.
PL
Przedsiębiorcy prowadzący wydobycie kruszyw i surowców do ich produkcji prędzej czy później muszą się zmierzyć z zagadnieniem odpowiedniego zagospodarowania terenu po tej działalności, potocznie nazywanym rekultywacją.
EN
Entrepreneurs that mine aggregates and raw materials for their production sooner or later will have to face the issue of the proper land use following these operations, the so called land rehabilitation.
PL
Wyrobisko Piaseczno, po wyłączeniu pompowania wód podziemnych w rejonie Machowa, jest obecnie najniżej położonym ośrodkiem drenażowym w rejonie Tarnobrzega. Niestety, przynosi to niepożądane skutki w postaci występowania znaczącego gradientu ciśnienia wód podziemnych w otoczeniu wyrobiska. Napływ wód podziemnych zakłóca warunki równowagi stateczności skarp i zboczy wyrobiska, które uformowano w warunkach lądowych. Zmiana zawodnienia utworów geologicznych w obrębie wyrobiska powoduje nasilenie niepożądanych zjawisk osuwiskowych. Stanowią one zagrożenie dla otoczenia wyrobiska, jego przyszłych użytkowników, a obecnie także dla pracującej w obrębie odkrywki załogi. Wyniki analizy warunków stateczności pozwalają stwierdzić, że odwodnienie skarp metodą bezwykopową poprawi warunki geotechniczne. Obliczenia wskazują, że wartość wskaźnika stateczności po zastosowaniu drenażu poziomego wzrośnie od kilku do kilkudziesięciu procent. Zaletą proponowanego rozwiązania likwidacji zjawisk osuwiskowych metodą bezwykopową jest grawitacyjny, bezkosztowy sposób odprowadzenia wody do zbiornika Piaseczno. Po wykonaniu otworów drenażowych koszty utrzymania systemu odprowadzenia wody ze skarp ograniczą się do serwisowania otworów oraz ich ewentualnej renowacji za pomocą metod stosowanych powszechnie w technice sanitarnej. Przyjęty wodny kierunek rekultywacji wyrobisk spowoduje powstanie zbiornika wodnego o powierzchni lustra wody około 160 ha, dodatkowo pełniącego funkcję rekreacyjno-sportową.
EN
The Piaseczno outcrop it is the lowest drainage center in the region of Tarnobrzeg. This brings undesirable consequences such as a significant pressure gradient of groundwater in the vicinity of the outcrop The inflow of groundwater disturbs the equilibrium conditions of the escarpments and slopes, which was formed under the land conditions. As a result, the dangerous phenomenon known as a landslide occur within the outcrop. The results of analysis of stability conditions indicate that the dehydration of escarpments using trenchless methods improves the geotechnical conditions. The value of indicator stability will increase from several to several dozen percent after applying horizontal drainage. An advantage of the proposed trenchless method is also the gravitational, cost-free discharge of water to the Piaseczno reservoir. After the drainage holes, the costs of drainage system of escarpments will be limited only to the maintenance of holes (eventually renovation) by methods commonly used in sanitary techniques. The water reclamation of outcrops will lead to the forming of a water reservoir with an area of 160 ha. It will also serve as a sport and recreation area.
PL
Po zakończonej eksploatacji siarki w wyrobisku "Piaseczno" bardzo ważnym etapem jest zabezpieczenie wyrobiska górniczego. Podczas projektowania rozważone zostały różne koncepcje jego likwidacji, wybrano opcję, w ramach której prace zabezpieczające zmierzają do powstania zbiornika wodnego, który wraz z rekultywowanymi terenami otaczającymi (pogórniczymi) zostanie zagospodarowany w kierunku rekreacyjnym. Podstawowym celem jest przywrócenie wartości użytkowych terenom przekształconym wieloletnią działalnością górniczą. Dla wyrobiska w "Piasecznie" przyjęty został wodny kierunek rekultywacji o charakterze rekreacyjnym, natomiast dla zwałowiska wewnętrznego oraz obrzeży zadrzewieniowo-łąkowy o charakterze rekreacyjnym.
