Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Sakralizacja i desakralizacja przestrzeni miejskich na przykładzie Krakowa i Lwowa

Bylina Leszek, Cherkes Bohdan, Uruszczak Michał

Środowisko Mieszkaniowe

|

2022

|

nr 40

29--44

PL

Celem artykułu jest ukazanie problematyki związanej z sakralizacją i desakralizacją przestrzeni w miastach, na przykładzie Krakowa i Lwowa. Przez setki lat były to miasta położone w obrębie Polski, doświadczone rozbiorami, a rozdzielone – w zakresie przynależności państwowej – po II wojnie światowej. Lwów włączono do ZSRR, zaś Kraków pozostał w Polsce. Po roku 1990 Lwów stał się jednym z ważniejszych miast niepodległego państwa ukraińskiego. Kilkadziesiąt lat socjalizmu w wydaniu radzieckim (Lwów) i w wydaniu PRL (Kraków) wpłynęło mocno na oblicze "uświęconych" przestrzeni, w tym powstawania nowych i dewastacji już istniejących. Analiza historii przestrzeni miejskich Krakowa i Lwowa wykazała, że zachodzi ciągły proces sakralizacji, desakralizacji i resakralizacji niektórych obszarów, w zależności od aktualnie obowiązującej ideologii bądź doktryny społeczno-politycznej czy religijnej. Jednocześnie, na przykład w Krakowie, istnieją na niejako miejsca "święte", których nie naruszyły burzliwe zawieruchy dziejowe. Aby pokazać czym jest sacrum przestrzeni miejskich, autorzy podjęli próbę wypracowania naukowej metodyki wskazywania takich miejsc.

EN

The paper's objective is to shed light on the issue of sacralisation and desacralisation of space in cities with Kraków and Lviv as examples. The cities had been part of Poland for hundreds of years. They jointly suffered from the Partitions of Poland and were separated politically after the Second World War. Lviv joined the USSR and Kraków remained a Polish city. After 1990, Lviv became a major city of independent Ukraine. Several decades of Soviet (Lviv) socialism and Polish communist (Kraków) socialism have left a profound impression on their "sacred" spaces, including the creation of new and the devastation of existing ones. The historical analysis of Kraków's and Lviv's urban spaces exhibited a continuous process of sacralisation, desacralisation, and sacralisation of some areas according to the current prevailing ideology or sociopolitical or religious doctrine. At the same time, a city, Kraków for example, can have certain "holy" places that have remained unaffected by times of turmoil. To demonstrate what an urban sacred space is, the authors attempted to propose a scientific methodology for identifying such places.

2

Miejsce tabu – miejsce niezbędne. O budowaniu tożsamości osiedla opartego na funkcjach wstydliwych na przykładzie belgijskiego Cureghem

Kleszcz Justyna

Środowisko Mieszkaniowe

|

2022

|

nr 39

20--32

PL

Niniejszy artykuł ma na celu przeanalizowanie zjawiska budowania tożsamości miejsca z wykorzystaniem funkcji, które dotychczas leżały w strefie tabu – wywoływały lęk przed śmiercią, nieczystością, rozkładem. Należą do nich cmentarze, szpitale, kostnice, wysypiska śmieci, lecz również obiekty związane z produkcją żywności takie, jak miejskie rzeźnie i związane z nimi hodowle. Jak dotychczas sukcesja funkcji, która następowała wraz z rozwojem technicznym, powodowała, że były one lokowane coraz dalej od terenów śródmiejskich, a ich miejsce zastępowały te, uważane za lepiej spełniające warunek „miejskości”. Obecnie tendencja ta ulega odwróceniu. Przykład osiedla Global Abattoir obrazuje ogólny nurt, w którym następuje odejście od biologicznej sfery życia, w stronę próby budowania tożsamości bez maskowania historycznej roli miejsca. Analizowany przypadek ukazuje jednak szereg skomplikowanych relacji, które muszą zaistnieć, aby zrównoważyć element profanum, sięgający do podświadomych lęków człowieka.

EN

The paper aims to analyze the phenomenon of building an identity of a place using functions that have so far been taboo – caused fear of death, impurity and decay. These include cemeteries, hospitals, morgues, landfills, but also food production facilities such as municipal slaughterhouses and livestock farms. So far, the succession of functions that followed technical development meant that they were located more and more away from downtown areas, and their place replaced those considered to better meet the condition of „urbanity”. This trend is currently being reversed. The example of the Global Abattoir housing estate illustrates the general trend in which there is a departure from the biological sphere of life towards an attempt to build identity without masking the historical role of the place. The analyzed case, however, shows a series of complicated relationships that must occur in order to balance the profane element, reaching out to the subconscious fears of a human being.

3

Rekonstrukcja figury Madonny z kościoła zamkowego Najświętszej Maryi Panny. Przyczynek do genezy jej symbolicznej roli w strukturze przestrzennej Malborka

Kołodziejczyk Katarzyna

Wiadomości Konserwatorskie

|

2020

|

Nr 62

148--157

PL

W artykule omówiono problem restytucji figury Madonny z Dzieciątkiem w zewnętrznej niszy okiennej prezbiterium kościoła NMP na Zamku Wysokim w Malborku jako niezwykłego, późnośredniowiecznego symbolu rzeźbiarskiego wpisanego w strukturę przestrzenną miasta. Jest ona dowodem ówczesnego postrzegania miasta jako obszaru szczególnej aktywności społecznej posługującej się wyrafinowanymi środkami komunikacji międzyludzkiej, w którym apoteoza sacrum w przestrzeni publicznej miasta jest ilustracją zachowań społecznych w średniowieczu, będących obecnie obszarem badań opartych na metodologiach współczesnej socjologii, psychologii i antropologii kulturowej.

