Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Using Vertical Electrical Soundings to characterize seawater intrusions in the southern area of Romanian Black Sea coastline

Mihai Niculescu Bogdan, Andrei Gina

Acta Geophysica

|

2019

|

Vol. 67, no. 6

1845--1863

EN

Seawater intrusions are a major environmental hazard for coastal freshwater aquifers. They are generated mainly by the uncontrolled exploitation of freshwater in pumping stations, if the aquifers are in hydraulic connection with the sea. In Romania, such marine intrusions have occurred in the southern part of Black Sea’s coastline, in Costinești and Vama Veche resorts, contaminating the main aquifers hosted in Sarmatian (late Middle Miocene) limestones, at distances ranging from hundreds of meters to over 2 km inland. For the study of these salinization phenomena, Vertical Electrical Sounding (VES) surveys were performed in the affected areas. These surveys allowed the delineation and spatial–temporal monitoring of the intrusions and offered information related to faults that may have provided pathways for seawater migration toward the exploitation wells. The 1D interpretation of VES apparent resistivity data was performed via a set of novel software applications. The forward modeling component of the applications uses digital linear filtering and allows the simulation of theoretical VES responses for horizontally-layered geological media with virtually unlimited number of layers. The pseudo-inversion component of the applications is based on a random sampling of the parameters space of the geoelectrical models. The interpretation of VES surveys recorded in Vama Veche area by using the elaborated software indicates that the seawater intrusion occurs at more than 40 m depth. This agrees with a well flow test which produced saltwater at 40–60 m depth in that area.

2

Isotope characterisation of deep aquifers in the Gwda catchment, northern Poland

Kotowski T., Satora S.

Geologos

|

2016

|

Vol. 22, No. 2

137--147

EN

We present the results of isotope measurements (δ18O, δ D, δ13CDIC and 14C) and chemical analyses (TDS, TOC, HCO3–, SO42–, Cl–, NO3–, NH4+, Ca2+, Mg2+ Na+ and K+) conducted on groundwater samples collected from deep Cenozoic aquifers. These aquifers are the basic source of drinking water at numerous localities within the study area in northern Poland. Most of the δ18O determinations are characterised by low variability (i.e., > 70 per cent of δ18O are between –9.5‰ and –9.2‰). In most cases tritium activity was not detected or its content slightly exceeded the uncertainty of measurement (from ±0.3 T.U. to ± 0.5 T.U.). On average, 14C activity is twice higher than that under similar conditions and in hydrogeological systems. The δ13CDIC values fall within the –13.6‰ to –12.8‰ range. A slight variability is observed when considering all isotope and chemical data within the study area and under these hydrogeological conditions. In general, the results of isotope and chemical analyses seem to be homogeneous, indicating the presence of closely similar groundwaters in the system, irrespective of geological formation. It is likely that there is a significant hydraulic connection between shallow and deep aquifers in the Gwda catchment, which indicates the potential for seepage of pollutants from shallow Pleistocene to deep Miocene aquifers. This can endanger the latter by e.g., high concentrations of NO3–, SO42– and Cl– ions from shallow aquifers within the Gwda catchment.

3

Assessment of disposable groundwater resources for hydraulic fracturing of gas shales in the Lublin Basin (eastern Poland)

Duda R.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2014

|

T. 30, z. 4

79--96

EN

This paper assesses the groundwater resources for hydraulic fracturing of gas shales in the Lublin Basin in 2030. Such evaluations are useful for gas concession holders who plan the magnitude and schedule of gas production. In order to determine the disposable groundwater resources, a water management balance model was developed. The data from the balance and forecast of groundwater resources for 2030 in the Vistula River Basin were used as basic input data. The model accounts for the following specific factors determining the quantity of water resources in prospective gas exploitation areas: reduced groundwater recharge due to climate changes, unregistered water usage by individual households, demand for water associated with shale gas mining development, and the rate of water utilization for fracturing or returned to hydrological circulation. The extent to which these factors will affect the resources available in 2030 is uncertain. The study therefore analysed two environmental scenarios – a moderately rigorous and a rigorous one – assuming major climate change effects and a radical increase in the demand for water. Disposable water resources were determined for 12 separate balance zones in accordance with groundwater bodies (GWB) or their subsections located in the research area. This prediction refers to groundwater resources without stratigraphic division into aquifers. [...]