EN
After the end of exploitation of mining excavation, an important stage was its safeguard. For that reason different conceptions of realization were considered at the design stage. The initial liquidation of excavation and also safety works have been conducted intensively since 2005 and have aimed water basin construction, which will be developed for recreation with the post-mining land. Restoration of the area, which was dewastated by the long-term mining activity, is the fundamental aim.
PL
Artykuł zajmuje się dotychczasowymi i przyszłymi sposobami rekultywacji w organizacji Sokolovska uhelna, pravni nastupce a.s. Sokolov. Odkrywkowa eksploatacja złóż węgla brunatnego przyczynia się w dużej mierze do degradacji środowiska. Prace wydobywcze wpływają na wszystkie podstawowe czynniki litosfery, atmosfery, hydrosfery, pedosfery i biosfery. Wybieranie nadkładu, sięgającego nawet do głębokości 200 m, powoduje degradację krajobrazu przez tworzenie zwałowisk i hałd. Po zakończeniu prac wydobywczych w kopalniach odkrywkowych zdegradowane tereny są sukcesywnie rekultywowane. Istniejące kopalnie odkrywkowe Jiri i Druzba SU a.s., z których wydobycie węgla, według założeń, potrwa do roku 2043, spowodują degradację terenu o powierzchni 2 299 ha. Koncepcja rekultywacji tego obszaru przewiduje zalanie powstałych odkrywek. Objętość wody w tak utworzonym jeziorze wyniesie 515 mln. m3.
EN
The article covers methods of reclamation (already implemented and future) in Sokolovska uhelna, pravni nastupce a.s. Sokolov. Open-cast brown coal mining results in degradation of environment. Such activities affect all main elements of lithosphere, hydrosphere, pedosphere, and biosphere. Extraction of coal deposits up to 200 meters results in degradation of environment through creation of landfills and mine waste dumps. Upon completion of open-cast mining activities the degradated areas are being gradually reclaimed. The open-cast mines in operation (Jiri and Druzba SU a.s.), which are scheduled to continue coal extraction to 2043 will degrade the environment on an area of 2,229 ha. The reclamation will take place through flooding the pits created through open-cast mining. The capacity of the reservoir will be 515 mln. m3.
PL
Artykuł prezentuje wybrane aspekty gospodarki gruntami w górnictwie siarki w od niesieniu do całego górnictwa. Na podstawie danych zgromadzonych w Wyższym Urzędzie Górniczym, obejmujących łata 1990-2006, dotyczących takich zagadnień, jak: powierzchnia gruntów zajętych pod działalność górniczą, powierzchnia terenów zrekultywowanych, powierzchnia terenów zrekultywowanych i zagospodarowanych przez górnictwo, przekazanych innym użytkownikom, przedstawiono charakterystyczne problemy rekultywacji i zagospodarowania powierzchni ziemi niekorzystnie przekształconej przez górnictwo siarki.
EN
The paper presents crucial problems regarding land management in the sulphur mining compared to mining industry as a whole. On the basis of statistical data which were collected by the State Mining Authority in Katowice in the last 16 years important aspects of the reclamation and land surface management in sulphur mining transformation were indicated.
PL
Po zakończeniu eksploatacji zasobów kruszyw żwirowych, istnieje konieczność rekultywacji wyrobisk i przywrócenie ich do społecznego wykorzystania. Jedynym, możliwym sposobem rekultywacji jest rekultywacja wodna i wykorzystanie wybranej przestrzeni dla towarowej hodowli ryb. bądź w kierunku sportowo rekreacyjnym. Zależnie od przyjętego sposobu rekultywacji istnieje różny zakres prac, różny stopień wykorzystanych zasobów i znacząco różne koszty. Artykuł jest analizą organizacyjną i ekonomiczną wyboru kierunku rekultywacji.
EN
After the expIoitation of gravel aggregate reserves has been completed it seems necessary to reclaim and restore excavations for their social utilization. The water reclamation and utilization of" a chosen area for either fish breeding or recreation and sports purposes are the only possible method of reclamation. Depending on the accepted method of reclamation there exist a different rang of activities, different degree of utilized reserves and considerably different cost. The paper is concerned with the organization and economic analysis of the choice of type of reclamation.