EN

The subject of this article is the restoration of the figure of the Madonna with the Christ Child standing in the outer window recess within the chancel of the Blessed Mary Church, High Castle, Malbork, as a unique, late-medieval symbolic sculpture integrated with the town’s spatial structure. The figure proves that in the Late Middle Ages the town was perceived as an area of particular social activity based on sophisticated means of interpersonal communication; and that the apotheosis of sacrum in public space illustrated medieval social behaviours. These are now subjected to research with the use of methodologies inherent to contemporary sociology, psychology, and cultural anthropology.

4

Churches from former factories – conversions and controversies

Wowrzeczka Bogusław, Jagiełło Marzanna

Technical Transactions

|

2019

|

Vol. 116, iss. 11

99--120

EN

This paper focuses on architectural transformations of some post-industrial objects into sacral functions. The discussed works mainly relate to churches, chapels and parish houses of various Christian denominations, mainly Protestant. Such transformations provoke questions about the limits of acceptance for adaptation works in the context of objects associated with a religious cult. The doubts that arise are connected primarily with the theological-liturgical dimension, that means the interpretation of the sacrum space. As far as conservation work is concerned, the analysed examples confirm the thesis of high architectural potential inherent in post-industrial objects. They also show a wide spectrum of possible interferences in a given structure during the conversion process.

PL

W artykule skupiono się na problematyce architektonicznych przekształceń wybranych przypadków obiektów poprzemysłowych na funkcje sakralne. Przykłady dotyczą adaptacji dawnych fabryk na funkcje religijne lub z nimi związane (kościoły, kaplice, domy parafialne, itp.) dla różnych wyznań chrześcijańskich, głównie protestanckich. Takie konwersje rodzą pytania o granice akceptacji działań adaptacyjnych w kontekście obiektów związanych z kultem religijnym. Pojawiające się wątpliwości dotyczą przede wszystkim wymiaru teologiczno-liturgicznego, a mianowicie interpretacji przestrzeni sacrum. W ujęciu konserwatorskim analizowane przypadki potwierdzają tezę o dużym potencjale architektonicznym tkwiącym w obiektach poprzemysłowych i możliwościach ingerencji w ich strukturę w procesie konwersji.

5

Wartość przestrzeni miejskiej a relatywizm ocen społecznych w dobie globalizacji. Wybrane zagadnienia

Cichy-Pazder E

Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura i Urbanistyka

|

2012

|

Z. 26

5--16

EN

The city space value and social assessment relativism in the aspect of globalization. Chosen aspects

6

Man and Nature. A New Project on New Spirituality

Pasek Z., Dyczewska A.

Problemy Ekorozwoju

|

2012

|

Vol. 7, nr 2

67-76

EN

This article is a prelude to a planned project aimed at researching new ways of understanding and redefining the concept of nature in the so-called New Spirituality movements. The authors begin from a theoretical context associated with the meaning, for religious studies, of the sacred – profane and culture – nature dichotomies, and show the changes religiousness undergoes. Today we see an increasing number of people turning away from traditional forms of religious cult with a simultaneously declared wish to develop their own spirituality. New spirituality is provisionally defined here as the worldly transgression of the human condition committed in the name of different values strongly associated with the physical (bodily) dimension of life and a holistic vision of the world. On the basis of examples, drawn mainly from publications based on the Deep Ecology trend, the au-thors discuss three aspects: (1) a new understanding of one’s own nature, (2) a new understanding of the nature of the world; and (3) new forms of activity for changes in awareness. In the dimensions under discussion, the process of recently locating the element of the sacred in the profane sphere and the resacralisation of nature clearly emerges. In the conclusions we also consider to what extent the formative new spirituality on the ecolog-ical trait can help to popularise the sustainable development idea within the framework of changing the reli-giousness of man at the start of the twenty-first century.

PL

Artykuł ten jest zapowiedzią planowanego projektu mającego na celu zbadanie nowych sposobów rozumienia i redefiniowania pojęcia natury w ruchach z kręgu tzw. nowej duchowości. Autorzy wychodzą od kontekstu teore-tycznego związanego ze znaczeniem dla nauk religioznawczych takich podziałów jak sacrum – profanum i kul-tura – natura, ukazując zmiany jakim podlega religijność. Współcześnie obserwuje się odwrót coraz większej liczby osób od tradycyjnych form kultu religijnego z równoczesnym deklarowaniem chęci rozwijania własnej duchowości. Nową duchowość roboczo definiujemy tu jako transgresje doczesnej kondycji człowieka dokony-wane w imię różnych wartości, silnie powiązanych z fizycznym (cielesnym) wymiarem życia oraz holistyczną wizją świata. Autorzy na podstawie przykładów, zaczerpniętych głównie z publikacji z nurtu ekologii pogłębio-nej omawiają trzy aspekty: (1) nowe rozumienie swojej własnej natury, (2) nowe rozumienie natury świata i (3) nowe formy aktywności na rzecz przemiany świadomości. W omawianych wymiarach wyraźnie zarysowuje się proces umiejscawiania współcześnie pierwiastka sacrum w sferze profanum i resakralizacja natury. We wnio-skach zastanawiamy się również, na ile kształtująca się nowa duchowość o rysie ekologicznym może sprzyjać upowszechnianiu idei rozwoju zrównoważonego w ramach przemian religijności przemian religijności człowie-ka początku XXI wieku.