Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Surface water resources of small agricultural watershed in the Kujawy region, central Poland

Miatkowski Z., Smarzyńska K.

Journal of Water and Land Development

|

2017

|

no. 33

131--140

EN

The goal of the paper was to determine surface water resources of an agricultural watershed representative for the areas of intensive crop production in the Kujawy region. This area is characterised by the lowest average annual precipitation in Poland and high water demands related to the intensive crop production. Hydrological studies were carried out in 2007–2011 in the upper Zgłowiączka River watershed located in the eastern part of the analysed region. Over 90% of the study area is used as an arable land. Water velocity in the river bed and water level were measured at the outlet of the watershed in the river cross-section Samszyce. The upper Zgłowiączka River has a snow-rainfall hydrological regime, strongly modified by anthropogenic activities related to the intensive crop production and installation of subsurface drainage system. The study period was characterised by very large temporal variability of hydrological conditions. The mean annual outflow coefficient amounted to 18% and varied highly in time: from 3% in the average years to 62% in the abnormally wet 2011. Average discharge (SSQ) in the Samszyce river cross-section was equal to 0.25 m3·s–1, and the mean unit outflow – to 3.2 dm3·s–1·km–2. The results of the study show that disposable surface water resources of the Kujawy region are very small, especially in the summer half-year. Thus, their utilization as a potential source of water for crop irrigation can be taken into account only, if water excesses will be retained within the watershed and used in conjunction with groundwater resources.

PL

Celem artykułu jest określenie wielkości zasobów wód powierzchniowych zlewni rzecznej reprezentatywnej dla obszarów intensywnie użytkowanych rolniczo w regionie Kujaw. Teren ten charakteryzuje się najniższą średnią roczną sumą opadów w Polsce oraz dużymi potrzebami wodnymi wynikającymi z intensywnej produkcji rolniczej. Badania hydrologiczne były prowadzone w latach 2007–2011 w zlewni górnej Zgłowiączki zlokalizowanej we wschodniej części analizowanego regionu. Ponad 90% obszaru badań jest użytkowane jako grunty orne. Prędkość przepływu wody w korycie cieku oraz poziom wody były mierzone w przekroju hydrometrycznym zamykającym zlewnię w Samszycach. Górna Zgłowiączka charakteryzuje się śnieżno-deszczowym reżimem hydrologicznym, silnie przekształconym antropogenicznie (intensywna produkcja roślinna oraz instalacja systemu drenarskiego). W okresie badań odnotowano dużą zmienność czasową warunków hydrologicznych. Średni roczny współczynnik odpływu wyniósł 18%, zmieniając się znacznie w czasie – od 3 w latach przeciętnych do 62% w anormalnie mokrym 2011 r. Średni odpływ (SSQ) w przekroju hydrometrycznym w Samszycach wyniósł 0,25 m3·s–1, a średni odpływ jednostkowy – 3,2 dm3·s–1·km–2. Wyniki badań wskazują, że zasoby wodne Kujaw są bardzo małe, szczególnie w półroczu letnim. W związku z tym wykorzystanie tych zasobów jako potencjalnego źródła wody do nawodnień może być rozważane pod warunkiem retencjonowania nadmiarów wody na obszarze zlewni i ich eksploatacji równocześnie z zasobami wód gruntowych.

2

Problem odnowy rumowiska wleczonego poniżej zapór. Ocena możliwości sztucznego uzupełniania rumowiska poniżej stopnia wodnego we Włocławku

Habel M., Babiński Z., Szatten D.

Gospodarka Wodna

|

2017

|

Nr 11

360--363

PL

Artykuł stanowi pierwszą część z cyklu poświęconego projektowi sztucznego uzupełniania rumowiska wleczonego w odcinkach, gdzie występuje jego deficyt. Podjęto próbę wyznaczenia warunków brzegowych dla trwałego ustabilizowania procesów erozyjno-akumulacyjnych koryta dolnej Wisły. Ustalono, że powstanie sztucznego zbiornika wodnego skutkuje zmianą reżimu hydrologicznego rzeki, w tym następuje ograniczenie przepływu rumowiska rzecznego. Przeciętna roczna wielkość transportu osadów piaszczysto-żwirowych na dolnej Wiśle to ok. 2,2 mln ton i tyle jego dociera do cofki zbiornika włocławskiego. Deficyt w transporcie rumowiska poniżej zapory jest uzupełniany w wyniku erozji wgłębnej, często też bocznej, jednak tylko do przeciętnej rocznej wartości 1,1 mln ton. Wskazuje to na fakt, że Wisła samodzielnie nie jest w stanie odbudować transportu swoich osadów. W rezultacie rozważań proponuje się potrzebę „dokarmiania” koryta osadami piaszczysto-żwirowymi w odcinku erozyjnym w ilości mniejszej niż 0,5 mln ton rocznie.

