Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Zalecenia Polskiego Towarzystwa Fizyki Medycznej dotyczące kontroli jakości w radioterapii śródoperacyjnej promieniowaniem elektronowym (IOERT) za pomocą mobilnych akceleratorów

Kruszyna-Mochalska Marta, Bijok Michał, Pawałowski Bartosz, Misiarz Agnieszka, Kosiński Konrad, Pracz Jacek, Malicki Julian, Kukołowicz Paweł Franciszek

Inżynier i Fizyk Medyczny

|

2019

|

Vol. 8, nr 1

7--25

PL

Planując i realizując leczenie z użyciem promieniowania jonizującego, należy zapewnić podanie zleconej przez lekarza dawki terapeutycznej, minimalizując równocześnie dawki podane poza objętością tarczową. Osiągnięcie tych dwóch celów w znacznym stopniu zależy od wielkości objętości tarczowej, jej położenia względem narządów krytycznych oraz rodzaju promieniowania użytego do terapii. Charakterystyki głębokościowe powszechnie stosowanych wiązek promieniowania stosowanych w radioterapii pokazują, że szczególnie narażone na pochłonięcie dawki wyższej są tkanki prawidłowe, które położone są na mniejszej głębokości niż tkanki objęte procesem nowotworowym. Dlatego jedną z podstawowych zasad przygotowania leczenia jest taki wybór kierunku napromieniania, aby objętość tarczowa znajdowała się jak najbliżej źródła promieniowania. Realizacja tego celu może zostać osiągnięta poprzez zastosowanie techniki napromieniania śródoperacyjnego, której istotą jest odsunięcie metodami chirurgicznymi tkanek otaczających objętość tarczową od strony wlotowej poza obszar eksponowany na promieniowanie pierwotne i ewentualnie ochrona tkanek znajdujących się dystalnie względem objętości tarczowej. Taka technika określana terminem „radioterapia śródoperacyjna” ma długą historię, ale dopiero w XXI wieku znalazła szersze zastosowanie. Umożliwił to rozwój technologiczny mobilnych urządzeń terapeutycznych oraz zgromadzona wiedza z zakresu radioterapii i radiobiologii. Radioterapia śródoperacyjna znajduje coraz szersze zastosowanie w radioterapii nowotworów głowy i szyi, mięsaków, nowotworów jelita grubego i trzustki [36]. Szczególne znaczenie, głównie z powodów epidemiologicznych, ma radioterapia śródoperacyjna w leczeniu pacjentek z nowotworem piersi [25, 27, 28].

2

Analiza stopnia spęcznienia i frakcji żelowej usieciowanych radiacyjnie mieszanin polilaktyd/poli(adypinian-co-tereftalan butylenu)

Malinowski R., Janczak K., Moraczewski K., Raszkowska-Kaczor A.

Polimery

|

2018

|

T. 63, nr 1

25--30

PL

Badano stopień spęcznienia (Xs) i zawartość frakcji żelowej (Fz) mieszanin polilaktydu (PLA) z poli(adypinianem-co-tereftalanem butylenu) (PBAT), sieciowanych za pomocą promieniowania elektronowego przy użyciu triallilo izocyjanuranu (TAIC). Oceniano wpływ dawki promieniowania oraz udziału masowego komponentów mieszaniny na wartości Xs i Fz. Stwierdzono, że najmniejszy stopień spęcznienia i największą zawartość frakcji żelowej wykazują próbki PLA oraz mieszaniny o dominującej zawartości PLA, napromieniane dawką elektronów co najmniej 40 kGy. Wykazano również, że wraz ze zwiększającym się udziałem masowym PBAT w mieszaninie jej stopień spęcznienia rośnie, a zawartość w niej frakcji żelowej maleje, co wskazuje na mniejszą niż PLA podatność tego polimeru na sieciowanie radiacyjne.