PL

W pracy dokonano prognozy zasobów wód podziemnych do wykorzystania w celu szczelinowania łupków gazonośnych w obszarze Basenu Lubelskiego w 2030 r. Jest to przydatne właścicielom koncesji na eksploatację gazu do planowania wielkości i harmonogramu wydobycia. W celu określenia dyspozycyjnych zasobów wód opracowano model bilansu wodno-gospodarczego, do którego jako podstawowe dane wejściowe wykorzystano dane z bilansu i prognozy zasobów wód podziemnych dla 2030 r. w dorzeczu Wisły. W modelu uwzględniono specyficzne czynniki determinujące wielkość zasobów wody na obszarach perspektywicznej eksploatacji gazu: zmniejszenie zasilania wód podziemnych w wyniku zmian klimatu, nierejestrowany pobór wody w gospodarstwach indywidualnych, zapotrzebowanie na wodę związane z rozwojem górnictwa gazu łupkowego i stopnień zwrotu do obiegu hydrologicznego wody, wykorzystanej do szczelinowania. W celu uwzględnienia niepewności stopnia oddziaływania tych czynników w 2030 r., model wykonano dla dwóch scenariuszy: umiarkowanie rygorystycznego ekologicznie i rygorystycznego ekologicznie, zakładającego duże skutki zmian klimatu i radykalne zwiększenie zapotrzebowania na wodę. Zasoby dyspozycyjne wód określono dla wydzielonych 12 stref bilansowych, zgodnych obszarowo z Jednolitymi Częściami Wód Podziemnych lub ich fragmentami znajdującymi się w obszarze badań. Prognoza dotyczy zasobów wód podziemnych bez stratygraficznego rozdziału na poziomy wodonośne. [...]

4

Systemy krążenia wód podziemnych w rejonie Zalewu Kamieńskiego, Pomorze Zachodnie

Krawiec A., Sadurski A., Burzyński K.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2012

|

nr 451 Hydrogeologia z. 13

153--159

PL

Systemy krążenia wód podziemnych w rejonie Zalewu Kamieńskiego zależą od budowy geologicznej, ukształtowania terenu a także ascenzji solanek i ingresji wód morskich. Do obliczenia czasu przepływu wody w rozpatrywanych warstwach w ośrodku o znanej porowatości aktywnej posłużono się programem TFS opracowanym przez K. Burzyńskiego. Model przepływu wód podziemnych opracowano dla przekroju hydrogeologicznego wzdłuż linii Międzywodzie–Kamień Pomorski–Golczewo. Czasy przepływu i wymiany wód podziemnych obliczono dla dwóch przypadków, pierwszy dla okresu przed transgresją litorynową (7500 lat temu) oraz drugi – dla współczesnych warunków przepływu wód podziemnych. Czas wymiany wód podziemnych w rejonie Zalewu Kamieńskiego jest obecnie prawie dwa razy dłuższy niż przed tą transgresją.

EN

The study area is located in the north-western part of the Pomeranian sector of the Mid-Polish Anticlinorium. Factors influencing groundwater circulation systems in the area of the Kamieński Lagoon depend on the geological structure, ascension of brines from Mesozoic strata and the sea water encroachment. The calculation of groundwater flow time along the stream line was carried out for rocks of specified active porosity using a mathematical program developed by K. Burzyński. The groundwater flow model was used for a hydrogeological cross-section line along: Międzywodzie–Kamień Pomorski–Golczewo in the south. The numerical calculations of the flow path from the recharge area to the discharge base level of the present Baltic Sea and the base level in the beginning of the Littorina Sea (7500 years BP) were done to define the groundwater flow time. It has been stated that the current flow time in the fresh groundwater circulation system in the area of the Kamieński Lagoon is nearly twice longer than it was 7500 years ago.

