Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Wody powierzchniowe Polski i ich jakość

Kiersnowska Zofia, Michałkiewicz Michał, Kruszelnicka Izabela, Ginter-Kramarczyk Dobrochna, Lemiech-Mirowska Ewelina

Technologia Wody

|

2020

|

Nr 5 (73)

39--43

PL

W artykule omówiono elementy sieci wodnej Polski na podstawie danych nowego rocznika „Ochrona środowiska 2019” wydanego przez Główny Urząd Statystyczny. Około 88% powierzchni Polski leży w dorzeczu dwóch największych polskich rzek: Wisły i Odry. Ważną rolę w gromadzeniu wód powierzchniowych odgrywają jeziora, wśród których większość zlokalizowanych w Polsce to zbiorniki polodowcowe. Elementem sieci wodnej są również kanały łączące istniejące naturalne drogi wodne oraz sztuczne zbiorniki wodne pełniące głównie funkcje retencyjne i przeciwpowodziowe. Główny Inspektorat Ochrony Środowiska prowadzi badania monitoringowe wód powierzchniowych w oparciu o wyznaczone jednolite części wód powierzchniowych (jcwp), które stanowią podstawową jednostkę gospodarowania wodami. Stan jednolitych części wód rzek i jezior ocenia się jako dobry lub zły, analizując wyniki klasyfikacji ich stanu ekologicznego lub potencjału ekologicznego.

EN

The article discusses the elements of the water network in Poland on the basis of data from a new yearbook “Environment 2019” published by Statistics Poland. About 88% of Poland’s territory lies in the basin of the two largest Polish rivers: the Vistula and the Oder. An important role in the accumulation of surface waters is played by lakes, most of which are post-glacial reservoirs located in Poland. The water network also includes canals connecting the existing natural waterways and artificial water reservoirs that mainly perform retention and flood protection functions. The Chief Inspectorate of Environmental Protection conducts surface water monitoring studies based on designated surface water bodies, which are the basic unit of water management. The status of river and lake water bodies is assessed as good or bad by analyzing the results of classifying their ecological status or ecological potential.

2

Monitoring obszarów chronionych Dolnej Wisły

Szatten D. A., Czerebiej Z.

Inżynieria Ekologiczna

|

2018

|

Vol. 19, nr 1

19--24

PL

Celem badań było określenie ilościowej i jakościowej oceny stanu wód na obszarach chronionych dolnego odcinka Wisły. Badania obejmowały analizę sieci monitoringu wód powierzchniowych płynących w zlewni Dolnej Wisły w cyklu wodnym 2010-2015. Podmiot badań stanowiła Dolna Wisła na odcinku od Zbiornika Włocławskiego (km 675) do ujścia rzeki do Zatoki Gdańskiej (km 941). Do najważniejszych rezultatów przeprowadzonych badań zaliczyć można: analizę kompletności sieci monitoringu wód Dolnej Wisły w świetle obowiązujących aktów prawa krajowego i europejskiego oraz dokonanie kwantyfikacji osiągniętych ocen stanu / potencjału ekologicznego oraz stanu chemicznego. Wyniki mają służyć racjonalnemu gospodarowaniu wodami w dorzeczu, rozpoznaniu presji ze strony gospodarki komunalnej, przemysłu, rolnictwa oraz presji hydromorfologicznej. Zakres (ilościowy i jakościowy) sieci monitoringowej wód powierzchniowych Dolnej Wisły jest wystarczający do określenia ich stanu, zgodnie z aktualnymi wymaganiami prawa.

EN

The main aim of the research was to determine the quantitative and qualitative assessment of the condition of surface waters in the protected areas of the Lower Vistula River. The research included the analysis of the surface water monitoring network in the Lower Vistula catchment area in the water management cycle 2010-2015. The research subject was Lower Vistula on the section from the Wloclawek Reservoir (km 675) to the estuary of the river to the Gdańsk Bay (km 941). The most important results of the conducted research include: the analysis of the completeness of the Lower Vistula water monitoring network in the light of the existing Polish and European laws and the quantification of achieved assessments of ecological status / potential and chemical status. The results can be used for the rational management of basin’s water, recognizing the pressure from the municipal utilities, industry, agriculture and the hydromorphological pressure. The range (quantitative and qualitative) of the surface water monitoring network of the Lower Vistula is sufficient to determine their state, in accordance with the current requirements of the law.

