Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Edmund Goldzamt (1921-1990). Refleksyjny dogmatyk

Skalimowski Andrzej

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2021

|

T. 66, nr 4

171--189

EN

The article presents the biography of Edmund Goldzamt, an architect whose scientific biography has not been told yet. Born in 1921 in Lublin, educated in the USSR, he returned to Poland in 1952. Despite his modest design achievements, he played a significant role in the Stalinization of Polish cultural life. The ideological theses he developed (drawing on Soviet guidelines) were the driving force in introducing the doctrine of socialist realism in Polish architecture and urban planning. In addition, Edmund Goldzamt was a longtime theoretician and educator; he lectured at the Faculty of Architecture of the Warsaw University of Technology and had a scientific career at the Polish Academy of Sciences. After 1956, he revised his ideological views and devoted himself to research on the social determinants of architecture and urban planning.

2

Architektura Warszawy w czasach stalinowskich. Marszałkowska Dzielnica Mieszkaniowa - symboliczny kamuflaż

Baraniewski W.

Kwartalnik Architektury i Urbanistyki

|

2010

|

T. 55, z. 3

65-73

PL

Powojenne plany przebudowy centrum Warszawy, związane były z politycznym zamiarem przekształcenia "klasowego" charakteru śródmieścia. W centralnych partiach miasta miały się znaleźć monumentalne osiedla robotnicze i państwowe lokale sklepowe i usługowe. Pierwszą próbą (i jedyną zrealizowaną w tej skali), była budowa Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej. Jej realizacja miała stworzyć podstawy nowej urbanistyki i architektury realizmu socjalistycznego. Monumentalna, poszerzona Marszałkowska, miała prowadzić od centrum do pl. Unii, z nowoprojektowanym placem centralnym MDM (dziś pl. Konstytucji). Konieczność pozostawienia i odbudowy kościoła Zbawiciela, spowodowała komplikacje przestrzenne, wynikające z ideowej niezgodności budowli sakralnej i socjalistycznego osiedla. Bryłę kościoła próbowano przesłonić wysokościowcem, lub zneutralizować ideowo dekoracją rzeźbiarską. Brak wzorów formalnych i decyzji co do treści rzeźb spowodował, że zrealizowana na MDM dekoracja ma charakter kamuflażu i nie posiada zamierzonego radykalizmu ideowego.

EN

After World War 2, plans to rebuild the centre of Warsaw were connected with the political objective to transform the "class" aspect of the city's central quarter. Downtown Warsaw was to see monumental housing estates for workers and state-owned shopping and service areas. The first attempt (and the only one realized on this scale) was the construction of the Marszałkowska Housing Estate known as MDM. It was to lay the foundations for new urban planning and socialist architecture. The monumental, widened Marszałkowska street was to run from the centre to Unii square, through a brand-new central square (now Konstytucji square). The necessity to preserve and reconstruct the Church of the Saviour (Zbawiciela) caused spatial complications, resulting from the ideological conflict between a temple and socialist housing. There was an attempt to hide the church behind a high-rise block or neutralize it with sculptures. A lack of formal examples and decisions on the theme of the sculptures meant that the decorations finally realized for MDM have the nature of camouflage and do not carry the intended radical ideology.

3

Przemiany przestrzenne i architektura Łodzi w realizmu socjalistycznego

Stefański K.

Kwartalnik Architektury i Urbanistyki

|

2007

|

T. 52, z. 1-4

113-120

PL

Okres panowania doktryny realizmu socjalistycznego należy do najciekawszych w urbanistyce i architekturze miast polskich po II wojnie światowej. Wprowadzone w latach trzydziestych w Związku Radzieckim zasady socrealistycznej architektury i urbanistyki, po 1945 roku znalazły zastosowanie w krajach, które znalazły się w tzw. "obozie socjalistycznym", w tym i w Polsce. Obowiązywały one do przełomu, jaki miał miejsce w 1956 roku. W odróżnieniu od innych krajów obozu komunistycznego doktryna socrealizmu w sztuce została wówczas w Polsce odrzucona w sposób zdecydowany. Wprowadzone odgórnie w 1949 roku formy architektoniczne i zasady urbanistyki miały być odbiciem "socjalistycznej treści" życia w państwie budującym nowy ustrój. Opierając się na racjonalnych i humanistycznych przesłankach miały zapewniać jak najlepsze warunki życia, zaspokojenie odpowiednich wymagań bytowych, higienicznych i technicznych. Ich zadaniem było odzwierciedlać życie szerokich mas ludu pracującego, ale jednocześnie życie to w aktywny sposób kształtować. Podstawową funkcją architektury i urbanistyki w myśl zasad doktryny realizmu socjalistycznego było pomagać w rewolucyjnym zadaniu przebudowy świadomości społecznej: "Architekt społeczeństwa budującego socjalizm jest nie tylko inżynierem gmachów i ulic, lecz inżynierem dusz ludzkich. Ma on możność oddziaływania na masy ludzkie wszędzie i zawsze - jego zadania w tym względzie są więc szersze niż literata czy muzyka". Ukształtowana w myśl tych zasad nowa zabudowa miast, miasteczek i osiedli miała wśród ludności budzić uczucia dumy z osiągnięć socjalizmu, ukazywać jej jasne perspektywy lepszego i godniejszego życia w nowej rzeczywistości, życia w domach z szerokim dostępem słońca i świeżego powietrza, pośród jasnych szerokich ulic i placów.

EN

The époque of socialistic realism -1949-1956 - belongs to the most interesting in the history of Polish architecture. It had a significant influence over the urban planning and architecture of the largest Polish cities. Its particularly left its stigma on Warsaw, reconstructed from time war destruction, but also marked its presence in other cities: Cracow (Nowa Huta district), Gdańsk, Wrocław, and also Poznań. The situation of Łódź was specific. The city did not suffer major destruction in the war period, its centre has dense development and for this reason there was no possibility to introduce larger architectural complexes in this area. In this situation, the Bałuty district, with the Old Town, located in the Northern part of the city, was selected as area for new investment. This terrain was characterised by chaotic and shabby buildings. German occupants arranged there a Jewish ghetto, which was connected with the demolition of some building and the devastation of others. This was used after 1945, when more demolitions were conducted and new residential complexes designed. This concerned the Old Town Square, which was built with houses with arcades, referring to the architecture of Polish cities in the XVI-XVII centuries. The architecture of buildings at ul. Zachodnia and Wojska Polskiego was different. Here, large scale residential buildings with neo-classical form were built. The largest complex became housing estate no. 1 between the streets Wojska Polskiego, Franciszkańska, Tokarzewskiego and Obrońców Westerplatte. New development was introduced there by numerous demolitions. The network of streets was regulated, some new ones were formed whereas old ones were extended. However, these actions lacked consequence and currently this district is evidence of the defeat of the socialistic realism doctrine. Several buildings characteristic of this époque were erected in the city centre. They include. Dom Partii (currently the head office of the court) erected in 1949-1952 according to the plans of I. Gutman, modified by the "Warsaw tigers": W. Kłyszewski, J. Mokrzyński and E. Wierzbicki, the building of the Łódź University of Technology at ul. S. Żeromskiego (1953-1956; author unknown) and the sport hall at Al. Politechniki (1954-1957; architect: W. Prochaska, K. Lisowski). A unique idea was the anonymous design, published in 1954, which assumed demolition of a large part of the city centre and the erecting there of the massive building of the Palace of Culture and Science. Fortunately, these plans were not realised.