5

The possibilities of underground CO2 storage in the Zaosie Anticline

Marek S., Dziewińska L., Tarkowski R.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2011

|

T. 27, z. 4

89-107

EN

The Zaosie Anticline is located not far from Łódź and Bełchatów. It is one of the most interesting geological structures for underground CO2 storage in Poland and thus it requires a detailed study. The paper presents the geological characteristics of the Zaosie Anticline against the background of the geological structure of the region as well as the potential aquifers for CO2 storage, including their suitability for CO2 storage. The Zaosie Anticline was examined by seismic profiles and four deep boreholes. The following formations suitable for underground CO2 storage were analysed: Lower Jurassic Borucice and Komorowo formations and Lower Triassic Baltic Formation. The primary aquifer for CO2 storage in the Zaosie Anticline is the Baltic Formation of Scythian age. The secondary aquifer is the Upper Pliensbachian Komorowo Formation. The primary Lower Triassic aquifer was surveyed by three deep boreholes. Its volumetric storage capacity is approximately 340 million tons, and the TDS content in the formation water reaches 250g/dcm3. The aquifer is sealed directly by a thick series of clay-carbonate evaporite rocks and a thick packet of Middle and Upper Triassic and Jurassic deposits. Its disadvantage is a considerable depth to this level, which affects the petrophysical characteristics of reservoir rocks. The secondary aquifer, the Komorowo Formation, shows better petrophysical parameters of rocks in terms of CO2 storage, the depth to the aquifer is adequate, but its disadvantage is a low content of TDS in the formation water and the likelihood of contact with surface waters. The Borucice Formation aquifer is not recommended for CO2 storage because it occurs at a small depth and possibly contacts with meteoric waters. The Zaosie structure is of interest to the Bełchatów Power Station. Relatively near the structure (up to 50 km) are also the Dalkia Łódź ZEC SA plants, and the following plants are located a little further (up to 100 km): KCW Warta SA, Kozienice Power Plant SA, ZE PAK SA (Power Plant Group Company, Adamów), Vattenfall Heat Poland SA - (Siekierki and Żeran in Warsaw) and LaFarge Cement Poland SA (Małogoszcz).

PL

Antyklina Zaosia znajduje się w bliskiej odległości od Łodzi i Bełchatowa i jest jedną z bardziej interesujących struktur geologicznych do składowania CO2 w Polsce, dlatego też dokonano szczegółowego jej opracowania. Przedstawiono charakterystykę geologiczną antykliny Zaosia na tle budowy geologicznej regionu, szczegółową budowę geologiczną, charakterystykę potencjalnych poziomów do składowania CO2 oraz przydatność rozważanych poziomów zbiornikowych do podziemnego składowania dwutlenku węgla. Antyklina Zaosia została rozpoznana profilami sejsmicznymi i czterema głębokimi otworami wiertniczymi. Do składowania CO2 przeanalizowano poziomy zbiornikowe: dolnojurajskie (formacja borucicka i formacja komorowska) oraz dolnotriasowy (formacja Bałtycka). Pierwszoplanowym poziomem zbiornikowym dla składowania CO2 w antyklinie Zaosia jest poziom formacji bałtyckiej scytyku, natomiast drugoplanowym poziomem zbiornikowym jest poziom formacji komorowskiej górnego pliensbachu. Pierwszoplanowy dolnotriasowy poziom zbiornikowy został rozpoznany trzema głębokimi otworami, jego wolumetryczna pojemność składowania wynosi około 340 mln ton, a mineralizacja wód złożowych osiąga 250 g/dcm3. Jest on uszczelniony bezpośrednio grubym kompleksem skał ilasto-wapnisto-ewaporytowych oraz miąższym pakietem skał triasu środkowego i górnego oraz jury. Jego mankamentem jest znaczna głębokość, co wpływa ujemnie na cechy petrofizyczne skał zbiornikowych. Drugoplanowy poziom zbiornikowy formacji komorowskiej posiada lepsze parametry petrofizyczne skał pod kątem składowania CO2, ma odpowiednią głębokość zalegania, a jego mankamentem jest mała mineralizacja wód złożowych i prawdopodobieństwo kontaktu z wodami powierzchniowymi. Poziom zbiornikowy formacji borucickiej nie jest rekomendowany do składowania CO2 z uwagi na jego małą głębokość i możliwy kontakt z wodami infiltracyjnymi. Struktura Zaosia stanowi przedmiot zainteresowania Elektrowni w Bełchatowie. W bliskiej odległości (do 50 km) od niej znajdują się zakłady Dalkia Łódź ZEC SA, a w nieco dalszej (do 100 km): KCW Warta SA, Elektrownia Kozienice SA, Zespół Elektrowni PAK SA (Adamów), Vattenfall Heat Poland SA - (Siekierki i Żerań w Warszawie), LaFarge Cement Poland SA (Małogoszcz).