EN

The swelling degree (Xs) and gel fraction (Fz) of the blends of polylactide (PLA) and poly(butylene adipate-co-terephthalate) (PBAT) crosslinked by using electron radiation in the presence of triallyl isocyanurate (TAIC) have been determined. The effects of radiation dose and weight ratio of both components of the blend on the values of Xs and Fz were examined. The lowest swelling degrees and simultaneously the highest gel fractions were observed in PLA and the blends with dominating content of PLA after irradiating them with adose of 40 kGy or more. It was also found that the swelling degree of the blend increased and its gel fraction decreased with an increasing weight fraction of PBAT. This indicates a lower susceptibility of PBAT to radiation crosslinking than that of PLA.

3

Enhancement of immunity on MeV electron radiation of MOS structures by means of fluorine implantation from r.f. plasma

Kalisz M., Mroczyński R.

Elektronika : konstrukcje, technologie, zastosowania

|

2012

|

Vol. 53, nr 9

82-84

EN

In this study, we present a novel method for the improvement of immunity on MeV electron radiation of MOS structures by means of ultra-shallow fluorine implantation in classical Reactive Ion Etching (RIE) reactor. Obtained results have shown that the fluorination of silicon surface in r.f. CF₄ plasma results in the stability of flat-band voltage (Ufb) values, smaller effective charge (Qeff/q) and interface traps density (Ditmb), as well as higher values of breakdown voltage (Ubr), in comparison to MOS structures fabricated on non-fluorinated silicon substrates. Presented results have shown the potential to apply proposed fluorination method for radiation-hard semiconductor devices.

PL

W artykule przedstawiono metodę poprawy odporności struktur MOS na naświetlanie wysokoenergetycznymi elektronami. Metoda ta polega wprowadzeniu fluoru w obszar interfejsu struktury MOS za pomocą procesu ultrapłytkiej implantacji z plazmy w.cz. typu CF₄. Otrzymane wyniki pokazują, że struktury testowe MOS z warstwą pasywującą bogatą we fluor wchodzącą w skład dielektryka bramkowego, charakteryzują się znacznie stabilniejszymi wartościami napięć płaskich pasm (Ufb), niższymi wartościami ładunku efektywnego w obszarze dielektryka bramkowego (Qeff/q), niższymi wartościami gęstości stanów pułapkowych w środku pasma przewodnictwa (Ditmb) oraz wyższymi wartościami napięć przebicia (Ubr), w porównaniu ze strukturami MOS pozbawionymi, w obszarze dielektryka bramkowego, warstwy pasywującej bogatej we fluor. Zaprezentowane w artykule wyniki pokazują możliwości wykorzystania zaproponowanej przez autorów metody fluoryzacji w obszarze urządzeń elektroniki HARD-RAD.

4

Wpływ promieniowania elektronowego na bioresorbowalne terpolimery zawierające paklitaksel

Musiał-Kulik M., Kasperczyk J., Jelonek K., Gębarowska K., Janeczek H., Dobrzyński P.

Engineering of Biomaterials

|

2010

|

Vol. 13, no. 94

24--27

PL

Sterylizacja jest bardzo ważnym czynnikiem uzależniającym przydatność materiałów do zastosowań medycznych. Obiecującą metodą sterylizacji wydaje się być promieniowanie wiązką elektronową. Celem badania była analiza wpływu promieniowania elektro-nowego (EB) na terpolimery zawierające paklitaksel. Dwa typy materiałów użyto do przygotowania matryc zawierających 5 i 10% leku, jak również matryc bez leku: poli(L-laktyd-ko-glikolid-ko-ε-kaprolakton) (44:32:24) – P(LA:GA:Cap) oraz poli(L-laktyd-ko-gli-kolid-ko-węglan trimetylenu) (62:27:11) – P(LA:GA:TMC). Wszystkie otrzymane matryce badano przed i po procesie elektronowego napromieniania dawką 25kGy za pomocą spektroskopii NMR, DSC i GPC. Nie wykazano różnic w składzie komonomerów, temperaturze zeszklenia, liczbowo średniej masie cząsteczkowej jak również w rozrzucie mas cząsteczkowych (dyspersyjność) pomiędzy matrycami otrzymanymi z tego samego typu terpolimeru przed procesem sterylizacji. Promieniowanie elektronowe spowodowało spadek liczbowo średniej masy cząsteczkowej oraz temperatury zeszklenia. Zmiany w składzie komonomerów zauważono tylko w przypadku matryc z P(LA:GA:Cap), co może sugerować mniejszą odporność jednostek kaproilowych na sterylizację.