8
Content available remote Ryzyka i szanse w recyklingu powierzchni
PL
Antropogeniczne wykorzystywanie terenów prowadzi zarówno do pozytywnych zmian w gruncie i w wodach gruntowych, jak i do zmian negatywnych. Często, w przeszłości, tereny wykorzystywane były bez zwracania uwagi na funkcjonujący tam ekosystem. Pozostałości takiego użytkowania są często fatalne, a sprawcy tych zdarzeń często nie mogą być pociągnięci do prawnej odpowiedzialności. W takiej sytuacji zarówno prywatni jak i publiczni inwestorzy muszą ponosić relatywnie duże koszty dla przywrócenia używalności tych terenów. W tym procesie należy uwzględniać kompleksowo różne aspekty: Ekologia: źródła zanieczyszczeń, drogi powstania zagrożeń, skażone powierzchnie i kubatury, wartości graniczne skażeń, niebezpieczeństwa rozpoznawalne i ukryte. Ekonomia: potrzeby terenowe pod nowe inwestycje, koszty przygotowania nowych terenów pod te inwestycje, atrakcyjność terenów położonych często w centralnych częściach miast, wykorzystanie istniejącej infrastruktury na rewitalizowanych terenach, poprawa poziomu życia poprzez likwidacje nieużytkowych terenów poprzemysłowych, tereny nieużytkowe jako zamrożony kapitał, inwestycje (atrakcyjność, miejsca pracy, żywotność miast, wpływy podatkowe oraz tzw. efekty towarzyszące, np. kooperacja), wycena terenów przed i po rewitalizacji, analiza potrzeb pod kątem przyszłego użytkowania. Z tych analiz wyłaniają się różne motywy pozyskiwania do użytkowania przez miasta i gminy zanieczyszczonych terenów poprzemysłowych. Jest to niezmiernie ważne dla urbanistów, potencjalnych inwestorów przemysłowych lub mieszkaniowych. Każda działalność niesie ze sobą ogromny potencjał błędów i ryzyk ale oczywiście i liczne szanse. W pracy przedstawione zostały przykłady pomyślnych realizacji kompleksowego recyklingu terenów poprzemysłowych.
EN
Anthropogenic areas use is cause of many positive and negative changes in ground and in ground-waters. Often in the past terrains have been used without attention on the ecosystem functioning. Remainders from such use are often disastrous, and former users, as principals, can't be pulled to criminal responsibility. In such situation both: private and public investors have to bear relatively big cost for restoration of these areas functionality. In this process should be accounted different aspects: Ecology: sources of pollutants, ways of threats, surface and cubature of polluted ground, treshold limits of contaminations, recognizable and hidden dangers; Economy: field needs for investments, cost of new terrains preparation for new investments, attractiveness of areas, often situated in central parts of the cities, utilization of existing infrastructure on the reclaimed areas, improvement of live conditions by the liquidation of useless industrial areas, useless areas as frozen capital, investments (attractiveness, work places, vitality of cities, taxes influences as effects of cooperation), valuation of areas before and after revitalization, analysis of needs for the future using. Different motives of logging to use of polluted industry areas through city and people are appearing with such analysis. It is extremely important for town-planners, potential industrial or communal investors. Every activity brings huge potential of mistakes and risk, but obviously also many chances. A few examples of favorable realizations of post-industrial areas recycling have been introduced in the paper.
9
Content available remote Planowanie przestrzenne niezbędnym elementem skutecznej strategii rekultywacyjnej
PL
Rekultywacja terenów zdegradowanych i zdewastowanych to zespół działań, opartych o wizję przyszłego ich wykorzystania. Łączy to zagadnienia ochrony i kształtowania środowiska z planowaniem przestrzennym. Obecnie istnieje poważny problem w lokowaniu działań rekultywacyjnych w planistyce. Widoczne są też niedostatki w powiązaniach formalnoprawnych pomiędzy dokumentami planistycznymi o wymowie strategicznej i bieżącymi. Rekultywacja terenów może być skuteczna tylko i wyłącznie w warunkach stabilności planistycznej. Ma to szczególne znaczenie obecnie - w czasie dyskusji nad zmianą Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym i innych powiązanych aktów prawnych.