6

Charakterystyka geologiczna antykliny Kamionek (niecka płocka) -potencjalne składowisko CO2

Marek S., Dziewińska L., Tarkowski R.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2011

|

T. 27, z. 2

17-31

PL

Przedstawiono położenie, budowę geologiczną i charakterystykę struktury Kamionek pod kątem podziemnego składowania dwutlenku węgla. Leży ona na terenie niecki płockiej, w SW części bloku Płońska i jest ona przykładem rowu synsedymentacyjnego o założeniach wczesno- i środkowojurajskich. Została rozpoznana półszczegółowym zdjęciem sejsmiki refleksyjnej oraz trzema głębokimi otworami wiertniczymi (Kamionki 1, Kamionki 2 i Kamionki IG-3). Przyjmując umownie zarys antykliny wyznaczony izohipsą stropu jury dolnej, jej długość wynosi około 15 km, szerokość około 5 km i powierzchnia około 75 km2. Dane geologiczne, sejsmiczne i złożowe pozwalają stwierdzić, że struktura ta dobrze spełnia warunki stawiane miejscom podziemnego składowania dwutlenku węgla. Pierwszoplanowym poziomem zbiornikowym dla podziemnego składowania CO2 są utwory formacji mogileńskiej barremu-albu środkowego, o śmiąższości średnio 170 metrów, średnim udziale piaskowców 85%, porowatości około 20%, przepuszczalności powyżej 100 mD sięgającej do 2000 mD. Serię uszczelniającą stanowią margle, wapienie, opoki i kreda pisząca kredy górnej o miąższości około 1000 metrów. Drugoplanowym poziomem zbiornikowym są osady formacji borucickiej toarsu górnego. Struktura Kamionek jest jedną z dziewięciu struktur wytypowanych w utworach mezozoiku niecki płockiej do podziemnego składowania dwutlenku węgla. Znajduje się w niewielkiej odległości od dużego emitenta CO2 - PKN ORLEN SA (Płock), natomiast w odległości od 50-100 km znajdują się kolejni duzi emitenci (Vettenfall Heat Poland SA - Żerań, Soda Polska Ciech Sp. z o.o. - Janikowo i Inowrocław oraz Dalkia Łódź ZEC SA) mogący być zainteresowani geologicznym unieszkodliwianiem dwutlenku węgla.

EN

The location, geological structure and characteristics of the Kamionki Anticline is presented in terms of possibility of underground CO2 storage. It is situated in the Płock Trough, in the SW part of the Płońsk Block, and represents a synsedimentary graben originated in the Early and Middle Jurassic. It has been explored by a semi-detailed reflection seismic survey and three deep boreholes (Kamionki 1, Kamionki 2 and Kamionki IG-3). Assuming that the anticline is conventionally outlined by a contour line of the top of the Lower Jurassic, its length is about 15 km, width is about 5 km and the area reaches approximately 75 km2. Geological, seismic and reservoir property data allow concluding that this structure is suitable for underground carbon dioxide storage. The primary reservoir level for underground CO2 storage is represented by Barremianmiddle Albian deposits of the Mogilno Formation with an average thickness of 170 metres, containing on the average 85% of sandstones, and showing porosity of about 20% and permeability above 100 mD up to 2000 mD. The sealing series is composed of Upper Cretaceous marls, limestones and chalk reaching the thickness of about 1000 metres. The secondary reservoir level is represented by upper Toarcian deposits of the Borucice Formation.