EN

Sterilization is a very important factor determining usefulness of materials for medical application. The promising method of sterilization seems to be electron beam radiation. The aim of this study was to analyze the influence of the EB radiation on terpolymers containing paclitaxel. Two types of materials were used to prepare three kinds of matrices – with 5% and 10% of paclitaxel as well as drug free matrices. The selected terpolymers were: poly(L-lactide-co-glycolide-co-ε-caprolactone) (44:32:24) – P(LA:GA:Cap) and poly(L-lactide-co-glycolide-co-trimethylene carbon-ate) (62:27:11) – P(LA:GA:TMC). All of the obtained matrices were investigated before and after electron beam (EB) irradiation with the dose of 25 kGy with the use of 1H NMR spectroscopy, DSC and GPC. There were no differences in comonomer molar ratio, glass transition temperature, the number average molecular weight and dispersity index between non-irradiated matrices prepared from the same terpolymer type, regardless paclitaxel content. EB radiation caused decrease of the number average molecular weight as well as the glass-transition temperature. The changes of comonomer units’ ratio were noticed only in the case of P(LA:GA:Cap) matrices that may suggest lower susceptibility to sterilization of caproyl units.

5

Wpływ promieniowania elektronowego oraz elastomeru styrenowego na wybrane właściwości mechaniczne kompozytów polimerowych

Żenkiewicz M., Polański J., Karasiewicz T., Czupryńska J., Engelgard W.

Polimery

|

2008

|

T. 53, nr 4

297-303

PL

Otrzymano kompozyty polimerowe o następującym składzie (% mas.): polietylen małej gęstości (PE-LD) - 24, polietylen dużej gęstości (PE-HD) - 23, polipropylen (PP) - 21, polistyren (PS) - 15, poli(tereftalan etylenu) (PET) - 17. Powyższe udziały odpowiadają składowi opakowaniowych odpadów tworzywowych występujących w Polsce. Do tego układu wprowadzano kompatybilizator - etastomer styren-(etylen/butylen)-styren szczepiony bezwodnikiem kwasu maleinowego (SEBS-g-MA) w ilości 5, 10 lub 15 % mas. na 100 % mas. składników podstawowych. Zbadano wpływ udziału kompatybilizatora oraz efekt oddziaływania dawek promieniowania elektronowego z zakresu 0-300kGy na następujące właściwości mechaniczne próbek uzyskanych kompozytów: umowną granicę plastyczności (...), granicę plastyczności (...y), naprężenie przy zerwaniu (...), wydłużenie względne przy granicy plastyczności (...) i wydłużenie względne przy zerwaniu (...). Stwierdzono, że wzrostowi zawartości SEBS-g-MA towarzyszy pogorszenie najważniejszych ze względów użytkowych cech, mianowicie ... i ..., natomiast nie zaobserwowano istotnego wpływu promieniowania na te właściwości, co można tłumaczyć obecnością w PS i PET pierścieni aromatycznych chroniących makrocząsteczki przed jego działaniem.