EN
Reclamation of demoted and devastated terrains is the combined activity, leaning about picture their future utilization. It's links the question of protection and formation of habitat with spatial planning. Nowadays a serious problem exists in reclamation workings placing in spatial planning. Very clear are shortages in legal linking between plans and strategic documents. The reclamation of terrains can be effective one and only in the conditions of planning stability. It has a special meaning at present time in discussion about change of Spatial planning and managing act and related legal acts.
10
Content available remote Analiza efektywności procesów bioremediacyjnych na terenie dołu urobkowego
PL
Artykuł przedstawia zagadnienia związane z problemem oczyszczania terenów zestarzałych dołów urobkowych, które charakteryzują się wysoką zawartością zanieczyszczeń ropopochodnych. Omówiono wyniki praz optymalizacyjnych prowadzonych w latach 2005-2007 na wytypowanym dole urobkowym G-40 wykorzystując etapową technologię oczyszczania gruntów z zanieczyszczeń ropopochodnych metodą in situ, która obejmuje: rekultywację wstępną, bioremediację podstawową i inokulację biopreparatem opracowanym na bazie mikroorganizmów autochtonicznych. Wytyczne prowadzenia procesu oczyszczania dołu urobkowego G-40 opracowano na podstawie badań laboratoryjnych realizowanych metodą ex situ. Cały cykl oczyszczania dołu urobkowego G-40 z zanieczyszczeń ropopochodnych kontrolowano za pomocą opracowanej metodyki chromatograficznego oznaczania substancji ropopochodnych, co pozwala na określenie efektywności poszczególnych etapów oczyszczania.
EN
The issues connected with the problem of aged mined rock pits cleaning, characterised by the high oil-derivative impurities content, are presented. Results of optimisation works carried out in the years 2005-2007 on the selected mined rock pit G-40 using stage land cleaning technology from oil-derivative impurities by the in situ method, are discussed. This method includes: initial land reclamation, basic bio-remediation and inoculation with bio-preparation worked out on the basis of autochthonous microorganisms. Guidelines of the mined rock pit G-40 cleaning process have been worked out on the basis of laboratory research realised by the ex-situ method. The whole cycle of the mined rock pit G-40 cleaning from oil-derivative impurities has been controlled by means of the methodics of chromatographic the oil-derivative substances determination, what allows to determine efficiency of the particular cleaning stages.
PL
Wpływ stabilizacji cementem lub wapnem popiołu ze składowiska Elektrociepłowni "Łęg" w Krakowie na zwiększenie jego wytrzymałości na ściskanie, wskaźnika nośności i mrozoodporności. Warunki zastosowania badanego popiołu w budownictwie drogowym w odniesieniu do wymogów normowych.
EN
The influence of cement or lime stabilisation of coal ash from "Łęg" Power Plant in Kraków on the increase of its compression strength, bearing capacity ratio and freeze resistance. The conditions of investigated ash for its application in road construction in the ligth of standart requirements.
PL
Analiza mikroskopowa i badania chemiczne popiołów z Zespołu Elektrowni Dolna Odra w Szczecinie. Wpływ tych zmian na proces filtracji i konieczność ich uwzględnienia we wszelkich symulacjach filtracji w popiołach.
EN
Microscopic and chemical analyses of ashes from "Dolna Odra" Power Plant Complex in Szczecin. The influence of mineralogical changes on the filtration process and a necessity og its consideration in modeling of filtration phenomenon in ashes.
