Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Przystropowa seria klastyczna pstrego piaskowca dolnego i środkowego jako zapis transgresji morskiej z zachowaniem ciągłości sedymentacji we wczesnym triasie synkliny grodzieckiej, Sudety

Durkowski K., Sokalski D., Durkowska A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2017

|

nr 469

129--153

PL

Przystropowa seria klastyczna dolnego i środkowego pstrego piaskowca z obszaru synkliny grodzieckiej synklinorium północnosudeckiego charakteryzuje się dużym makroskopowym podobieństwem do klastycznych utworów cenomanu. Mogło to skutkować błędnym wyznaczaniem granicy między utworami triasu i kredy w otworach archiwalnych. Przeprowadzono szczegółowe obserwacje makroskopowe rdzeni wiertniczych oraz pobrano próbki do analiz mikroskopowych. Wyróżniono szereg cech charakteryzujących piaskowce serii stropowej. Są to przede wszystkim: podwyższona zawartość kaolinitu, spadek dojrzałości teksturalnej, zanik warstwowań, brak występowania otoczaków oraz intraklastów ilastych. Cechy te mogą wskazywać na transgresywny charakter osadu oraz przejściowe (z lądowego do morskiego) środowisko ich powstawania.

EN

The uppermost clastic succession of Lower–Middle Buntsandstein sediments of the Grodziec Syncline (North Sudetic Synclinorium) shows high macroscopic similarity to overlying Cenomanian deposits. That might have resulted in erroneous determination of the boundary between Triassic and Cretaceous sediments in historic drill holes. Detailed macroscopic observations were performed on cores and samples taken for microscopic analyses. A number of features characterizing sediments of the uppermost clastic succession have been identified. These are predominantly increased kaolinite content, decrease of textural maturity, decline of bedding, and lack of pebbles and argillaceous intraclasts. These features might indicate transgressive character of the sediments and deposition in a transitional, terrestrial to marine environment.

2

Deformacje przed- i pokonsolidacyjne w skałach osadowych terygenicznej strefy przejściowej PZt (cechsztyn/pstry piaskowiec dolny) na obszarze synkliny grodzieckiej, Sudety: interpretacja procesowa oraz implikacje regionalne

Durkowski K., Sokalski D., Wojewoda J.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2017

|

nr 469

155--176

PL

Na obszarze synkliny grodzieckiej, wschodniej części synklinorium północnosudeckiego osady najwyższego cechsztynu są reprezentowane przez mułowce i bardzo drobnoziarniste piaskowce, które płynnie i w sposób ciągły przechodzą w typowe osady pstrego piaskowca. Utwory te należą do terygenicznej strefy przejściowej PZt, której najwyższą część budują heterolity falowe.Wheterolitach wyróżniono strefę licznych deformacji przed- i pokonsolidacyjnych. Deformacje przedkonsolidacyjne posiadają liczne cechy charakterystyczne dla sejsmitów, natomiast geneza deformacji pokonsolidacyjnych nie jest jednoznaczna i wymaga dalszych badań. Strefa deformacji stanowi ważny poziom korelacyjny na obszarze synkliny grodzieckiej, który jest także obserwowany w analogicznych osadach monokliny przedsudeckiej w rejonie Głogowa i Rudnej.

EN

In the Grodziec Syncline (Eastern part of the North-Sudetic Synclinorium) the uppermost Zechstein sediments are represented by mudstones and very fine grained sandstones, which smoothly continue into typical Buntsandstein deposits. These sediments belong to Transitional Terrigeneous Series (PZt), which uppermost part is developed as heterolithic tempestites. A zone abundant in pre- and post-consolidated sediment deformation structures was distinguished within heterolithic sediments. The pre-consolidated sediment deformation structures have numerous features of seismites, on the other hand post-consolidated deformation structures raise more doubts about their origin and require more future research.Azone of pre- and post-consolidated sediment deformation is an important correlation horizon for the Grodziec Syncline. Furthermore, such zone is also observed in the analogous deposits of the Fore-Sudetic Monocline in the Glogow–Rudna area.

3

Fazy mineralne w triasowych skałach węglanowych rejonu Chorzowa

Stanienda K., Nowak J., Kukiełka T.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2012