EN

Polymer composites of the following compositions (in wt. %) were obtained: low density polyethylene (PE-LD) - 24, high density polyethylene (PE-HD) - 23, polypropylene (PP) - 21, polystyrene (PS) - 15, and poly(ethylene terephthalate) (PET) - 17. The parts mentioned correspond to the compositions of polymer packaging wastes occurring in Poland. A compatibilizer, namely styrene-ethylene/butylene-styrene elastomer grafted with maleic anhydride (SEBS-g-MA), was introduced into polymeric system in amounts of 5, 10 or 15phr. The effects of compatibilizer part and electron radiation doses in the range 0-300kGy on the following mechanical properties of the composites were studied: offset yield strength (..., Fig. 2), yield point (..., Fig. 3), stress at break (?B, Fig. 4), unit elongation at yield point (..., Fig. 5) and unit elongation at break (..., Fig. 6). It was found that the most important features of the system, i.e. ?02 and ?y, decreased with increasing part of SEBS-g-MA while the effect of radiation dose on these properties was not significant. The latter could result from the presence of aromatic rings in PS and PET, protecting the macromolecules against radiation.

6

Wpływ promieniowania elektronowego i triakrylanu trimetylolopropanu na niektóre właściwości mechaniczne kompozytów polimerowych

Żenkiewicz M., Polański J., Karasiewicz T., Czupryńska J., Engelgard W.

Przetwórstwo Tworzyw

|

2007

|

[R.] 13, nr 3

64-71

PL

W artykule przedstawiono wpływ promieniowania elektronowego o dużej energii w zakresie dawek do 300 kGy oraz kompatybilizatora, w postaci triakrylanu trimetylolopropanu (TMPTA) dodawanego w ilościach 1, 2 lub 3% wagowych, na właściwości mechaniczne przy statycznym rozciąganiu kompozytu polimerowego wytworzonego z mieszaniny polietylenu małej gęstości (PE-LD), polietylenu dużej gęstości (PE-HD), polipropylenu (PP), polistyrenu (PS) i poli(tereftalanu etylenu) (PET). Największy wzrost umownej granicy plastyczności (δ 02 - przy 0,2% wydłużenia względnego) i granicy plastyczności (δy) zaobserwowano przy zawartości 1% TMPTA i przy dawce promieniowania 50 kGy.

EN

The aim of this article was to present an influence of the electron radiation dose and of compatibilizer on some tensile properties of the composites made of low-density polyethylene (LDPE), high-density polyethylene (HDPE), polypropylene (PP), polystyrene (PS), and polyethylene terephthalate (PET). High-energy electron radiation with doses up to 300 kGy and trimethylol propane trimethylacrylate (TMPTA), added at the amounts of 1, 2 or 3 wt %, were used. At the amount of 1 wt % TMPTA and at the dose irradiation of 50 kGy the highest increase of the composites offset yield strength (δ 02 - at 0,2% unit elongation) and yield point (δy) were observed.

7

Effect of electron-beam irradation on pik melting temperature of polymer blends

Żenkiewicz M., Kurcok M.

Polimery

|

2007

|

T. 52, nr 7-8

591-594

EN

The effects of the electron radiation dose and presence of a compatibilizer on the peak melting temperature (Tpm) of the crystalline phase, of granulated polymer blends were studied. The samples were prepared from basic polymer blend composed of low-density polyethylene (PE-LD), high-density polyethylene (PE-HD), polypropylene (PP), polystyrene (PS), and poly(ethylene terephthalate) (PET). As the compatibilizers, the styrene-ethylene/butylene-styrene elastomer grafted with maleic anhydride (SEBS-g-MA) or trimethylol propane trimethylacrylate (TMPTA) were used. It was found that addition of compatibilizer irrespective of its type and amount had no significant effect on Tpm. Decrease in the Tpm value with increase in the electron radiation dose for the crystalline phase of PE-LD, PE-HD, and PP was observed.

PL

Zbadano wpływ promieniowania elektronowego i kompatybilizatorów na temperaturę (Tpm) piku topnienia fazy krystalicznej granulatu wytłoczonego z mieszanki polimerowej. Próbki wykonano z mieszaniny polietylenu niskiej i wysokiej gęstości (PE-LD, PE-HD), polipropylenu (PP), polistyrenu (PS) i poli(tereftalanu etylenu) (PET). Jako kompatybilizatorów użyto elastomeru styren-etylen/butylen-styren szczepionego bezwodnikiem kwasu maleinowego (SEBS-g-MA) lub triakrylanu trimetylolopropanu (TMPTA). Nie zaobserwowano istotnego wpływu rodzaju oraz ilości kompatybilizatora na wartości Tpm. Stwierdzono natomiast obniżenie wartości Tpm fazy krystalicznej PE-LD i PE-HD, oraz PP spowodowane promieniowaniem elektronowym.