7

Antykliny Dzierżanowa i Wyszogrodu (niecka płocka) jako potencjalne składowiska CO2

Marek S., Dziewińska L., Tarkowski R.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2011

|

T. 27, z. 3

151-175

PL

Przedstawiono położenie, budowę geologiczną i charakterystykę struktury Dzierżanowa i Wyszogrodu pod kątem podziemnego składowania dwutlenku węgla. Antykliny Dzierżanowa i Wyszogrodu są dwiema z dziewięciu struktur wytypowanych wstępnie do podziemnego składowania dwutlenku węgla w utworach mezozoiku niecki płockiej. Rozpoznano je profilami sejsmicznymi i głębokimi otworami wiertniczymi, przy czym rozpoznanie antykliny Dzierżanowa jest lepsze (5 otworów) niż antykliny Wyszogrodu (1 otwór). Dla opisywanych struktur do składowania CO2 zaproponowano dolnokredowy i dolnojurajski poziom zbiornikowy. Mają one zbliżone parametry poziomów zbiornikowych dolnokredowego i dolnojurajskiego: średnia miąższość (odpowiednio 144 m i 161 m) oraz (140 m i 112 m), głębokość zalegania (200-300 m, mniejsza w przypadku antykliny Dzierżanowa), wysoką porowatość i przepuszczalność skał zbiornikowych (kilkaset mD i więcej), dużą pojemność składowania CO2 (znacznie większą w przypadku antykliny Wyszogrodu), dużą miąższość skał uszczelniającego nadkładu. W obu przypadkach serie uszczelniające wymagają dalszego, szczegółowego rozpoznania pod kątem szczelności. W obrębie skał zbiornikowych i uszczelniającego nadkładu nie stwierdzono uskoków (antyklina Wyszogrodu) lub występują one w głębszych partiach kompleksu cechsztyńsko-mezozoicznego po najniższą dolną kredę (antyklina Dzierżanowa). Ze względu na stopień rozpoznania oraz mniejszą głębokość zalegania skał poziomów zbiornikowych, przy podobnych właściwościach zbiornikowych skał i uszczelniającego nadkładu, struktura Dzierżanowa wydaje się korzystniejsza do podziemnego składowania dwutlenku węgla. Struktury Dzierżanowa i Wyszogrodu mogą stanowić przedmiot zainteresowania kilku dużych emitentów CO2 tego regionu: Vettenfall Heat Poland SA - (Siekierki i Żerań w Warszawie) oraz Dalkia Łódź ZEC SA znajdujących się w odległości do 100 kilometrów.

EN

The paper presents the location, geological structure and characteristics of the Wyszogród and Dzierżanowo anticlines in terms of potential underground storage of carbon dioxide. The Dzierżanowo and Wyszogród anticlines are two of the nine pre-selected structures for underground storage of carbon dioxide in Mesozoic deposits of the Płock Trough. They were detected by seismic profiles and deep boreholes. The Dzierżanowo Anticline is explored in more detail (five boreholes) than the Wyszogród Anticline (one borehole). Lower Cretaceous and Lower Jurassic aquifers have been proposed for CO2 storage in these areas. They have similar parameters: average thickness (144 mand 161 m; 140 mand 112 m, respectively), depth to the aquifer (200-300 m, lower for the Dzierżanowo Anticline), high porosity and permeability of reservoir rocks (several hundred mD and more), high capacity storage of CO2 (much higher for the Wyszogród Anticline) and large thickness of the overburden seal. In both cases, the sealing series require further, detailed investigation of their sealing properties. No faults are observed within the reservoir rocks and overburden seal in the Wyszogród Anticline. They occur in the deeper parts of the Zechstein-Mesozoic succession up to the Lower Cretaceous in the Dzierżanowo Anticline. Due to its degree of exploration and the depth to the aquifer, and similar properties of the reservoir rocks and the sealing caprock, the Dzierżanowo structure seems more favourable for the underground storage of carbon dioxide. The Wyszogród and Dzierżanowo structures may be of interest to several large CO2 emitters in the region: Vettenfall Heat Poland SA - (Siekierki and Żerań, Warsaw) and the Dalkia Łódź ZEC SA, located at a distance of up to 100 kilometres.