|

T. 28, z. 3

71-91

PL

W niniejszym artykule przedstawiono wyniki badań próbek skał węglanowych pobranych z utworów triasowych w rejonie północnej części Chorzowa. Przedmiotem badań była identyfikacja faz mineralnych, obecnych w tych skałach, szczególnie faz węglanowych. W północnej części Chorzowa występują utwory triasowe reprezentowane przez skały stropowej części profilu pstrego piaskowca oraz spągowej części profilu utworów wapienia muszlowego - warstw gogolińskich. Utwory te eksploatowane były w XIX i pierwszej połowie XX wieku. W artykule przedstawiono wyniki analiz próbek skał węglanowych, pobranych z tych warstw. Wykonano ich opis petrograficzny, badania mikroskopowe w świetle przechodzącym, analizy dyfraktometryczne oraz badania składu chemicznego w mikroobszarach z wykorzystaniem mikroskopu skaningowego. Na podstawie przeprowadzonych analiz stwierdzono, że w utworach pstrego piaskowca dominują dolomity. W składzie mineralnym tych skał, poza dolomitem, stwierdzono obecność sparytowego kalcytu, ponadto zidentyfikowano również kwarc, minerały ilaste, muskowit oraz związki żelaza. Utwory wapienia muszlowego to głównie wapienie, a także zlepieńce otoczaków wapiennych scementowane spoiwem węglanowym. W składzie mineralnym tych skał dominuje kalcyt dwóch generacji. Kalcyt pierwszej generacji tworzy ziarna mikrytowe, natomiast kalcyt drugiej generacji występuje w postaci ziaren sparytowych, zróżnicowanych pod względem wielkości i kształtu. Miejscami w ziarnach sparytowych można zaobserwować doskonałą łupliwość romboedryczną. Ponadto w skałach zidentyfikowano również dolomit, a z minerałów niewęglanowych - kwarc, muskowit oraz minerały ilaste. Badania mikroskopowe wykazały zróżnicowanie struktur próbek wapieni od biomorficznej, przez organodetrytyczną, sparytową, mikrosparytową do mikrytowej.

EN

This article presents the results of research on carbonate rock samples taken from Triassic sediments of the northern area of Chorzów City. The aim of the research was to identify the mineral phases of these rocks, especially carbonate phases. The rocks from the roof part of the Bundsandstein profile and floor part of the Muschelkalk profile - Gogolin Beds - are typical sediments from the northern part of Chorzów City. These rocks were mined in the XIX century and the beginning of the XX century. The article also presents the results of research on samples of carbonate rocks taken from investigated strata. It provides a Petrographic description, the results of microscopic analysis executed in polarized, transmitted light, X-ray analysis, and microprobe measurements using a scanning microscope. The results of these analyses showed that dolomites dominate in the Bunsandstein strata. Dolomites (The sampled rocks?) are composed mainly of dolomite, but sparry calcite was also identified. Moreover, quartz, clay minerals, muscovite and iron minerals were observed in the Bundsandstein rocks. The Muschelkalk sedimentsare mainly represented by limestone. In some areas, conglomerates were also found. The conglomerates are composed of carbonate rock boulders connected by carbonate cement. Two generations of calcite were observed while investigating the limestone. The first generation calcite is micritic, and the second generation calcite forms sparry crystals different in size and shape. In some areas of the sparry calcite it is possible to observe perfect rhobohedral cleavage. Moreover, dolomite, rhodohrosite, and noncarbonate minerals like quartz, muscovite, and clay minerals were identified. The results of microscopic analysis also showed that the limestone is different in texture. The limestone presents the following textures: biomorphic, detrical, sparry, microsparry and micritic.

4

Fasetowane ziarna granatów z pstrego piaskowca monokliny przedsudeckiej okolicy Głogowa (SW Polska)

Muszyński M., Gaweł A., Skowroński A.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2007

|

T. 33, z. 1

51-68

PL

Przeprowadzono badania (mikroskopia optyczna, SEM/EDS, XRD, IR) tzw. fasetowanych ziarn granatów, napotkanych we frakcjach minerałów ciężkich wydzielonych z piaskowców pstrego piaskowca monokliny przedsudeckiej. Stwierdzono, że reprezentują one człony szeregu almandyn-pirop o przewadze cząsteczki almandynowej i zawierają na ogół podrzędną domieszkę cząsteczki grossularowej, natomiast pozbawione są spessartynowej. Obszarem alimentacyjnym dla tych minerałów były zapewne Sudety, gdzie w obecnie odsłoniętych skałach metamorficznych facji eklogitowej i granulitowej stwierdzono granaty o zbliżonym chemizmie. Przyjęto, zgodnie z przeważającymi aktualnie poglądami, że "fasetowane" ziarna granatów (współwystępujące z obtoczonymi ziarnami cyrkonu, turmalinu, rutylu, apatytu, a nawet blaszkami mik), ukształtowały się w wyniku diagenetycznego wyługowania przez roztwory porowe. Proces ten przebiegał przypuszczalnie powoli, w alkalicznym lub ewentualnie obojętnym środowisku (świadectwem obecność niewyługowanego apatytu oraz dominacja smektytów w spoiwie piaskowców), w warunkach bliskich chemicznej równowagi między granatami a roztworami porowymi.