8

Wpływ elastomeru termoplastycznego i dawki promieniowania elektronowego na wydłużenie względne przy zerwaniu folii poliolefinowej

Czupryńska J., Karasiewicz T., Polański J., Żenkiewicz M.

Zeszyty Naukowe. Chemia i Technologia Chemiczna / Akademia Techniczno-Rolnicza w Bydgoszczy

|

2006

|

z. 11

23-26

PL

Przedstawiono wpływ dawki promieniowania elektronowego i kompatybilizatora na wydłużenie względne przy zerwa-niu folii wytłoczonej z mieszanin polimerowych, zawierających równe części wagowe PE-LD, PE-HD i PP oraz 5, 10 lub 15% SEBS funkcjonalizowanego bezwodnikiem maleinowym. Folie te napromieniono elektronami o dużej energii w zakresie dawek od 0 do 300 kGy. Wraz ze wzrostem dawki promieniowania elektronowego do 50 kGy wydłużenie względne przy zerwaniu maleje dla wszystkich badanych próbek folii, natomiast powyżej tej dawki zmiany te nie ulegają już istotnym zmianom.

EN

The influence of the electron irradiation dose and compatibilizer on elongation at the break of films made from polymer blends which contain equal weight parts of the PE-LD and PE-HD and PP and 5%, 10% or 15% SEBS-g-MA were described. The films were irradiated with electron beam of high energy in the range of doses from 0 to 300 kGy.

9

Charakterystyka twardości i właściwości wytrzymałościowych UHMWPE po napromieniowaniu wiązką elektronów

Podrez-Radziszewska M., Bąkowski D., Lachowicz M., Głuszewski W., Dudziński W.

Inżynieria Materiałowa

|

2006

|

Vol. 27, nr 2

75-78

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań właściwości mechanicznych polietylenu o ultrawysokiej masie cząsteczkowej poddanego oddziaływaniu promieniowania elektronowego. Przeprowadzono pomiary twardości i statyczną próbę rozciągania. Do przeprowadzenia pomiarów twardości polimeru zmodyfikowano sposób Vickersa. Stwierdzono nieliniowy wzrost twardości w badanym zakresie dawki promieniowania. Przeprowadzone badania wytrzymałościowe wykazały wpływ dawki promieniowania na krzywą rozciągania. Zaobserwowano, że wzrost dawki promieniowania wpływał na umocnienie materiału, przejawiające się podwyższeniem wartości umownej granicy sprężystości i plastyczności. Odnotowano odmienne zachowanie wydłużenia przy zerwaniu eM i wydłużenia trwałego A. Stwierdzono wzrost wytrzymałości na rozciąganie oB po napromieniowaniu dawką 25 kGy, po którym następował spadek wartości oB wraz z dalszym wzrostem dawki promieniowania.

EN

Investigation results of mechanical propriety of irradiated ultra high molecular weight polyethylene are considered in this work. Vickers hardness measurement and tensile test were carried out. Designations of samples used in the tests are listed in Table 1. Modified Vickers method was taken to measure polymer hardness (Fig. 1). Nonlinear hardness increase in the researched range of radiation dose was observed (Fig. 2). Results of investigations are contained in Table 2. Influence of radiation dose value on a tensile stress-strain curve was indicated (Fig. 3). Increase of apparent elastic limit and offset yield strength as result of an increase of radiation dose was observed (Fig. 4). Different character of changes of the elongation at fracture eM and plastic deformation after 25 kGy exposure was noted (Fig. 5). It was found, that increase of radiation dose at first influenced on increase and than on decrease of ob value (Fig. 6).