8

Przegląd wyników badań rurowymi próbnikami złoża mezozoicznych poziomów wodonośnych Niżu Polskiego

Dubiel S., Uliasz-Misiak B.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2010

|

T. 26, z. 3

67-84

PL

W artykule omówiono warunki techniczne i technologiczne dowiercania i opróbowania wybranych mezozoicznych poziomów wodonośnych rurowymi próbnikami złoża (RPZ) na Niżu Polskim w XX wieku. Przedstawiono wyniki badań zmian wydatku przypływu wody złożowej w zależności od wielkości współczynnika początkowej depresji oraz prawdopodobieństwo uzyskania przypływu wody złożowej w zależności od ilorazu represji i depresji ciśnienia w otworze wiertniczym. Metodami analizy statystycznej wyznaczono równania regresji liniowej zmian ciśnienia złożowego w zależności od głębokości zalegania badanych poziomów wodonośnych mezozoiku w wybranych obszarach wierceń. Określono średnie arytmetyczne wartości parametrów złożowych tych poziomów, takich jak: współczynnik przepuszczalności skał zbiornikowych i wskaźnik wydobycia wody złożowej.

EN

The paper discusses technical and technological aspects of drill up and formation tester completion of selected Mesozoic aquifers on the Polish Lowland in the 20th century. The findings on the rate changes of formation water flow depending on the initial depression factor and the probability of attaining the flow of formation water basing on the quotient of pressure repression and depression in a well were described. The linear regression equations of reservoir pressure changes depending on the depth of tested Mesozoic aquifers in selected drillings areas were appointed with use of statistical analysis. The arithmetic mean values of reservoir parameters were determined including: the permeability of reservoir rocks and the coefficient of formation water production.

9

Wstępna geologiczna analiza struktur do składowania CO2 w rejonie Bełchatowa

Tarkowski R., Marek S., Uliasz-Misiak B.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2009

|

T. 25, z. 2

37-45

PL

Przedstawiono wyniki wstępnej analizy geologicznej struktur w mezozoicznych solankowych poziomach (dolnej kredy, dolnej jury oraz dolnego i górnego triasu) Niżu Polskiego do składowania CO2 w rejonie Bełchatowa. Na podstawie kryteriów przedstawionych w "Best pratice for the storage of CO2 in saline aquifers" z modyfikacjami autorów wskazano 6 struktur w 5 lokalizacjach (antyklina Jeżowa, rów Kliczkowa, antyklina Lutomierska, antyklina Tuszyna i antyklina Zaosia). Przedmiotem analizy była: pojemność składowania CO2, głębokość poziomu zbiornikowego, jego miąższość efektywna, porowatość, przepuszczalność, mineralizacja, obecność uskoków oraz miąższość skał nadkładu. Przyjęto, że odległość struktury geologicznej od elektrowni w Bełchatowie nie przekroczy 80 km, a minimalną pojemność struktury założono na poziomie 60 Mt. Obliczeń pojemności wolumetrycznej struktur dokonano w ujednoliconej metodyce przyjętej w projekcie EU GeoCapacity. Wytypowane i wstępnie scharakteryzowane struktury spełniają w różnym stopniu kryteria miejsc składowania dwutlenku węgla. Mogą one stanowić podstawę wyboru najlepszych i najodpowiedniejszych z nich dla szczegółowego rozpoznania możliwości geologicznego składowania dwutlenku węgla dla elektrowni Bełchatów.