3

Ocena potencjału ekologicznego dolnej Wisły na podstawie wieloletnich badań fitoplanktonu

Dembowska E. A.

Ochrona Środowiska

|

2017

|

Vol. 39, nr 3

19--24

EN

Changes in ecological status of the lower Vistula River over the past two decades were evaluated. The 1990s saw dynamic changes in the Polish economy and increasing environmental awareness, accompanied by introduction of modern, effective treatment methods of wastewater discharges into rivers. Yet, extensive research on modern evaluation of aquatic ecosystems was only conducted in the first decade of the 21st century. Planktonic diatoms (mainly of the Centricae subclass) followed by coccal chlorophyta were the main groups determined to form the phytoplankton biomass in the Vistula River in Torun. A more significant contribution of other algal groups (including cyanobacteria) is only occasional. Application of phytoplankton multimetric index (IFPL) for rivers allowed assessment of water quality variations in the Vistula River. Phytoplankton of the Vistula River determined in the ‘90s was compared with that of the period of 2007–2015. The trophic index (TI) measured in the 90’s indicated poor ecological status of the river. Its value for both years of research (1994 and 1998) was 0.35. Over the subsequent twenty years the water quality significantly improved. Today, the TI value is 0.66, while the average phytoplankton multimetric index is 0.75, indicating good ecological potential of the Vistula River in Torun.

PL

Dokonano oceny zmian potencjału ekologicznego dolnej Wisły w ciągu ostatnich dwudziestu lat. Lata dziewięćdziesiąte ubiegłego wieku charakteryzowały dynamiczne zmiany w gospodarce Polski, zwiększenie świadomości ekologicznej, a wreszcie wprowadzenie nowoczesnych i skutecznych metod oczyszczania ścieków odprowadzanych do rzek. Szerzej zakrojone badania nad nowoczesną oceną ekosystemów wodnych wykonano dopiero w pierwszej dekadzie XXI wieku. Przeprowadzona analiza wykazała, że o biomasie fitoplanktonu Wisły na wysokości Torunia decydują okrzemki planktonowe, głównie z podklasy Centricae. Drugą ważną grupą są zielenice kokkalne. Znaczący udział innych grup glonów (w tym także sinic) jest sporadyczny. Zastosowanie multimetrycznego wskaźnika fitoplanktonowego (IFPL) w przypadku rzek umożliwiło ocenę zmian jakości wody w Wiśle. Fitoplankton Wisły z lat dziewięćdziesiątych został porównany z fitoplanktonem w latach 2007–2015. W latach dziewięćdziesiątych XX wieku wartości wskaźnika trofii wskazywały na zły potencjał ekologiczny. W obu latach badań (1994, 1998) wartość ta wynosiła 0,35. Jakość wody po 20 latach uległa znacznej poprawie. Obecnie wartość wskaźnika trofii (IT) wynosi 0,66, natomiast średnia wartość wskaźnika fitoplanktonowego (IFPL) wynosi 0,75, co wskazuje na dobry potencjał ekologiczny wód Wisły w przekroju Torunia.

4

Zastosowanie wskaźników chemicznych i biologicznych do oceny potencjału ekologicznego sztucznych cieków wodnych

Grzywna A., Tarkowska-Kukuryk M., Bochniak A., Marczuk A., Jóźwiakowski K., Marzec M., Mazur A., Obroślak R., Nieścioruk K., Zarajczyk J.

Przemysł Chemiczny

|

2015

|

T. 94, nr 11

1954-1957

PL

W latach 2012–2013 przeprowadzono badania potencjału ekologicznego wód powierzchniowych w obszarze Natura 2000 OSO Lasy Parczewskie. Analiza badanych cieków w oparciu o wskaźniki biologiczne jednoznacznie wskazała na ich antropogeniczny charakter. Niskie wartości wskaźników biologicznych wód badanych cieków były wynikiem parametrów hydromorfologicznych koryta. Cieki charakteryzowała niewielka szerokość i głębokość, okresowy brak przepływu wody oraz modyfikacje koryta. Chemiczne wskaźniki jakości wód powierzchniowych osiągały małe wartości, jedynie ChZT i fosfor ogólny osiągały duże wartości. Poszczególne wskaźniki chemiczne jakości wody były w różnym stopniu powiązane z wskaźnikami biologicznymi.