PL
W pracy przedstawiono wyniki przeprowadzonych od 5 lipca 2004 r. do 2 maja 2005 r. badań nad wykorzystaniem osadów ściekowych do uprawy roślin. Zastosowano trzy mieszanki ziemi z osadem (0%, 50% i 75% osadu), w których zasadzono różne rośliny: jałowiec pospolity, jodłę pospolitą, żywotnik wschodni, żywotnik zachodni, paprotkę zwyczajną, parzydło leśne, tawułę japońską, trzmielinę Fortune'a i rozchodnik brodawkowaty. Mierzono wysokość praz szerokość roślin, a także prowadzono dokumentację zdjęciową w celach wizualnego porównania. Do roślin, które dobrze rozwijają się w środowisku glebowym z domieszką osadu należą: żywotniki (wschodni i zachodni), rozchodnik brodawkowaty, a także parzydło leśne, tawuła japońska oraz trzmielina Fortune'a.
EN
In the paper the results of research on usage of sewage sludge for plants cultivation carried out between 5 July 2004 and 2 May 2005 are presented. Three mixtures of soil and sludge (0%, 50% and 75% sludge) were applied as a bedding for several species of plants: Common Juniper, Silver Fir, Chinese Arborvitae, American Arborvitae, Common Polypody, Goat's Bread, Japanese Camellia, Fortune's Spindletree, Thick-leaved Stonecrop. Height and width of plants were measured and visual records were taken in eye to conduct visual analysis. Some of analyzed species grow well on soil and sludge bedding: Chinese and American Arborvitae, Thick-leaved Stonecrop, Goat's Bread, Japanese Camellia and Fortune's Spindletree.
PL
W artykule przedstawiono stan zaawansowania likwidacji wyrobisk górniczych oraz rekultywacji terenów i przetwórstwa rud siarki. Omówiono główne założenia programu likwidacji wyrobisk górniczych oraz zakres wykonanych prac.
EN
In the article presented is the progress of liquidation procedure in the mine workings and reclamation of the lands left after the mining extraction and processing of sulphur ore. Discussed are the basic terms of reference of the Program for Liquidation of Mine Workings and the scope of works completed.
PL
Celem badań była ocena efektów leśnej rekultywacji przeprowadzonej przed około 20 laty na północnym zboczu zwałowiska zewnętrznego kopalni "Bełchatów". Ocenę tę przeprowadzono na podstawie: właściwości inicjalnych gleb, składu i wymiarów roślinności z sukcesji. Badania przeprowadzono na 55 stałych powierzchniach badawczych. Wyniki przeprowadzonych badań potwierdziły skuteczność wykonanych zabiegów na przedmiotowym obiekcie, pozwoliły również na wskazanie właściwości inicjalnych gleb i zbiorowisk roślinnych najbardziej przydatnych w ocenie efektów leśnej rekultywacji.
EN
The purpose of the study was assessment an estimation of the forest reclamation carried out 20 years ago on the northern slope of the outside spoilbank of the "Bełchatów" Mine. The initial soil properties, composition and measurement of trees and also a plant succession were studied. The surveys and researches on 55 permanent research plots were done. The studies confirmed the efficiency of reclamation carried out a mine spoilbank. The results of the studies allowed to point initial soil properties and plant community the most useful characteristic for the forest reclamation assessment.
PL
Ujemny wpływ działalności górniczej dotyczy głównie zmian powierzchni ziemi a tym samym całego środowiska przyrodniczego i jego poszczególnych elementów. Działalnośc ta przyczyniła się do wielkoobszarowego przekształcenia terenów po działalności górniczej oraz długotrwałego wyłączenia z użytkowania znacznego areału gruntów. Ponadto działalność górnicza powoduje często istotne zmiany rzeźby terenu, co wiąże się z naruszeniem walorów krajobrazowych obszarów użytkowanych górniczo. Dlatego też właściwa gospodarka surowcami i odpadami mineralnymi oraz zarządzanie terenami po działalności górniczej to istotna forma działalności przemysłu wydobywczego oraz innych rodzajów działalności gospodarczej, związanej z wykorzystaniem kopalin i wytwarzanych w trakcie eksploatacji i przeróbki odpadów. W artykule skupiono sie głównie na omówieniu zagadnień dotyczących prawnych zasad rekultywacji i zagospodarowania terenów po działalności górniczej. Przedstawiono stan gospodarki terenami górniczymi w okresie ostatnich pieciu lat.