EN

The article is the first of a cycle devoted to the project of artificial reconstruction of the bed load in sections where its shortage occurs. It attempts to determine the framework conditions for permanent stabilization of the erosion and accumulation processes in the Lower Vistula riverbed. It was found that creation of an artificial reservoir results in modification of the river’s hydrological regime, including limitation of the bed load flow. The average annual value of the sand and gravel deposits transport in Lower Vistula amounts to approx. 2.2 million tons and this is the amount that reaches the backwater part of the Włocławek reservoir. The deficit in the bed load transport downstream of the dam is completed mainly as a result of bottom erosion and, frequently, lateral erosion, but no more than to the average annual value of 1.1 million tons. It indicates that Vistula is not able to autonomously recreate the transport of its deposits. As a result of these considerations, the authors propose to “feed” the riverbed with sand and gravel deposits in the erosion section, in the amount of not less than 0.5 million tons per year.

3

Assessment of dam construction impact on hydrological regime changes in lowland river – A case of study: the Stare Miasto reservoir located on the Powa River

Sojka M., Jaskuła J., Wicher-Dysarz J., Dysarz T.

Journal of Water and Land Development

|

2016

|

no. 30

119--125

EN

The purpose of the presented research is analysis and assessment of the Stare Miasto reservoir impact on the hydrological regime changes of the Powa River. The reservoir was built in 2006 and is located in the central part of Poland. The total area of inundation in normal conditions is 90.68 ha and its capacity is 2.159 mln m3. Hydrological regime alteration of the Powa River is analysed on the basis of daily flows from the Posoka gauge station observed during period 1974–2014. Assessment of hydrological regime changes is carried out on the basis of Range of Variability Approach (RVA) method. All calculations are made by means of Indicators of Hydrologic Alteration (IHA) software version 7.1.0.10. The analysis shows that the Stare Miasto reservoir has a moderate impact on hydrological regime of the Powa River. Construction of the reservoir has positive effect on stability of minimal flows, which are important for protection of river ecosystems. The results obtained indicate that the Stare Miasto reservoir reduces a spring peak flow and enables to moderate control of floods.

PL

Celem pracy była analiza i ocena wpływu zbiornika Stare Miasto na zmianę reżimu hydrologicznego rzeki Powy. Zbiornik został zbudowany w 2006 r. i zlokalizowany jest w centralnej części Polski. Powierzchnia zbiornika w normalnych warunkach piętrzenia wynosi 90,68 ha, a jego pojemność 2,159 mln m3. Do analizy zmian reżimu hydrologicznego rzeki Powy wykorzystano dane codziennych przepływów z wodowskazu Posoka z lat 1974–2014. Ocenę zmian hydrologicznych przeprowadzono z wykorzystaniem metody RVA (ang. Range of Viariability Approach). Obliczenia wykonano za pomocą oprogramowania IHA 7.1.0.10. Przeprowadzona analiza wykazała, że zbiornik Stare Miasto ma umiarkowany wpływ na reżim hydrologiczny rzeki Powy. Budowa zbiornika miała pozytywny wpływ na stabilizację przepływów minimalnych, które są istotne dla ochrony ekosystemów rzecznych. Uzyskane wyniki wskazują, że zbiornik Stare Miasto wpływa na złagodzenie fali przepływów maksymalnych i umożliwia umiarkowaną kontrolę powodzi.

4

Wymagania wodne ekosystemów zależnych od wód jako podstawa określenia przepływów nienaruszalnych/środowiskowych. Część II: Przykłady z Narwi i Baryczy

Pusłowska-Tyszewska D., Rycharski M., Oświecimska-Piasko Z., Teodorowicz M.

Gospodarka Wodna

|

2016

|

Nr 2

48--60

PL

W pierwszej części artykułu („GW" 12/2015) przedstawiono koncepcję metody określania przepływów nienaruszalnych na podstawie wymagań w zakresie reżimu hydrologicznego ekosystemów wodnych i zależnych od wód. Koncepcja ta została przetestowana dla dwóch średniej wielkości zlewni nizinnych w Polsce - górnej Narwi i Baryczy, dla których trwają prace nad oceną wpływu przewidywanych zmian klimatu na zasoby wodne1). W niniejszym artykule, na przykładzie tych zlewni, omówiono kolejne etapy określania wielkości przepływów nienaruszalnych, przeanalizowano znaczenie parametrów metody, przedstawiono wyniki obliczeń i ocenę wpływu proponowanych przepływów nienaruszalnych na reżim hydrologiczny.