EN

Results of a preliminary geological analysis on CO2 storage suitability of geological structures of Mesozoic brine aquifers [Lower Cretaceous, Lower Jurassic, Lower and Upper Triassic] of the Polish Lowlands at the Bełchatów area were presented. According to criteria given in the "Best practice for the storage of CO2 in saline aquifers", with some authors' alterations, six structures in five locations were defined [the Jeżów anticline, the Kliczków trough, the Lutomierska anticline, the Tuszyn anticline, the Zaosie anticline]. Analysis covered: CO2 storage capacity, reservoir depth, its effective thickness, porosity, permeability, mineralization, fault occurrence, overburden thickness. It was assumed that the distance between geological structure and the Bełchatów Power Plant is less or equal to 80 km, while the minimum structure's capacity was assumed at 60 Mt. Calculations of volumetric capacity of structures were performed according to the unified methodology accepted at the GeoCapacity EU Project. Selected and preliminarily defined structures meet to a certain degree criteria of carbon dioxide storage locations. They might form base to select the best and the most suitable of them to recognize in detail geological carbon dioxide storage possibilities for the Bełchatów power plant.

10

Czynniki geologiczne określające możliwość podziemnego składowania CO[2]

Solik-Heliasz E.

Przegląd Górniczy

|

2008

|

T. 64, nr 11-12

56-60

PL

Przedstawiono wyniki badań nad możliwościami podziemnego składowania CO[2] w Polsce i na świecie, w tym uwarunkowania naturalne, czynniki ryzyka oraz zakres niezbędnych do wykonania prac badawczych. W Polsce istnieją możliwości do zatłaczania CO[2] do poziomów wodonośnych, do struktury po złożach węglowodorów i do nie eksploatowanych pokładów węgla - z jednoczesnym odzyskiem metanu. Jednak niezbędne jest zintensyfikowanie prac badawczych oraz badań in situ celem zrealizowania 1-2 instalacji w skali DEMO. Dopiero zdobycie praktycznych doświadczeń pozwoli na podziemne składowanie CO[2] na skalę przemysłową.

EN

Results of research on CO[2] underground storage possibilities in Poland and in the world, including natural conditions, risk factors as well as the range of unavoidable research works to be done, are presented. In Poland exist possibilities for forcing CO[2] into water-bearing levels, into structures from hydrocarbons accumulations and into not mines coal seams with simultaneous methane recover. Identification of research works are as well as insitu research is necessary in order to realize 1 or 2 installations in DEMO scale. Only practical experience will allow underground CO[2] storage on an industrial scale.

11

Struktury geologiczne perspektywiczne do składowania CO2 w Polsce

Tarkowski R., Uliasz-Misiak B.

Polityka Energetyczna

|

2005

|

T. 8, spec.

551-560

PL

Analiza głębokich struktur geologicznych oraz złóż węglowodorów pozwoliła stwierdzić, że w Polsce są warunki do podziemnego składowania CO2 z punktowych źródeł emisji z elektroenergetyki zawodowej. Najlepiej nadają się do tego głębokie poziomy wodonośne dolnej kredy, dolnej jury i dolnego triasu Niżu Polskiego. Występują w nich skały o dobrych własnościach kolektorskich, znacznej miąższości i rozciągłości horyzontalnej, posiadające w stropie pakiet skał nieprzepuszczalnych o znacznej miąższości, dobrze spełniające warunki podziemnego składowania CO2. W obrębie głębokich poziomów K1, J1, T1 wskazano 8 głębokich wymienionych struktur (struktury antyklinalne i rowy tektoniczne) proponowane jako miejsca do podziemnego składowania CO2. Znajdują się one w pobliżu 11 dużych emitentów tego gazu z sektora elektroenergetycznego. Analiza złóż węglowodorów (ropy naftowej i gazu ziemnego) pozwoliła wskazać 4 złoża ropy naftowej oraz 19 złóż gazu ziemnego jako perspektywiczne miejsca dla składowania CO2.