EN

The authors studied (optical microscopy, SEM/EDS, XRD, IR) the so-called faceted garnets found in heavy mineral fractions, separated out from the sandstones of the Buntsandstein on the Fore-Sudetic Monocline. The garnets represent almandine members of the almandine-pyrope series (almandine prevails over pyrope) and usually contain a subordinate admixture of the grossular member, whereas are devoid of the spessartine member. An alimentation area of these minerals was probably situated in the Sudetes, where garnets with a similar composition occur in some exposed rocks of the eclogite and granulite facies. The authors agree with currently prevailing opinions that the faceted garnets (co-occurring with rounded grains of zircon, tourmaline, rutile, apatite, and even mica flakes) were formed due to their selective diagenetic leaching by porous solutions. The process must have proceeded slowly in an alkaline or, possibly, neutral environment (it is proved by the presence of unleached apatite and domination of smectites in the bounding mass of the sandstones), under conditions approaching chemical equilibrium between garnets and the porous solutions.

5

Large Chirotheriidae tracks in the Early Triassic of Wióry, Holy Cross Mountains, Poland

Niedźwiedzki G., Ptaszyński T.

Acta Geologica Polonica

|

2007

|

Vol. 57, no. 3

325-342

EN

Very large chirotheriid tracks have been discovered in the Early Triassic Wióry Formation (=Labyrinthodontidae and Hieroglyphic Beds), middle part of the Middle Buntsandstein, exposed at Wióry in the northeastern part of the Holy Cross Mountains (central Poland). Hitherto, six small and medium-sized chirotheriid tracks from the Wióry locality have been described. In the present paper two ichnotaxa are proposed: Synaptichnium senkowiczowae ichnosp. nov. and Brachychirotherium kalkowensis ichnosp. nov. Their presumed trackmakers, large Early Triassic (Olenekian) Archosauriformes (Proterosuchidae, Erythrosuchidae), about 5-7 m long, are unknown from the osteological record of this age worldwide. The newly described ichnotaxa represent the oldest known record of large chirotheriid tracks in the Middle Buntsandstein of Poland. The presence of large chirotheriid tracks in the upper part of the Early Triassic deposits is very important for the understanding of the evolution and radiation of early Archosauromorpha, as well as for reconstructing Early Triassic terrestrial palaeoecosystems.

6

Pstry piaskowiec w Górach Świętokrzyskich: chronostratygrafia i korelacja litostratygraficzna z basenem turyńskim

Ptaszyński T., Niedźwiedzki G.

Przegląd Geologiczny

|

2006

|

Vol. 54, nr 6

525-533

EN

The study was performed to attempt the lithostratigraphic correlation of the Buntsandstein in the margin of Holy Cross Mountains region with that of the Thuringian Basin, and simultaneously, to clarify its position in the chronostratigraphic scheme, basing on biostratigraphic data (microflora, conchostracans), and on the existence of regional discordances. The authors found strong analogies with other Buntsandstein sections of the Europe. On the other hand, because of the position of the studied area within the marginal part of the Central European Basin, Buntsandstein of the Holy Cross Mountains region is developed in different facies, more fluvial, instead of lacustrine ones. The common presence of Conchostraca representing the same species as in other parts of the Central European Basin (Thuringia), enables possible the correlation of the investigated area with the Thuringian Basin, and helps to locate stratigraphic gaps and discordances. The authors found that the lower boundary of the Buntsandstein and the boundary between the Lower and Middle Buntsandstein in the Polish study area are not equivalents of those in other areas. Also note worthy is the presence at the margin of the Holy Cross Mountains of youngest Permian terrigenous deposits not connected with the Zechstein salinar sedimentation, included to date to Zechstein or to Buntsandstein. The key for understanding the lithostratigraphic scheme of the Buntsandstein of Holy Cross Mountains region is an assumption, that the Zagnańsk Formation is mostly of fluvial, instead of lacustrine origin, consisting of equivalents of the whole Lower Buntsandstein, and that of the lower Volpriehausen Formation of the Middle Buntsandstein, with the Volpriehausen discordance present within. Authors also assume, that at least in this case, differences in the marginal part of the sedimentary basin, in comparison with its central part, depend on the presence of fluvial facies instead of lacustrine ones, and onthe presence of sedimentary gaps and discordances whose duration is progressively longer towards the basin margin enlarges in the direction to the basin margin.

7

Nowe stanowisko z tropami kręgowców z górnego pstrego piaskowca Gór Świętokrzyskich

Kuleta M., Niedźwiedzki G., Ptaszyński T.