EN

In the first part of the paper (“GW" 12/2015) the authors present the concept of the minimum acceptable flows fixing method based on the hydrological regime requirements of water and water-dependent ecosystems. This concept was tested for two medium-sized lowland catchments in Poland - Upper Narew and Barycz - for which the works on the forecast climate change impact assessment on water resources are under way1). This paper, using the example of the aforementioned catchments, discusses further stages of fixing minimum acceptable flows, analyses the importance of the method parameters, presents the results of calculations and assessment of the impact of the proposed minimum acceptable flows on the hydrological regime.

5

Wybrane problemy eksploatacyjne zbiornika wodnego Jeziorsko

Szewczyk G., Wierzbicki M., Włodarczyk M.

Gospodarka Wodna

|

2016

|

Nr 9

280--288

PL

Artykuł przedstawia krótką charakterystykę zbiornika i prowadzonej gospodarki wodnej, aspekty wpływu piętrzenia na wody gruntowe, zagadnienia związane z procesem akumulacji rumowiska w części cofkowej oraz procesem erozji w korycie rzeki poniżej zapory czołowej, oddziaływaniem zbiornika na reżim hydrologiczny Warty poniżej zapory na przykładzie powodzi w 2010 r. i niżówek w 2015 r. Omówiono również zakres niezbędnych zrealizowanych prac związanych z zapewnieniem bezpiecznego funkcjonowania zbiornika oraz podkreślono potrzebę pogodzenia często sprzecznych ze sobą potrzeb użytkowników.

EN

The article presents a short characteristic of the reservoir and its water management, aspects related to the impact of damming on the ground waters level, issues related to the process of the bed load accumulation in the reservoir's backwater area, as well as the riverbed erosion process occurring downstream the frontal dam and the impact of the reservoir on the Warta’s hydrological regime downstream the dam, based on the example of the 2010 flood and 2015 low flows. It also discusses the scope of the necessary works that were carried out in order to ensure safe operation of the reservoir and stresses the necessity to reconcile different, often contradictory needs of the reservoir users.

6

Investigations of Hydrological Regime Changes in an Area Adjacent to a Mine of Rock Raw Materials

Kasperek R., Wiatkowski M., Rosik-Dulewska C.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2015