EN

Deep geological structures' analysis has led to conclusion that in Poland exist conditions for geological storage of CO2 from point sources in professional electrical power engineering. The most appropriate for this are deep aquifers of Lower Cretaceous, Lower Jurassic and Lower Triassic from Polish Lowlands. There appear rocks with good collector properties, large thickness and horizontal strikes, with thick, packet of impermeable rocks at formation's top and this fulfills conditions of underground storage of CO2. Within deep aquifers K1, J1, T1 there were indicated 8 deep structures (anticlines and tectonic trenches) suggested as places for underground storage of CO2. They are located near large emission sources of this gas in electrical power engineering sector. Hydrocarbons deposits' analysis (oil and natural gas) enabled to indicate 4 oil deposits and 19 natural gas deposits as potential places for CO2 storage.

12

Direct groundwater discharge to the Baltic Sea in Gdańsk region

Lidzbarski M.

Polish Geological Institute Special Papers

|

2005

|

Vol. 18

49-51

EN

In Gdańsk region groundwater discharge into the Baltic Sea varies largely along the coast. This is due to variability in lithology, permeability and morphology of different formation (sediments of Quaternary, Tertiary and Cretaceous). About 95% of groundwater is drained by hydrographic system (rivers, polders). Only a small part of this water, participating in circulation system, flows directly to the Baltic Sea in Gdańsk Region. Largest flow is observed in the area of Coastal Terrace, western part of Vistula Delta Plain and Kaszuby ice-marginal valley.

PL

Odpływ wód podziemnych do Morza Bałtyckiego wzdłuż linii brzegowej jest w regionie gdańskim znacznie zróżnicowany. Decyduje o tym litologia, przepuszczalność i morfologia różnych osadów: czwartorzędowych, trzeciorzędowych i kredowych. Około 95% wód podziemnych jest drenowana przez system hydrograficzny (rzeki, poldery). Tylko niewielka część tych wód bierze udział w bezpośrednim odpływie do Morza Bałtyckiego. Największe przepływy obserwuje się w obrębie tarasu nadmorskiego, zachodniej części Żuław Wiślanych i pradoliny Kaszubskiej.

13

Podziemne magazynowanie dwutlenku węgla

Tarkowski R., Uliasz-Misiak B.

Przegląd Geologiczny

|

2003

|

Vol. 51, nr 5

402-409

PL

W artykule omówiono istotne problemy związane z podziemnym magazynowaniem dwutlenku węgla. Zaprezentowano koncepcje podziemnego magazynowania, jako jeden ze sposobów bezpośredniej redukcji emisji tego gazu. Zwrócono uwagę na wydzielanie CO2 z gazów spalinowych, transport i koszty magazynowania CO2. Przedstawiono zagadnienia związane z potencjałem podziemnego magazynowania, fizycznymi i chemicznymi efektami zatłaczania, magazynowaniem w poziomach wodonośnych, w złożach węglowodorów i w pokładach węgla. Zwrócono uwagę na bezpieczeństwo oraz społeczną akceptacje takiego przedsięwzięcia. Opisano przykłady podziemnego magazynowania CO2. Scharakteryzowano wybrane europejskie programy naukowe dotyczące prezentowanej problematyki. Wskazano celowość podjęcia tematyki podziemnego magazynowania CO2 w Polsce oraz możliwość wytypowania miejsc podziemnego magazynowania tego gazu w pobliżu dużych, przemysłowych źródeł emisji.

EN

The paper presents some major problems related to underground storage of carbon dioxide. The idea of underground storage is presented as one of methods of reducing the emissions of this greenhouse gas. A special attention is paid to the issues of capturing, transportation and costs of CO2 storage. Problems with defining underground storage potential, physical and chemical effects of CO2injection into underground reservoirs and storage in underground aquifers, hydrocarbons deposits and coal seams are discussed. The attention is also paid to safety issues as well as gaining social acceptance for such operations. Some examples of C02 underground storage operations are described; selected European R&D programmes concerning these issues are presented. It is shown that sites for underground storage of this gas may be also found in Poland in proximity of major industrial sources of its emission; thus, research on this topic is highly advisable.