Przegląd Geologiczny

|

2005

|

Vol. 53, nr 2

151--155

EN

Vertebrate footprints are abundant in the Buntsandstein of the Holy Cross Mountains (central Poland) and have been documented in numer-ous publications. A new site vertebrate trackside has been discovered in near Suchedniów. Chirotheriidae (Synaptichnium sp., Chirotherium barthii, and Brachychirotherium sp.), Rhynchosauroidae (Rhynchosauroides sp.), and probably amphibian footprints (cf. Capitosauroides sp.) are reported from the lower part of the Upper Buntsandstein Baranów Formation (complex of different fluvial deposits) exposed at Kopulak quarry. Differentiated invertebrate ichnofossils (Cruziana problematica, Scoyenia sp., Palaeophycus sp., Skolithos sp., Lockeia sp., and cf. Gordia sp.) and plant remains have been also found in this site. Three types of vertebrate subaqueous traces (footprints of swimming animals) are identified: (1) swim traces - structures preserved as digits or claws scratches; (2) partially preserved pes or manus imprints; (3) other enigmatic traces -referred to as “problematic forms”.

8

Nowe znaleziska tropów kręgowców z pstrego piaskowca Gór Świętokrzyskich

Ptaszyński T., Niedźwiedzki G.

Przegląd Geologiczny

|

2002

|

Vol. 50, nr 5

441-446

PL

W utworach dolnego pstrego piaskowca Gór Świętokrzyskich odkryto nowe stanowiska z tropami kręgowców. Występują one w utworach fluwialnych najniższego pstrego piaskowca w kamieniołomach Zachełmie i Jaworznia oraz w osadach międzywydmowych piaskowców tumlińskich na Górze Sosnowica. Łącznie w pstrym piaskowcu dolnym Gór Świętokrzyskich zidentyfikowano ichnorodzaje: Batrachichnus, Limnopus, Amphisauropus, Rhynchosauroides, Phalangichnus, Palmichnus, Paradoxichnium, Varanopus, Dimetropus i Chelichnus. Wszystkie te formy znane były dotychczas z utworów permu. Odkryte stanowiska z ichnocenozami kręgowców dostarczają nowych informacji o składzie, zmianach i rozprzestrzenieniu ichnofaun na przełomie permu i triasu na obszarze Gór Świętokrzyskich. Ich obecność potwierdza późnopermski wiek pstrego piaskowca dolnego odsłoniętego w Górach Świętokrzyskich.

EN

New vertebrate tracksites were discovered in the Lower Buntsandstein of the Holy Cross Mountains. Footprints occur in lowermost Buntsandstein fluvial deposits at Zachelmie and Jaworznia localities and in interdune deposits ofTumlin Sandstones at Sosnowica Hill. In the Lower Buntsandstein of the Holy Cross Mountains the ichnogenera: Batrachichnus, Limnopus, Amphisauropus, Rhynchosauroides, Phalangichnus, Palmichnus, Paradoxichnium, Varanopus, Dimetropus and Chelichnus have hitherto been recognized. All these forms have been known from Permian deposits. New tracksites provide additional information concerning temporal composition, changes and diversification of vertebrate ichnofauna near the Permian/Triassic boundary of Poland. Their presence allows to confirm Late Permian age of the Lower Buntsandstein that cropped out in the Holy Cross Mountains.

9

Tropy kręgowców z piaskowca tumlińskiego Góry Grodowej - Góry Świętokrzyskie

Ptaszyński T.

Przegląd Geologiczny

|

2000

|

Vol. 48, nr 5

418-421

PL

W utworach międzywydmowych piaskowców tumlińskich pstrego piaskowca, w kamieniołomie na Górze Grodowej, znaleziono bogaty zespół tropów kręgowców. Oznaczone dotychczas ichnotaksony: Amphisauropus cf. latus, Rhynchosauroides cf. pallini, Varanopus cf microdactylus, Palmichnus sp., Chelichnus ? sp., "Proterosuchia indet. " były dotychczas znane z utworów permu Europy i Ameryki Północnej. Zespół ten, niewiele starszy od zespołu tropów kręgowców z warstw łabiryntodontowych z Wiór koło Ostrowca Świętokrzyskiego zawierającego typową dla triasu ichnofaunę wskazuje, że wyraźna zmiana zespołu ichnofauny kręgowców w pobliżu granicy permu i triasu nastąpiła w Górach Świętokrzyskich dopiero we wczesnym triasie.

EN

Rich vertebrate track assemblage has been found in the interdune deposits of Tumlin sandstone of the Buntsandstein at the quarry of Grodowa Hill. The ichnotaxa which have been hitherto designated as Amphisauropus cf. latus, Rhynchosauroides cf. pallini Varanopus cf. microdactylus, Palmichnus sp., Chelichnus ? sp., "Proterosuchia indet. " have been hitherto known from the Permian of Europe and North America. This assemblage as only somewhat older than the vertebrate footprint assemblage from Labyrinthodontidae Beds from Wióry near the town of Ostrowiec Świętokrzyski containing typical Triassic ichnogenera representafives shows, that a distinct change of terrestrial vertebrate ichnofauna near the Permian/Triassic boundary occurred in the Holy Cross Mts. area in the Early Triassic time.