|

Tom 17, cz. 1

256--274

PL

Stosunki wodne określonego obszaru są wypadkową czynników pochodzenia naturalnego oraz oddziaływania człowieka na środowisko przyrodnicze [1,5,7,14,17]. Oprócz budowy geologicznej należą do nich morfologia terenu oraz działalność górnicza. Do najistotniejszych skutków eksploatacji, jakie powoduje górnictwo odkrywkowe można zaliczyć zajmowanie i przekształcanie terenów pod działalność górniczą oraz zmianę stosunków wodnych w rejonie funkcjonowania odkrywki, związaną z jej odwodnieniem [13,15,16]. Drenaż w obrębie kopalni ujawnia się głównie w postaci leja depresji i zmianie kierunku przepływu wód podziemnych. W efekcie powoduje on zmniejszanie przepływu w ciekach powierzchniowych, obniżanie poziomu wód gruntowych i zmniejszanie stanu uwilgotnienia i plonowania gleb [6,19,20,21]. Niniejsza praca jest poświęcona analizie wpływu działalności górnictwa wapieni na kształtowanie się stosunków wodnych terenów przyległych na przykładzie kopalni Tarnów Opolski. Zakres pracy dotyczy charakterystyki kopalni i rzeki Strugi, pomiarów w rzece Strudze, analizy opadów i hydrologicznych obliczeń dopływu wód powierzchniowych ze zlewni i z zrzutu wód kopalnianych, hydraulicznych obliczeń przepustowości rzeki i wstępnych numerycznych symulacji położenia zwierciadła wody. Z jednej strony działalność tej kopalni powoduje depresję terenów wokół oraz obniżanie zwierciadła wód gruntowych. Natomiast z drugiej strony, zrzuty wód kopalnianych uzupełniają duże niedobory wód powierzchniowych w zlewni rzeki Strugi, spowodowane szczelinowatą budową podłoża (wapienie triasowe) oraz małą ilością opadów w tym regionie Polski. Dzięki zrzutom wody z kopalni możliwa jest ciągłość ekologiczna cieku Struga, rozwój ekosystemu oraz zapewnienie określonej ilości wody dla celów m.in. rolniczych, hodowlanych (stawy rybne) i przeciwpożarowych [2]. Teren kopalni znajduje się w zlewni rzeki Struga, która uchodzi do Odry na jej prawym brzegu. Kopalnia i zakłady wapiennicze położone są na terenie gminy Tarnów Opolski (powiat Opolski) i Gogolin (powiat Krapkowicki). Badany obszar pod względem geologicznym charakteryzuje się utworami czwartorzędowymi i triasem z wapienia muszlowego. Wydobywany surowiec służy do produkcji wapna. Wydobycie prowadzone jest metodą odkrywkową na dwóch poziomach wydobywczych. Wody kopalniane odprowadzane są do rzeki Strugi za pomocą rurociągów, a następnie do rzeki Odry (Fig.1, 2, 3). W wyniku odwodnienia kopalni spływ wód podziemnych został wymuszony z głównego naturalnego kierunku północno-zachodniego NW w kierunku południowo–wschodnim SE, do centrum wyrobisk górniczych. Zasięg leja depresji wynosi obecnie: 4 km w kierunku wschodnim, 2,7 km w kierunku północnym i zachodnim (okolice Tarnowa Opolskiego i Kosorowic), oraz 2 km w kierunku południowym (okolice Kamienia Śląskiego). Ze względu na niewielkie zasoby wód powierzchniowych w zlewni rzeki Strugi przeanalizowano zrzuty wód kopalnianych oraz ich zagospodarowanie w zlewni rzeki Strugi. Zasilanie rzeki tymi wodami ma szczególne znaczenie m.in. dla utrzymania jej koryta w odpowiednim stanie techniczno-przyrodniczym oraz zasilania w wodę zbiorników małej retencji, stawów rybnych oraz nawadniania [22]. Na podstawie analizy porównawczej zrzutów wód kopalnianych oraz własnych przepływów rzeki Strugi (Fig. 3) autorzy stwierdzają, że: w przypadku wystąpienia przepływów średnich SQ, zrzuty Qz są 4–11 razy wyższe od SQ, w przypadku wystąpienia przepływów najdłużej trwających NTQz, zrzuty Q są 8–24 razy wyższe od NTQ (w zależności od położenia przekroju pomiarowego). Należy również zaznaczyć, że zrzuty wód kopalnianych z jej odwodnienia uzupełniają duże niedobory wód powierzchniowych w zlewni rzeki Strugi. Niedobory te są spowodowane szczelinowatą budową podłoża (wapienie triasowe) oraz niską ilością opadów w tym regionie. Dzięki zrzutom wody z kopalni możliwa jest ciągłość ekologiczna cieku Struga, rozwój ekosystemu oraz zapewnienie określonej ilości wody dla celów np. rolniczych, gospodarczych i przeciwpożarowych. Pomiary przepływu wody w Strudze wskazują, że ilość wody wraz z jej biegiem nie zmienia się, a nawet zmniejsza się. Spowodowane jest to specyficzną budową geologiczną tego terenu (liczne uskoki, leje i rozłamy o znacznych rozmiarach, powodujące odpływ wód powierzchniowych w głąb podłoża). Obliczenia przepustowości koryta rzeki Strugi oraz symulacje komputerowe położenia zwierciadła wody wzdłuż całego jej odcinka wskazują na to, że podczas maksymalnych przepływów własnych ze zlewni o prawdopodobieństwie 20% wraz z zrzutami z kopalni (rzędu 140,000 m3/dobę) i z oczyszczalni Kosorowice, nie będzie podtopień terenów przyległych. Zwierciadło wody będzie się mieścić w korycie Strugi. Analiza wykazała również, że przepływy o prawdopodobieństwie wyższym od 20% będą mieścić się w korycie rzeki.

7

Uwarunkowania środowiskowe rozwoju torfowisk na Polesiu Wołyńskim w obrębie Ukrainy

Solovey T.

Przegląd Geologiczny

|

2015

|

Vol. 63, nr 10/2

1063--1067

EN

An assessment of morphogenetic conditions and forming the hydrological regime of wetlands of theVolyn Polesie Ukraine were carried. Ukraine is the most swampy/wettest region of the country. At first some bogs within an area exceeding 1 ha were selected. Then the Author determined the importance of terrain form/shape and water supply conditions in the formation of the hydrological regime. The location of wetlands were characterized in reference to the shape of base/subsoil and its lithology. The typical structure of postlakes, paludification, riverine and spring-fed peatlands of Volyn Polesie were shown and their development were also discussed. According to the origin and water flow/supply four types of wetland were extracted: ombrogenous, topogenous, soligenous and fluviogenous. On the basis of water balance the role/part of groundwater supply of wetlands (ombrogenous, topogenous, soligenous and fluviogenous) was determined. It was found that the reasons of the high swampy areas (21%) in Volyn Polesie are the geological and geomorphological conditions retaining/stopping the runoff and also local groundwater circulation system.

