a przede wszystkim efektywnych narzędzi pozwalających na zmianę istniejącego stanu rzeczy. Szczególnie ważne jest to w przypadku niewielkich obiektów zabytkowych znajdujących się poza obszarami metropolitarnymi. Lata zapóźnień doprowadziły do sytuacji, w której trudno jest walczyć o zmianę kondycji wspomnianych obiektów, wykorzystując jedynie standardowe metody działania, takie jak opieka konserwatorska czy proces planowania przestrzennego. W wymienionych wyżej obszarach konieczne jest zastosowanie interdyscyplinarnego narzędzia, jakim mogą stać się architektoniczne szlaki turystyczneArtykuł omawia nowe spojrzenie na działania z pogranicza zarządzania, sztuki konserwatorskiej, świadomie prowadzonego planowania przestrzennego, kreowania architektury krajobrazu oraz turystyki. To zespolenie wspólnych celów, przy jednoczesnym wykorzystaniu trójdzielnej struktury samorządowej, może przynieść nadspodziewanie dobre efekty. Architektoniczne szlaki turystyczne mają przy tym jeszcze jeden walor, trudny do przecenienia z punktu widzenia troski o krajobraz kulturowy – eksponują najcenniejsze w danym regionie zabytki architektury, a więc elementy stanowiące dominantę wśród innych dzieł człowieka, przyczyniające się do tego, że dany krajobraz – pomijając jego składową naturalną – może być postrzegany jako piękny.

effective instruments making it possible to change the existing state of affairs. It is especially important in the case of small historical monuments situated outside metropolitan areas. Years of delay caused the situation in which it is difficult to struggle for a change of the condition of the mentioned monuments using only standard methods such as preservation care or a process of spatial planning. In the scopes mentioned above it is necessary to use an interdisciplinary instrument, which could be architectural tourist trails. In a modern approach they can join actions regarding management, preservation of historical monuments, consciously carried out spatial planning, creating architecture of landscape and tourism. This junction of means, with a simultaneous use of the triple selfgovernment structure, can bring good results beyond expectation. The author of this text, a scientific‐didactic worker of the Set of Departments of Cultural Science of the Jagiellonian University, co‐operating in the sphere of the cultural heritage protection with the Marshal’s Office of Małopolska Voivodeship, presents in his article a theoretical model of this kind of trail, taking into account the most urgent needs in the scope of renovation, development, animation and management of small historical monuments (treated as an integral element of a regional cultural landscape).