EN

The quality of surface water in drainage ditches in an area of special protection of Natura 2000 Parczew Forests was studied in 2012–2013. The std. biol. and chem. indicators for various sampling sites were detd. periodically every 3 mo. and the resulting values of the indicators were processed statistically. The resulting low values of macrophyte river index and infusorial index pointed to a poor quality of surface waters. The highest changes were found for the phytoplankton indicator, depended on the sampling locations and time and indicated a good or poor water quality, resp. In addn., strong correlations were detd. between the biol. indicators (the presence of macrophytes and diatoms in water) and chem. ones (O and N contents in water and pH).

5

Wpływ Zbiornika Goczałkowickiego na zmiany jakości wód w rzece Wiśle

Bogdał A., Kowalik T., Witoszek K.

Inżynieria Ekologiczna

|

2015

|

Nr 45

124--134

PL

Celem pracy jest ocena wpływu Zbiornika Goczałkowickiego na zamiany jakości wód powierzchniowych. Aby osiągnąć założony cel, przeprowadzono metodami referencyjnymi badania 20 fizykochemicznych wskaźników jakości wody. Próby wody pobierano comiesięcznie od kwietnia do listopada 2011 roku, w pięciu punktach pomiarowo-kontrolnych: pierwszy był usytuowano na dopływie rzeki Wisły do zbiornika, trzy kolejne rozmieszczono równomiernie wzdłuż czaszy zbiornika, natomiast punkt piąty usytuowano na odpływie wody ze zbiornika. Wartości każdego badanego wskaźnika scharakteryzowano przy pomocy podstawowych statystyk opisowych. Ponadto dane empiryczne poddano szczegółowym procedurom statystycznym przy użyciu analizy skupień oraz parametrycznego testu t-Studenta. Na podstawie analizy danych z przeprowadzonych badań ustalono, że z uwagi na złożoność procesów zbiornik retencyjny wpływa niejednoznacznie na jakość wody. W wyniku przepływu wód rzeki Wisły przez Zbiornik Goczałkowicki istotnie zmniejszyły się stężenia azotynów i azotu azotanowego, co potwierdzono statystycznie na poziomie istotności α = 0,05. Zbiornik również wpłyną korzystnie na obniżenie stężeń fosforanów, fosforu ogólnego, żelaza ogólnego i większości wskaźników zasolenia oraz pogorszył warunki tlenowe, co jednak nie zostało potwierdzone statystycznie.

EN

The paper aims at the assessment of the Goczałkowice Reservoir effect on the changes of surface water quality. For this purpose, tests of 20 physicochemical water quality indices were conducted using reference methods. Water samples were collected every month from April to November 2011 in five measurement-control points: the first was located on the Vistula river inflow to the reservoir, the other three were placed evenly along the reservoir bowl, whereas the fifth was situated on water outflow from the reservoir. The values of each tested indicator were characterized by using descriptive statistics. Moreover, the empirical data were subjected to detailed statistical procedures by means of cluster analysis and t-Student parametric test. The analysis the data obtained from the conducted investigations demonstrated that because of the complexity of the processes, the retention reservoir differently influences the water quality. As a result of the Vistula river water flow through the Goczałkowice Reservoir, concentrations of nitrites and nitrate nitrogen decreased significantly, as has been proved statistically on the significance level α = 0.05. The reservoir also positively affected a decline in the concentrations of phosphates, total phosphorus, total iron and a majority of salinity indices, but worsened oxygen conditions, however, it was not statistically proved.

6

The relationship between macrophyte assemblage and selected environmental variables in reservoirs of Slovakia examined for the purpose of ecological assessment

Baláži P., Hrivnák R., Oťahelová H.

Polish Journal of Ecology

|

2014

|

Vol. 62, nr 3

541--558

EN

According to the requirements of the European Water Framework Directive, the Member States of the European Union are obliged to assess and report on the ecological potential of heavily modified and artificial water bodies; water reservoirs on rivers were also designated among them. The objective of this study was to gain more knowledge about macrophyte assemblages in reservoirs in Slovakia, where it was necessary to start analyses leading to the ecological assessment. The research was carried out in 14 multipurpose reservoirs during the vegetation seasons 2008–2010. Analyses focused on the determination of species composition considering the similarity between reservoirs, the impact of selected environmental variables on species composition and evaluation of the Macrophyte Biological Index for Lakes (IBML) in relation to its use for ecological assessment. In total, 60 taxa of macrophytes were identified. More than 90% of all determined taxa are indicators of IBML. The statistical analysis performed was based on the study of macrophyte assemblages and environmental variables and gave the following results: i) based on species composition, two main clusters of reservoirs were identified respecting altitude (reservoirs at an altitude above and less than 300 m a.s.l.) and affiliation to phytogeographical ecoregion (reservoirs in Pannonian lowland and Carpathians); ii) water temperature, followed by dissolved oxygen and chemical oxygen demand, were found to be the main environmental variables influencing the composition of macrophyte assemblages using DCA analysis. Water temperature and phosphates were determined to be the variables responsible for species composition using CCA analysis; iii) differences of the mean IBML values between clusters corresponded with the results of cluster analysis. A significant correlation was found between IBML and two variables: conductivity and alkalinity. Based on the results, it is recommended to use the IBML for analyses leading to the assessment of ecological potential based on biological quality elements.