8

Wymagania wodne ekosystemów zależnych od wód jako podstawa określenia przepływów nienaruszalnych/środowiskowych. Część I: Koncepcja

Pusłowska-Tyszewska D., Rycharski M.

Gospodarka Wodna

|

2015

|

Nr 12

371--376

PL

Celem artykułu jest przedstawienie koncepcji metody określania przepływów nienaruszalnych na podstawie wymagań w zakresie reżimu hydrologicznego ekosystemów wodnych i zależnych od wód oraz ocena możliwości jej zastosowania. W proponowanym podejściu wykorzystano dostępne w warunkach Polski dane o ekosystemach wodnych l zależnych od wód oraz wieloletnie obserwacje hydrologiczne. Podejście to należy więc do metod wykorzystujących analizy hydrologiczne i częściowo - funkcjonalne. Ze względu na niezbyt skomplikowaną procedurę określania, wykorzystanie wyłącznie dostępnych danych, a także łatwość wprowadzenia stosownych ograniczeń do pozwoleń wodnoprawnych l możliwość kontrolowania Ich realizacji, proponowana koncepcja ma znaczny potencjał do stosowania w bieżącym gospodarowaniu wodami. Proces określenia przepływów nienaruszalnych według proponowanego podejścia w dwóch średniej wielkości zlewniach nizinnych w Polsce (górna Narew i Barycz) oraz ocena efektów ich wprowadzenia zostaną przedstawione w drugiej części artykułu.

EN

The aim of the paper is to present the concept of the minimum acceptale flows fixing method based on the hydrological regime requirements of water and water-dependent ecosystems, as well as the assessment of its application possinilities. The proposed approach uses the data on water and water-dependent ecosystems, as well as long-term hydrolo¬gical observations available in Poland. It therefore belongs to methods using hydrological and partly functional analyses. Due to an uncomplicated procedure, the use of available data only, the easiness to introduce appropriate limitations to water permits and the possibility to control their implementation, the proposed concept is characterised with high potential for application in the current water management. The process of fixing the minimum acceptable flows according to the proposed approach in two medium-sized lowland catchment areas (upper Narew and Barycz rivers) and evaluation of its results will be presented in the second part of the paper.

9

Reżim hydrologiczny rzeki Smortawy w warunkach zmiennego piętrzenia

Gałka B., Ochman D., Jezierski P.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski

|

2004

|

nr 131(12)

81-87

PL

Aby powstrzymać niekorzystne zmiany spowodowane wadliwą regulacją rzeki Smortawy, będącej prawobrzeżnym dopływem Odry, wybudowano na jej 5+050 km jaz ruchomy "Hanna". Wcześniej Smortawa nie była kontrolowana, a opisywano ją przez analogię hydrologiczną z rzeką Widawą (wodowskaz Michalice). Celem pracy jest przedstawienie reżimu wodnego rzeki Smortawy w warunkach zmiennego piętrzenia. Aby osiągnąć zamierzony cel autorzy wykonali pomiary hydrometryczne.

EN

To hold back the unfavourable changes caused by defective regulation of the Smortawa river, which is the right-bank tributary of Odra river, there was built the movable weir "Hanna" on her 5+050 km. Earlier the Smortawa river wasn't controlled and it was described by a hydrological analogy to Widawą river (water-gauge Michalice). The goal of investigations is to show hydrological regime of the Smortawa river in changing piling up conditions. To reach the intentional aim authors did hydrometric measurements.

10

Eksploatacja złoża kruszywa naturalnego w Sobolewie k. Suwałk na tle uwarunkowań środowiskowych

Glazer Z., Srokowska-Okońska A.

Przegląd Geologiczny

|

2002

|

Vol. 50, nr 10/2

949-952

EN

The paper evaluates the location of a natural aggregate mine in Sobolewo near Suwałki, taking into account the local environmental conditions, by assessing the environmental impact of 27 years of the mine operation. Events prior the exploitation began are reminded, as an evidence of public protest against locating environmentally hazardous enterprises in areas of high natural values. The paper presents a brief piece of history of environmental research in the academic and educational units of the Faculty of Geology, Warsaw University, and also indicates environmental hazards resulting from human activity.