10

Wpływ promieniowania elektronowego na właściwości mechaniczne folii z mieszanin polimerowych

Czupryńska J., Karasiewicz T., Polański J., Żenkiewicz M.

Inżynieria i Aparatura Chemiczna

|

2006

|

Nr 3 sp.

14-15

EN

Influence of the electron irradiation dose and two compatibi-lizers on the plasticity border and the elongation at break of films made from polymer blends containing equal weight parts of the PELD, PEHD and PP, and also 1% of trimethylol propanetriacrylate (TMPTA) or 2,5% of polyethylene wax was described. Films were irradiated with a high-energy electron beam of the dose range from 0 to 300 kGy.

11

Obecna sytuacja w dziedzinie wiązania i twardnienia płuczek iłowych z dodatkiem polimerów pod wpływem promieniowania

Bensted J.

Cement Wapno Beton

|

2006

|

R. 11/73, nr 3

171-183

PL

Przedstawiono zagadnienie przeprowadzania płuczek wiertniczych z dodatkiem polimeru w stwardniałe zaczyny cementowe. Omówiono pięć patentów opublikowanych w literaturze technicznej i oceniono obecny stan rozwoju tej technologii. Do przeprowadzania kompozycji zawierającej wraz z płuczką najczęściej glinę bentonitową w stwardniały cement wiertniczy stosowane było napromieniowywanie z użyciem źródła promieniotwórczego, inicjacja chemiczna albo oba te czynniki razem. Za najkorzystniejsze źródło promieniowania gamma uznano izotop kobalt-60. Emisja promieniowania gamma wywołuje powstawanie wolnych rodników. Te ostatnie reagują z podwójnymi wiązaniami obecnymi w polimerze i pozwalają mu reagować, w obecności monomerycznego czynnika sieciującego z utworzeniem stwardniałego produktu o wystarczającej wytrzymałości na ściskanie. Stosowane alternatywnie inicjatory chemiczne również wymagają monomerycznych czynników sieciujących, którymi mogą być katalizatory wytwarzające wolne rodniki. Może być także stosowane napromieniowywanie wiązką elektronową.

EN

The current situation for conversion of polymer drilling muds into hardened well cements has been discussed. Five published patents have been reviewed, so that the state-of-the-art technology can be basically appreciated. Irradiation with nuclear source, chemical initiation, or combinations thereof have been used for convert drilling mud compositions (mostly containing bentonite clay) into hardened well cements. A cobalt-60 gamma ray source is the preferred means for initiating the setting and hardening of drilling muds. The gamma-ray emissions produce propagating free radicals. The latter react with double bonds present and allow the polymer and a monomeric cross-linking agent to react, thereby solidifying the drilling mud to give a material with an acceptable compressive strength. Alternatively, chemical initiators can be employed. These also require monomeric crosslinking agents and can be free-radical generating catalysts. Electron beam curing can also work.

12

Kontrola dozymetryczna przemysłowych instalacji promieniowania elektronowego

Głuszewski W.

Postępy Techniki Jądrowej

|

2005

|

z. 3

12-16

13

Wybrane zagadnienia modyfikowania materiałów polimerowych za pomocą promieniowania elektronowego o dużej energii

Żenkiewicz M.

Polimery

|

2005

|

T. 50, nr 1

4-9

PL

Przedstawiono wybrane problemy objęte wymienioną w tytule tematyką, w tym charakterystykę niektórych efektów oddziaływania promieniowania elektronowego z polimerami. Wskazano na znaczenie procesów sieciowania i degradacji w zależności od celów modyfikowania. Zwrócono uwagę na zależność efektów napromieniowania od rodzaju napromieniowanego materiału oraz na rolę modyfikowania radiacyjnego mieszanin polimerowych powodującego znaczne polepszenie właściwości użytkowych. Przedstawiono aktualne kierunki zastosowań promieniowania elektronowego wykorzystywanego do realizowania nowych metod wytwarzania materiałów polimerowych i uzyskiwania nowych ich gatunków. Stwierdzono, że jednym z takich kierunków może być stosowanie promieniowania elektronowego w nowoczesnych technologiach utylizacji odpadów tworzywowych.