7

Ecological quality classes of river hydromorphology in Poland

Ilnicki P., Górecki K., Grzybowski M., Krzemińska A., Lewandowski P., Sojka M.

Journal of Water and Land Development

|

2010

|

no. 14

15-27

EN

This work presents rules and results of classifications of hydromorphological status of watercourses used presently in Europe. The Water Framework Directive introduced an obligation to monitor hydromorphological elements of rivers, which include hydrological regime, river continuity and bed morphology. European standards require somewhat different quality indicators and the way of their assessment for such investigations. Classification of status and ecological potential shall include categories and types of rivers, however, the methods existing so far do not provide such a distinction. Assessment of much differentiated features and attributes, as well as the requirement of presenting the outcome in EQR form, within limits from zero to one, cause that all the studied parameters, which are very diverse, must be conveyed to numerical form. The MHR method takes into account the above conditions and proposes a classification which includes limit values for five classes of status and four classes of ecological potential. It assumes limit values of classes lowering from natural watercourses through heavily modified to artificial.

PL

W pracy przedstawiono zasady i wyniki stosowanych dotychczas w Europie klasyfikacji stanu hydromorfologicznego cieków. Ramowa Dyrektywa Wodna wprowadziła obowiązek monitorowania elementów hydromorfologicznych rzek, do których zaliczono reżim hydrologiczny, ciągłość rzeki oraz morfologię koryta. Normy europejskie określają wymagane w takich badaniach nieco odmienne wskaźniki jakości i sposób ich oceny. Według klasyfikacji stanu i potencjału ekologicznego powinny być uwzględnione kategorie i typy rzek, natomiast według dotychczasowych metod nie ma takiego rozróżnienia. Ocena bardzo zróżnicowanych wskaźników i atrybutów oraz wymóg prezentowania wyniku w formie EQR w granicach od zera do jedności powoduje, że wszystkie badane parametry, które są bardzo zróżnicowane, muszą być doprowadzone do formy liczbowej. W metodzie MHR uwzględnia się powyższe uwarunkowania i proponuje klasyfikację, zawierającą wartości graniczne pięciu klas stanu oraz czterech klas potencjału ekologicznego. Zakłada się w niej, że wartości graniczne klas zmniejszają się od cieków naturalnych poprzez silnie zmienione do sztucznych.

8

Ocena potencjału ekologicznego przedsiębiorstw energetyki zawodowej w Polsce

Bogacz T.

Polityka Energetyczna

|

2008

|

T. 11, z. 2

15-24

PL

W referacie przedstawiono konstrukcję metody służącej kompleksowemu obliczaniu poziomu potencjału ekologicznego elektrowni i elektrociepłowni zawodowych, która może stać się zdaniem autora częścią algorytmu służącego wyznaczaniu poziomu atrakcyjności rynkowej elektrowni i elektrociepłowni zawodowych dla kopalń węgla kamiennego. W budowie metody wykorzystano ideę marketingu relacyjnego a proces analityczny oparto na narzędziach wielowymiarowej analizy porównawczej popartej analizą ekspercką. Prezentację proponowanej metody poparto przykładem obliczeniowym w oparciu o wyniki badań firm z sektora energetyki zawodowej i Kompanii Węglowej SA.

EN

The paper presents the construction of a method used for detailed survey of power and power- and heat generation plants' ecological potential, which in the author's opinion could become a basis for estimating of marketing atractiveness of companies from power generation industry in Poland for hard coal mines. In the construction of this method the partnership marketing idea was used and the analytical process was based on multidimensional comparison analysis and expert analysis tools. To ilustrate the proposed method the paper contains an example based on a survey of the power generation industry and Kompania Węglowa S.A.