EN
The harmful effects of a mining operation conducted pertain mainly to the changes occurring in land surface, thus - in the whole natural environment and its individual components. The mining activity has caused a large-scale transformation of the post-mining sites and a long-term exclusion of considerable amount of land surface from utilization. Besides, the mining activity often causes substantial changes in the land relief which means a deterioration of the scenic beauty of the areas utilized for mining operations. For that reason the appropriate management of mineral raw material and waste, as well as the administration of the post-mining areas present essential forms of running the mineral extrac-tion industry and other sectors of economy connected with utilization of the minerals and waste material produced in the processes of mining and mineral preparation. This article is focused at mainly on discussion of the issues pertaining to the legal principles of land reclamation and development of the mining sites within the recent five-year period.
PL
Przedstawiono wyniki pracy nad technologią zestalania osadów z komunalnej oczyszczalni ścieków. Opisano zastosowane procesy granulacji i stabilizacji osadów. Podano właściwości otrzymanych granulatów i stabilizatów. Mogą one być wykorzystywane jako nawóz w rolnictwie oraz do rekultywacji terenów.
EN
There is a presentation of work results concerning the solidification technology for sediments from municipal sewage treatment plants. Applied sediment granulation and stabilization processes are described. Charac-teristics of obtained granulated products and stabilizers are given. These products can be utilized as fertilizers in agriculture and for land reclamation.
PL
Artykuł omawia aktualne zagadnienia prawne dotyczące rekultywacji i zagospodarowania terenów po działalności górniczej. Szczególną uwagę zwrócono na nowy zapis w znowelizowanym w 2001 roku Prawie geologicznym i górniczym, dotyczący nadzoru i kontroli urzędów górniczych nad rekultywacją i zagospodarowaniem terenów, w zestawieniu z unormowaniami prawnymi wynikającymi z ustawy Prawo ochrony środowiska oraz ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych.
EN
The article discusses the current legal issues pertaining to land reclamation in the areas left after mining operations. A particular attention has been paid to the new wording made in the Geological and Mining Law revised in 2001, that applies to supervision and control in land reclamation and development to be conducted by the Inspectorates of Mines concerned, combined with the legal normalization resulting from the Act of Environment Protection and the Act of Arable and Forest Land Protection.
PL
Wiadomo, że obszary zielone w Indiach ciągle się kurczą. Celem tego artykułu jest przewidzenie, jak zmieni się sposób wykorzystania ziemi (SWZ) niezależnie od wysiłków, aby zrekultywować obszary zdegradowane przez górnictwo, oraz określenie czynników odpowiedzialnych za ten daleki od ideału stan rzeczy. Oszacowano też wpływ różnych czynników na zmianę w SWZ. Dane pochodzą z różnych obszarów wydobycia węgla. Pozwoliły one oszacować zmianę w SWZ na różnych obszarach górniczych. Analiza danych terenowych dowiodła, że górnictwo odkrywkowe i podziemne mają różny wpływ na SWZ. Korzystając z eliminacji Gaussa, wyprowadzono i rozwiązano układ liniowych równań opisujących zmianę w SWZ. Na ich podstawie zalecono, aby na wszystkich obszarach Indii, które zostały zdegradowane wskutek działalności górniczej, równoważna powierzchnia została zalesiona, tak aby w przyszłości w danym regionie nie zmniejszyła się powierzchnia obszarów zielonych.
EN
It is a known fact that green cover in India is decreasing. The purpose of the present work was an attempt to predict the LUP (łand-use pattern) change behaviour in spite of all efforts of the country to green the mining-degraded lands and to identify the factors responsibłe for the non-ideal behaviour observed. The relative impacts of the various factors on LUP change were also calculated. Data were collected from different coal mining areas of India and were analysed to assess the respective change in LUP experienced by different mining areas. Analysis of the real field data revealed that open cast and underground coal mining impact differently into LUP. A system of linear equations representing the LUP change was derived and solved using the Gaussian elimination. Based upon this output some recommendations have been made that in all the coal mining areas of the country an equivalent amount of land in addition to the land directly degraded by mining should be attempted to green so that in the long run the region will face no further decrease in green cover, the main component of environment.
first rewind previous Strona / 2 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.