EN

Some problems concerning the titled subject, including the characteristics of results of electron radiation interaction with polymers, were presented. Significance of crosslinking and degradation processes dependently on the modification purpose has been marked. Attention has been paid to dependence of radiation results on the type of material irradiated as well as to importance of polymeric blends' modification causing significant improvement of the functional properties of a material. Present trends of application of electron irradiation, used for elaboration of new methods of materials' production and their new grades' preparation, were presented. It has been stated that one of such direction can be the use of electron irradiation in modern technologies of plastic wastes' utilization.

14

Sieciowanie i degradacja uwodornionego kauczuku butadienowo-akrylonitrylowego pod wpływem promieniowania elektronowego. Wpływ zawartości związanego akrylonitrylu

Bik J. M., Głuszewski W., Rzymski W. M., Zagórski Z. P.

Polimery

|

2005

|

T. 50, nr 4

266-270

PL

Zbadano wpływ polarności uwodornionego kauczuku butadienowo-akrylonitrylowego (HNBR) na procesy jego sieciowania i degradacji radiacyjnej. Różniące się zawartością (34, 39, 43 % mas.) związanego akrylonitrylu (AN) próbki HNBR (odpowiednio oznaczone symbolami H34, H39 i H43) poddano działaniu promieniowania elektronowego o mocy 10 MeV dawką od 20 do 300 kGy. Oznaczono stałe elastyczności Mooney'a-Rivlina (2C1N), zawartość zolu (S), wydajność sieciowania radiacyjnego (E) oraz dawkę żelowania (Dg). Stwierdzono, że HNBR ulega sieciowaniu radiacyjnemu, a gęstość jego sieci przestrzennej jest wprost proporcjonalna do dawki (D). Zawartość związanego AN nie wpływa na procesy sieciowania i degradacji badanych HNBR. Wykorzystując równanie Charlesby'ego-Pinnera [równanie (3)] wyznaczono stosunek aktów degradacji (p) do aktów sieciowania (q) i stwierdzono, że procesom sieciowania radiacyjnego HNBR towarzyszy umiarkowana degradacja łańcuchów (p/q = 0,05-0,10), zachodząca prawdopodobnie wg mechanizmu rozpadu b [równanie (4)]. Metodą spektroskopii z całkowitym wewnętrznym odbiciem promieniowania podczerwonego (IRS) określono względną intensywność pasma absorpcji przy 810 cm-1 odpowiadającego końcowym ugrupowaniom >C=CH2.

EN

Influence of polarity of hydrogenated butadiene-acrylonitrile rubber (HNBR) on its crosslinking and radiation degradation was investigated. HNBR samples differing in bounded acrylonitrile (AN) content (34, 39 or 43 wt. %) (denoted with the symbols H34, H39 and H43, respectively) (Table 1) were irradiated with 10 MeV electron beam. Doses varied from 20 to 300 kGy. The following properties have been determined: Mooney-Rivlin elasticity constant (2C1N - Fig. 2), sol content (S - Fig. 3 and 4), radiation crosslinking efficiency (E) and gel dose (Dg) (Table 2). It was found HNBR undergoes radiation crosslinking and its network density is directly proportional to the dose (D). Bounded acrylonitrile content does not influence the processes of HNBR crosslinking and degradation. Ratio of scission acts (p) and crosslinking acts (q) has been determined using Charlesby-Pinner equation [equation (3)]. It has been found that the process of HNBR radiation crosslinking was accompanied with moderate degradation of the chains (p/q = 0.05-0.10, Table 2) going probably according to b-scission mechanism. Relative intensity of absorption band at 810 cm-1 related to >C=CH2 end groups (Table 3) was determined by internal reflection spectroscopy (IRS).

15

Badania wolnych rodników w foliach polimerowych napromienianych elektronami o dużej energii

Czupryńska J., Danilczuk M., Michalik J., Żenkiewicz M.

Przetwórstwo Tworzyw

|

2004

|

[R.] 10, nr 5

128-137

PL

Opisano podstawowe etapy radiolizy zachodzącej w polimerach pod wpływem promieniowania elektronowego oraz powstawanie wolnych rodników w polietylenie, polipropylenie i poli(tereftalanie etylenowym) po napromienieniu. Zaprezentowano widma rodników alkilowych, allilowych i nadtlenkowych rejestrowanych metodą EPR. Przeprowadzono badania czasu zaniku wolnych rodników oraz zmiany względnego ich stężenia w zależności od czasu i dawki promieniowania. Badania te wykonano dla próbek folii napromienionych w warunkach obniżonego ciśnienia i w atmosferze powietrza. Stwierdzono, że pod wpływem promieniowania elektronowego we wszystkich badanych foliach powstają rodniki alkilowe. W folii polietylenowej zaobserwowano również rodniki nadtlenkowe. W folii z poli(tereftalanu etylenu) brak było rodników nadtlenkowych, natomiast powstawały rodniki aromatyczne.

EN

Basic stages of radiolyse undergoing in polymers under the influence of electron radiation and creation of free radicals in polyethylene, polypropylene and polyethylene terephtalate after irradiation were described. Spectra of alkyl, allyl and peroxide radicals registered by EPR method were presented. Tests of lifetime of radicals and changes of relative concentration of radicals depending on time and radiation dosage were carried out. Tests were performed for film samples irradiated under reduced pressure and in the air atmosphere. It was stated that alkyl radicals occurred in all tested films under the influence of electron radiation. Moreover peroxide radicals did not occur in polyethylene terephtalate film. However aromatic radicals occurred in this kind of film.

16

Radiacyjne sieciowanie elastomeru butadienowo-akrylonitrylowego

Bik J., Zagórski Z. P., Rzymski W. M., Głuszewski W.

Prace Naukowe Instytutu Technologii Organicznej i Tworzyw Sztucznych Politechniki Wrocławskiej. Konferencje

|

2003

|

Vol. 52, nr 25

147-150

PL

Z oznaczeń stałych elastyczności 2C1Npęcznienia, zawartości zolu i innych wynika, że gęstość sieci przestrzennej sieciowanego radiacyjnie uwodornionego kauczuku butadienowo-akrylonitrylowego (HNBR, zawartość związanego akrylonitrylu 34% mas.; stopień uwodornienia: 94,5-99,5% mol.) oraz jego nieuwodornionego prekursora jest liniową, rosnącą funkcją dawki promieniowania elektronowego. HNBR o stopniu uwodornienia 94,5% mol. i jego nienasycony prekursor charakteryują się wydajnością sieciowania o ok.15% większą niż w przypadku kauczuku o stopniu uwodornienia>96,5% mol. Sieciowaniu kauczuku towarzyszy degradacja jego makrocząsteczek. Na każde 100 aktów sieciowania przypada 6-16 aktów degradacji. Wartość dawki żelowania Dg=15 kGy i w granicach błędu doświadczenia nie zależy w istotny sposób od stopnia nienasycenia kauczuku.

EN

On the basis of 2C1N elasticity constant nad other measurementsit was found that the crosslinking density of hydrogenated butadiene-nitrile rubber of different hydrogenation degree is linear, increasing function of radiation dose. The crosslinking efficiency of elastomers containing at least 0,649 mol>C=C< double bonds/kg of rubber is about 15% higher than in the case of more saturated ones. The crosslinking of rubbers is accompanied by the 6-16 scission acts for every 100 crosslinking acts of macromolecules. The generation of terminal >C=C< double bonds during degradation processes follows from the FTIR analysis. The value of gel dose is about 15 kGy and it could be assumed that it doesn't depend on the unsaturation degree of irradiated elastomers.